X. U. H.
D z i a ł p o r a d .
Przedłużenie Jubileuszu. Święto M. Maryi P. Królow ej Korony Po lskiej. Dzień św.
Kazim ierza.
Pyt. — U przejm ie pro szę o ł a s k a w ą o d p o w ie d ź w W iad. A r c h id . W ił. n a n a s t ę p u j ą c e t r z y p y t a n i a :
I. W s p r a w i e J u b i le u s z u : 1) Czy ra z e m z p r z e d ł u ż e n i e m c z a s u ju b i le u s z o w e g o zo
s t a ł y p r z e p i s a n e n o w e w a r u n k i ; czy p o z o s t a ł y t e s a m e z n a n e , w s z y s t k i m ? 2) Czy i dla k a p ł a n ó w p rz y w il e j o d p r a w i a n i a Mszy św. z o d p u s t e m z o s t a ł r ó w n ie ż p r z e d ł u ż o n y do d. 30 c z e r w c a r. b.?
II. Po u s t a n o w i e n i u w d n iu 3 m a j a ś w i ę t a N. M. P. K ró lo w ej P o l s k i n i e k t ó r z y k s i ę ż a d z ie ń t e n o b c h o d z ą n a r ó w n i z in - n e m i d n i a m i ś w ią t e c z n e m i , t. j. S u m ę o d p r a w i a j ą o godz. 11-ej z k a z a n i e m i N ie sz p o r y o z w y k łe j p o rze, p rz e z co lu d u w a ża t ę u r o c z y s to ś ć j a k o ś w ię t o „d e p r a e - c e p t o ; “ i n n i zaś k s i ę ż a w d n i u ty m o d p r a w i a j ą n a b o ż e ń s t w o m niej u ro czy ś cie, bez N ieszp o r ó w , Mszę św. o d p r a w i a j ą c ty l k o nie c o później, niż w z w y k ł y d zie ń p o w s z e dni. K tó rz y p o s t ę p u j ą w ła śc iw ie j?
III. D zie ń św . K a z im ie rz a , 4 m a r c a , też n ie j e d n o s t a j n i e u n a s się obchodzi. J e d n i k s i ę ż a o b c h o d z ą j a k o dzień ś w ią t e c z n y z
Nr. 5. W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie
S u m ą , k a z a n i e m i N ie sz p o r a m i i o g ła s z a ją lu d o w i j a k o ś w ię t o „de p r a e c e p t o " ; in n i u w a ż a j ą dzień te n , j a k o z w y k ł e „ fe s tu m s u p p r e s s u m “, i o b c h o d z ą j a k o d zie ń p o w szed n i bez Sum y, k a z a n i a i N ie s z p o r ó w . K tó rz y k s i ę ż a m a j ą s ł u s z n o ś ć ? X .W. S.
O d p . — Co do n i e k t ó r y c h części z a p y t a n i a o d pow iedź, n i e s t e t y , p rz y c h o d z i za- p ó ź n o i d la t e g o może b y ć nie z u p e łn i e a k t u a l n ą . P r z y c z y n ą te g o by ły p r z e s z k o d y n a t u r y te c h n i c z n e j.
I. P r z e d ł u ż e n i e J u b i l e u s z u N a d z w y c z a j
n eg o było i s t o t n i e s y g n a l iz o w a n e prz e z n i e k t ó r e pism a; dość p o w a ż n e j e d n a k ź ró d ł a w rę c z t e m u z a p rz e c z a ł y , w R zym ie n a w e t p r z e d o g ło s z e n ie m E n c y k l i k i Q u in q u a - g e sim o an ta a n n o , z dn. 23 g r u d n i a 1929 r.
nic p e w n e g o o te m n ie w ied zia n o . Do W il n a zaś w ia d o m o ś ć n a d e s z ł a d o p ie r o w p ie r w s z y c h d n i a c h s t y c z n ia . — M ając o b e c n ie c a ł k o w i t y t e k s t z a c y t o w a n e j E n c y kliki, m o żem y z c a ł ą p e w n o ś c i ą o d p o w i e dzieć n a p o s t a w i o n e p y t a n i e . 1) P r z e d ł u ż e n ie c z a s u ju b i le u s z o w e g o nie n a k ł a d a ż a d n y ch in n y c h w a r u n k ó w ; w E n c y k l i c e bo
w ie m te j Ojciec św. w y r a ź n i e mówi: „ P r z e d łu ż a m y w ię c p o w a g ą N a s z ą a p o s t o l s k ą , b e z w z g lę d u n a j a l c ie k o l w i e k b ą d ź p r z e c iw n e z a rz ą d z e n i a , o d p u s t z u p e ł n y do k o ń c a c z e r w c a 1930 r o k u p o d t e m i s a m e m i w a r u n k a m i , p o d k t ó r e m i udzieliliś m y go d n ia 6 -go s t y c z n i a K o n s t y t u c j ą A p o s t o l s k ą A u s p ic a n lib u s N o b is d ru g i e u i e j a k o M iło ś
ciw e L a to p o za M iłościw em L a t e m z w y k łe m ." ') — 2) P o n ie w a ż K o n st. Ap. A u s - p ic a n tib u s N o b is u d z ie liła k a p ł a n o m s p e c ja ln e g o p rz y w i l e j u o s o b i s te g o do p o z y s k a n i a o d p u s t u z u p e ł n e g o p r z y k a ż d e j Mszy św . dla j e d n e j d uszy, 2) k t ó r y , w e d ł u g w y j a ś n i e n i a Św. P e n i t e n c j a r j i , 3) nie zależy n a w e t a m i s s a e a p p l i c a t i o n e , i nic w o b e c n e j E n c y k l i c e o cofn ięciu te g o p r z y w il e ju
się n ie m ów i, n a le ż y u w a ż a ć , że i on się p r z e d ł u ż a , co z r e s z t ą s t w i e r d z a Św. P e n it.
dn. 23.1. 1930 r. *).
’) A c ta A p . S e d is , t. 21, str. 722 2) A c ta A p . S e d is , t. 21, str. 10.
:i) A c ta A p . S e d is , t. 21, str. 168.
') A c ta A p . S e d is , t. 22, str. 48.
81.
