ust dwóch postaci, Amor i Pust dwóch postaci, Amor i P
ust dwóch postaci, Amor i Pust dwóch postaci, Amor i Psyche, Nawiedzenie, Olimpia, Ofe-syche, Nawiedzenie, Olimpia, Ofe-syche, Nawiedzenie, Olimpia, Ofe-syche, Nawiedzenie, Olimpia, Ofe-syche, Nawiedzenie, Olimpia,
Ofe-lia. W
lia. Wlia. W
lia. Wlia. Wci¹¿ powraca jednak jeden obraz lub jego fragmentyci¹¿ powraca jednak jeden obraz lub jego fragmentyci¹¿ powraca jednak jeden obraz lub jego fragmentyci¹¿ powraca jednak jeden obraz lub jego fragmentyci¹¿ powraca jednak jeden obraz lub jego fragmenty, s³aw-, s³aw-, s³aw-, s³aw-,
s³aw-ny anonimowy enigmatyczs³aw-ny portret Gabrielle d’Estrées z siostr¹
ny anonimowy enigmatyczny portret Gabrielle d’Estrées z siostr¹ny anonimowy enigmatyczny portret Gabrielle d’Estrées z siostr¹
ny anonimowy enigmatyczny portret Gabrielle d’Estrées z siostr¹ny anonimowy enigmatyczny portret Gabrielle d’Estrées z siostr¹
(1595) ze Szko³y Fontaineblau.
(1595) ze Szko³y Fontaineblau.(1595) ze Szko³y Fontaineblau.
(1595) ze Szko³y Fontaineblau.(1595) ze Szko³y Fontaineblau.
Jest to alegoria, a tak¿e scena erotyczna pomiêdzy dwoma kobieta-mi, gdzie jedna dotyka sutka drugiej prezentuj¹cej pierœcieñ. Ró¿ne oblicza mi³oœci zosta³y wyra¿one po³¹czonym jêzykiem sztuki
stwa i wideo. W tej projekcji wideo artystka zamknê³a historiê malar-stwa erotycznego, sztuka wideo sta³a siê natomiast wirtualnym mu-zeum. Dotychczas to muzea specjalizowa³y siê w przechowywaniu his-torii obrazów, sztuka wspó³czesna prezentuje jednak sw¹ w³asn¹ historiê wizualnoœci, kreauje alternatywne muzeum. W ten w³aœnie sposób ostatnia retrospektywa Izabelli Gustowskiej w poznañskim Muzeum Narodowym, wykreowa³a muzeum we wnêtrzu muzeów i za-proponowa³a nowy model konstrukcji wizualnego archiwum.
Kreowanie œrodowiska medialnego jest specjalnoœci¹ Izabelli Gu-stowskiej, która przez swe instalacje wideo zamienia œwiat realny w wir-tualny. Podczas retrospektywnej wystawy „Life is a Story” zorganizo-wanej jesieni¹ 2007 roku przez Muzeum Narodowe w Poznaniu artystka przekszta³ci³a muzeum w totaln¹ przestrzeñ multimedialn¹. Zaprezen-towany zosta³ wybór dzie³ z g³ównych cyklów artystki: „Wzglêdne cechy podobieñstwa” (1979-1990), „P³yn¹c” (1994-1997), „Sny” (1990-1994), „Life is a Story” (2002-2005), „Œpiewaj¹ce pokoje” (1995-2000).
Izabela Gustowska Izabela GustowskaIzabela Gustowska
Izabela GustowskaIzabela Gustowska, Sztuka wyboru, 2005-2006, instalacja, 9 wideoinstalacji, 150 obiektów light- box, œrednica 70 cm, fot. J. Klupœ
P O S T
P O S TP O S T
P O S T
Poznañska wystawa by³a niezwyk³¹ retrospektyw¹, gdzie historia sztuki artystki po³¹czy³a siê z archiwum obrazów z masowej kultury wizualnej.
Na wystawie, która stanowi³a zaaran¿owany przez kuratorkê Ewê Hornowsk¹ i sam¹ artystkê przegl¹d jej twórczoœci, królowa³a instala-cja wideo Sztuka wyboru (2006-2007). Klasyczna architektura mu-zeum zanik³a w œwietle projekcji i migocz¹cych light-boxów.
Archi-tekturê wnêtrza starego holu pokryto „freskami” projekcji wideo, wy-pe³niæzielon¹ barw¹ i szumem dŸwiêków. Wnêtrze zosta³o zdemate-rializowane i o¿ywione poprzez mozaikê ruchomych i pulsuj¹cych ob-razów. Widz by³ zanurzony w wirtualnej sferze, która jest niczym wnêtrze umys³u poddanego implozji wizerunków.
Sztuka wyboru jest ukoronowaniem poszukiwañ artystycznych, które zawsze ³¹czy³y nowe technologie wizualne z psychiczn¹ intro-spekcj¹ i egzystencjaln¹ filozofi¹. Artystka usi³uje zobrazowaæ, czym jest ¿ycie wewnêtrzne w epoce wszechobecnej dominacji masowej kul-tury wizualnej. Sztuka wyboru w spektakularny sposób porusza pro-blem zwi¹zku pomiêdzy wspó³czesn¹ podmiotowoœci¹ i wizualnoœci¹.
