Wystąpienia generalne w zakresie prawa do wychowania w rodzinie

■ Małe dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej – wystąpienia z 12 stycznia, 26 kwietnia i 21 grudnia 2017 roku

Kontynuując działania z lat poprzednich, Rzecznik Praw Dziecka przekazał¹⁹⁰ Ministrowi Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Informację Rzecznika Praw Dziecka z badania sytuacji opiekuńczo-wychowawczej oraz prawnej dzieci w wieku 0–10 lat przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej w celu przeanalizowania wniosków i uwag w niej zawartych oraz podjęcie działań służących poprawie sytuacji dzieci.

Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w pieczy instytucjonalnej nie mogą być umieszczane dzieci do 10. roku życia, chyba że wystąpią wyjątki przewidziane ustawą. Z przeprowadzonego przez Rzecznika badania (informacje od wojewodów) wynika, że małych dzieci przebywających w zastępczej pieczy instytucjonalnej było 257, co stanowiło ok. 8% wszystkich dzieci przebywających w tej pieczy. Najwięcej dzieci umieszczonych w pieczy niezgodnie z przepisami jest w wieku 7–10 lat – 111, ale trafiają tam również noworodki – wojewodowie potwierdzili 13 takich przypadków.

W ocenie Rzecznika realizacja praw najmłodszych będzie możliwa tylko wtedy, kiedy organizatorzy pieczy zastępczej będą przestrzegali obowiązującego w tym zakresie prawa.

Z tego powodu zwrócił się do Ministra o informację, jakie działania w tym zakresie podjął resort i jakie były ich efekty.

W odpowiedzi¹⁹¹ Minister poinformował, że resort od kilku lat podejmuje czynności zmierzające do przyspieszenia działań na rzecz deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, również poprzez kierowanie pism do włodarzy konkretnych powiatów oraz monitorowanie – za pośrednictwem służb wojewody – sytuacji w powiatach, co do których istnieją podejrzenia, że nie wszystkie prowadzone przez nich placówki spełniają określone prawem standardy. Dodatkowo na początku 2017 r. resort ponownie wystąpił do powiatów o informacje w zakresie stanu deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, tj. wskazanie problemów w przekształcaniu placówek oraz przeszkód w rozwoju rodzinnej pieczy zastępczej, a także ocenę możliwości rozwojowych danego powiatu. Resort stara się także wspierać rozwój rodzinnej pieczy zastępczej poprzez przyznawanie dotacji, m.in. w ramach resortowego programu rozwoju rodzinnej pieczy zastępczej. Poinformował, że planuje ogłoszenie programu, którego celem będzie rozwój zawodu asystenta rodziny, koordynatora

190 ZEW.422.1.2017.JK 191 DSR.I.8302.20.2017.AKU

rodzinnej pieczy zastępczej oraz wsparcie działań na rzecz deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej. Resort czynił też starania, aby wesprzeć finansowo wysiłki władz samorządowych, efektem czego w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020 wprowadzono możliwość bezpośredniego wykorzystania środków z UE na wsparcie procesu deinstytucjonalizacji w obszarze pieczy zastępczej. Ponadto w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) z poziomu centralnego zaplanowano wiele działań w obszarze wspierania rodziny i pieczy zastępczej, których bezpośrednim celem jest między innymi budowanie w samorządach przekonania o społecznej potrzebie zmian zmierzających do świadczenia usług w społecznościach lokalnych zamiast tworzenia systemu wsparcia instytucjonalnego. Realizowanym w tym zakresie działaniem jest wypracowanie narzędzia do badania rentowności polityki samorządów w obszarze pieczy zastępczej, a następnie przeprowadzenie pilotażowego badania wybranych powiatów wraz z propozycją zmian, a także przygotowanie rekomendacji (poradnika) dla powiatów nieobjętych pilotażem i planu niezbędnych szkoleń w zakresie deinstytucjonalizacji dla władz samorządów terytorialnych.

Rzecznik Praw Dziecka, po zapoznaniu się z wynikami kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli pn. „Działania powiatów w zakresie tworzenia i wsparcia rodzin zastępczych”, po raz kolejny zwrócił¹⁹² uwagę Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na niedopuszczalność umieszczania małych dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej wbrew przepisom ustawy.