II. Żeby o d p o w ie d z ie ć w y c z e r p u ją c o n a dru g i e p y t a n i e , tr z e b a so b ie w y j a ś n i ć p r a w n y c h a r a k t e r u r o c z y s to ś c i M a t k i B osk iej K rólo w ej K o ro n y P o ls k ie j, o b c h o d z o n e j dn.
3 m aja. O b e c n e p r a w o k a n o n i c z n e w y r a ź n ie s t a n o w i , że p r a w o u s t a n a w i a n i a ś w i ą t o b o w ią z u ją c y c h n a le ż y do Sto lic y A p o s to l s k ie j ; B i s k u p i m a j ą tę, w ła d z ę ty l k o n a p o s z c z e g ó ln e w y p a d k i (k a n . 1244), n ie m o g ą więc n a s t a ł e u s t a n a w i a ć św iąt. Nic n ie d a je n a m p r a w a do u t r z y m y w a n i a , że d zie ń 3 m a j a zo
s t a ł prz e z Sto lic ę A p o s t o l s k ą p o d n ie s io n y do s t o p n i a ś w i ę t a o b o w ią z u ją c e g o , bo ani p r o ś b a E p i s k o p a t u p o ls k ie g o , a n i o d p o w ied ź S to lic y A p o s to l s k ie j n a n i ą n ie d a ją do te g o p o d s t a w . J e s t e m w ię c te g o zd an ia , że dzień 3 m a j a n ie n a k ł a d a o b o w i ą z k u „ab- s t i n e n d i a b o p e r i b u s s e r v ili b u s e t a u d ie n d i s a c r u m " , a w ięc i ś w i ą t e c z n y p o r z ą d e k w k o śc ie le nie o b o w iązu je .
J e d n a k d zień 3 m a j a s t a ł się u n a s d n ie m p o w s z e c h n e g o ś w i ę t a w c a ł e m p a ń - j stw ie. W n a b o ż e ń s t w i e b ie r z e u d z ia ł w o j sko, w ła d z e , sz k o ł y ; n i e t y l k o w ię c w y p a d a , lecz j e s t o b o w ią z k ie m k a ż d e g o p ro b o s z c z a
| d zie ń te n z a z n a c z y ć w i ę k s z ą u ro czy s to ścią, o d p r a w i a j ą c u r o c z y s t ą Mszę św. o p ó ź n i e j szej g o d z in ie ze ś p i e w e m i k a z a n i e m . P o n ie w a ż t e g o d n ia zazw yczaj o d b y w a j ą się ró ż n e u r o c z y s to ś c i i o b c h o d y ś w ie c k i e , w ą t pić n ależ y , czy k t o n a N ie s z p o r y przyjdzie , a w ię c i o d p r a w i a n i e ic h b y ł o b y bezcel owe.
O ile mi w ia d o m o , w W ilnie N ie sz p o r ó w a n i I a n i II się nie o d p r a w ia .
III. Od d a w i e n d a w n a c a ł a W ileńszczy- z n a zaw sze o b c h o d z iła św. K a z im i e rz a , j a k o św ięto , a o ile się n ie m ylę, c z y n ił a to c a ła die c e z ja w i l e ń s k a . Po o g ło s z e n iu K o d e k s u Pr. K an . O r d y n a r j u s z e W il e ń s c y s p e c j a l n e go z a r z ą d z e n i a po d t y m w z g lę d e m nie w y dali. Sądzę w ię c, że p o z o s t a j e s t a t u s quo, t. j. n a św. K a z im i e rz ś w ię t o po d a w n e m u .
X . A- N.
A R C H I D I O E C E S A N A .
W iln o , d n ia 7 m a rc a 1930 r.
U s t o s u n k o w a n i e się n a s z e do n a j ś w i ę t szej T a j e m n i c y E u c li a r y s t ji j e s t zaw sze s p r a w ą a k t u a l n ą i ż y w o tn ą ; d la t e g o o nie j za w sz e p r z y p o m i n a ć nale ży.
W c ią g u la t u b ie g ł y c h n i e j e d n o k r o t n i e p o r u s z a l i ś m y t ę s p r a w ę w W iadom ościach-, b y ł o to j e d n a k o m a w i a n i e n a s z e g o o s o b i
st e g o s t o s u n k u do N ajśw . S a k r a m e n t u . Lecz m y j e s t e ś m y n i e t y l k o s r ó ż a m i T a j e m nicy św., lecz i J e j s p r a w c a m i , p ie r w s z y m i, b o d a j ch ro n o l o g ic z n i e , czcicie la m i, J e j w y sł a ń c a m i . P r z e t o p o w i n n o ś ć n a s z a j e s t z n a c z n i e s z e r s z a . J E . K siądz A r c y b i s k u p n a k o n f e r e n c j i d z i e k a ń s k i e j w dn. 20 l i s t o p a d a 1929 r. p o ś w ię c i ł te j czci, c a ły dłu g i u s t ę p w sw o je m p r z e m ó w i e n iu i u j ą ł j ą ze s t a n o w i s k a k a p ł a ń s k i e g o i d u s z p a s t e r s k i e g o . N a w s t ę p i e A r c y p a s t e r z z a z n a c z a , że już „ n i e j e d n o k r o t n i e z w r a c a n o u w a g ę n a p o d n ie s ie n i e k u l t u e u c h a r y s t y c z n e g o " , j a k t e g o w y m a g a p r z e d m i o t c z c i— S am Z b a w i
ciel, J e z u s C h r y s t u s , rz e c z y w iś c ie i i s t o t n i e p r z e b y w a j ą c y p o d p o s t a c i a m i s a k r a m e n t a l - n e m i , ta.k r ó w n ie ż u ś w i a d o m i o n a i ba rd z ie j r o z b u d z o n a p r a w d z i w a p o b o ż n o ś ć k a t o l i c k a , w s k u t e k cz ego „cały w ie k XIX s to i pod z n a k i e m o d ro d z e n i a k u l t u e u c h a r y s t y c z n e go; o s t a t n i zaś p a p ie ż e s zczeg ó ln y n a nie k ł a d ą n a c i s k " .
P o s t a w i e n i e s p r a w y w t e n s p o s ó b z w ra c a n a s z ą u w a g ę n a nasz, p o w i e d z i a ł b y m , s ł u ż b o w y s t o s u n e k do T a je m n ic y e u c h a r y s t y c z nej.
Chodzi o p o d n ie s ie n ie k u ltu e u c h a r y s ty c z n e g o i od n a s to, j a k o od k a p ł a n ó w i p a s t e r z y dusz, w z n a c z n e j m ierze zależy.
