XI Międzynarodowy Kongres Mariologiczny i XVIII Maryjny, Huelva-Sewilla 18-27 IX 1992

Józef Krasiński

XI Międzynarodowy Kongres

Mariologiczny i XVIII Maryjny,

Huelva-Sewilla 18-27 IX 1992

Collectanea Theologica 63/3, 143-158

XI MIĘDZYNARODOWY KONGRES MARIOLOGICZNY

I XVIII MARYJNY

HUELVA — SEWILLA 18— 27 IX 1992

J a k w ie le im p re z w ty m r o k u w H is z p a n ii k o n g re s te n p o w ią z a n y b y ł z 5 0 0 -leciem o d k ry c ia A m e ry k i p rz e z K o lu m b a , k tó r y w ła ś n ie z p o r tu P a ­ lo s w p o b liż u S e w illi w y p ły n ą ł w h is to ry c z n ą p o d ró ż . D la te g o d u ż a k się g a z a w ie ra ją c a p r o g r a m o b u k o n g re s ó w ju ż w ty t u le z a w ie ra ła m o ty w „ p ię ć - se tle c ia o d k ry c ia i e w a n g e liz a c ji A m e ry k i” . T e n m o ty w V C e n te n a rio d e l

D e s e u b r ie m ie n to y E v à n g e liz a c io n d e A m e r ic a to w a rz y s z y ł n ie u s ta n n ie o b r a ­

d o m i a k c jo m k o n g re s o w y m , a M a r y ja w ie lb io n a b y ła p o d h a s łe m : M a ria

E str e lla jde la E n a n g e liza c io n (G w ia z d a E w a n g e liz a c ji). N o cą w S e w illi w c z a sie p o d ró ż y p r z y w ita ła n a s o rg ia ś w ia te ł n a d o lb r z y m ią w y s ta w ą m i ę ­ d z y n a ro d o w ą E X P O ’92, k tó r a w p ię ć s e tn ą ro c z n ic ę o d k ry c ia A m e ry k i u k a ­ z y w a ła s p o tk a n ie d w ó c h św ia tó w , k ilk a s tu le c i o d k ry ć n a u k o w y c h , tw ó rc z y d o ro b e k lu d z k o ś c i i w iz ję w ie k u n a d c h o d z ą c e g o . N a p rz e d m ie ś c iu H u e lv y n a d s a m ą w o d ą g ig a n ty c z n y c h ro z m ia r ó w k a m ie n n y K rz y s z to f K o lu m b w p a tr y w a ł się w s tr o n ę O c e a n u A tla n ty c k ie g o i A m e ry k i, ja k b y k o n te m ­ p lu ją c w ie lk ą k a r t ę d z ie jó w , k tó r ą o tw o rz y ł d la całe g o ś w ia ta . Z w ła sz c z a n a p o łu d n iu A n d a lu z ji w ła d z e h is z p a ń s k ie w y e k s p o n o w a ły w s z y s tk ie „ s z la ­ k i K o lu m b o w s k ie (r u ta s y lu g a re s C o lo m b in o s) i „ a u to s tr a d y p ię ć s e tle c ia ”

(a u to p ista s d e i q u in to c e n te n a r io ), k tó r e p r z e m ie r z a li ta k ż e u c z e s tn ic y k o n ­

g re só w m . in . w d ro d z e z H u e lv y do S e w illi.