Jak wynika z informacji NIK, jednym z największych problemów – co również wielokrotnie było sygnalizowane przez Rzecznika – jest brak wystarczającej liczby rodzin zastępczych, w szczególności rodzin zawodowych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego i rodzin specjalistycznych.

Mając na uwadze niepokojące wyniki kontroli, Rzecznik zwrócił się do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o przedstawienie wniosków sformułowanych po analizie raportu NIK oraz o wskazanie, w jaki sposób resort zamierza poprawić warunki, w jakich wychowują się dzieci umieszczone w pieczy zastępczej. Wystąpił też o szczegółowe informacje na temat wyników działań, o których Minister informował w odpowiedzi na uprzednio wystosowane wystąpienie w tej sprawie.

W odpowiedzi¹⁹³ Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował o zmniejszeniu się liczby dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej o 2,3%. Przyznał przy

192 ZEW.422.1.2017.JK

193 DSR/I.073.24.2017.AKU/MK

tym, że nadal występuje problem niedostatecznej liczby rodzin zastępczych – z tego powodu w instytucjonalnej pieczy zastępczej przebywa 275 dzieci poniżej 7. roku życia. Podkreślił, że resort będzie wspierał i monitorował proces deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, ze szczególną troską odnosząc się do „małych dzieci”. Zadeklarował, że każda znana resortowi indywidualna sytuacja umieszczenia „małego dziecka” w instytucjonalnej pieczy zastępczej będzie monitorowana przez służby wojewody. Rzecznik został też powiadomiony, że trwa przegląd ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a jednym z najważniejszych tematów jest analiza ustawy pod kątem przyspieszenia tempa zmian deinstytucjonalizacyjnych.

Ponieważ odpowiedź nie odnosiła się do wszystkich kwestii, Rzecznik ponownie wystąpił¹⁹⁴ do Ministra, konsekwentnie wnosząc o przedstawienie działań w zakresie poprawy warunków funkcjonowania pieczy zastępczej, do których zobowiązał się resort rodziny, pracy i polityki społecznej w odpowiedziach na poprzednie wystąpienia. Podkreślił, że problem wymaga pilnego rozwiązania, bo trudna sytuacja dotyczy 18213 dzieci przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej (łącznie z formami prowadzonymi przez marszałków), w tym 1876 dzieci w wieku 0–6 lat.

W odpowiedzi¹⁹⁵ Minister poinformował, że resort rodziny prowadzi systemowe działania nakierowane na wsparcie procesu deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, w szczególności zwraca uwagę na dochodzenie do standardów w placówkach opiekuńczo -wychowawczych, czyli zakazu umieszczania w nich dzieci poniżej 7. roku życia.

Powiadomił, że podejmowane są działania zmierzające do skłaniania władz powiatów do przyspieszania deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, w tym poprzez pisma do konkretnych włodarzy konkretnych powiatów, zlecania służbom wojewody kontroli w powiatach, co do których wpływają informacje o prowadzaniu placówek niespełniających standardów.

Minister zgodził się z generalnym wnioskiem NIK o pożądanym szybszym tempie zmian w obszarze pieczy zastępczej, jednakże uznał, że dane z 24 powiatów objętych badaniem NIK nie potwierdzają sytuacji, z którą mamy do czynienia w całej Polsce. Poinformował, że w roku 2016 przeszkolono do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka lub do prowadzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego oraz funkcjonujących rodzin zastępczych łącznie 12792 osób (w 2015 r. – 11431 osób), co oznacza 11,9-procentowy wzrost w stosunku do roku 2015. Przedstawił również dane o liczbie rodzinnych podmiotów pieczy zastępczej w latach 2014–2016.

194 ZEW.422.21.2017.ZA 195 DSR.I.073.57.2017.AKU

Minister zapewnił, że resort stara się wspierać rozwój rodzinnej pieczy zastępczej poprzez przyznawanie dotacji na zatrudnienie koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz wskazywanie możliwości pozyskania środków unijnych w ramach regionalnych programów operacyjnych. Poinformował również o realizowanym zadaniu w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), w ramach którego realizowane jest działanie w zakresie wypracowania narzędzia do badania rentowności polityki samorządów w obszarze pieczy zastępczej. Stworzenie narzędzia weryfikacji rozwiązań dotyczących deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w powiatach, jest planowane na drugi kwartał 2018 r.