W a r u n k i e m n ie o d z o w n y m t e g o p o d n i e s i e n ia ze s t r o n y n aszej, j a k o p a s t e r z y dusz, j e s t , o p a r t a n a g r u n t o w n y c h s t u d j a e h , n i e t y l k o d o g m a t y c z n y c h , lecz p r a w n y c h , li
t u r g i c z n y c h i p a s t o r y z a c y j n y c h , z n a jo m o ść T a je m n ic y E u c h a r y s t j i i p r z e l a n i e tej z n a j o m o ś c i w m a s y w i e r n y c h . W k r a j a c h z a c h o d n ic h E u r o p y N a jśw . S a k r a m e n t s t a n o wi, i s t o t n i e , o g n is k o , p rzy k t ó r e m n a b i e r a ro z p ę d u całe u ś w i a d o m i o n e życie k a to l ic k i e . Lecz E u r o p a z a c h o d n i a i c a ły ś w i a t k a t o licki, id ą c y za nią. u r z ą d z a o k a z a ł e k o n g r e sy e u c h a r y s t y c z n e , w y d a je s z e r e g dzieł o N ajśw . S a k r a m e n c i e , o r g a n i z u je p o d s z t a n d a r e m E u c h a r y s t j i w s z y s t k i e w a r s t w y s p o łe c z n e , do d ro b n e j d z ia t w y w łą c z n ie . S tą d p ły n i e o lb r z y m i e u ś w i a d o m i e n i e i p r a w d z i w ie k a to l ic k i po d k a ż d y m względem k u l t
N ajśw . S a k r a m e n t u . My m ie liśm y zale d w o p r ó b y k o n g r e s ó w d ie c e z ja ln y c h , a w p r o je k c i e je szcze m a m y k o n g r e s k r a j o w y . Nie dziw, że m a s y je s zcze n ie s ą r o z r u s z a n e .
N asze s p o ł e c z e ń s t w o k a t o l i c k i e t e ż w y c z u w a p o t r z e b ę w z m o ż e n i a k u l t u e u c h a r y s ty c z n e g o , k o c h a b a r d z o n a b o ż e ń s t w a z w y s t a w i e n i e m N a jśw . S a k r a m e n t u i p r o c esje te o f o ry c z n e . A to li E u c h a r y s t j a nie w e s z ł a w g łą b życia lu d u . W e czci jej daje się z a u w a ż y ć n ie r a z n ie c a ł k i e m z g o d n ą z m y ś lą K o śc io ła t e n d e n c ję . M am y ró żn e w y s t a w i e n i a N ajśw . S a k r a m e n t u , a t e w y s t a w i e n i a c z ę s to się b ierze, ja k o d e k o r a c j ę p rz y u ro c z y s to ś c i . W e d ł u g m yśli K ościo ła, w s z y s t k o in n e m a u s t ę p o w a ć w o b e c k u l t u e u c h a r y s t y c z n e g o . M am y Msze św. i i n n e n a b o ż e ń s t w a z w y s t a w i e n i e m N ajśw . Sakr.;
a w s z a k Msza ś w ię t a , s a m a p rzez się, j a k o o f i a r a e u c h a r y s t y c z n a , z w y s t a w i e n i e m N ajśw . S a k r a m e n t u j e s t n a w e t p e w n ą ano- m alją , t o l e r o w a n ą t y l k o prz e z p r a w o l i t u r giczn e. U r z ą d z a n ie w y s t a w i e n i a N ajśw . S a k r a m e n t u s p e c j a l n i e dla o d p r a w i e n i a Mszy św., j a k to j e s t u n a s w zw y czaju , gdy się n a w e t w y s t a w i a N ajśw . S a k r a m e n t n a b ocznym o ł t a r z u dla o d p r a w i e n i a Mszy św., p rz e z p r a w o li tu r g ic z n e nie j e s t u z n a w a n e . S p e c ja l n ie co do Mszy z w y s t a w i e n i e m Najw . S a k r. C a e r e m o u ia le E p i s c o p o r u m ') w y r a ź n i e mówi: „N on in c o n g r u u m , sed m a x i m e d e c e n s e s s e t, u t in A ltari, in quo SS. S a c r a m e n t u m s i t u m est, M issae n o n c e l e b r e n t u r ; q u o d a n t i q u i t u s o b s e r v a t u m fu i s s e v i d e m u s “; w e d ł u g d e k r e t u zaś Kong.
O b r z . 2) w p r o s t „ n o n d e b e t c e l e b r a r i Missa in A ltari, u b i e s t e x p o s i t u m SS. S a c r a m e n tum : nisi ex n e c e s s i t a t e fieri o p u s e s s e t" . U n a s o d p u s t w ś c i s łe m te g o s ł o w a z n a c z e n i u bez w y s t a w i e n i a nie u w a ż a się za o d p u s t .
Z d ru g iej s t r o n y c z ę s t e w y s t a w i e n i a i n a b o ż e ń s t w a z w y s t a w i e n i e m s t a ł y się u n a s p o w s z e c h n y m z w y czajem . L iturgiś ci i m o r a liśc i n a p y t a n i e , co j e s t le p s z e — r z a d k i e , czy te ż c z ę s t e w y s t a w i e n i a , nie
') Lib. I. Cap. XII, n. 8.
-) 13. VI. 1671 n. 1421, ad 5.
Nr. 5. W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie 83.
d a j ą s t a n o w c z e j odpo w ied zi, a G a r d e l l i n i ') n a z y w a to „ q u e s t io i n d e c i s a “ . W e d łu g św. A lfo n s a Lig. 2), „ S p e c t a n d u m e s t a n illis locis, in q u i b u s fit e x p o s i ti o , d e v o tio e t c u l t u s S a c r a m e n t i a u g e a t u r v e l m in u a - t u r , e t i u x t a h a n c r e g u l a m e x p o s i t i o n e m e s s e f a c i e n d a m vel o m i t t e n d a m " . B e n e d y k t XIV zaś 3), nie g a n i ą c c z ę s t s z e g o w y s t a w i e nia, dodaje; „d u m m o d o e x p o s i ti o c u m de- b i t a r e v e r e n t i a d e c e n t e r fiat, q u o d c u r a r e E p is c o p o r u m e s t “.