Sztuka wyboru oparta jest na pog³êbionej i zradykalizowanej techni-ce found footage. Artystka wykorzysta³a i przetworzy³a zarówno frag-mentów filmów popularnych, jak i cytaty ze swej w³asnej wczeœniejszej sztuki. Technika found footage staje siê tutaj szerok¹ metafor¹ funkcjo-nowania indywidualnej i zbiorowej pamiêci wizualnej. A pamiêci¹ wi-zualn¹ zajmuj¹ siê przecie¿ muzea, zatem umiejscowienie tej instalacji we wnêtrzu konwencjonalnego muzeum, w holu, który prowadzi do sal eksponuj¹cych sztukê dawn¹, wytwarza fascynuj¹cy kontekst tradycyj-nej historii obrazów. W poznañskim Muzeum Narodowym podczas trwa-nia retrospektywy Izabelli Gustowskiej widz otrzyma³ dwie historie wi-zualnoœci, t¹ zwi¹zan¹ z wysok¹ tradycj¹ artystyczn¹ i t¹ wynikaj¹c¹ z wszechobecnej kultury masowej, która wirowa³a w Sztuce wyboru.
Przestrzeñ instalacji podzielona zosta³a na czêœci o ró¿nym charak-terze projekcji naœciennych. Na œcianie g³ównej, na górze, obraca³ siê wyœwietlany kszta³t du¿ej pustej i wiruj¹cej kuli, któr¹ wzrok widza napotyka po wejœciu do wnêtrza holu. Boczne œciany pokryte zosta³y w górnej czêœci pasem projekcji wideo, a w dolnej light-boxami.
Po jednej „kinowej stronie” – by³y to epizody, które s¹ cytatami fil-mowymi, zaczerpniêtymi i wybranymi przez artystkê z kultury popular-nej. Po drugiej, „prywatnej stronie” – by³y to filmy wideo nakrêcone przez Izabellê Gustowsk¹, które dokumentuj¹ jej ¿ycie, sztukê, podró-¿e, przyjació³. Z jednej strony mamy zatem wizje œwiata projektowane-go na ekran masowej kultury wizualnej, z drugiej projekcjê prywatnoœci widzianej przez pryzmat kamery wideo obs³ugiwanej przez sam¹ artyst-kê i skierowanej na jej ¿ycie. Z jednej strony zastosowano postmoderni-styczn¹ technikê przyw³aszczenia, z drugiej metodê kina prywatnego.
Projekcje pokazywa³y po ka¿dej stronie epizody dotycz¹ce dwu-dziestu czterech tematów-w¹tków dotykaj¹cych codziennych czynnoœ-ci lub podstawowych egzystencjalnych i spo³ecznych doœwiadczeñ. S¹ to takie tematy, jak: taniec, poca³unki, palenie papierosa, picie wina, p³acz, czytanie ksi¹¿ki, rozmowa przez telefon, media, seks, œlub,
roz-mowy, zjawy, narkotyki, dzieci, podró¿e, zwierzêta, przemoc, sport, ruch, muzyka, podgl¹danie, fotografowanie i filmowanie.
Izabella Gustowska stworzy³a w tej instalacji wizualne archiwum doœwiadczeñ. Ka¿da zarówno wybrana, jak i nakrêcona scena jest nar-racj¹ o ¿yciu, b¹dŸ w postaci cytatu filmowego lub prywatnego wideo. Sceny osobiste i filmowe przenikaj¹ siê tak, jak miesza siê rzeczywis-toœæ i wirtualnoœæ, fantazja i fikcja we wspó³czesnym doœwiadczeniu œwiata i siebie. W ten sposób Sztuka wyboru w atrakcyjny sposób sta-wia aktualn¹ kwestiê wnikania rzeczywistoœci medialnej w indywidu-alne fantazje i emocje oraz wp³ywu na psychikê œrodków masowej rozrywki i komunikacji wizualnej. Instalacja staje siê soczewk¹ ogni-skuj¹c¹ mechanizmy dominacji kultury wizualnej i zwi¹zane z tym przenikanie siê rzeczywistoœci i jej przedstawienia. Ten soczewkowy charakter refleksji nad optyczn¹ psychologi¹ podkreœlaj¹ owalne light-boxy, które niczym lupa intensyfikuj¹ introspekcjê widzenia.
Projekcjom wideo w dolnej czêœci œciany towarzyszy³y oparte na nich kompozycje z light-boxów. Z ka¿dej z grup filmowych i prywat-nych epizodów na okreœlony temat artystka wybra³a trzy, z których wyizolowa³a pojedyncze sceny o znakowym charakterze i unierucho-mi³a je w formie fotografii prezentowanych jako light-boxy. Powsta³o w ten sposób 90 owalnych zielonych light-boxów o œrednicy 70 cm, które wype³niaj¹ œciany wnêtrza po lewej i prawej stronie. Przedsta-wione sceny, wydaj¹ siê rozmazane, jakby b³yszcz¹ce cz¹steczkami pikseli, ich realnoœæ jest zaostrzon¹ irrealnoœci¹ nieœwiadomych fanta-zji zapoœredniczonych przez popularne klisze.
