Przez doręczenie właściwe rozumie się doręczenie wprost do rąk adresata, a przez doręczenie zastępcze – doręczenie jej innej osobie niż adresat.
W przypadku osoby fizycznej doręczeniem właściwym jest doręczenie jej decyzji w miejscu zamieszkania lub pracy. Poza tym może być ona doręczona w siedzibie organu podatkowego, w miejscu pracy adresata – osobie upoważ-nionej (ustawodawca dwukrotnie używa zwrotu „w miejscu pracy”, mając prawdopodobnie na myśli za pierwszym razem osobę fizyczną – jako osobę świadczącą pracę, pracownika, a za drugim jako przedsiębiorcę, osobę wykonu-jącą działalność gospodarczą) na wskazany adres poczty elektronicznej bądź w dowolnym innym miejscu, gdzie zastanie się adresata.
Adresat potwierdza odbiór pisma własnoręcznym podpisem, ze wskazaniem daty (art. 152 § 1 o. p.). Jeżeli natomiast adresat odmówi przyjęcia pisma, pismo zwraca się do nadawcy wraz z adnotacją o odmowie przyjęcia pisma i datą od-mowy. Wywołuje to taki sam skutek jak gdyby pismo zostało odebrane.
Gdy nie jest możliwe doręczenie pisma bezpośrednio adresatowi, ustawa dopuszcza inne, zastępcze formy doręczeń. Jeżeli adresata nie ma w domu, a pełnoletni domownik, sąsiad albo dozorca podejmą się przekazania pisma, pozostawia się im pismo za pokwitowaniem. Doręczenie uznaje się wtedy za skuteczne, a dniem doręczenia jest dzień pokwitowania odbioru przez osobę, która zobowiązała się ją przekazać adresatowi. Jeżeli wspomniana osoba nie przekaże decyzji do rąk adresata, nie ma to wpływu na bieg terminu do wnie-sienia odwołania45.
Kolejną formą doręczenia zastępczego jest pozostawienie wiadomości o nie-zastaniu adresata w skrzynce pocztowej, na drzwiach lub innym widocznym miejscu i złożenie pisma w placówce pocztowej lub urzędzie gminy na okres 14 dni. Adresata informuje się ponownie po upływie 7 dni. Doręczenie uznaje się za dokonane po upływie terminu 14-dniowego, chyba że adresat odbierze je wcześniej – wtedy dniem doręczenia jest dzień odebrania pisma z urzędu pocz-towego bądź urzędu gminy.
W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej pisma dostarcza się do ich lokalu bądź miejsca prowadze-nia działalności i wręcza osobie upoważnionej do odbioru korespondencji. Oso-ba ta powinna pokwitować fakt doręczenia własnoręcznym podpisem i datą.
W przypadku niezastania nikogo w siedzibie osoby prawnej pisma nie moż-na, tak jak w przypadku osoby fizycznej pozostawić sąsiadowi. Dlatego też pokwitowanie odbioru decyzji przez inny podmiot prawny, mający siedzibę
45 Wyrok NSA z dnia 12 lutego 1997 r., I SA 163/96.
w tym samym budynku, nie może być uznane za doręczenie skuteczne46. W takim przypadku pozostawia się „awizo”, a pismo składa na poczcie lub w urzędzie gminy na okres 14-dni.
W przypadku zmiany adresu – osoba fizyczna, prawna bądź jednostka orga-nizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej bądź ich pełnomocnik – ma obo-wiązek poinformować organ o tym fakcie. W przeciwnym razie doręczenia na dawny adres będą uznawane za skuteczne. Jeżeli zaś strony wyznaczyły przed-stawiciela, to do niego organ powinien kierować wszelką korespondencję. De-cyzje dostarczone stronom, a nie przedstawicielowi, jeżeli pełnomocnictwo nie zostało cofnięte, nie wywołują żadnych skutków prawnych i nie wszczynają biegu terminów.
W razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy, strona jest ob-owiązana do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń. Do owego pełno-mocnika organ podatkowy kieruje wszelką korespondencję. Obowiązek ten nie powstaje, jeżeli adresat na przykład wyjeżdża na miesiąc, następnie wraca na kilka dni i znów wyjeżdża na miesiąc. Chodzi tutaj o nieprzerwany okres mini-mum dwóch miesięcy.
