Witold Strawiński

Witold Strawiński swoja definicję emergencji konstruuje w oparciu o zrekonstruowaną jak wyżej definicję Beckermanna: „Emergencję pewnej własności można uznać za uwarunkowaną przez nieredukowalność, co najmniej jednego prawa z wyższego poziomu, w którym ta własność występuje, w następujący sposób:

Dla przedmiotów i własności z poziomu, do jakiego należy układ s, obowiązuje pewne prawo lₑPₑ, w którym własność Pₑ występuje w sposób istotny, a które nie jest redukowalne do praw dotyczących składników c₁,..,cn w izolacji i w układach o innej mikrostrukturze niż <c₁,…,cn;R>” (Strawiński 1997, s. 186).

41

Zatem własność Pₑ jest emergentną własnością układu s, jeżeli występuje w sposób istotny w prawie nie podlegającym mikroredukcji do żadnej z teorii dotyczącej mikrostruktury systemu s24. Emergencja własności opierać się będzie na nieredukowalności praw. Jak dodaje Strawiński, można też przyjąć, że jednostkami emergencji nie są same własności, lecz prawa, co prowadzi do następującego określenia praw emergencji:

Lₑ jest prawem emergentnym dla układu o strukturze <c₁,…,cn,R> jeśli:

1. zachodzi prawidłowość, że wszystkie układy o takiej mikrostrukturze podlegają prawu lₑ;

2. prawo lₑ nie jest redukowalne do praw dotyczących składników c₁,…,cn ani w izolacji ani w układach o innej mikrostrukturze niż s25.

Strawiński rozwija tak zaproponowaną definicję własności i prawa emergentnego, odnosząc się w pewnym stopniu do 4 założeń wyszczególnionych przez Nagela:

1. Założenia o konstytucji przedmiotu s:

- Przedmiot s z poziomu L₂ jest całością utworzoną ze składników c₁,…cn z poziomu L₁, pozostających ze sobą w relacji strukturalnej R, obejmującej wszystkie wzajemne związki między składnikami właściwe?? dla poziomu L₁26

W tym punkcie wprowadza on kilka dodatkowych założeń: - zbiór {c₁,…cn} to skład przedmiotu s

- zbiór uporządkowany <c1,…,cn;R> to mikrostruktura przedmiotu s i oznacza ją symbolem (s)=<c₁,…,cn;R>

- warunkiem wystarczającym i koniecznym do zaistnienia całości s o częściach c jest pozostawanie składników c₁,…,cn we wzajemnej relacji strukturalnej R, takiej że:

R(c1,…,cn)↔∃y[y=s∧ ∀ciPt(ciy)]– gdzie Pt to relacja część-całość

Co oznacza, że relacja R jest rozumiana tutaj, jako relacja część- całość, zachodząca pomiędzy wszystkimi częściami danego systemu a tym systemem, jako całością.

2. Założenia o własnościach, rodzajach i prawidłowościach składników c charakterystycznych dla poziomu L₁:

- własności składników c należą do klasy K: K= (K , ..K , …)

24 W tym miejscu warto byłoby się zastanowić co oznacza występowanie w sposób istotny w prawie.

25 Jak wynika z powyższych założeń pojęcie emergencji zdaniem Strawińskiego jest przeciwstawne do pojęcia mikroredukcji (choć w dużej mierze poglądy zwolenników mikroredukcji będą pokrywać się z poglądami zwolenników emergencji). Kwestia ta szerzej omówiona zostanie w kolejnym rozdziale

42

- każdy składnik c jest przedmiotem określonego rodzaju C któremu odpowiada pewna klasa własności KC charakterystycznych dla danego rodzaju :

- składniki rodzaju Ci podlegają ze względu na posiadane własności pewnym prawidłowościom właściwym dla swojego poziomu.