J e ż e l i w ięc c h o d z y o p o b o żn o ść, k a ż d y to w ie z d o ś w ia d c z e n i a , że w y s t a w i e n i a u n a s zazw yczaj ś c i ą g a ją w i ę k s z e t ł u m y w ie r n y c h ; te t ł u m y w y j ą t k o w o p o b o ż n ie j się z a c h o w u ją , o ile n a b o ż e ń s t w o o d p r a w ia się z w y s t a w i e n i e m N. S a k r a m e n t u . I n n e go s p o s o b u k u l t u E u c h a r y s t j i p o z a Mszą i n a b o ż e ń s t w e m lu d n a s z n ie z n a i n ie b ę dzie u m i a ł z t e m d a ć so b ie rad y . Z d a w a ł o b y się w ięc, że ra czej p o w i n n i ś m y się s t a r a ć z ca łą , oczyw iście, r o z t r o p n o ś c i ą , z p o s z a n o w a n i e m p r a w a i m yśli K ościo ła, by te w y s t a w i e n i a b y w a ł y możliw ie n a j c z ę s t s z e , i w y z y s k i w a ć je dla w ię k s z e g o u ś w i a d o m i e n i a .
Je ż e l i zaś m a m y o d m i e n n e nie co z w y c zaje co do w y s t a w i e n i a N a jśw . S a k ra m ., j a k np. Msze św. u r o c z y s t e p rz y w y s ta w io n y m N ajśw . S a k r a m ., m o g ą o n e u z y s k a ć s a n k c j ę Św. K o n g r. Obrz.. j a k u z y s k a ł n i e j e d e n k r a j p o t w i e r d z e n i e sw oic h z w y c z a jó w , je s zcze ba rd z ie j ró ż n i ą c y c h się od o- g ó ln y c h p rz e p i s ó w li tu r g ic z n y c h , niż nasze.
Chodzi t y l k o o to , żeby t e n k u lt , t a k s p e c ja l n ie k a t o l i c k i i t a k p o d n o s z ą c y cało ś ć czci Bożej, z je d n e j s t r o n y —nie b y ł p o z o s t a w io n y d o w o ln e m u t ł u m a c z e n i u p o sz c z e g ó l
n y c h osób, lecz u z a le ż n io n y od n o r m i p r z e p is ó w p r a w n y c h , z d ru g iej —by w ie r n i byli n a le ż y c ie p o u c z e n i, a ż e b y prz e z t o cześć N a jśw . S a k r a m e n t u rz e c z y w śc ie w z r a s t a ł a . J e s t to f u n d a m e n t d la p o d n i e s i e n i a k u l t u e u c h a r y s ty c z n e g o . X . A . N .
Rocznica koronacji Ojca św . — Dzień 12 lu t e g o r. b. był ó s m ą ro c z n i c ą k o r o n a c j i
’) C o m m e n i. ad I n s tr . C iem ., § 36, n. 4.
'-) T h eo l. M or. Lib VI, n. 424.
•’) In s i. Eccl. XXX, n. 5—8.
szczęśliw ie n a m p a n u j ą c e g o Ojca św., P i u s a XI. P o z a M szą św., u ro c z y ś c ie o d p r a w i o n ą w Bazylice p rz e z JE . K s ię d z a A r c y b i s k u p a - M e t ro p o li tę , i Te D eu m , we w s z y s t k ic h k o ś c i o ła c h m. W il n a r ó w n ie ż b y ł y o d p r a w io n e u r o c z y s t e n a b o ż e ń s t w a . O rg a n iz a c je k a t o l i c k i e o b c h o d y s p e c j a l n e m a j ą u rządzić w o k r e s i e p o w i e l k a n o c n y m . Ze w s z y s t k i c h k r a ń c ó w a rc h i d ie c e z j i n a p ł y w a j ą z a w i a d o m i e n ia o n a b o ż e ń s t w a c h i o b c h o d a c h z r a cji tej ro c z n i c y u r z ą d z a n y c h . J. E. K sią dz A r c y b i s k u p - M e t r o p o l i t a w ty m d n i u w y s ł a ł w sw o je m i w i e r n y c h im ie n i u d e p e s z ę z w y r a z a m i h o łd u .
O udział w sekcji polskiej na Kon
gresie Eucharystycznym w Kartaginie.—
Lig a K a t o l i c k a A rc h id ie c e z ji W il e ń s k i e j p o w ia d a m i a , że n a K o n g r e s i e E u c h a r y s t y c z n y m w K a r t a g i n i e p r z e w i d z i a n a j e s t s e k c j a p o l s k a . P r z e t o o so b y , k t ó r e c h c i a ł y b y w zią ć w niej u d z ia ł w fo r m ie w y g ło s z e n i a r e f e r a t u w j ę z y k u p o ls k im , p r o s z o n e są o z g ło s z e n i e do S e k r e t a r j a t u G e n e r a l n e g o Ligi K a to lic k ie j, p r z y ul. M e t r o p o l i t a l n e j Nr. 1 — sw o ic h a d r e s ó w , w r a z z r e f e r a t a m i w y r a ź n ie n a p i s a n e m i . Ze w z g lę d u n a d o n i o s ł e z n a cz e n i e dla Po ls k i, j a k o P r z e d m u r z a C h r z e ś c ij a ń s k i e g o , o d d z ie l n e j s e k c j i, m a m y n a dzieję. że liczne j e d n o s t k i zec h c ą w zią ć u d z ia ł w e w s p o m n i a n e j a k c ji w y d a t n y udzia ł.
R e f e r a t y p r o s im y z g ła s z a ć w j a k n a j k r ó t - s z y m czasie, gdyż do k o ń c a m a r c a rb . m u si m y je o d e s ł a ć do O d d ziału K o n g r e s o w e go n a P o ls k ę . — L ig a K a t.
Liga Katolicka w W ilnie. — Szereg p r o f e s o r ó w U n i w e r s y t e t u S t e f a n a B a to r e g o n a z a p r o s z e n ie Ligi K a to li c k ie j w W ilnie za p o w ie d z i a ło swój u d z i a ł w o p r a c o w a n i u od czy tó w , k t ó r e z o s t a n ą prz e z p r e l e g e n t ó w w y g ło s z o n e w W ilnie . Prof. F r a n c i s z e k Bos- so w sk i w y g ło s i od c z y t p. t. O b o w ią zki ś w ie c k ie g o w obec K o śc io ła k a to lic k ie g o , prof. M a r j a n M a s s o n iu s — O A k c ji K a to li
c k ie j, prof. S t a n i s ł a w C y w i ń s k i —D o b ry k a to lik — d o b ry p a tr jo ia —pro f. A lfons P a r c z e w s k i —K o ś c ió ł a P a ń stw o , prof. S t e f a n G l a s e r — O św . P aw le.
