miejskiej i gminnej
dr Małgorzata Jaskowska Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński
Skrócony opis przedmiotu
Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy niezbędnej do samodzielnego zorganizowania lub zreorganizowania systemu usług informacyjnych w bibliotece gminnej. Proces taki powinien obejmować kilka etapów zaczynających się i kończących badaniami. Na początku pracy są to badania sondażowe potrzeb informacyjnych społeczności lokalnej korzystającej lub potencjalnie mogącej korzystać z oferty bibliotecznej. Badania kończące realizację zadania dotyczą efektywności i pozwalają na podsumowanie, ocenę oraz poprawę przeprowadzonych działań.
Zgodnie z aktualnym paradygmatem - nową formułą bibliotecznej mediacji, rolą bibliotek jest organizowanie dostępu do komunikatów i treści. Dotyczy to zarówno sprawnego posługiwania się zawartością dostępną zdalnie, jak tworzenia własnych źródeł informacji.
Studenci powinni zatem w wyniku tych zajęć umieć samodzielnie:
- zaplanować i zrealizować badania sondażowe w celu doboru
odpowiednich form usług, stale monitorować potrzeby informacyjne użytkowników,
- w odpowiedzi na wyniki badań zaprojektować i zorganizować usługi informacyjne w bibliotece stopnia gminnego lub zreorganizować je zgodnie z rozwojem technologii informacyjnej i komunikacyjnej oraz postępowymi tendencjami w bibliotekarstwie.
Forma zajęć
Suma godzin dla przedmiotu: 30. Przedmiot realizowany jest w formie:
- konwersatorium/ 4 godz., - laboratorium/ 26
godz. Pełny opis przedmiotu Zakres
tematyczny przedmiotu
1. Organizacja usług informacyjnych (4 godz.) (konwersatorium).
Zostaną omówione przykłady organizacji usług informacyjnych w bibliotekach zagranicznych różnych, rodzaje usług stosowane w praktyce polskiej i proponowane w regulaminach bibliotecznych, typologia usług w podziale ze
względu na: użytkownika indywidualnego
i zbiorowego; usługi bezpośrednie i on-line, rodzaje źródeł stosowanych w realizacji potrzeb informacyjnych (katalogowe, bibliograficzne, faktograficzne).
2. Potrzeby użytkowników bibliotek wiejskich (2 godz.) (laboratorium).
Ustalenie form usług na podstawie badań sondażowych, projekt badań sondażowych, dobór techniki sondażu: warunek reprezentatywności, istota ankiety, opracowanie wyników i relatywizacji.
3. Funkcje bibliotekarza dyżurnego (2 godz.) (laboratorium).
Doradztwo informacyjne, organizacja wolnego dostępu do zasobu bibliotecznego i informacyjnego, kontakt z ekspertami dziedzinowymi, rozpoznanie oferty internetowej. Organizacja dostępu do zasobów sieciowych:
serwisy tematyczne, biblioteki wirtualne, informatoria, blogi tematyczne.
4. Organizacja usług informacyjnych. Usługi bezpośrednie, usługi na dystans
(18 godz.)
(laboratorium). Organizacja udostępniania w bibliotece: elektroniczna ewidencja i zamawianie; zastosowanie systemu ochrony i identyfikacji księgozbioru RFID (Radio Frequency IDentification); strefa czytelnika,
bibliotekarza, bezpieczeństwa; stanowiska informacyjne w wypożyczalni i czytelniach. Elektroniczne dostarczanie dokumentów: charakterystyka systemów edd (ADONIS, ARIEL, EDIL, JASON, SUBITO). Dostęp do zasobów wolnych, licencjowanych i multimedialnych: charakterystyka wydawnictw elektronicznych EBSCO, Elsevier, Thomson Reuters - oferty baz tekstowych i bibliograficznych dla bibliotek publicznych. Dostęp do wolnych zasobów bibliotek publicznych: portale (New York Public Library, Toronto Public Library, Library Journal). Information Literacy: zastosowanie e-learningu i technologii Second Life. Opracowanie przewodnika do realizacji przysposobienia bibliotecznego lub nformacyjnego w celu kształcenia umiejętności z zakresu wiedzy z dziedzin wykazanych w badaniach sondażowych.
5. Wydawnictwa informacyjne w promocji usług bibliotecznych (2 godz.) (laboratorium).
Informacja ekspresowa zawierająca spisy treści bieżących numerów czasopism, adresowana, przeznaczona dla określonej grupy odbiorców.
Przeglądy bibliograficzno-adnotowane, biuletyny informacyjne. Metodyka opracowania zestawienia tematycznego dla użytkowników indywidualnych z zastosowaniem programów i informatycznych zarządzania informacją RefWorks i EndNote.
6. Badanie efektywności (2 godz.) (laboratorium).
Oczekiwane efekty uczenia się Osiągnięta wiedza:
- strategie i metody realizacji usług z zastosowaniem form tradycyjnych i technologii informacyjnej,
- koncepcje kształcenia umiejętności wyszukiwania w zasobach bibliotecznych i internetowych,
- czynniki wpływające na potrzeby informacyjne użytkowników - członków różnych grup społecznych.