G łó w n y m g o s p o d a rz e m k o n g re s ó w b y ł b is k u p H u e lv y R a fa e l G o n z a le s M o r a l e j o . P o ls k a s e k c ja ję z y k o w a lic z y ła 24 p rz e d s ta w ic ie li, w te j lic z ­ b ie b y li tr z e j b is k u p i: J u l i a n W o j t k o w s k i — p rz e w o d n ic z ą c y se k c ji, a b p S ta n is ła w N o w a k z C z ę sto c h o w y i b p Z b ig n ie w K r a s z e w s k i . P o la k ó w u lo k o w a n o n a d p ię k n ą p la ż ą o c e a n ic z n ą w M a z a g ó n (21 k m od H u e lv y ). S e k c ja ję z y k a a n g ie lsk ie g o , g ro m a d z ą c a p rz e d s ta w ic ie li z ró ż n y c h k r a jó w ś w ia ta (ta k ż e n iż e j p o d p is a n e g o ) w r a z z s e k c ją w ło s k ą z a m ie s z k a ły w p o m ie s z c z e n ia c h U n iv e r s id a d H is p a n o a m e ric a n a S ta M a r ia d e la R a b id a . O bok k la s z to r u fr a n c is z k a ń s k ie g o , k tó r y s p e łn ia ł w ie lk ą r o lę w d z ie le K rz y ­ s z to fa K o lu m b a , b a r d z o w y so k a o z d o b n a k o lu m n a b y ła d la n a s p u n k te m o rie n ta c y jn y m n a ty m a tla n ty c k im w y b rz e ż u . 1. K o n g re s M a rio lo g ic z n y Z g ro m a d z ił p o n a d 200 te o lo g ó w z ró ż n y c h k r a j ó w ś w ia ta , k tó r z y p r z y ­ g o to w a li p ro b le m a ty k ę k u lt u M a tk i B ożej od S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I d o e n c y k lik i R e d e m p to r is M a te r. R ecepcja· w s z y s tk ic h g ości m ia ła m ie js c e w w ie lk im g m a c h u s e m in a r iu m d u c h o w n e g o w H u e lv ie , g d z ie g o śc in ę z n a ­ la z ła m . in . g r u p a C h o rw a tó w , a le u ro c z y s ta in a u g u r a c ja K o n g re s u d o k o n a ­ ła się 18 IX w o k a z a łe j a u li C a sa d e C o lo n (D om K o lu m b a ), k tó r y je s t cią g le w s t a n ie ro z b u d o w y . H u e lv a s ta n o w i g łó w n y o ś ro d e k p o łu d n io w o - -z a c h o d n ie j części A n d a lu z ji, b lis k o g ra n ic y p o r tu g a ls k ie j, p ro w in c ji, k tó r a w r. 194 p rz e d C h r. w e s z ła w g r a n ic e im p e r iu m rz y m sk ie g o , ju ż w I w ie k u p rz y ję ła c h rz e ś c ija ń s tw o , p o te m d z ie liła lo sy k r ó le s tw a «W izygotów, k o lo n i­ z a c ję a r a b s k ą , aż w X I I I w ie k u w e s z ła do k r ó le s tw a K a s ty lii.

S e s ję o tw ie r a ją c ą k o n g re s p o p rz e d z ił u ro c z y s ty h y m n d o D u c h a Ś w ię te ­ go. P a u lo M e 1 a d a O F M p re z e s P a p ie s k ie j M ię d z y n a ro d o w e j A k a d e m ii M a r y jn e j, k tó r y s ta n o w ił s p ir itu s m o v e n s k ilk u p o p rz e d n ic h k o n g re s ó w , p o ­ w ita ł w s z y s tk ic h o b e c n y c h , p o d z ię k o w a ł b is k u p o w i H u e lv y z a to, ż e w ło ż y ł ty le tr u d u w p rz y g o to w a n ie k o n g re s ó w , w y lic z y ł s e k c je ję z y k o w e i m ie js c e ic h p o sie d z e ń , u k a z a ł g łó w n y a s p e k t o b r a d : k u lt M a r y i w ś w ie tle d o k u ­ m e n tó w S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II i o s ta tn ic h e n c y k lik m a r y jn y c h , p r z y ­ p o m n ia ł h a s ło k o n g re s ó w : M a r ia E s tr e lla d e la E v a n g e liz a c io n .