Przeciw nowożytnym tańcom i nie- s irom nym strojom kobiet. — K obiece O rg a n iz a c j e k a t o l i c k i e w W ilnie w dn. 20
lu te g o rb . zw ró ciły się do s w y c h c z ło n k i ń , j a k i do o g ó łu k o b i e t , z od ezw ą, by n a j usiln iej d ą ż y ły do p o d n i e s i e n i a ob y czajó w do n a l e ż y t e g o p o z io m u w e w s z e l k i c h p r z e j a w a c h życia i n d y w i d u a l n e g o i zb io row ego, z w ła s z c z a z a ś do z w a lc z a n i a n i e d o p u s z c z a l nej m o d y w s t r o j a c h i o b r a ż a j ą c y c h s k r o m n o ś ć ta ń c ó w .
W izytacja organizacyj parafjainych.—
D n. 23 lu t e g o rb. J E . K sią dz A r c y b is k u p - M e t r o p o li ta w i z y t o w a ł o rg a n i z a c je p a ra f ja l- n e p r z y k o ś c . N ie p o k . Pocz. N ajśw . M aryi P a n n y n a S o ł t a n i s z k a c h w Wilnie.
Zw iązek Misyjny Kleru.—Dn. 28 l u t e go rb. o d b y ło się p o s i e d z e n ie R a d y A r c h i d ie c e z ja ln e j Z w i ą z k u M i s y jn e g o K le ru p od ' p r z e w o d n i c t w e m J. E. Ks. B i s k u p a Michal- k ie w ic z a . N a p o s i e d z e n iu t e m u c h w a lo n o : 1. Rozesła ć do w s z y s t k i c h k s i ę ż y D z i e k a n ó w k w e s t j o n a r j u s z (do p o szczeg ó ln y ch p a ra f ij) do s p r a w o z d a n i a o a k c ji m isyjnej n a t e r y t o r j u m k a ż d e j p a r a f ji w d e k a n a c i e -2. Z o s ta w ić s k ł a d k ę c z ł o n k o w s k ą na r o k b ie ż ą c y w w y s o k o ś c i 5 zł. 3. P r z y j m u j ą c do w ia d o m o ś c i s p r a w o z d a n i e ze s t a n u k a s y za l a t a 1928, 1129 i 1930 r. do 28 lu teg o , k t ó r e w y k a z a ło po s t r o n i e d o c h o d u 7.130 zł. 87 gr., po s t r o n i e w y d a t k u 5.449 zł. 27 gr., sald o n a r o k o b e c n y 1.681 zł. 60 gr., R a d a u c h w a l a p r z y p o m n i e ć w s z y s t k i m C z ło n k o m ( k t ó r y c h j e s t o b e c n ie 437) za p o ś r e d n i c t w e m W iad.
A r c h id . W il. o o b o w ią z k u ry e h l e js z e g o w n i e s i e n ia s k ł a d e k c z ł o n k o w s k i c h za c zas u b i e g ły i za r o k 1930. 4. P r z y j ę t o do w ia d o m o ś c i s p r a w o z d a n i e deleg a cji K o ła Mis. A k a d . U. S. B. z VI. Z ja z d u M isyjn ego w W ie dniu.
5. W r o k u b ie ż ą c y m R a d a p r o j e k t u j e : a) ze- b ra ć - s z c z e g ó ło w e w ia d o m o ś c i o po ls k ie j p r a sie m isy jn e j, b) z e b r a ć i n f o r m a c je o a k c ji m i s y j n e j n a t e r e n i e a rc h i d ie c e z j i, c) p o b u d z a ć C z ło n k ó w Z w i ą z k u do i n t e n s y w n e j a k c ji n a rzecz misyj, d) u rz ą d z i ć d. 9 c z e r w ca rb., tj. w p o n i e d z i a ł e k Z ie lonych Ś w ią t e k , D zie ń M i s y jn y w Wilnie , j a k r ó w n ie ż zale cić z a r z ą d z e n i e t a k i e g o ż d n ia w c a łe j a r ch idiecezji, e) p r z y p o m n i e ć C z ło n k o m VI.
p u n k t p rz e p i s ó w d o d a t k o w y c h o K o ła c h de- k a n a l n y c h , j a k ró w n ie ż o k o n g r e s i e a r c h i d ie c e z ja ln y m Z w ią z k u , k t ó r y m a się od b y ć po p ie r w s z e j s e r ji r e k o l e k c y j k a p ł a ń s k i c h w r o
k u b ie żącym . — R ad ę A r c h id j e c e z ja l n ą s t a n o w i ą o b e c n ie : ,1. E. Ks. B isk u p - S u f r a g a n K a zim ierz M i c h a l k i e w i c z — prezes, ks. p r a ł a t J a n Uszyłło i ks. K a n o n ik A n to n i Ci- c h o ń s k i — c z ło n k o w ie R ady, ks. S t a u i s ł a w - S a m u e l T r a c e w s k i — s k a r b n i k i ks. k a n o n i k L eo n Ż e b r o w s k i — s e k r e t a r z .
Pobożn. Stow. dla Misyj W ewnętrz
nych.—Rada Po bo żn e g o S tow arzyszen ia dla Misyj W e w n ę t r z n y c h n a ju p r z e j m i e j p r z y po m in a P P X X . P roboszczom , że s k ł a d k i n a cele Misyj W e w n ę t r z n y c h n a le ż y n a d s y ł a ć do R a d y w sp o s ó b n a s t ę p u j ą c y : 1) k w e s t y , p r z e w id z i a n e w R ubryceli, o raz w s z e lk i e ofiary , ( j a k np. w r o k u u b ie g ł y m o fiara ju b i le u s z o w a ) — n a t y c h m i a s t ; 2) s k ł a d k i c z ł o n k o w s k i e — 2—4 r a z y do r o k u z k aż- do ro z o w e in z a z n a c z e n i e m ilości c z ło n k ó w i w y s o k o ś c i s k ł a d k i m iesięczn ej; 3) j e s t to o bow ią zkie m ." c ią ż ą c y m n a K o ła c h , n a d sy ła ć raz do r o k u szczeg ó ło w s ze s p r a w o z d a n ie z d z ia ł a ln o ś c i K oła . — R ada.