Zapewnił jednocześnie, że wzmocnieniu procesu deinstytucjonalizacji mają również służyć prowadzone w resorcie prace nad nowelizacją ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, których zakończenie planowane jest na początek II kwartału 2018 r.

■ Orzekanie przez sądy z naruszeniem obowiązującego prawa – wystąpienia z 12 stycznia i 16 października 2017 roku

Mając na względzie ochronę praw dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, Rzecznik Praw Dziecka zwrócił uwagę¹⁹⁶ Ministrowi Sprawiedliwości Prokuratorowi Generalnemu na problem orzekania przez sądy umieszczania dzieci poniżej 10. roku życia w instytucjonalnej pieczy zastępczej wbrew przepisom ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej¹⁹⁷.

Wskazał na przepis art. 112⁷ § 1 k.r.i.o., zgodnie z którym sąd umieszcza dziecko w instytucjonalnej pieczy zastępczej, jeżeli brak jest możliwości umieszczenia go w rodzinnej pieczy zastępczej lub z innych ważnych względów nie jest to zasadne. Powyższe oznacza, że zasadą powinno być umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej. Umieszczenie dziecka w instytucjonalnej formie pieczy powinno być działaniem wyjątkowym, przedsięwziętym dopiero po wyczerpaniu możliwości udzielenia dziecku pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia go w rodzinie zastępczej.

Rzecznik podkreślił, że art. 95 ust. 1 i 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zawiera istotne ograniczenia w umieszczaniu w placówkach opiekuńczo -wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno -terapeutycznego dzieci, które nie ukończyły 10. roku życia, a zasadą jest, że takie dzieci nie powinny być w nich umieszczane.

196 ZSR.422.7.2015.MK

197 Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r.

poz. 697, z późn. zm.)

Duża liczba małych dzieci przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej skłoniła Rzecznika do dokonania pogłębionej analizy tego problemu. W tym celu zwrócił się do wojewodów o udzielenie szczegółowych informacji na temat sytuacji małych dzieci przebywających w pieczy zastępczej. Uzyskane dane, podobnie jak w przypadku Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zostały przedstawione Ministrowi Sprawiedliwości Prokuratorowi Generalnemu (patrz wystąpienie powyżej).

Szczególnie niepokojących danych w tym zakresie dostarczył Raport z oceny realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, opracowany przez Koalicję na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, wydany w 2015 r. Wskazano w nim, że „w przypadku 22 powiatów umieszczano dzieci w instytucjonalnych placówkach, a nie ma w ogóle dzieci w pieczy rodzinnej zawodowej”.

Wobec powyższego Rzecznik zaapelował do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego o podjęcie wielopłaszczyznowych działań w celu przeciwdziałania zjawisku umieszczania małych dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej wbrew prawu i zagwarantowanie realizacji obowiązujących przepisów. Jednocześnie zwrócił się o przekazanie informacji, na jakim etapie są prace badawcze Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości dotyczące pieczy zastępczej w praktyce sądowej oraz kiedy można spodziewać się przedstawienia ich wyników.

Z uwagi na brak odpowiedzi na wystąpienie Rzecznik Praw Dziecka ponownie zwrócił się¹⁹⁸ do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego o informacje w powyższym zakresie.

Rzecznik Praw Dziecka oczekuje na odpowiedź.

■ Postępowania w sprawach o ustanowienie opieki – wystąpienie z 20 stycznia 2017 roku

W wystąpieniu¹⁹⁹ do Prezesów Sądów Apelacyjnych Rzecznik Praw Dziecka zwrócił uwagę na problem wszczynania z opóźnieniem oraz czas trwania postępowań o ustanowienie opieki. Wskazał, że toczą się one przez wiele tygodni, a nawet miesięcy, co narusza prawo dziecka pozbawionego opieki rodzicielskiej do opieki i pomocy władz publicznych, zagwarantowane w art. 72 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Podkreślił, że sprawy o ustanowienie opieki powinny być traktowane priorytetowo.