G ło s z a b ie r a li ró ż n i m ó w cy , w ś ró d n ic h b u r m is t r z H u e lv y , w y g ła s z a ­ ją c p rz e m ó w ie n ia p o w ita ln e i w p ro w a d z a ją c e . A rc y b is k u p S e w illi C a rlo s A. V a l l e j o , p rz e w o d n ic z ą c y K o m is ji E ip s k o p a tu H is z p a ń s k ie g o d la o b c h o ­ d ó w 5 0 0 -lecia u k a z a ł ja k o d k ry c ie d o k o n a n e p rz e z K o lu m b a z a in ic jo w a ło d z ie ło e w a n g e liz a c ji w A m e ry c e , j a k w ie le w c ią g u ty c h w ie k ó w o b ja w iło się ta m k u lt u i m iło ś c i C h r y s tu s a i J e g o M a tk i, ile w n ie s io n o ś w ią ty ń k u czci M a ry i, ile s a n k tu a r ió w m a r y jn y c h k rz e p i s e rc a L u d u B ożego. B is k u p S a ra g o s s y E lia s Y a n e s A l v a r e z w s p o m n ia ł V III M ię d z y n a ro ­ d o w y K o n g re s 'M a rio lo g ic z n y i X V M a r y jn y z r. 1979. B y ł g o s p o d a rz e m o w eg o k o n g re s u i z e s ta w ił go z o b e c n y m , w k tó r y m k lu c z o w ą r o lę g r a j ą p o ję c ia w s p ó ln o ty i m is ji, t a k d o g łę b n ie z a n a liz o w a n e w a d h o r t a c ji J a n a P a w ła II C h r is tifid e le s la i d . B is k u p Z a c a te c a s z M e k s y k u J a v i e r L. В a r - r a g ó n z a p e w n ił, że lu d y A m e ry k i łą c z ą się d u c h o w o z k o n g re s e m , z w ła ­ szcza c z c ic ie le M a ry i z G u a d e lu p y , w s k a z a ł n a w a g ę z b liż a ją c e j się IV K o n f e r e n c ji C E L A M u — c a łe g o E p is k o p a tu L a ty n o a m e ry k a ń s k ie g o n a S a n ­ to D o m in g o i „ p ie lg rz y m k i 5 0 0 -lecia” J a n a P a w ła II do A m e ry k i, k tó r ą p a p ie ż n a z w a ł „ k o n ty n e n te m n a d z ie i” . N u n c ju s z A p o s to ls k i w H is z p a n ii B p M a rio T a g l i a f e r r i p o d k re ś lił, że p o n a d 200 te o lo g ó w z e b ra ło się t u ­ ta j , b y ro z w a ż y ć ro lę M a ry i ja k o P a tr o n k i e w a n g e liz a c ji w k o n te k ś c ie w s p ó łc z e s n y m , w u ję c iu e k u m e n ic z n y m i e g z y s te n c ja ln y m . P r z y p o m n ia ł h i ­ s to rię d o ty c h c z a so w y c h k o n g re s ó w i ic h g łó w n ą te m a ty k ę *. P rz e w o d n ic z ą c y „ J u n t a d e A n d a lu c ia ” M a n u e l C. G o n z ś l e z u k a z a ł k o p e r n ik a ń s k i w y ­ m i a r o d k ry c ia K rz y s z to fa K o lu m b a . W y ra z ił ra d o ś ć , że H u e lv a m a z a sz c z y t by ć g o s p o d a rz e m k o n g re s ó w ze w z g lę d u n a o g ro m n y w k ła d te g o te r y to r i u m w h is to ry c z n e d z ie ło g e n ia ln e g o o d k ry w c y . S ło w a o ra to ró w p r z e p la ta ły w y ­ s tę p y c h ó ru , m . in. p ie ś ń T o ta p u lc h r a es M a ria i s k o m p o n o w a n y a d ho c p ię k n y h y m n k o n g re s o w y .

I n a u g u r a c y jn y w y k ła d m ia ł w y g ło sić k a r d . J o s e p h R a t z i n g e r p r e ­ f e k t K o n g re g a c ji d /s N a u k i W ia ry . N ie p r z y b y ł n a k o n g re s j a k 5 la t w c z e ­ ś n ie j w K e v e la e r, z a s tą p ił go P r e f e k t K o n g re g a c ji do s p r a w S a k r a m e n tó w i K u ltu B ożego. W y a k c e n to w a ł k u l t M a ry i „ tu i t e r a z ” , w k o n te k ś c ie o b c h o ­ d ó w k o lu m b ijs k ic h . S ię g n ą ł do ź ró d e ł n o w o te s ta m e n ta ln y c h . U k a z a ł z w ia ­ s to w a n ie i n a w ie d z e n ie św . E lż b ie ty ja k o f u n d a m e n ty b ib ljjn e m a rio lo g ii. M a r y ja , k tó r a z a n io s ła C h ry s tu s a do E lż b ie ty i ta m po r a z p ie r w s z y z o s ta ­ ła n a z w a n a M a tk ą P a n a , je s t w z o re m j a k n ie ść lu d z io m C h ry s tu s a . M a r y ­ ja to p r a w d z iw a z w ia s tu n k a C h ry s tu s a , „ p r im a m is io n e ra ” . W „ M a tc e A p o ­ s to łó w ” p o d w p ły w e m D u c h a Ś w ię te g o o b ja w ił się n ie z w y k ły d y n a m iz m

