156
R e c e n z jepoprzedzona jest w y k azem bibliotek, m ających w s w y c h zbiorach „Roczniki T W P N ”, i opisem bibliograficznym „R oczników ” .
O p is biblio graficzn y zawartości podano w układzie chronologicznym . C ałość uzu pełniona jest d w om a in deksam i: au to ró w i tłum aczy o ra z rzeczowym . W pierw szym z nich podano też krótkie dane biograficzne; np. jeśli idzie o naszego pierwszego l i - tuanistę,, Franciszka Bohusza: „1746— 1820, dr fil., p rałat kated ry w il.”, alb o przy n a z w isk u A b ra h a m a Sterna: „1769— 1842, m echanik w yn alazca, dyr. szk. ra b in ó w ”. W e Wstąpię autorzy b ib lio grafii zapo w iadają, że na końcu tom iku „umieszczono spis w ykorzystanej literatu ry ” . W spisie rzeczy w y k a z u tego jedn ak nie umieszczono i, jak się okazuje, w ogóle go w tom iku nie ma.
Z. Br.
F elicja J a ł b r z y k o w s k a , Bibliografia zawartości tom ów X X I — X X V „Nauki Polskiej” . Z a k ła d N a ro d o w y im. O ssolińskich — W y d a w n ic tw o P o lsk ie j A kad em ii N au k , W ro c ła w — W a rs z a w a — K r a k ó w 1967, ss. 60.
W 1935 ¡r. u k aza ła się b ib lio grafia pierw szych dw udziestu to m ó w czasopisma (rocznika) „N a u k a P o lsk a ” ; opu blikow an o ją anonim ow o w t. 20 tego czasopisma. K on ty n u u je ją w ym ien iona w y żej praca, w y k o n an a w Bibliotece P A N w W a rs z a w ie * .
Jest to b ib lio g ra fia kom pletna, w układzie systematycznym, dostosowanym do w spółczesnych założeń naukoznawczych, różnym od uk ładu b ib lio g ra fii tom ów po przednich. W trzech działach: 1 Teoria i filozofia nauki, n Organizacja nauki (dzia łalność naukowa), I I I Historia nauki, zn ajd uje się 487 pozycji (d z ia ł I V Skorowidze za w iera tylko jedną pozycję, czterysta osiemdziesiątą ósmą). P o z a ¡głównym zrębem zn ajd u je .się in dek s osób i instytucji.
N a czele (ss. 5— 8) w id n ieje p rzedm ow a napisan a przez S tan isław a H erbsta, od 1929 r. p racow n ik a re d a k c ji „ N a u k i P o ls k ie j”. A u t o r przedm ow y traktuje ją jako „notatkę w spo m n ien iow ą”, która m a pobudzić d alsze w spom nienia, m ogące stać się m ateriałem d la przyszłego m onografisty czasopisma „ N a u k a P o lsk a ”.
D ział I I I Historia nauki liczy 39 pozycji w czterech poddziałach: 1. Zagadnienia ogólne (13 pozycji), 2. Historia poszczególnych dyscyplin (5 pozycji), 3. Historia insty tucji naukowych (4 pozycje), 4. Biografika naukowa (17 pozycji).
Z. Br.
O. W . B u n a k o w a, R. W . K a m i e n i e c k a j a, Bibliografija trudów Instituía etnografii im. N . N . M ik lu ch o -M a k ła ja 1900— 1962. Izdatielstw o „ N a u k a ” , L en in grad 1967, ss. 281.
W Z w ią z k u R adzieckim w y d a n o dotychczas w ie le spisów biblio graficzn ych z za kresu etnografii i n au k p o k re w n y c h 1. P rz y końcu 1967 r. p o ja w iła się n o w a biblio g ra fia -rejestrująca prace, jakie w y szły z Instytutu E tn ografii im. N . N . M ik łu c h o -M a - k łaja od chw ili utw orzen ia Instytutu do 1962 r.
* W e d łu g in fo rm acji W ykazu polskich bibliografii nie opublikowanych — w B i bliotece K ated ry B ibliotek o zn aw stw a U n iw ersytetu W a rsza w sk ie g o zn ajd u je się m a szynopis w y kon an ej w 1961 r. przez Teresę M a je w s k ą pracy m agisterskiej, stanowią cej b iblio grafię „ N a u k i P o ls k ie j” za la ta 1918— 1947 (9(25 poz.).