Dobro dziecka stanowi kryterium rozstrzygające zarówno o wyborze opiekuna, jak i o treści

198 ZSR.422.7.2015.MK 199 ZSR.422.1.2017.MK

innych rozstrzygnięć wydawanych przez sąd opiekuńczy w czasie opieki. Ustanowienie opieki następuje z urzędu, a więc niezależnie od inicjatywy osób zainteresowanych. Przepis art. 153 k.r.i.o. wskazuje, że objęcie opieki powinno nastąpić niezwłocznie.

W ocenie Rzecznika sąd powinien jak najszybciej uregulować sytuację prawną dziecka, dlatego zaapelował o podjęcie działań gwarantujących sprawne procedowanie w sprawach o opiekę oraz uwrażliwienie wszystkich sędziów orzekających w sprawach rodzinnych na problem ochrony praw dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej.

Jednocześnie przypomniał, że sąd opiekuńczy ma obowiązek stałego badania i ustalania na podstawie wszelkich dostępnych mu informacji, czy dla określonego dziecka lub dzieci nie zachodzi konieczność ustanowienia opieki.

■ Przestrzeganie praw nieletnich – wystąpienie z 26 stycznia 2017 roku

W związku z trwającymi pracami nad projektem²⁰⁰ rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającym rozporządzenie w sprawie pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoi przejściowych, tymczasowych pomieszczeń przejściowych i policyjnych izb dziecka, regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach, pokojach i izbach oraz sposobu postępowania z zapisami obrazu z tych pomieszczeń w opinii²⁰¹ kierowanej do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzecznik poruszył kwestie, które w jego ocenie powinny zostać uwzględnione w pracach nad projektem.

W pierwszej kolejności zwrócił uwagę na konieczność umożliwienia nieletniemu umieszczonemu w policyjnej izbie dziecka kontaktu z osobami przez niego wskazanymi, w szczególności z rodzicem, opiekunem lub adwokatem, bez obecności funkcjonariusza policji. Wskazał na informację NIK o wynikach kontroli pn. „Funkcjonowanie policyjnych izb dziecka”²⁰², potwierdzającą, że w większości policyjnych izb dziecka kontakt z rodzicem, obrońcą lub opiekunem odbywał się w obecności funkcjonariusza. W jego ocenie powyższa praktyka stanowi rodzaj ograniczenia prawa nieletniego do kontaktu z bliskimi oraz obrońcą.

Co do zasady odwiedziny powinny odbywać się bez obecności funkcjonariusza, chyba że taka obecność jest konieczna z uwagi na zagrożenie bezpieczeństwa. Podkreślił, że kontakt nieletniego z obrońcą musi być nieskrępowany, gdyż stanowi gwarancję prawa do obrony i pozwala na zachowanie zaufania nieletniego do organów państwa. Przypomniał także,

200 Pismo Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 kwietnia 2017 roku (znak: DP-WL-0231-12/2016/WR)

201 ZSR.422.33.2016.MK 202nr P/16/085

że jednym z podstawowych elementów prawa do obrony jest możliwość kontaktu z obrońcą poza zakresem słuchu osoby trzeciej²⁰³. Stosowanie ograniczeń tego prawa może być rozważane jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Dla poparcia swojego stanowiska Rzecznik przywołał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 grudnia 2012 r.²⁰⁴.

Zwrócił szczególną uwagę, że prawa i wolności nieletniego umieszczonego w policyjnej izbie dziecka są bardziej ograniczone niż prawa i wolności zatrzymanego czy tymczasowo aresztowanego. Zwrócił także uwagę, że art. 73 § 1 k.p.k. stanowi, że oskarżony tymczasowo aresztowany może porozumiewać się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie, a ograniczenie tej zasady może nastąpić jedynie w szczególnie uzasadnionym wypadku. Zgodnie ze stanowiskiem²⁰⁵ wyrażonym przez Najwyższą Izbę Kontroli przekazał, że każdorazowa obecność funkcjonariusza podczas odwiedzin rodzica, obrońcy lub opiekuna narusza art. 49 Konstytucji RP, traktujący o wolności i ochronie tajemnicy komunikowania się.

Kolejny z poruszonych w wystąpieniu problemów dotyczył prowadzenia w policyjnych izbach dziecka czynności z udziałem nieletnich bez obecności obrońcy lub innej wskazanej przez nieletniego osoby. Rzecznik zwrócił w tym miejscu uwagę na rekomendacje Komitetu Praw Dziecka ONZ²⁰⁶, wskazując na problem przesłuchiwania, wydawania oświadczeń lub podpisywania dokumentów przez dzieci bez obecności osoby zaufanej (rodzica, opiekuna czy obrońcy).

