Wysza Szkoła Informatyki i Zarzdzania w Bielsku-Białej MIECZYSŁAW JAGODZISKI
Wysza Szkoła Informatyki i Zarzdzania w Bielsku-Białej Politechnika lska w Gliwicach
Streszczenie
Artykuł dotyczy doĞwiadczeĔ praktycznych w nauczaniu zintegrowanych systemów informatycznych na przykładzie IFS Applications w WyĪszej Szkole Informatyki i Zarządzania w Bielsko-Biała. Materiał zawarty w artykule został zebrany w ciągu 3 lat prowadzenia zajĊü dydaktycznych z omawianej tematyki. Został on zawarty w portalu edukacyjnym mogącym słuĪyü do zdalnego nauczania zintegrowanych systemów informatycznych.
1. E-learning
"Wszechobecno" Internetu pozwala uczy niezalenie od miejsca i czasu. Mona równie powiedzie, e szkolenia przez Internet doskonale wpisuj si we współczesn ekonomi, gdzie tradycyjne nauczanie z udziałem nauczyciela i uczniów przestaje by skuteczne. Głównym elementem nauczania przez Internet bdzie dostarczenie uczniom, pracownikom narzdzi do samodzielnego rozwizywania problemów napotkanych w yciu.
Szkolenia przez Internet pozwalaj dotrze do studentów czy pracowników oddalonych w terenie. Wielu analityków uwaa, e przyszło Internetu ley bardziej po stronie nauczania elektronicznego anieli elektronicznego handlu. Liczne bankructwa firm z brany handlu elektronicznego zdaj si to potwierdza. Niektórzy teoretycy twierdz, e nauczanie tradycyjnymi metodami doprowadzi nawet do upadku krajów.
E-learning przynosi korzyci. Pozwala na szybki i precyzyjny dostp do wiedzy, zmniejsza koszty studiów czy szkole, usamodzielnia studentów i jednoczenie pozwala na stał kontrol ich postpów w edukacji. Wydawałoby si - same zalety. Jego rozwój i to nie tylko w Polsce jest jednak ograniczony, spowalnia go strach przed zmianami oraz nieufno wobec nietradycyjnych metod nauczania. Poza tym e-learning to zapewnienie stałego dostpu do wiedzy, a nie sposób na eliminacj tradycyjnych szkole.
E-learning jest rozwizaniem przeznaczonym równie dla firm, które potrzebuj nowoczesnego niezawodnego systemu nauczania online. Aplikacja daje uytkownikom wymierne korzyci w zakresie zarzdzania wiedz w firmie. Oprócz szkolenia pracowników, rozwizanie mona wykorzysta do wymiany wiedzy w firmie, szkolenia partnerów oraz klientów.
E-learning stał si znany dziki firmom, które oferowały szkolenia na swoich portalach internetowych. Jednake dzisiaj obszarem, w którym odgrywa coraz wiksz rol, jest zarzdzanie wiedz.
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
88
Najdynamiczniej rozwój ten przebiega w Sanach Zjednoczonych, gdzie rzd (zmierzajc do pełnej realizacji praw dostpu do edukacji swoich obywateli) wspiera wszelkie inicjatywy wyszych uczelni dostosowujc w tym celu ustawodawstwo. Równie w Polsce mona zauway rosnce zainteresowanie zdalnym nauczaniem. Dzieje si tak z wielu przyczyn, jednak podstawow jest coraz wyraniej dostrzegalna potrzeba stałego dokształcania si. Wynika ona oczywicie z faktu, i zdobyte podczas studiów wykształcenie przestaje wystarcza na całe ycie. Jedynie continuous learning (edukacja ustawiczna) daje moliwo cigłego doskonalenia i utrzymania si na kurczcym si rynku pracy. Kształcenie zdobywane drog online skierowane jest przede wszystkim do osób dorosłych.