1 P ie r w s z y k o n g re s m a rio lo g ic z n y o d b y ł się w R z y m ie w r . 1950, o m a ­ w ia ł z a g a d n ie n ie : „ A lm a S o cia C h r is ti” w ś w ie tle P is m a św ., d o g m a tu i h is to r ii K o ś c io ła ; II — R z y m 1954 — d o g m a t N ie p o k a la n e g o P o c z ę c ia ; I I I — L o u rd e s 1958 — M a r y ja a K o śc ió ł; IV — S a n to D o m in g o 1965 — M a r y ja w P iś m ie św .; V — F a tim a 1967 — K u lt m a r y jn y w s w o ic h p o ­ c z ą tk a c h ; V I — Z a g rz e b 1971 — K u lt m a r y jn y w w ie k a c h V I— X I ; V II — R z y m 1975 — K u lt m a r y jn y w w ie k a c h X I I —X V ; V III — S a ra g o s s a 1979 — K u lt m a r y jn y w w ie k u X V I; I X — M a lta 1983 — K u lt N a jś w . D z ie ­ w ic y w w ie k a c h X V II—X V II I; X — K e v e la e r 1987 — K u lt m a r y jn y w w ie k u X IX i X X , d o S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I ; X I — H u e lv a 1992.

sło w a i m o d litw y , d la te g o s ta ła się m o d e le m K o śc io ła n a w s z y s tk ie czasy. W y ra ż e n ie „ M a r y ja e w a n g e liz o w a n a i e w a n g e liz u ją c a ” p o w ta rz a ło się czę­ sto w ty c h r o z w a ż a n ia c h . W ie rz y ć to zn a c z y e w a n g e liz o w a ć , to s ä m rd z e ń E w a n g e lii i M a r y ja je s t tu w z o re m , p r a w d z iw a „ E s tr e lla d e la E v a n g e li- z a c io n ”. S ie b ie p r z e d s ta w iła ja k o „ słu ż e b n ic ę z b a w ie n ia ” ; E cce a n c illa D o ­

m in i i ta p o d w ó jn a p e r s p e k ty w a — a b s o lu tn e o tw a r c ie n a B oga i c z ło w ie ­ k a — je s t z a w sz e w je j m is ji w id o c z n a . W a s p e k c ie d z ie jo w y m p o k a z a ł ta k ż e p re le g e n t, j a k h is to r ia N o w eg o L ą d u o d k ry te g o p rz e z K o lu m b a od 500 l a t je s t h is to r i ą d z ia ła ń i k u tu M ary i. N a s tę p n e g o d n ia n a s e s ji p le n a r n e j z a b r a li głos p rz e w o d n ic z ą c y p o ­ szczeg ó ln y ch s e k c ji ję z y k o w y c h . P re z e s s e k c ji c h o rw a c k ie j o tr z y m a ł n a j ­ d łu ż s z e b r a w a w y r a ż a ją c e so lid a rn o ś ć z u m ę c z o n y m w w o jn ie d o m o w e j n a ro d e m c h o rw a c k im , k tó r y p o n ió s ł w ie le o fia r, m . in . p o n a d sto k o m p le t­ n ie z b u rz o n y c h k o śc io łó w k a to lic k ic h . B p J u l ia n W o j t k o w s k i p r z e ­ m ó w ił po ła c in ie , z a p o w ia d a ją c n a s tę p n y m ię d z y n a ro d o w y k o n g re s w C z ę ­ sto ch o w ie.

W c zasie k o n g re s u o d c z y ta n o ta k ż e p rz e s ła n ie J a n a P a w ła II s k ie r o ­ w a n e d o u c z e s tn ik ó w k o n g re s ó w , w k tó r y m w s k a z y w a ł n a M a r y ję ja k o „m o d e l i p r z y k ł a d ” n o w e j e w a n g e liz a c ji i p o d n o s ił z a s łu g i fr a n c is z k a n ó w , k tó r z y d u c h o w o w s p ie r a li K o lu m b a w je g o o d k ry w c z y m p rz e d s ię w z ię c iu o ra z n ie u s tra s z o n y c h m a r y n a r z y z P a lo s , H u e lv y i M o g u er, k tó r z y w im ię B oga i M a ry i z a in ic jo w a li e p o p e ję z m ie n ia ją c ą g r a n ic e ó w czesn eg o ś w ia ta i z asięg e w a n g e liz a c ji.