Z przywołanej powyżej informacji Najwyższej Izby Kontroli wynikało, że w policyjnych izbach dziecka nie określono formalnych procedur umożliwiających nieletnim skorzystanie z prawa do złożenia skargi lub wniosku. W większości placówek (61%) zatrudnieni w nich funkcjonariusze policji deklarowali, że nieletni mogą złożyć skargę ustnie lub pisemnie, a w tym celu zostaną im udostępnione materiały papiernicze.

W pozostałych policyjnych izbach dziecka nieletnim umożliwiono składanie próśb, skarg i wniosków do kierownika izby lub wyznaczonego przez niego policjanta poprzez wpis do książki skarg i wniosków. W jednej z policyjnych izb dziecka takiego wpisu dokonywał funkcjonariusz. W ocenie Rzecznika przyjęte rozwiązania nie gwarantują nieletnim możliwości zgłaszania skarg i wniosków w sposób samodzielny i swobodny, bez ich

203 Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 stycznia 2009 roku w sprawie Rybacki przeciwko Polsce, nr 52479/99

204 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r., K 37/11

205 Informacja NIK o wynikach kontroli pn. „Funkcjonowanie policyjnych izb dziecka”

206 Uwagi końcowe Komitetu Praw Dziecka ONZ z 2 października 2015 roku, sygn. CRC/C/POL/CO/3-4

cenzurowania. Ważne jest, by nieletni miał pewność, że jego skarga nie zostanie wykorzystana przeciwko niemu i zostanie jej nadany bieg.

Rzecznik zauważył, że w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych²⁰⁷ przewidziano szczegółową procedurę uwzględniającą sytuację faktyczną i prawną osób karnie izolowanych – § 4, który przewiduje, że skarga dotycząca wskazanej w niej osoby nie może być przekazana do rozpoznania tej osobie ani osobie, wobec której pozostaje ona w stosunku nadrzędności służbowej.

Ostatni z poruszonych problemów dotyczył prawa dziecka do prywatności i intymności. Rzecznik wskazał, że jak wynika z informacji NIK, w większości policyjnych izb dziecka stosowane są rozwiązania, które godzą w prawo nieletnich do intymności i poszanowania godności osobistej. Przywołał przy tym jeden z wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka²⁰⁸, w którym wskazano, że otwarte kąciki sanitarne stanowią naruszenie art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Spełnienie wymogów sanitarnych czy też możliwość korzystania z kącików sanitarnych z zachowaniem prywatności decydują między innymi o tym, czy został przekroczony stopień dolegliwości wynikający z samego faktu pozbawienia wolności. Brak szczegółowych przepisów gwarantujących zachowanie intymności podczas korzystania przez nieletnich z urządzeń sanitarnych narusza prawo do poszanowania ich godności osobistej.

Wobec powyższego, w celu zapewnienia nieletnim umieszczonym w policyjnych izbach dziecka pełnego poszanowania ich praw, Rzecznik zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o uwzględnienie poruszonych w wystąpieniu kwestii w dalszych pracach nad projektem rozporządzenia.

W odpowiedzi²⁰⁹ Minister poinformował, że nieletni przebywa w policyjnej izbie dziecka na etapie prowadzonego postępowania wyjaśniającego. Umożliwienie nieletniemu kontaktu z osobami przez niego wskazanymi, w tym obrońcą, bez obecności funkcjonariusza policji mogłoby skutkować zakłóceniem prawidłowego toku postępowania. Nie można bowiem wykluczyć sytuacji, w której nieletni sprawca czynu karalnego, dążąc do uniknięcia odpowiedzialności za swoje postępowanie, będzie wpływał na zeznania świadków. Ponadto podczas odwiedzin może dochodzić do przypadków przekazywania nieletnim przedmiotów,

207 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z 2013 r., poz. 647)

208 Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19 kwietnia 2001 roku, w sprawie Peers przeciwko Grecji, nr 8524/95

209 DP-WL-0231-12/2016/WR

których posiadanie w policyjnej izbie dziecka jest zabronione, w tym takich, które mogą być wykorzystane np. do zamachu na życie lub zdrowie nieletniego, ewentualnie innych osób przebywających w placówce.