E-learning jest technik szkolenia wykorzystujc wszelkie dostpne media elektroniczne, w tym Internet, intranet, extranet, przekazy satelitarne, tamy audio/wideo, telewizj interaktywn itp. Moe si odbywa w trzech trybach: synchronicznym, asynchronicznym i indywidualnym. Połczenia synchroniczne pozwalaj wykładowcy i studentom komunikowa si w tym samym czasie (na ywo). Podstaw funkcjonowania trybu asynchronicznego jest załoenie, e kontakty midzy uczniami i nauczycielem nie bd si odbywały w czasie rzeczywistym, czyli np. poprzez e-mail i forum dyskusyjne. Tryb indywidualny charakteryzuje si całkowitym brakiem kontaktu uczestników. Uczniowie zachowuj anonimowo i sami narzucaj sobie tempo nauczania.
„(...)Szybki postp we wdraaniu nowoczesnych technologii generuje potrzeb cigłego odnawiania i pogłbiania wiedzy dla sprostania nowym wyzwaniom cywilizacyjnym. Zdalna edukacja, rozumiana jako metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciel i uczniowie odseparowani s od siebie w przestrzeni, a nierzadko i w czasie, odgrywa coraz wiksz rol w procesie kształcenia ustawicznego. Nowoczesne techniki społeczestwa informacyjnego umoliwiaj przesyłanie materiałów audiowizualnych, danych komputerowych, atake umoliwiaj bezporedni kontakt w czasie rzeczywistym pomidzy nauczycielem a uczniem za pomoc systemów audiokonferencji i wideokonferencji.
Zdalna edukacja jest wanym elementem nowoczesnego systemu edukacji(...).
Dowiadczenia krajów wysoko rozwinitych pod wzgldem ekonomicznym dowodz, e sukcesy gospodarcze, wysoka pozycja tych krajów na rynku wiatowym i konkurencyjno gospodarek w coraz wikszym stopniu zale od poziomu wiedzy społeczestwa oraz umiejtnoci tworzenia i wykorzystywania wiedzy technicznej, ekonomicznej, informatycznej etc. w procesach gospodarczych. Gospodarki krajów wysoko rozwinitych oparte s o rosnce zasoby ludzi dobrze wykształconych, posiadajcych umiejtnoci twórcze i innowacyjne, co jest niezbdnym warunkiem postpu technicznego, gospodarczego i społecznego”33.
2. Portal edukacyjny z zakresu zintegrowanych systemów informatycznych
W wyniku działa podjtych w Wyszej Szkole Informatyki i Zarzdzania w Bielsku-Białej, w celu rozprzestrzeniania wiedzy oraz łatwiejszego dostpu studentów do materiałów dydaktycznych powstała witryna edukacyjna dziki, której studenci w niemal kadej chwili i kadego miejsca mog zaczerpn informacji z wybranego przedmiotu.
Poniej przedstawiono widok fragmentu takiej witryny z zakresu przedmiotu „Zintegrowane Systemy Zarzdzania” oraz zaprezentowano przykładowe treci dotyczce tej tematyki.
33 (fragment z dokumentu rządowego "ePolska. Plan działaĔ na rzecz rozwoju społeczeĔstwa informacyjnego w Polsce na
witryna dostpna pod adresem: http://www.edukacja.wsi.edu.pl/ 2.1 Przykładowe treĞci zamieszczone na portalu edukacyjnym
2.1.1 Istota i rodzaje systemu MRP
Popyt na niektóre finalne produkty jest niezaleny i pokrywany w małych ilociach, poniewa wielko tego popytu jest trudna do oszacowania. Niezaleno popytu naley ocenia z punktu
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
90
widzenia moliwoci oddziaływania firmy. Na przykład popyt na czekolad w batonach w sklepach warzywniczych, popyt na kosmetyki luksusowe w aptekach, czy sprzeda pilniczków do czyszczenia paznokci na stacjach benzynowych. W odniesieniu do firm produkcyjnych popyt niezaleny dotyczy wyrobów gotowych. Natomiast popyt na wikszo materiałów, czci zamienne, podzespoły jest popytem zalenym zdeterminowanym planem produkcji lub planem remontów planowo – zapobiegawczych. Niektóre złoone finalne produkty zawieraj około 18000 rónych materiałów, czci i podzespołów (np. ambulanse) z tego tylko 1/3 produkuje si samodzielnie, a reszt zakupuje si od dostawców.
