(Wielki poemat).
Starszy syn króla Kurasa, Pandus ożyli b 1 a d y, dotknięty chorobą, ustąpił tronu bratu swemu, Dretara- strze, zastrzegając prawa swoich pięciu synów: Judistera, Bhima, Arjula, Nakuma i Sahaveda. Ale Dretarastra ma
stu synów, których niespokojna ambicya nie umie tych praw uszanować. Od dzieciństwa kłócą się oni i bija ze
stryjecznymi braćmi;jest to wstęp i zapowiedź krwawych współzawodnictw, które mają rozdzielać Kurasów, po tomkówDretarastry i Pandusów, synów pierwszego brata. Pewnego dnia jeden z Kurasów podpala wtajemnicy
zamek Pandusów. Wszyscy Pandusowie ze swą matką
Kunti, uchodzą przebrani za braminów. Błądzą po dzi
kich lasach, zabijają olbrzymów Hidimba i Baka, w końcu przybywają do ziemi króla Drupada. Król dawał właśnie
uroczystości na cześć córki swej Draupadi, która miała sobie wybrać małżonka. Zalotników było nie mało: ręka jej ma należeć do tego, który zegnie łuk ogromnej wiel kości i dosięgnie mety pięciu strzałami. Jeden z Pan dusów, Arjuna, uzyskuje nagrodę zwycięztwa; ale matka
ich przysięgła, że wszystko będzie między nimi wspólne:
rodzina jest związana przysięgą i księżniczka, zostaje żoną pięciu braci1). Wzmocnieni terazprzyjaźnią Drupady—Pan
dusowie wracają do ojczyzny.
ł) Jest to zapewne starożytny obyczaj indyjski. Polian- drya dotąd jeszcze panuje w niektórych okolicach Dekanu.
II. Dretarastra zgadza się tedy podzielić swoje
królestwo pomiędzy synów a siostrzeńców: pierwszym
daje za stolicę miasto Hastinapura, drugim Indraprasta.
Najstarszy z tych książąt Judistera, jeden z Pandusów,
zdobywa sobie przewagę nad innymi i włada nad wszy
stkimi. Ale grając w kości z Kurusem Duryodana, tak lekkomyślnie stawia na kartę swój zamek, skarby, kró lestwo, żonę i własną swobodę, źe traci wszystko. Stryj wraca mu wszystko na nowo, ale ten raz jeszcze próbuje
szczęścia w grze — i znów szczęście się od niego od
wraca: rezultatem gry jest, źe Judistera wraz z braćmi
przez dwanaście lat ma przebywać na wygnaniu i pozo
stawać nieznanym trzynastego roku, pod grozą nowej
banicyi.
III. Pandusowie w istocie zamieszkują w lesie — i
przez dwanaście lat prowadzą życie pustelników. Mają
oni jednak ciężkie przejścia. Król Sindya porywa Drau- padi; ale pięciu braci odbiera mu ją w niedługim czasie, i króla robią swoim niewolnikiem.
IV. Lata wygnania kończą się wreszcie: tylko rok jeden jeszcze muszą Pandusowie żyć nieznani: rozmaicie
poprzebierani wchodzą oni na służbę do Viraty, króla
Matszyów, który z początku nie podejrzywa zupełnie,
kto są jego słudzy; ale wkońcu trzynastego roku męztwo własne ich zdradza; wielkie zwycięztwo odniesione nad
porywcami bydła odkrywa ich królewskie pochodzenie,
i odtąd ze sług Viraty stają się jego sojusznikami. V. Od tej chwili mogą rozpocząć zaciętą wojnę
przeciw Kurusom, i wszyscy królowie indyjscy dzielą
się na dwa stronnictwa: jedni bronią Pandusów, drudzy Kurasów. Krishna, w którym wcielony jest Wisznu, ofia
49
ruje Duryodanie wybór między wielką armią albo jego
przyjaźnią. Nierozumny Duryodana wybiera wielką armię i Krishna staje po stronie Pandusów.
VI. Krishna jednemu z książąt, Arjunie, odkrywa
w tajemniczy sposób istotę rzeczy, byt i przemiany
stworzeń aż do ich ostatecznego się rozwiania w nicości.
VII. — X. Walka się rozpoczynai trwa ze zmien-
nem dla obu stron powodzeniem. Z obu stron działają
siły nadprzyrodzone i wszyscy niemal wojownicy uży
wają broni zaczarowanej. Stti synów Dretarastry ginie ostatecznie — i po wielu klęskach — zwycięstwo zo- staje przy Pandusach- dzięki opiece Krishny.
XI.— XIII. Podczas, gdy odbywa się uroczysty
pogrzeb obu armij, Judistera nie może się powstrzyma*?
i opłakuje tę bratobójczą wojnę; te smutne obrazy bu dzą w nim poważne rozmyślania o obowiązkach królów.
Zaś jego stryj Brishma, umierając, daje mu w kształcie bajek najmędrsze rady.
XIV. Wobecwszystkich książąt, starożytnymobrząd
kiem odbywa Judistera uroczystość poświęcenia konia.
XV. Dretarastra, który żył tak długo po to tylko, aby widzieć rodzinę swoją tak zdziesiątkowaną, a władzę swoją w upadku — oddala się wraz z żoną do pustyni,
i tam oboje umierają jako święci.
XVI. Tymczasem Krishna powraca do swego kró
lestwa: ale całe plemię Jadavasów, które stanowi jego
część, zostało napadnięte przez dzikie hordy, stolicajego Dwaraka została zniszczoną — 'i sam on ginie od zatrutej
strzały.
XVII. Dowiedziawszy się o śmierci swego przyja
ciela i wiernego sprzymierzeńca, Judistera oddaje się
najgłębszej rozpaczy: naraz światłość robi się w jego ] duszy, i poznaje w szlachetnym swym opiekunie wcie
lenie boga Wisznu, który zestąpił na ziemię, aby ją j
oczyścić. Czując odrazę do władzy, która tyle łez ko
sztuje, zrzeka się tronu na korzyść swego siostrzeńca i
Parikszita i z braćmi swymi oraz wierną Draupadi udaje I
się na Himalaya, na świętą górę — Meru. Razemwcho- |
dzą na te wyniosłe szczyty, na wierzchołku których mie- ] ści sie kraina wiecznej szczęśliwości. Ale siły są nie równe: w drodze tej mężni Nakuma i Sahaveda, wierna
Draupadi,mądry Arjuna, silny Bhisma — padają kolejno, j aby już nigdy nie powstać. Judistera pozostaje sam ze
swoim psem, którym jest sam bóg Jama.
XVIII. Indra wprowadza go do nieba. Ale oczy |
jego napróźno szukają tu bracii małżonki. Boski goniec 1 donosi mu, że ich widział w sferach piekieł w męczar- i
niach. Zrzeka się więc Judistera szczęśliwości, w której .
oni udziału nie mają — i pogrąża się w piekle, aby |
cierpieć wraz z nimi. Jego szlachetność uspakaja bogów, ■
którzy przebaczają jego braciom i żonie i pozwalają mu wziąć ich ze sobą do empireów. Istotnie, wszyscy zaj- i
mują w niem miejsce, oczyszczeni, przemienieni; po- I wróconą im została ich natura boska, wcielona w nich clocześnie na ziemi dla dokonania tajemniczych planów | Brahmy.