A. Z s e s j i p l e n a r n y c h

P ie r w s z y w y k ła d w y g ło s ił S te f a n o d e F i o r e s p re z e s W ło sk ie g o T o ­ w a rz y s tw a M a rio lo g ic z n e g o i p ro f e s o r P a p ie s k ie g o W y d z ia łu T eo o lg iczn eg o „ M a r ia n u m ” , z n a k o m ity m a rio lo g , a u to r w y b itn e g o d z ie ła M a rio lo g ia n e lla

teo lo g ia c o n te m p o r a n e a 2. M ó w ił o ro z d z ia le V I I I k o n s ty tu c ji L u m e n g e n ­ tiu m i je g o w p ły w ie n a m a rio lo g ię p o s o b o ro w ą i ż y c ie K o ścio ła. U k a z a ł

k o n te k s t e k le z ja ln o m a rio lo g ic z n y n a sz e g o s tu le c ia , d z ie je r e d a g o w a n ia ro z ­ d z ia łu V III, s t r u k t u r ę f o r m a ln ą i w y m ia r h is to rio -z b a w c z y , re c e p c ję p o z y ­ ty w n ą w K o śc io ła c h c h rz e ś c ija ń s k ic h i o c en y k ry ty c z n e , w re s z c ie w p ły w te g o ro z d z ia łu L u m e n g e n tiu m n a m a g is te r iu m P a w ła V I i J a n a P a w ła II. P o so b o rz e d o m in u je n ie m a r io lo g ia a u to n o m ic z n a , lecz e k le z jo ty p ic z n a u k a ­ z u ją c a M a r y ję w rz e c z y w is to śc i K o śc io ła , w k tó re g o o b r a z ie n ie m a ju ż p rz e d s o b o ro w e g o ju r y d y z m u i o k c y d e n ta liz m u . A n a liz o w a ł sło w a św . B e r ­ n a rd a , że „ M a ria s t a t i n t e r C h r is tu m e t E c c le s ia m ” i p r z e k o n a n ie w s p ó ł­ c z e sn e j te o lo g ii, że je s t o n a z n a k o m itą c z ą s tk ą K o śc io ła . C zy M a r y ja to p a ra d ig m a czy f i g u r a d la d z is ie jsz e j u m y s ło w o śc i s k a ż o n e j k ry z y s e m m a ­ rio lo g ii p o s o b o ro w e j? O d p o w ie d z i s z u k a ł n a w e t z a p o m o c ą m e to d y s t r u k tu - ra lis ty c z n e j. P r z y p o m n ia ł k o n tr o w e r s je n a t e m a t ty tu łó w M a r y i: „ M a tk a K o śc io ła ” i „ P o ś r e d n ic z k a ” . M im o o cen n e g a ty w n y c h i k ry ty c z n y c h ro z ­ d z ia ł V III L u m e n g e n ti u m z a s łu ż y ł n a m ia n o s w o is te j „ s u m m a m a r io lo - g ia e ” , a n a w e t „ p a lin g e n e s i d e m a r io lo g ia ” .

S ła w n y R e n é L a u r e n t i n c z ło n e k k ilk u a k a d e m ii m a r y jn y c h , z p a ­ p ie s k ą n a czele, o tr z y m a ł szczeg ó ln e p o d z ię k o w a n ie O. M e la d y (g racias

especial]), że j e s t w ie r n y m u c z e s tn ik ie m w s z y s tk ic h k o n g re s ó w m a rio lo g ic z ­

n y ch . M ó w ił o o b e c n o śc i M a ry i w K o śc ie le u p ro g u trz e c ie g o ty s ią c le c ia .' M o żn a j ą w y c z y ta ć z k a r t E w a n g e lii, ż y w e j T r a d y c ji, litu r g ii, z d z ie jó w z g ro m a d z e ń z a k o n n y c h , s a n k tu a r ió w m a r y jn y c h , z n o w y c h ru c h ó w o d n o w y re lig ijn e j. J a n P a w e ł I I s w o ją d e w iz ą „ T o tu s T u u s ” z a p ro s ił c a ły K o śció ł b y g o to w a ł się n a o b c h o d y d ru g ie g o ty s ią c le c ia n a r o d z in je j S y n a p o d e jm u

-8 R o m a 19-87.