System planowania zaopatrzenia materiałowego MRP:
ħródło: J.R. Meredith: The Management of Operations. Aconceptual Emphasis. Jwilson & Sons 1992, s. 449
Zarzdzanie zapasami materiałowymi jest wic cile zwizane z harmonogramami produkcji. Wyznaczaj one wartoci i wielkoci produkcji finalnych wyrobów oraz terminy ich dostaw do odbiorców. Układ powiza i system przepływu materiałów w procesie produkcji prezentuje rysunek 534:
Przyjmuje si w literaturze przedmiotu, e twórc zasad i procedur planowania zapotrzebowania na materiały był Joseph Orlicky35, za rozszerzonej wersji tego planowania O. W. Wight36.
2.2 Rodzaje MRP.
MRP – I jest to system, który obejmuje tylko kontrol i planowanie zapasów tj. ustala wielkoci partii zamawianych materiałów, terminy dokonywania zamówie, długoci cykli dostaw, rejestracj i monitorowanie zapasów oraz kosztów;
MRP – II , standard wg APICS, zawiera zakres merytoryczny MRP – I oraz dodatkowo planowanie zdolnoci produkcyjnych, co pozwala na synchronizacj składanych przez klientów i odbiorców zamówie z wielkociami planu agregatowego i poziomami wynikajcymi
34 J.R. Meredith: The Management of Operations. Aconceptual Emphasis. Jwilson & Sons 1992, s. 449 35 J. Orlicky: Material Requrements Planning, Mc Graw – Hill, 1975
z przyjtych harmonogramów produkcji. Wszelkie rozbienoci prowadz do działa w kierunku zwikszenia zdolnoci produkcyjnych bd redukcji popytu;
MRP – III (ERP) system planowania zasobów obejmuje kompleksowo planowanie i kontrol wszystkich zasobów, a nie tylko materiałów. Chodzi tu midzy innymi o zasoby majtkowe, finansowe, gotówki, zasoby pracy. Systemy zarzdzania zasobami firmy okrelane angielskim skrótem ERP ( Enterprise Resource Planning ) - s rozwiniciem systemów MRP II . System ERP pozwala na zarzdzania informacj o wszystkich aspektach funkcjonowania firmy. System pokrywa cało procesów biznesowych zachodzcych w firmie. Dotyczy to zarówno łacucha dostaw, planowania i sterowania produkcj oraz systemu informowania kierownictwa. System wspiera wic wszystkie funkcje firmy, integrujc i udostpniajc informacj o całoci funkcjonowania firmy.
2.3 WdroĪenie systemu MRP
Zagadnienia wdroenia systemu MRP wydaj si pozornie proste do wykonania. W praktyce na menaderów i konsultantów czyhaj liczne pułapki. Takie jak na przykład czynniki techniczne:
Na skuteczno systemu MRP wpływ maj róne czynniki, w tym techniczne takie jak: • właciwe dane,
• prosty i zrozumiały system oznacze, • zdolno systemu do wprowadzania adaptacji, • kompleksowy system szkolenia,
• właciwy zespół wdraajcy, • właciwe wdroenie systemu.
W przeciwiestwie do czynników technicznych czynniki funkcjonalne nie stanowi widocznych ogranicze, ale silnie rzutuj na efektywno systemu MRP. Wród tych czynników warto wymieni przede wszystkim stałe poparcie kierownictwa w fazie inicjacji i funkcjonowania systemu oraz stałe poparcie dla jego bezporednich uytkowników. Wanym czynnikiem jest usytuowanie systemu MRP. Jeli MRP jest tylko zwizany z systemem zaopatrzenia to korzyci z jego działania s duo mniejsze, ni w przypadku jego szerszych powiza z systemami nakładów i wyników działalnoci całej firmy.
