Cieszyli się długo Żydzi miłym wewnątrz
p o k o i e m , oto Manasses syn J o ia d y nay-
w y ż s z e g o k a p ł a n a , wszczyna wnelkie zamie szanie. Poiął on ża żonę córkę Sanabalaty Rządcy Samary*]. Nehemiiasz i starszyzna na mawiali g o , aby owę cudzoziemkę przeciw prawu poiętą precz od siebie oddalił; on nie tylko przystać na to nie chciał, ale też stał się pierwszą głową odszczepieństwa. Począł zaraz myśleć o wystawieniu kościoła blizko Samaryi na górze Garyzym. którą Samarytan! za świętą mieli, aby tego kościoła n a y w yi- szym uczynił się kapłanem. Udał się więc do kraiu Samaryi, i wielu Żydów którzy się k a ry za podobne przestępstwo prawa Moyze- szowego obawiali, za iego przykładem poszło.
V ’ ' V
15 '* D z f, e i *
Sanabałat zamiarom zięcia Manasseśa doga- dzaiąc, dl# zbiegłych Żydów wystawił kościół Gary*yraski. T y m sposobem arobicyi Ma- nassesa stało się zadosyć, i Samarytani oso bny kościół składać poczęli* roku przed na rodzeniem Chrystusa 4 , 0 £°* Odtąd Samary- taoi pomieszani z Żydami* czczenia,bozkow swych por zucili, a samę cześć prawego Boga i xięgi Moyżeszowe zachowali. W i e l e atoli przeciwnych i sobie s z c z e g ó ln y c h zatrzymać ob rządków , stąd Żydzi zawsze się niemi brzy dzili, i c ią g ła niechęć między niemi panowała*
VII. Stan Żydów pod. jtlescandrem
PV. i innymi królam i S yryi i Egiptu.
Alexander wielki podbiwszy padswoię moc całą Persyą, st&ie się iey Panem, wcho dzi do Babilonu i zakłada Monarehiią G r e c k ą
r. ś. 3 0 7 4 . Ż y d o w s k i e więc p a ń s t w o k r ó
lom Perskim podległe, do niego należeć po częło. Wprzód iednak zdobył Pyr mocne i handlowne miasto; a r o z g M e w a n y na Żydów* i i mu pod czas oblę^nia Tyru ży w n o ś c i i posiłków dadź n i e chcieli, iako wierni kró lo w i Perskiemu , idzie z woyskiem i z zamy słem zburzenia Jerozolimy, Atoli na widok Jaddusa nay w y ż^ e g o Kapłana z Lewitami w stróy kapłański ubranemi, i całego ludu w białych szałach przeciw sobie wychm),-.ą,
Ludu Izraelskiego*
cego, zmiękczony został, i przedsięwzięcia awoie odmienił. Pokazali mu Żydzi proro ctwo Daniela, iż Persya miała bydź przez króla Greeyi zawoiowana, co on o sobie w y tłumaczył. Żydom więc podług praw swo ich i Religii żyć pozwolił; nadto do A!exan- dryi miasta od siebie wprędce założonego wie lu Żydów sprowadził, wielkie nadawszy im przywileie ( n j .
Samary tani Alexandrowi T y r w oblęże niu trzymaiącemu przystawili na pomoc osin tysięcy w oyska. Za tę przysługę żądali przywileiów takich przynaym niey, iakie Ż y dzi nie zasłużeni otrzymali. Aiexander i n teres ten odłożył do powrotu swego z Egiptu- Gdy potem oni rządcę S y r y i i P a l e s t y ny An-
d ro iu a c h a z domem spal i li , wypędził ich z
S a m a r y i miasta, które Macedończykami osa
dził, a zbywaiące grunta Żydom nadał: owe zaś ośm tysięcy w woysku swoie'm będące,, do Tebaidy na osadę posłał. Reszta zgro madzonych po te'y klęsce Samarytanów osie dli w Sychem pod górą G a ry zy m , i to mia steczko stało się odtąd ich stolicą, gdzie się dotąd utriymuią.
Alexander zwycięzca Persów chcąc w Ba bilonie na nowo postawić zruynowaną
wie-( n ) W czasie Alcxamłra zwycięstw ; Kza tr z Sam.ni - tanii wov«C t»ez*ó zaczął.
i 56 H z i c i 9
zę lit: las a , kazaL żołnierzom stfoim wynosić gruzy, a zolem i Żydom vv jego * o y Ą u sł użą- cym; lecz ci przez wzgląd na R eligią która wszelkiego bałwochwalstwa zabraniała. żadną u.i i arą tego czynie nie chcieli. Używano mu su i kary , ale nadaremnie. Dziwując się Ale- xander takiey stałości, uwolnił ich ze służby, i do własnego kraiu odesłał.