1 W ostatnich latach w y dan o następujące bib lio g ra fie : M . J. M e l e , Russkij folklor. Bibliograficzeskij ukazatiel 1917— 1944. L en in grad 1966, ss. 682; M . J. M e l e , Russkij folklor. Bibliograficzeskij ukazatiel 1945— 1959. L en in grad 1961, ss. 401. Nieco p u blikacji z zakresu etnografii re je stru je bardzo dobrze o p ra c o w a n a b ib lio grafia ar cheologii radzieckiej: Sowietskaja archiełogiczeskaja litieratura. Bibliografija 1918—
R e c e n z je
157
W głó w n y m zrębie biblio graficzn y m zarejestrow an o 5195 o pisów publikacji. O b o k zawartości w y d a w n ic tw periodycznych, zbio ro w y ch i m on ografii zarejestro w a n o także dysertacje i re fera ty ze zjazdów , k on feren cji i sesji naukow ych. W spisie nie uwzględniono jedynie m a te ria łó w zaw artych w w y d a w n ic tw ie Sowietskaja a r - chieołogija.
Całość m ateriału podzielona została n a 5 głó w n ych działów . D o pierw szego działu (P ra c e o charakterze og óln ym ) w eszły p ublikacje pośw ięcone organizacji i historii etnografii, m etodyce bad ań etnograficznych, o rga n izacji instytucji krajoznaw czych. D z iał drugi (Ogólne i teoretyczne prace etnograficzne) za w iera p u blik a cje dotyczące etnogenezy, historii kultury, języka, n aro do w ego piśm iennictwa i sztuki, historii r e - ligii, p ro ble m ó w n aro d o w y ch i kolonialnych. W dziale trzecim (Etnografia narodów Z S R R ) i czw artym (Etnografia innych narodów ) opisy bibliograficzne ułożone zostały w e d łu g zasady geograficznej, tytułam i p od d ziałów są n azw y o k ręgó w geograficz n ych Z S R R i n az w y kontynentów świata. D ział piąty pośw ięcony jest w yłączn ie pracom antropologicznym .
A utorzy b ib lio g ra fii usiłow ali w łączyć do spisu biblio graficzn ego re cen zje p rac w y dan y ch przez Instytut, zamieszczone w piśm iennictw ie zarów no radzieckim , jak i św iatow ym . Zam ierzen ie to nie zostało w pełrji zrealizowane. N ie uw zględn iono np. recenzji i dłuższych om ówień p rac Instytutu w polskich czasopismach fac h o w yc h z dwudziestolecia m iędzywojennego.
Użyteczność b ib lio g ra fii podnoszą d w a indeksy: n a z w etnograficznych i osób. Instytut E tnograficzny im. N . N . M ik łu c h o -M a k ła ja by ł i jest n ajw ażn iejszą radziecką in stytucją n au k ow ą w dziedzinie etn o grafii i antropologii, stąd b ib lio g ra fia jego p rac d a je n ie tylko p ełn y o b ra z działalności Instytutu, ale też o braz ro z w oju etnografii w Z w ią z k u Radzieckim d o 1962 r.
Jerzy Rózieimcz
Z C Z A S O P I S M K R A J O W Y C H
H I S T O R I A N A U K I P R Z E K R A C Z A B A R IE R Ę D Ź W I Ę K U
D o przekroczenia b ariery d źw ięku p rzy rów n ać m ożna ukazanie się p ow a żn ej recenzji książki historycznonaukow ej w polskim czasopiśmie społeczno-literadkim . Bohaterem tego w yczynu jest znakom ita k siążk a T. S. K u h n a Struktura rew olu cji naukowych ’ , a m iejscem , gdzie został dokonany — n r 21/1968 d w u ty go d n ik a „ W s p ó ł czesność”. A u to rem recenzji, zatytu łow anej Autodestrukcja m itu nauki, jest M a re k J. Siemek.
M yślą p rzew od nią recenzji jest stwierdzenie, że K u h n p od kop uje „ w iarę w sen sowność tradycyjnego pojęcia n au ki [...] ożyw ionego przekonaniem o postępującym i k u m ulatyw nym charakterze działalności n a u k o w e j”, przyczyniając się w ten spo sób do zacierania „ostrej dotąd granicy m iędzy n a u k ą a in nym i «n ie n a u k o w y m i» form am i świadom ości społecznej” (ja k się przy tym zdaje, M . J. Siem ek do takich fo rm zalicza także i n au k i humanistyczne).
Słusznie w zasadzie u jm u jąc istotne koncepcje książki, autor recenzji p rz y p i su je jednak K u h n o w i silniejsze tendencje dem istyfikatorskie, niż to jest w rzeczyw i stości. K uh n b o w iem bliższy jest m arksistow skiem u ujęciu zbliżania się nauki do p ra w d y absolutnej przez kolejne p ra w d y w zględ n e, niż m u to p rzy p isu je M . J. S ie
-1 Por. recenzje z oryginału angielskiego i z p rze k ład u polskiego tej książki w nrach 4/1963 (ss, 559— 564) i 4/1968 (ss. 825— 827) „ K w a rta ln ik a ”.