Z roku na rok ronie liczba przedsibiorstw, które szukajc metod na popraw jakoci zarzdzania oraz podniesienia efektywnoci działania, decyduj si na wdroenie systemu informatycznego wspomagajcego zarzdzanie klasy MRP II. Duy nacisk w wypadku takiej decyzji kładziony jest na sam wybór oprogramowania i jego dostawcy Niejako w cieniu pozostaje samo wdroenie, od którego w praktyce zaley właciwe i zgodne z oczekiwaniami działanie systemu.
Wdroenie systemu zintegrowanego klasy MRP II jest przedsiwziciem bardzo złoonym. Stanowi najwiksz inwestycj informatyczn w przedsibiorstwie w przekroju kosztów, stopnia złoonoci oraz czasu wdroenia. Wdroenie systemu klasy MRP II jest de facto informatyzacj sfery zarzdzania. Nie jest to jednak, jak si powszechnie uwaa, operacja cile techniczna - zakup komputerów, okablowanie budynku oraz instalacja oprogramowania. Ze wzgldu na strategiczne znaczenie tej decyzji dla przedsibiorstwa wdroenie powinno by procesem samooceny, analizy, gruntownej zmiany procesów biznesowych oraz uczenia si.
Czas wdroenia systemu zintegrowanego jest stosunkowo długi i w wypadku pakietów klasy MRP II wynosi przecitnie 2 - 3 lata. Na podstawie głosów polskich uytkowników pakietów tej
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
92
klasy doj mona do wniosku, e czas, jaki potrzebny jest na wdroenie systemu klasy MRP II, jest znacznie dłuszy. Instalacja samego sprztu, przygotowanie infrastruktury oraz instalacja podstawowego oprogramowania, czyli strona techniczna wdroenia, jest procesem znacznie krótszym i trwa około szeciu miesicy. Czas taki podawany jest czasami mylnie - głównie jako chwyt marketingowy - jako czas wdroenia całego systemu. Naley pamita, e wdroenie systemu zintegrowanego w przedsibiorstwie nie oznacza w praktyce połczenia dwóch lub wicej działów w sie komputerow. Działy te bd ostatecznie zintegrowane dopiero wtedy, gdy pojawi si pomidzy nimi płaszczyzna integracji funkcjonalnej i procesowej, koordynacja stanie si automatyczna, informacje bd dostpne natychmiast, a wspomniane działy zaczn ze sob współpracowa i traktowa si wzajemnie jako klienci wewntrzni. Sam fakt technicznego funkcjonowania systemu i przepływu danych nie oznacza zatem wdroenia systemu. Za wdroony mona uzna go dopiero wtedy, kiedy zapewni on współprac, koordynacj oraz zintegruje działania poszczególnych komórek, tak aby wspierajc si, działały efektywnie na rzecz realizacji jednego celu firmy. Stowarzyszenie APICS opracowało formalne zalecenia odnonie do długoci i etapów wdroenia systemu zintegrowanego klasy MRP II. Według APICS wdroenie powinno składa si z 11 etapów, które łcznie trwaj 26 miesicy.
A oto one:
Etap pierwszy - przygotowanie kierownictwa firmy do zarzdzania w warunkach stosowania systemu komputerowego oraz planowania procesu wdroeniowego (pierwszy miesic).
Etap drugi - okrelenie zamierze oraz wyznaczenie celów komputeryzacji przedsibiorstwa i wdraanie poszczególnych modułów systemu (drugi miesic).
Etap trzeci – szkolenie zespołu wdroeniowego w zakresie zasad MRP II i znajomoci modułów składajcych si na Closed Loop MRP II (2-4 miesic).
Etap czwarty – inwentaryzacja obecnego otoczenia organizacyjnego, wybór uytkowników, zaprojektowanie przyszłego otoczenia systemu (3-6 miesic).
Etap pity – projektowanie Systemu Informowania Kierownictwa w powizaniu z modułami MRP II, projektowanie konfiguracji sprztowej i programowej (5-6 miesic).