Po śiuiierci A!exandra roku ś. S^So pari- siwo iego na kilka części przez wodzów ro zerwane b y ło , i Żydzi czasami nieszczęść do- . mawać poczęli. Naymocnieysze zrobiły sic królestwa: Egipskie założone przez Ptolome- usza syne. Lagusa, i Azyi albo S y ry i przez Se- leuka ustanowione. Ptolemeusz król chcąc zdobyć Palestynę, przyszedł z woyskiern, do b y ł w Sabat Jeruzalem, i do Egiptu kilka dziesiąt tysięcy Żydów wyprowadził. Lecz widząc ich wiernych sobie, przywileie od A,lexandra im nadane potwierdził, i łaska wie z niemi się o b c h o d z i ł; wielu w woyskj* swoićrn umieścił, i straż fortec n ayw iecey onym p o w ie rz ał.... Słodkie i sprawiedliwe rządy Ptolomeusza w Egipcie s p r a w iły , iż wielu Żydów z czasem przeniosło się dobro wolnie d o A lexan d ry i, gdzie wystawili sobie koscioł, i równych z innemi obywatelami swobód używali. Niektórzy z Ż y d ó w nawet do Cyreny prowincyi uclali 8i ę , która równia z Libiią do Ptolomeusza należała.
SfcleuiśtH także Nikatołr król Syr.yi sp ro wadził Ż yd ów do A zyi m n ie y s z e y , osobliwie do Antyochii od siebie załeżoney. N ayw ię- c e y tam p r z y b y ło Ż y d ó w z B abilonii, bo i stolica państwa do A n t y o c h ii b y ła przenie siona i Babilon prawie zupełnie opuszczony. Z A z y i przeszli Ż y d zi do G r e c y i , a wszędy iednemiż sw o bod am i, i iedmą z inszymi o b y watelami cieszyli się
wolnością-Gcł-y z czasem w X i ę g i święte przez nie uwagę przepisujących, w cisn ęły się niektóre p o m y ł k i , Syrnon zwany spraw ied liw y, n a j w y ż s z y w Jerozolimie Kapłan roku św iata 5 7 0 2 zniósłszy X ię g i św ięte z Ezdraszowym ■i Nehemiiaszowym e«:emtplarzami,,. opuszczo ne mieysca p r z y d a ł , mylne p o p r a w i ł , i wszy
stkie x i ę g i wzorem Ezdrasza, vy peWny p o
rządek c z yli Kanon u łożyły którego Ż y d z i dotąd się trzyinaią.
Za rządów Eleazara A rcy k a p ła n a Ptolo- meusz Filadelfus Jkról Egiptu nauki kochają c y , sprowadził do siebie uczonych Ż y d ó w , k tó rzy mu pięć xiążek M o jż e s z a na Grecki ię zy k p rze ło żyli; to tłumaczenie n a z y w a się wykładem 70., roku przed Chrystusem 2^7. Insze pisma święte w późnieyszym czasie dla Ż y d ó w w E gipcie i G recyi siedliska swoie ma jących b y ł y z Hebrayskiego na Grecki ię zyk przełożone. G d y się Ż y d z i po A zyi krzewić poczęli, królowie wschodni tak poważali ich
*58 D z i e i ę
R eligiią, do kościoła Jerozoliniskiego zna czne dary zasyłali ( o ) .
W A lexan d ryi mieście dali Ż y d z i szcze g ó ln y dowód p rzy w iąza n ia sw e go do Reli g ii O y có w swoich. Ptolomeusz Filopator król E g ip tu , urażony wielce, iż go Ż y d z i w Jerozolimie b ęd ą cego , nie puścili na m ie y - sce święte w kościele, dokąd sam tylko n ay - w y ż s z y Kapłan raz w rok mógł w ch o d z ić , nakazał pod karą śmierci w szystkim Ż yd om w państwie swoiern znayduiącym s ię , a b y w a w rz y n Bachusowi poświęcony na głowach swoich nosili. Z. kilkudziesiąt tysięcy Ż y d ów , trzechset tylk o n ikczem n ych , rozkazu tego u słuchało, inni w Religii stateczni, wo leli gin ąć, niż się stać bałwochwalcami. Już wyprowadzono wszystkich ż y d ó w z n iew ia stami i dziećmi na plac publiczny w A le- x a n d r y i, przywiedziono rozjadłe l w y na ich rozszarpanie. Ale B ó g lito ściw y nagradza jąc ich wierność, odmienił l w ó w srogość i gniew króla w łagodność : tak w szyscy wol no puszczeni z radością do dom ów swoich powrócili.
(o) 'W tym czasie p ro w adzili R zym ian ie w o y n ę z Ta-
rentynam i i z królem Pirrusem , k tó reg o o p u śc ić
Wiochy przym usili. R o k u św iata 3/85 Annihal
ęac/.ął d ru g ą w oynę P u n ic k ę z Rzymianami, k tó ra Uwala la t 1 7 .
I :udu Izraelskiego.