Jak zwykle silny w sztuce Izabelli Gustowskiej jest element femini-styczny, w epizodach czêsto powraca tematyka kobiecoœci. Wszystkie filmy wydaj¹ siê wirowaæ we wnêtrzu kuli i z niej byæ wyœwietlane na otoczenie, a kula pochodzi z cia³a mówi¹cej szeptem kobiety. Symbo-lika okrêgu, kuli, ko³a jest z jednej strony magiczna, gdy¿ wi¹¿e siê z zaczarowan¹ kul¹, w której widoczny jest ca³y wszechœwiat, przy-sz³oœæ, przesz³oœæ i teraŸniejszoœæ. Instalacja artystki wprowadza nas do wnêtrza takiej kuli ods³aniaj¹cej przez wizerunki totalnoœæ ludz-kiego doœwiadczenia. Z drugiej strony kula odnosi siê do cia³a, kszta³-tu ga³ki ocznej i problematyki widzenia, centralnej dla wspó³czesnej kultury wizualnej i jej wp³ywu na podmiotowoœæ. Wnêtrze kuli jest niczym wnêtrze umys³u wype³nione obrazami.
Kszta³t kuli powraca ponownie, tym razem w innym kontekœcie, w najnowszej projekcji wideo Izabelli Gustowskiej, stworzonej ju¿ po zakoñczeniu retrospektywy. Dzie³o pod biblijnym tytu³em Strze¿ mnie jak Ÿrenicy oka, w cieniu twoich skrzyde³ ukryj mnie (2007) powsta³o na wystawê „Ulica Pró¿na” (sierpieñ/wrzesieñ 2007) zorganizowan¹ w Warszawie, na terenie by³ego getta, przez Krystynê Piotrowsk¹, a po-œwiêcon¹ upamiêtnieniu wymordowanej ludnoœci ¿ydowskiej i znisz-czonej kulturze. O tragicznym doœwiadczeniu zbiorowym z przesz³oœ-ci artystka opowiada za pomoc¹ scen przedstawiaj¹cych wspó³czesny t³um i wy³aniane z niego jednostki. Powstaje w ten sposób otwarta metafora znikania indywidualnoœci w masie i wy³aniania cz³owieka z chaotycznej otch³ani anonimowoœci. Film zosta³ nakrêcony w centrum handlowym, a kamera po planie ogólnym ruchliwej masy ludzkiej do-konuje nag³ego zbli¿enia, akcentowanego dzwiêkiem, na twarze po-szczególnych kobiet i mê¿czyzn, zatrzymane w kadrze. Artystka nazy-wa to punktonazy-waniem, przybli¿aniem, wyci¹ganiem z chaosu mrowiska. Projekcja ma ponownie okr¹g³y kszta³t, a filmowi towarzysz¹ czytane fragmenty modlitwy Dawida ze starotestamentowego Psalmu 17,8.
W Sztuce wyboru owalne soczewki projekcji wideo przybli¿a³y nam ¿ycie wewnêtrze cz³owieka determinowane przez wizerunki, tutaj ni-czym lupa wy³aniaj¹ jednostkê z zagubienia i znikniêcia w t³umie i nie-pamiêci. S¹ to inne konteksty kulturowe, ale te dzie³a ³¹czy jedno skupienie na z³o¿onoœci doœwiadczenia cz³owieka i jego humanistycz-na afirmacja. Kamera wideo w sztuce nowych mediów Izabelli Gus-towskiej jest w³aœnie t¹ tytu³ow¹ Ÿrenic¹ oka, któr¹ ukrywa w cieniu swych skrzyde³ po to, aby przechowaæ i przekazaæ, opowiadaj¹c histo-riê ¿ycia i doœwiadczeñ za pomoc¹ strumienia wizualnego.
Jest to historia opowiadana za pomoc¹ wizerunków i spojrzeñ. To spojrzenie wy³ania z chaosu przesz³oœci i codziennoœci, z miazgi do-minuj¹cej kultury obrazkowej. W oparciu o twórczoœæ Izabelli Gu-stowskiej mo¿na zaproponowaæ model podmiotu widz¹cego, podmio-tu spojrzenia i obrazu. Bardziej archaiczny wobec podmiopodmio-tu mowy, a jednoczeœnie bêd¹cy przeczuciem przysz³oœci. W kulturze wizualnej to widzenie jest fundamentem dla konstytucji cz³owieka i dla pozna-nia ukrywaj¹cej siê pod powierzchni¹ psychicznej g³êbi, tutaj ods³a-nianej przez punktuj¹ce soczewki artystki.
Izabella Gustowska Izabella Gustowska Izabella Gustowska Izabella Gustowska
Izabella Gustowska, L,amour passion, 1996, wideoinstalacja (6 ruchomych obiektów)