Etap szósty – instalowanie komputerów, sieci, stacji roboczych lub terminali, systemu operacyjnego, oprogramowania MRP II (6-9 miesic).
Etap siódmy – stworzenie tzw. Pilota systemu i szkolenie pracowników z wykorzystaniem pilota (9-12 miesic).
Etap ósmy - sukcesywne dostosowanie modułów systemu do codziennej działalnoci przedsibiorstwa i zastpienie dotychczasowego systemu (12-15 miesic).
Etap dziewity - przeprowadzenie konwersji zasobów danych i sukcesywne wdraanie Closed Loop MRP II (15-18 miesic).
Etap dziesity - rozszerzenie stopnia przetwarzania do pełnego zakresu MRP II (18-24 miesic).
Etap jedenasty - przegld rozwiza po wdroeniu i przeprowadzenie ewentualnych zmian (20-26 miesic).
Okres pełnego wdroenia, według bada przeprowadzonych przez DiS, wyniósł wród najwikszych polskich przedsibiorstw 4 lata. Wdroenia fragmentaryczne trwały rednio o połow krócej.
Wdroenie systemu zintegrowanego przebiega z reguły według konkretnej metodyki wdroenia. Niezalenie jednak od metodyki w procesie wdroenia wyróni mona nastpujce, zasadnicze, nastpujce po sobie etapy:
ETAP I - przygotowanie wdroenia Etap rozpoczynajcy si od powołania zespołu wdroeniowego do momentu wyboru systemu oraz podpisania kontraktu z firm, która bdzie wdraała system.
ETAP II - organizacja projektu i prototypowanie Rozpoczyna si on z chwil podpisania kontraktu z dostawc, a koczy wraz z przygotowaniem prototypu nowego systemu.
ETAP III - wdraanie systemu w komórkach funkcjonalnych przedsibiorstwa Etap ten rozpoczyna si zakoczeniem prac nad prototypem, a koczy, gdy ostatnia objta projektem komórka organizacyjna rozpocznie prac na nowym systemie.
ETAP IV - integracja systemu oraz doskonalenie bazy danych Pocztkiem tego etapu jest rozpoczcie pracy przez komórki funkcjonalne według nowego systemu, natomiast kocem etapu i całego wdroenia jest stwierdzenie osignicia załoonych w projekcie celów.
W praktyce czas wykonywania poszczególnych czynnoci oraz czas trwania etapów s bardzo zrónicowane, jednak kady projekt wdroeniowy musi przej przez wymienione powyej cztery etapy.
Wdroenie systemu zintegrowanego klasy MRP II jest przedsiwziciem o kompleksowym charakterze. Obejmuje wiele rónorodnych czynnoci. Dlatego te w praktyce przebiega ono według okrelonego harmonogramu przy zastosowaniu specjalistycznych narzdzi wspomagajcych.
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
94
Rozwizania biznesowe IFS bazuj na w pełni zlokalizowanych, spolonizowanych modułach IFS Applications, sprawdzonych i przetestowanych w działaniu. System IFS Finanse jest zgodny z aktualn Ustaw o Rachunkowoci i jest na bieco modyfikowany zgodnie ze wskazaniami ustawodawcy. Ju w fazie projektowania, IFS Applications zostały przygotowane do pracy w strukturze duego przedsibiorstwa wielozakładowego. Istniejce w obszarze definicji danych podstawowych pojcia domeny i firmy pozwalaj zorganizowa dane pod ktem struktury wielozakładowej. Moliwo uywania rónych jzyków jednoczenie, zarówno w warstwie interfejsu jak i danych (np. jednostki miary, raporty), pozwala obsługiwa przedsibiorstwa nie tylko wielooddziałowe, ale równie wielojzyczne.
Najnowsze wersje IFS Applications nale do najbardziej zaawansowanych technologicznie systemów wspomagajcych zarzdzanie na polskim rynku. Wersje te pracuj w oparciu najnowoczeniejsz architektur - Open Layered Architecture, z podziałem na trzy obszary: baz danych, logik biznesow oraz prezentacj. IFS Applications pracuj w rzeczywistej architekturze Client/Serwer.