Akadem ja ku czci św . Tomasza Z Akwinu. — Dn. 7 b. m. od by ła się w S e
m i n a r j u m M e t r o p o l i t a l n e m a k a d e m j a , u r z ą d z o n a d o ro c z n y m zw y c z a je m k u czci św.
T o m a sz a , P a t r o n a s z k ó ł w yższych. N a p r o g r a m złożyły s i ę : śp i e w ch ó ra l n y ; O D octor o p itm e M i t t e r e r a , w y k o n a n y p rzez c h ó r s e m i n a r y j n y , o d c z y t prof. ks. d-ra L e o n a P u c i a t y p. t. P r z y c z y n e k do b io y r a fji św . T o m a sza , d e k l a m a c j a M o d liiw a św . T o m a s z a , w y g ło s z o n a p rzez kol. G ołu bic kiego, oraz t r z y u t w o r y m u z y c z n e : O S d lu ta r is H o s tia , O nos o m n e s i d u e t z M azas a, o d e g r a n e p rzez kol. kol. R a b c z y ń s k i e g o , G o
łu b i c k ie g o i Ż e m a j ti s a . A k a d e m j ę zaszczyci
li s w o ją o b e c n o ś c i ą liczni K się ża z m i a s t a . Po a k a d e m j i w y ś w i e tl o n o a k t u a l n y w o b e c n y m o k r e s i e r o k u k o ś c i e ln e g o film M ęka C h r y s tu s a P ana. A k a d e m j ę z o rg a n i z o w a ł o Koło Teologów .
Bratnia Pomoc Alumnów Seminarjum Metropolitalnego. — Z arz ąd B ra tn ie j P o mocy A l u m n ó w S e m i n a r j u m D u c h o w n e g o w W iln ie śp i e s z y p o w ia d o m i ć Czcinajgo- d n ie j s z y c h K się ży D obrodzie jów , że s k ła d k ę C zło n k ó w W s p ie r a ją c y c h za 1930 ro k j u ż ła s k a w ie n a d e s ła li: Ks. K an. A d a m A b r a mowicz, ks. J a n Alferowicz, ks. pro b . A le
Nr. 5. W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie 85.
k s a n d e r A u g u s ty n o w ic z , ks. pro b . P io t r B ajk iew icz, ks, pre f. S t a n i s ł a w B a r t o s z e wicz, ks. pre f. B o le s ł a w Bazewicz, k s. p ro b . P i o t r B ła żejew icz, ks. prob. Z en o n B u t k i e wicz, ks. prob. E d w a r d C e r r a n , ks. pro b.
J ó z e f C h le w iń s k i , ks. k a n . A l e k s a n d e r Cho- d y k o , ks. pre f. J ó z e f C hoiń sk i, ks. k a n . L e op old Cjjomsk i, ks. p ro b . H e n r y k C h w a s te c k i, ks. p ro b . E d w a r d C ie c h a n o w s k i, k s . pro b.
F r a n c i s z e k Czaglis, ks. prob. J ó z e f Dowgwił- ło, ks. pro b . A l e k s a n d e r D ulk o. ks. prob. dr.
D o m in i k Gajlusz, ks. dz ie k. J ó z e f Gaul, ks.
pro b. F e r d y n a n d H ajk ow io z, ks. prof. dr.
S t a n i s ł a w H a łk o , ks. prob. S t a n i s ł a w J a n - c z a r u k , ks. pro b. B o le s ł a w J a n o w ic z , ks.
dzie k. dr. Alb in J a r o s z e w i c z , ks. p ro b . J a n J a ś k ie w ic z , ks. pro b. W a l e r j a n K a ro lc z u k , k s. pro b . J a n K a ż a rn o w i c z , k s . pref. W ł a d y s ł a w Kisiel (za 1929), ks. pro b. S t a n i s ł a w K lim m, ks. pro b . L u d w i k K lu k , ks. prob.
J a n K o ry c k i, ks. prob. J ó z e f K ro p iw n ic k i, ks. pref. W i n c e n t y Ł a b a n (za 1929), Vks.
k a n . M ic h a ł M a je w s k i, ks. pref. J a n M ali
n o w s k i, ks. pro b . M ieczysła w Małynic z, ks.
dzie k. J ó z e f M a r c in k ie w ic z , k s , pro b. J a n M a tu lew icz, ks. pro b. W ł a d y s ł a w M atulis, ks. pre f. J a n M i a n o w s k i, ks. prob. M ichał M ichnie w ic z, ks. pro b . A d a m Moczu lsk i, ks. d zie k. B o le sła w M oczulski, ks. pro b.
Ig n a c y M o n tw iłł, ks. pro b . J a n Moroz, ks.
prob. S t a n i s ł a w Możejko, ks. pro b. W ł a d y s ł a w M u r a w s k i , ks. pro b. S t e f a n O stanie- wicz, k s . pro b . H e n r y k Oziewicz, ks. pro b.
E d m u n d P ie t k ie w ic z , ks. prob. F r a n c i s z e k P iotrow icz, ks. prob. Z y g m u n t P o m i a n , ks.
prof. dr. L e o n P u c i a t a , ks. d z ie k Mie czy
s ł a w R a d z isz e w sk i, ks. dzie k. F r a n c i s z e k R a t y ń s k i , ks. prob. L e o n a r d Rod zie w ic z (za 1929), ks. pro b . S t e f a n R o m a n o w s k i ks.
prob. A n t o n i R u t k o w s k i , ks. pro b . T e o d o r Ryłło ks. p ro b . W it o ld S a r o s ie k (za 1929), ks. prob. O t t o n Sidorowicz, ks. A n t o n i S ien k iew icz, ks. dziek. Adolf Ś n ieżk o -B ło ck i, ks. pro b. H e n r y k So b o lew sk i, ks. k a n . F r a n c is zek S o k o ło w s k i , ks. pro b . J ó z e f S t e f a n ow ic z, ks. p ro b . L u d w i k S te f a n o w ic z , ks.
pre f. S t a n i s ł a w S te f a n o w ic z , ks. p ro b . J ó z e f S z o łk o w s k i , ks. k a n . J ó z e f S zkop, ks. pref.