Opanowane umiejętności:
- zaprojektowanie i organizacja usług informacyjnych w bibliotece stopnia gminnego, nastawienie innowacyjne związane z rozwojem technologii informacyjnej i komunikacyjnej oraz postępowymi tendencjami w bibliotekarstwie,
- zaplanowanie i zrealizowanie badań sondażowych w celu doboru odpowiednich form usług,
- postępowanie profesjonalnie w odpowiedzi na oczekiwania zgłoszone przez użytkowników.
Metody i kryteria oceniania KONWERSATORIUM:
obecność na zajęciach i uczestnictwo w dyskusji. LABORATORIUM:
ocenie podlegają projekty badania potrzeb użytkowników i badania efektywności (40%), projekt organizacji usług (30%), projekty własnych źródeł informacji (30%).
Obowiązuje następująca skala ocen (1-100 pkt):
- 0-50 pkt. - ocena ndst, - 51-60 pkt. - ocena dst, - 61-70 pkt. - ocena + dst, - 71-80 pkt. - ocena db, - 81-90 pkt. - ocena + db, - 91-100 pkt. - ocena bdb.
Sposób zaliczenia
Zaliczenie na ocenę.
Literatura Konwersatorium
1. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (2008). Biblioteki publiczne: opinie, korzystanie, potrzeby: badanie mieszkańców terenów wiejskich i małych miast do 20 tys. mieszkańców. [Dostęp:
15.12.2010]. http://www.frsi.org.pl/ images/Files/mieszkancy%20wsi
%20i%20uzytkownicy%20bibliotek.ppt.
2. Komarnicka, Karolina (2010). Aktywna biblioteka. Wiedza na wyciągnięcie ręki. Łatwy dostęp do zbiorów bibliotecznych. [Dostęp:
15.12.2010] http://www.
biblioteki.org/repository/PLIKI/DOKUMENTY/PODRECZNIKI/Specjalist yczne/ Wiedza_na_wyciagniecie_reki.pdf.
3. Przybyszewski, Witold (1996). Obsługa biblioteczna mieszkańców wsi w świetle statystyki bibliotecznej. [W:] Czytelnictwo i biblioteki na wsi - obraz współczesny i tendencje. Red. Mieczysław Szyszko. Warszawa, s. 92-102.
Laboratorium
1. (2010). The 10 public library partnership projects chosen for the Future Libraries Programme. "Library & Information Update", vol. 9 (8), p.11-11.
2. Bunch, Allan (1982). Community information services to rural areas.
In: Bunch, Allan, Community information services. London: Clive Bingley, p. 99-121.
3. E-learning wyzwaniem dla bibliotek. Materiały z ogólnopolskiej konferencji. Elbląg 23-24 września 2009 r. (2009). Warszawa: Wyd.
SBP, ss. 165.
4. Evaluation of digital libraries. Ed. G. Tsakonas, Ch.Papatheodorou (2009). Oxford: Chandos Publishing, pp. 275.
5. Fedorowicz, Małgorzata (2010). Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej. Toruń: Wydaw. Nauk., ss. 345.
6. Flatley, Robert; Wyman, Andrea (2009). Changes in Rural Libraries and Librarianship: A Comparative Survey. "Public Library Quarterly", vol. 28 (1), p. 24-39, 16p.
7. Głowacka, Ewa (2004). Przegląd wskaźników efektywności bibliotek według normy ISO 11620. W: Głowacka, Ewa (red.) Biblioteki wobec nowych zadań. Toruń: Wydaw. UMK, s. 157-167.
8. Hejda Anna; Szczęsny, Piotr; Habis, Alina (2010). Aktywna biblioteka.
Multimedia i nowoczesna komunikacja. [dostęp: 15.12.2010]
http://www.biblioteki.org/
repository/PLIKI/DOKUMENTY/PODRECZNIKI/Specjalistyczne/Multim edia_i_ nowoczesna_komunikacja.pdf.
9. Huczek, Marian (2006). Efektywność działalności biblioteki publicznej.
„Studia
Bibliologiczne", T. 16, s. 57-68.
10. Janiszewska, Kamila (2003). Elektroniczne dostarczanie dokumentów: nowy kierunek współczesnego bibliotekarstwa.
Warszawa: Wyd. SBP, ss. 119.
11. Kay Casselll, Ann (2009). Reference information services in the 21st century: an introduction. London: Facet Publishing, pp. 461.
12. Maison, Dominika (2010). Jakościowe metody badań marketingowych. Jak zrozumieć konsumenta. Warszawa: Wydaw.
Nauk. PWN, ss. 285.
13. Marzec, Dorota (red.). Biblioteka, współczesność, marketing. Lublin, ss.71.
14. Shivalingappa, Anupama; Tadasad, P. G.. (2009). Use of gram Panchayat libraries in Gulbarga district: a study. "SRELS Journal of Information Management", vol. 46 (1), p. 87-94, 8p.
15. Sobczyk, Mieczysław (2000). Hipotezy statystyczne, zagadnienia minimalnej liczebności próby. [W:] Statystyka. Wyd. 3 zm. Warszawa:
Wyd. PWN, s. 132-157.
16. Standerfer, Amanda E. (2006). Reference Services in Rural Libraries. "Reference Librarian" 2006, Vol. 45 (3), p. 137-149, 13p.
17. Umbach, Judith M. (2009). Planning to RISE. "Feliciter" Vol. 55 (5), p.
189-189, 1p.
18. Wojciechowski, Jacek (2000). Praca z użytkownikiem w bibliotece.
Warszawa: Wyd. SBP.