4. DoĞwiadczenia w nauczaniu Zintegrowanych Systemów Informatycznych
Najczstszymi problemem wystpujcym przy próbie przekazania studentom wiedzy z zakresu Zintegrowanych Systemów Informatycznych okazuje si brak dostpu do fachowej literatury z tej tematyki. Firmy zajmujce si projektowaniem i wdraaniem tego typu systemów w olbrzymiej wikszoci niechtnie dziel si wiedz i spostrzeeniami. Wiedza z tej dziedziny stała si wiedz komercyjn, wiedz pilnie strzeon przez konsultantów i wdroeniowców. Orodki akademickie maj ograniczony dostp do najnowszych rozwiza proponowanych przez komercyjne firmy. Studenci czsto stawiani s w sytuacji, kiedy pozyskanie tej wiedzy staje si wrcz niemoliwe. Odbija si to niestety marnym poziomem wiedzy pracowników firm korzystajcych lub chccych skorzysta z nowoczesnego systemu klasy ERP. Czsto koczy si to niepowodzeniem wdroe Zintegrowanych Systemów Zarzdzania, z prostego powodu, wdroenie nie jest dobrze przygotowane gdy firmy nie potrafi okreli swoich rzeczywistych potrzeb, brakuje wiadomoci do czego tak naprawd taki system ma słuy, który system najbardziej odpowiadałby danemu przedsibiorstwu. A wszystko dlatego, i orodki akademickie w niewielkim zakresie przekazuj wiedz z tego zakresu.
Od kilku lat w Wyszej Szkole Informatyki i Zarzdzania w Bielsku – Białej prowadzimy zajcia z zakresu Zintegrowanych Systemów Informatycznych. W naszej praktyce akademickiej spotkalimy si wielokrotnie z pytaniami napływajcymi z rónych uczelni na ten włanie temat. Czsto s to pytania od studentów w jaki sposób maj dotrze do informacji o takim czy innym systemie poniewa dostali akurat takie zadanie, czy temat na zaliczenie. Czsto s to równie pytania od prowadzcych zajcia nauczycieli akademickich, którzy stanli przed trudnym zadaniem pozyskania tej wiedzy i przekazania jej studentowi.
Dlatego włanie postanowilimy utworzy witryn internetow prezentujc tematyk Zintegrowanych Systemów Informatycznych, a w szczególnoci systemu IFS Applications.
5. Podsumowanie
Prezentowany materiał przedstawia 3 letnie dowiadczenia z zakresu problematyki zintegrowanych systemów informatycznych opracowane w formie portalu internetowego na zdalnego nauczania. Jest to wersja testowa, która bdzie jest rozwijana na bieco.
Bibliografia
1. Jagodziski Mieczysław: „IFS Applications 2000 - wprowadzenie”, WSIiZ, Bielsko – Biała 2002, 2. Kanik J. Jagodziski M.: „IFS Applications 2000 – moduł Dystrybucja – wiczenia” WSIiZ,
Bielsko – Biała 2002,
3. J.R. Meredith: The Management of Operations. Aconceptual Emphasis. Jwilson & Sons 1992, 4. J. Orlicky: Material Requrements Planning, Mc Graw – Hill, 1975
5. O. W. Wight: The Execitive’s Guide to Successful MRP II, Prentice Hall 1982 6. Pliki pomocy systemu IFS Applications.
7. Podrcznik uytkownika systemu IFS Applications. 8. Materiały szkoleniowe IFS Applications – „Training”.
9. Strona domowa firmy Industrial & Financial Co.: http://www.ifs.com.pl JAKUB KANIK
e-mail: jkanik@wsi.edu.pl MIECZYSŁAW JAGODZISKI e-mail: mjagod@zeus.polsl.gliwice.pl,
Wysza Szkoła Informatyki i Zarzdzania w Bielsku-Białej ul. Legionów 81, 43-430, Bielsko-Biała