C z e s ła w S zte jn, ks. p ro b . M a t e u s z Szydag is, ks. pro b. K a zim ierz Szyłejlto, ks. p ro b . J ó
zef S z y m k u n a s , ks. dziek. K o n s t a n t y T eżyk, ks. pro b. S t a n i s ł a w W e r e n i k , ks. p ro b . Bo
le s ł a w W o łe jk o , ks. p ref. S t a n i s ł a w W o ro n o w icz, ks. pro b . Z e n o n W o r o t y n ie c , ks.
prob. K azim ierz Z a c h a r z e w s k i , ks. p ro b . S t e f a n Z a p a ś n i k , ks. pro b. P i o t r Ż a r n o w s k i, ks. pro b . T o m a sz Ż e b r o w s k i, ks. dzie k. J ó zef Żero, ks. pref. J a n S l e m p .— O fia rę zaś z ł o ż y li n a n a s z ą i n s t y t u c j ę : k s. prob. A n t o n i Gajlewicz, ks. pre f. P a w e ł G rz y b o w s k i, ks. pro b . J ó z e f Ł a w r y n o w i c z , ks. p ro b . B o l e s ł a w Ł o zo w s k i, ks. p ro b . M ieczy sła w S a w ic ki, k s. prof. dr. M ic h a ł Sop o ćk o , ks.
k a n . S t a n i s ł a w Z a w a d z k i i p a n i M a r ja S zy
d ło w s k a . — W s z y s t k i m s w o im Ł a s k a w y m D o b ro czy ń co m s k ł a d a m y n a tern m ie js c u j a k n a j s e r d e c z n i e js z e „Bóg z a p ł a ż “.- Z a r z ą d .
Semmarjum M e t r o p o l i t a l n e . — W śró d a l u m n ó w S e m i n a r j u m M e t ro p o l i t a l n e g o od r. 1923 i s t n i e j e Koło T eologów , k t ó r e r e p r e z e n t u j e s t u d e n t ó w W ydz. Teolo g, n a t e r e n i e U n i w e r s y t e t u S. B. i p r o w a d z i oży
w i o n ą d z ia ł a ln o ś ć w S e k c ji b ib ljo g r a fic z n e j i w S ekcji w y m o w y k o ś c i e ln e j im. ks. P r a ł a t a K u rc z e w s k ie g o . S e k c j a b ib l jo g r a f ic z n a w sw ej d o t y c h c z a s o w e j d z ia ł a ln o ś c i z e b r a ł a m a t e r j a ł y , do ty c z ą c e b in ljo g rafji n a u k t e o lo gicznych za o s t a t n i e d w u d z ie s t o p ię c i o le - cie. S e k c ja W y m o w y p r a c u j e ba rd z o o w o c nie , p r a w a d z ą c p r a k t y c z n e ć w ic z e n ia z z a k r e s u h o m i l e t y k i i w y m o w y ś w ie c k i e j.
Z e b r a n i a te j S e k c ji o d b y w a j ą się r e g u l a r n ie co t r z y t y g o d n i e i c ies zą się w i e l k ą fr e k w e n c j ą . S z y b k i e m u r o z w o jo w i p r a c y w Kole s to i n a p rz e s z k o d z ie b r a k o d p o w ie d n ic h fu n d u s z ó w . S k r o m n y z a s i ł e k z b u d żetu Kół n a u k o w y c h n a U n i w e r s y t e c i e i m i n i m a l n e s k ł a d k i c z ł o n k ó w nie m o g ą z a s p o k o ić w s z y s t k i c h p o t r z e b K oła. B r a k g o t ó w k i n ie p o z w a la n a u tw o r z e n i e p o d r ę c z n e j bib l jo t e c z k i h o m i le t y c z n e j, dla z e b r a n i a n a j n o w s z y c h p o d rę c z n i k ó w , o raz n a r o z s z e r z e nie s k r o m n e g o k s i ę g o z b io ru Koła. P o r u s z a ją c t ę b o lą c z k ę , Z a rz ą d K o ła s k ł a d a , n a tern m i e js c u s e r d e c z n e p o d z i ę k o w a n i e Wiel. Ks.
P ro b o s z c z o w i. P i o t r o w i Ż a r n o w s k i e m u , za h o j n y d ar, zło żo n y n a rz ecz b i b l j o t e k i Koła.
Wieczfir ku czci Ojca św . Piusa XI.
w Seminarjum Metropolitalnem.—Dn. 12
lu t e g o rb., s t a r a n i e m K o t a A r ty s ty c z n e g o i K o ła M is y jn e g o a lu m n ó w , z o s t a ł u r z ą d z o n y w ie c z ó r m i s y j n y k u u c z c z e n i u ro czn icy k o r o n a c j i Ojca św., P i u s a XI. N a p r o g r a m u r o c z y s to ś c i z ło ż y ły się: 1) p r z e m ó w i e n ie prof. ks. dr. M. Sop o ck i, 2) ś p i e w „Tu es P e tr u s “—H allera, w w y k o n a n i u c h ó r u s e m i n a r y j n e g o , 3) o d c z y t a l u m n a St. Z d a n o w ic z a p. t. P iu s X I a m is je . — N a z a k o ń c z e n i e z o s t a ł w y ś w i e t l o n y film m i s y j n y p. t. Ś la d e m A p o s to łó w w 5 częściach. — U ro c z y s t o ś ć t ę zaszczyci li s w ą o b e c n o ś c i ą : J. E.
K sią d z A r c y b i s k u p — M e t ro p o li ta , K a p i t u ł a M e t r o p o li ta l n a , P r o f e s o r o w ie i liczni K się ża z m i a s t a . — R.
Z życia katolickiego po całym św iecie.