3. Założenia o własnościach, rodzaju i prawidłowościach całości s: Własności całości s należą do klasy P

- P={P₁,…,P ,…}

- s jest przedmiotem rodzaju S, któremu odpowiada pewna klasa własności PS charakterystycznych dla tego rodzaju: PS P

- przedmioty rodzaju S podlegają, ze względu na posiadane przez nie własności, pewnym prawidłowościom właściwym dla swojego poziomu

4. Założenia o uwarunkowaniu własności układu s przez właściwe dla poziomu L₁ własności składników c , prawidłowości, którym podlegają c , oraz relację strukturalną R:

∀𝑥[𝜇(𝑥) =< 𝑐1,…,cn,R>→Pi(x)];j=l,…,m

Każdy obiekt o mikrostrukturze x będzie posiadać własności Pj (Jeżeli x to mikrostruktura przedmiotu s to Pj przysługuje tej mikrostrukturze ), gdzie jest dowolną własnością układu s. Strawiński dla uproszczenia przyjmuje, że s ma skończoną liczbę własności. Zatem każdy system o mikrostrutkurze <c1, …,cn,R> będzie posiadać określone własności z klasy P (czyli własności systemowe). Jak twierdzi Strawiński, powyższe zależności przedstawiają międzypoziomowe prawa pomostowe przyrody (punkt ten wyraża tradycyjne, deterministyczne stanowisko emergentyzmu).

5. Założenie o emergentnym charakterze praw wyższego poziomu:

a. Prawo l, wyrażające prawidłowość właściwą dla poziomu L₂, której podlega s, jest emergentne względem poziomu L₁, gdy pomimo spełnienia założeń 1-4 l nie redukuje się do żadnej teorii składników z poziomu L₁.

b. lPe jest prawem unikalnym i ostatecznym, a zakres jego obowiązywania jest ograniczony wyłącznie do przedmiotów o mikrostrukturze typu <C₁,…,Cn;R>

Według Strawińskiego jest to epistemologiczno-ontologiczne określenie emergencji, które ma wyrażać intencje emergentystów takich jak Broad. Zgodnie z tymi intencjami, pojęcie emergencji miało łączyć dwie różne idee:

1. Powstawanie nowych własności emergentnych na poziomie L₂ jest zdeterminowane, wyznaczone przez odpowiednie prawidłowości i relacje, dotyczące składników z poziomu L₁. Strawiński dodaje tutaj założenie, że temu zdeterminowaniu

43

podlegają również prawa z poziomu L₂ – w których w sposób istotny występują własności emergentne.

2. Własności i prawa emergentne mimo tego zdeterminowania mają być nieredukowalne do jakichkolwiek teorii składników właściwych dla poziomu L₁, nawet po dołączeniu odpowiednich praw pomostowych, czyli wbrew temu, co postulował Nagel27. Celem Strawińskiego było takie podanie definicji własności emergentnej, aby była ona zbieżna ze współczesnymi pojęciami redukcji i mikroredukcji. Stąd proponuje rozumienie emergencji, które kładzie nacisk na aspekt epistemologiczny. Warto zauważyć, że tak rozumiana emergencja posiada założenia wspólne z założeniami o mikroredukcji, jednak w przypadku mikroredukcji, postulowana jest dedukowalność prawa l (z teorii składników Tc i praw pomostowych (lP1,…lPn) i może odpowiadać determinowaniu prawa l przez

mikrostrukturę u, o jakim mowa jest w założeniach 4.

6.Próby klasyfikacji pojęć emergencji

Wyżej przedstawione modele wskazują na mniejsze lub większe różnice w posługiwaniu się pojęciem emergencji w samym dyskursie filozoficznym. To zaś wymaga wprowadzenia pewnej klasyfikacji, bowiem nie mamy tu do czynienia z jednym pojęciem, lecz z rodziną pojęć emergencji. Pośród współczesnej literatury napotkać możemy wiele takich prób klasyfikacji. Jednym z podstawowych podziałów jest rozróżnienie na emergencję diachroniczną oraz synchroniczną, przy czym obie mogą występować w dwóch wersjach: mocnej i słabej.