Ordynacja podatkowa nie przewiduje możliwości publicznego ogłoszenia decyzji, które dopuszcza art. 49 k.p.a. W przypadku postępowania podatkowego takie ogłoszenie nie jest więc możliwe.
Podsumowanie
Reasumując, decyzja administracyjna jest indywidualnym aktem administra-cyjnym kończącym postępowanie w danej instancji bądź rozstrzygającym spra-wę co do jej istoty. W drodze aktów administracyjnych organy administracji podatkowej mogą kształtować sytuację konkretnych podmiotów w konkretnej sprawie i jest to wyraz tzw. „władztwa administracyjnego”. Wydawanie aktów administracyjnych zaś jest jedną z podstawowych form funkcjonowania admini-stracji publicznej.
Decyzja administracyjna w prawie podatkowym (nazywana w skrócie „de-cyzją podatkową”) nie różni się wiele od decyzji w ogólnym prawie administra-cyjnym. Decyzja podatkowa kształtuje sytuację prawno-podatkową podmiotów i jest wydawana na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa, a nie tak jak więk-szość pozostałych aktów administracyjnych – na podstawie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Formalnie zaś nie różni się wiele, a procedura z nią związana jest prawie identyczna z tą w ogólnym postępowaniu admini-stracyjnym. Elementy decyzji administracyjnej wymienia art. 210 o.p. i prawi-dłowa decyzja powinna zawierać je wszystkie. Absolutnie konieczne zaś do uznania danego pisma za decyzję administracyjną jest, aby posiadała oznaczenie organu, który ją wydał, adresata, osnowę i podpis uprawnionego pracownika.
46 H. Dzwonkowski, Z. Zgierski, Procedury..., op. cit., s. 753.
Przy wydawaniu decyzji najważniejsze jest kryterium legalizmu – zgodnie z obowiązującą w polskim systemie prawnym zasadą praworządności, określo-ną w art. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym: „Rzeczpospolita jest demokra-tycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. Organ po pierwsze musi więc posiadać kompetencje do kształto-wania sytuacji prawnej innych podmiotów w określonej sytuacji, a po drugie, jeśli ma nawet takie prawo, to musi przestrzegać przepisów powszechnie obo-wiązującego prawa materialnego i proceduralnego. W celu wprowadzenia decy-zji do obrotu prawnego musi zaś nastąpić skuteczne jej doręczenie stronom postępowania.
Bibliografia Akty prawne:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.
Nr 78, poz. 483).
2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyj-nego (Dz.U. Nr 30, poz. 168 ze zm.).
3. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. 2004 r. Nr 269, poz. 2681 ze zm.).
4. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 100, poz. 44 ze zm.).
5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).
Literatura:
1. Brzeziński B., Kalinowski M., Masterniak M., Olesińska A., Orłowski J., Ordynacja podatkowa – komentarz, t. II, Toruń 2007.
2. Dzwonkowski H., Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006.
3. Kosikowski C., Etel L., Dowgier R., Pietrasz P., Presnarowicz S., Ko-mentarz do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.05.8.60), [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2007.
4. Ofiarski Z., Prawo podatkowe, Warszawa 2008.
5. Olesińska A., Prawo podatkowe, Toruń 2004.
6. Olszowy W., Decyzja podatkowa, podejmowanie i kontrola, Warszawa 1997.
7. Wierzbowski M. (red.), Postępowanie administracyjne – ogólne, podat-kowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008.
8. Wierzbowski M. (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 2008.
9. Zgierski Z. Decyzje podatkowe, „Monitor Podatkowy” 2004, nr 12.
THE ESSENCE AND CONTENT OF AN ADMINISTRATIVE DECISION ON TAX MATTERS
Summary
This article presents issues related to proper formulation of an administrative decision in matters of taxation, pointing its structure and legal basis derived from the records contained primarily in the Tax Act (Ordynacja Podatkowa).
Key words:words: tax, tax organ, administrative decision, tax decision.