Rzym i w io ch y. — Udzielając d y m i
sji J. Em. ks. K a r d y n a ło w i P i o t r o w i Gas- p a r r i ’e m u ze s t a n o w i s k a S e k r e t a r z a S t a n u Ojciec św. w y s t o s o w a ł do n ieg o o d rę c z n e p is m o , w k t ó r e m d z ię k u j e m u „za m ą d r ą , w i e r n ą i o f i a r n ą w s p ó ł p r a c ę w cią g u o ś m iu l a t “. — Ojciec św . p o w ie r z y ł J. Em. K a r d y n a ł o w i G a s p a r r i ’e m u p r z y g o t o w a n i e n o w e go t e k s t u k a t e c h i z m u p o w sz e c h n e g o . Z c h w i l ą z a t w i e r d z e n i a t e k s t u ł a c i ń s k i e g o b ę dzie o n p r z e t ł u m a c z o n y n a r ó ż n e j ę z y k i i o d d a n y do o b o w ią z k o w e g o u ż y t k u w e w s z y s t k i c h d ie c e z ja c h ś w i a t a k a t o l i c k i e g o .—
E n c y k l i k a Ojca św. o wychowTa n i u chrz e - ś c i j a ń s k i e m w y w i e r a swój w p ły w . A k c ja k a t o l i c k a w ł o s k a wry d a ł a E n c y k l i k ę w w ie l
kiej ilości i ro z p o w s z e c h n i a j ą po c a ł y m k r a j u . P o sz c z e g ó ln e d iecezje w a ż n y t e n d o k u m e n t o d c z y t u j ą i w y j a ś n i a j ą n a s p e c j a l n y c h z e b r a n i a c h s t o w a r z y s z e ń k a to l ic k i c h . P o n ie w a ż E n c y k l i k a w y r a ź n ie za z n a c z a a O sseru a to re R o m a n o ze szc z e g ó ln y m n a c i s k i e m p o d k r e ś l a , iż K ościoł w e W ło s z e c h p r a g n i e r o z w ią z a n i a k w e s t j i s z k o l n e j w h a r- m o n ji i w e w s p ó ł p r a c y z p a ń s t w e m , ze s t r o n y r z ą d u w ło s k i e g o , a zw ła sz c z a s f e r f a s z y s t o w s k i c h d a je się s p o s t r z e c p r z y c h y l n e p rz y j ę c ie E n c y k li k i. J e s z c z e p r z e d E n c y k l i k ą z o s t a ł w y d a n y r o z k a z d z ie n n y p a r - tji fa s z y s t o w s k i e j , re g u l u j ą c y w y c h o w a n i e re lig ijn e i o p i e k ę d u c h o w n ą młodzie ży, n a
le żą cej do o rg a n i z a c y j f a s z y s t o w s k i e j a w a n - g w a r d z i s t ó w i Balilla; k a ż d y leg jo n Balilla i k a ż d a k o h o r t a a w a n g w a r d z i s t ó w m a s w e go k a p e l a n a , w y z n a c z o n e g o p rz e z w ła d z ę d u c h o w n ą . — Z e w s z ą d n a p ł y w a j ą do R zy
m u d o w ody u z n a n i a d la Ojca św. za o g ło szen ie p r o t e s t u p r z e c i w z w ie r z ę c e m u z n ę c a n iu się o sz a la łe g o so cjalizm u n a d r e lig ją w Rosji. N a w e t n i e k a t o l i c y p o d n o s z ą z u z n a n ie m w ie lk i e z n a c z e n i e w y s t ą p i e n i a O jca św. p rz e c i w n i e s ł y c h a n e m u b a r b a r z y ń s t w u .
Ruś Sowiecka. — Kościół k a to lic k i na R u si S ow ieckiej p rz e c h o d z i o d d a w n a s t r a s z liw e p r z e ś l a d o w a n i a , k t ó r e p r z e w y ż s z y ł y t y r a n j ę c a r s k i c h siepaczy. W s k u t e k d z ik i e go p r z e ś l a d o w a n i a p o tr a c il i z m y s ły i zgi
nęli księża: A n d rz e j F e d u k o w ic z i A n t o n i Kelus. O b e c n ie w j e d n e j diecezji k a m i e nie c k ie j j e s t u w ię z io n y c h d ziew ię ciu księży, w ś ró d nic h ks. K a zim ierz L u b c z y ń s k i za n a u c z a n i e dzieci k a t e c h i z m u ; ks. W o jciech Kotfeć za to, iż n a w e z w a n i e a g e n t a GPU.
nie c h c ia ł p r z e r w a ć spow ie dzi; ks. M a r ja n S o k o ło w s k i s k a z a n y n a ś m ie rć za to , że s k a r c i ł p e w n ą m a t k ę , k t ó r a w y d a ł a c ó r k ę za k o m u n i s t ę , p rz y te m ślub był cyw ilny.
Z diecezji ż y t o m ie r s k ie j p o z o s t a j e w w i ę z ien iu c z t e r e c h księży. P o z o s t a li k s i ę ż a m a j ą do o b s ł u ż e n i a do 5-ciu p a r a f ij w w a r u n k a c h , nie d a j ą c y c h się w p r o s t opis ać. Na c a ł ą diece zję ż y t o m i e r s k ą j e s t t y l k o 34 k a p ł a n ó w , i to s t e r a n y c h p r z e ś l a d o w a n i a m i i ró ż n e m i k a r a m i. W d ie cezji k a m i e n i e c k i e j j e s t 102 p a r a f j e i p rz e s z ło 350.000 k a t o l i k ó w . K się ż a n ie z a w s z e m o g ą o t r z y m y w a ć p o z w o le n ie n a o d p r a w i a n i e n a b o ż e ń s t w a , p r z y t e m s ą b a r d z o bie dni:
w y p ę d z o n o ic h z d o m ó w p a r a f j a l n y c h , o k ł a d a n i s ą w y s o k ie m i p o d a t k a m i ; p o d a t k ie m s ą ró w n i e ż o b ło ż o n e k o śc io ły , a o ile się nie z a p ła c i p o d a t k u , to k o ś c i o ły s ą z a m y k a n e . K ościo ły p o d l e g a j ą c z ę s t y m i szcze
g ó ło w y m rew iz jom ; z d a r z a się te ż p r z y tern n i e r a z p r o f a n a c j a N ajśw . S a k r a m e n t u . L ud ch ocia ż u b o g i b a rd z o , d o t ą d b r o n i sw oich ś w ią t y ń . N a o d p r a w i a n e u a b o ż e ń s t w a , k t ó re o d b y w a j ą się z c a ł ą o k a z a ł o ś c ią , p r z y b y w a j ą n a w e t z d a ls z y c h o k o lic b a r d z o liczne t ł u m y w i e r n y c h , a w ś r ó d nich , co j e s t rz e c z ą b a r d z o p o c ie s z a ją c ą , w iele mło"