Odnosząc się do postulatu wyposażenia pomieszczeń sanitarnych w sposób gwarantujący nieletniemu prawo do prywatności i intymności, poinformował, że w odpowiedzi na uwagi Najwyższej Izby Kontroli dotyczące stosowania w policyjnych izbach dziecka rozwiązań, które ingerowały w prawo nieletnich do poszanowania ich intymności i godności osobistej, dyrektor ówczesnego Biura Prewencji i Ruchu Drogowego KGP wystosował w 2015 r. pismo zalecające Komendantom Wojewódzkim i Stołecznemu Policji zaopatrzenie policyjnych izb dziecka w niezbędne wyposażenie celem zapewnienia nieletnim poczucia intymności. Zalecenia te są realizowane w miarę posiadanych środków finansowych poprzez sukcesywne doposażanie pokoi sanitarnych w zasłony lub przepierzenia. Stwierdził, że w świetle informacji przedstawionych przez policję ujawnienie przez NIK niewłaściwych rozwiązań w 61% policyjnych izb dziecka prawdopodobnie wynikało z faktu, że zalecenia KGP nie zostały jeszcze wdrożone we wszystkich policyjnych izbach dziecka. Nie jest to natomiast efekt braku odpowiednich regulacji prawnych. W części policyjnych izb dziecka odnotowano standard oczekiwany przez organ kontroli. Zdaniem Ministra istnieją zatem uzasadnione podstawy do prognozowania, że dla uzyskania efektu postulowanego wystarczające może okazać się dokończenie wdrażania ww. zaleceń.

Odnosząc się do zagadnienia dotyczącego procedur umożliwiających złożenie przez nieletniego skargi w sposób samodzielny i swobodny, uznał, że nieletniemu umieszczonemu w izbie zapewnia się możliwość składania próśb, skarg i wniosków do kierownika izby lub wyznaczonego przez niego policjanta. Jest to uprawnienie przysługujące każdemu nieletniemu przebywającemu w policyjnej izbie dziecka. O powyższym prawie nieletni są informowani w momencie przyjmowania do policyjnej izby dziecka.

■ Realizacja zadań w procedurze adopcji zagranicznej – wystąpienie z 31 stycznia 2017 roku

Rzecznik Praw Dziecka, zaniepokojony możliwością niewłaściwej realizacji zadań w procedurze adopcji zagranicznej, zwrócił się²¹⁰ do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o udzielenie informacji w zakresie przyczyn, dla których Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie oraz Krajowy Ośrodek Adopcyjny Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Warszawie utraciły uprawnienia do

210 ZSR.422.3.2017.MK

prowadzenia tzw. adopcji zagranicznej oraz o wskazanie przesłanek przemawiających za wybraniem w ich miejsce Diecezjalnego Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego Centrum Służby Rodzinie i Życiu w Sosnowcu.

Jednocześnie wniósł o poinformowanie o wynikach ewentualnych analiz, jakie resort prowadził w zakresie oceny skutków utraty uprawnień przez ośrodki adopcyjne, w szczególności skutku w postaci wydłużenia postępowania adopcyjnego dla dzieci będących w procedurze adopcyjnej.

W odpowiedzi²¹¹ Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował, że wprowadzone zmiany w zakresie tzw. adopcji zagranicznej wynikają z podjętej przez rząd decyzji dotyczącej ograniczenia adopcji związanej z przemieszczeniem dzieci poza granice Polski. Minister zaznaczył również, że powyższa decyzja nie oznacza całkowitej rezygnacji z rozwiązań, jakie daje ratyfikowana przez Polskę Konwencja o ochronie dzieci i współpracy

W odpowiedzi²¹¹ Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował, że wprowadzone zmiany w zakresie tzw. adopcji zagranicznej wynikają z podjętej przez rząd decyzji dotyczącej ograniczenia adopcji związanej z przemieszczeniem dzieci poza granice Polski. Minister zaznaczył również, że powyższa decyzja nie oznacza całkowitej rezygnacji z rozwiązań, jakie daje ratyfikowana przez Polskę Konwencja o ochronie dzieci i współpracy