ją c w y z w a n ia w ie lk ie g o z a k r ę tu h is to rii. K ie d y ś n a p ro g u e ry n o w o ż y tn e j o b ja w iła się M a r y ja w G u a d e lu p ie , a o b ja w iła się n ie z w y c ię sk im H is z p a ­ n o m , ty lk o b ie d n e m u I n d ia n in o w i d a ją c p o c z ą te k s a n k t u a r iu m n a jb a r d z i e j p o p u la r n e m u i n a jb a r d z ie j u c z ę sz c z a n e m u w c a ły m św ie c ie . O s ta tn ia d e ­ k a d a p rz y n io s ła z w ie lo k r o tn ie n ie o b ja w ie ń M a tk i B o żej w ró ż n y c h k r a j a c h . C zy w ty c h c z a sa c h p rz e ło m o w y c h , n a b r z m ia ły c h n ie p o k o je m n ie w y r a ż a się w n ic h f u n k c j a p ro f e ty c z n a c e le m w z b u d z e n ia n a d z ie i? C zy M e d ż u g o - r i j e z m a r y jn y m o rę d z ie m p o k o ju w p ie k le w o jn y d o m o w e j m o że o d e g ra ć r o lę G u a d e lu p y d la E u ro p y W s c h o d n ie j? O b ja w ie n ia s to ją u g e n e z y w ie lu s a n k tu a r ió w , g d z ie lic z n e k o n w e r s je m o r a ln e , ż n iw o s a k r a m e n ta ln e są w y ­ r a z e m w p ły w u d u c h o w e g o i o d d z ia ły w a n ia M a ry i. O c z y w iśc ie — p o k r e ś la ł f r a n c u s k i te o lo g — p rz y w e r y f ik a c ji a u te n ty c z n o ś c i o b ja w ie ń z a w s z e is tn i e ­ je p o tr z e b a szczeg ó ło w y ch b a d a ń n a u k o w y c h : m e d y c z n y c h , p s y c h o lo g ic z ­ n y c h , p a to lo g ic z n y c h .

N ie m ie c k i te o lo g z A u g s b u rg a A n to n Z i e g e n a u s u k a z y w a ł t r a n s ­ c e n d e n c ję i im m a n e n c ję M a ry i w K o śc ie le o m a w ia ją c je j t y t u ł : „ M a tk a K o śc io ła ” i je g o im p lik a c je w m a r io lo g ii p o s o b o rw e j. P a w e ł V I o g ła s z a ją c M a r y ję M a tk ą K o śc io ła c h c ia ł u k a z a ć z a s a d ę i w z ó r je d n o ś c i w ia ry . N ie b y ło k o liz ji m ię d z y n a u k ą S o b o ru i p a p ie ż a . A u g u s ty n i Iz y d o r z S e w illi n a z y w a ją M a r y ję „ M a te r m e b r o r u m C h r is ti” . W A p o k a lip s ie M a r y ja u k a ­ z a n a je s t ja k o M a tk a w ie rz ą c y c h w N iego. M ięd zy ty tu łe m M a tk a C h r y ­ s tu s a i M a tk a K o śc io ła s ą is to tn e z w ią z k i i m o ż n a m ó w ić o b ib ijn y c h i p a ­ tr y s ty c z n y c h p o d s ta w a c h ty t u łu n a d a n e g o p rz e z P a w ła V I. M a r y ja je s t n ie ty lk o c z ło n k ie m r o d z a ju lu d z k ie g o , a le p ie r w s z ą re a liz a c ją je g o p rz e z n a c z e ­ n ia . „ M a r ia a s s u m p ta ” o sią g a p e łn ię o d k u p ie n ia C h ry s tu s o w e g o i je s t n a ­ sz y m e s c h a to lo g ic z n y m a rc h e ty p e m . W ta k im s e n s ie — m ó w ił p r e le g e n t — p ro f . L eo S c h e ffc z y k o k re ś la M a r y ję ja k o n a jb a r d z ie j p ie r w o tn ą k o m ó r k ę K o ścio ła. J e ś li M a r y ja je s t M a tk ą K o śc io ła i tr a n s c e n d u j e K o śció ł, czy n ie k o lid u je to z p o rz ą d k ie m c h ry s to lo g ic z n y m ? N ie, — o d p o w ia d a Z ie g e n a u s — w ła ś n ie o b a ty tu ły : M a te r C h r is ti i M a te r m e m b r o r u m C h r is ti u k a z u ją je d n o ś ć p o r z ą d k u c h ry s to lo g ic z n e g o i e k le z jo lo g ic z n e g o w M a ry i.

P r o f e s o r Ig n a c e d e l a P o t t e r i e z P a p ie s k ie g o I n s ty tu t u B ib lijn e ­ go w R z y m ie o m a w ia ł ro lę eg zeg ezy b ib lijn e j w m a rio lo g ii p o s o b o r o w e j.' A n a liz o w a ł b ib l ij n e p o d s ta w y V I I I r o z d z ia łu L u m e n g e n tiu m , s ta r o te s ta m e n ­ t a l n ą r e la c ję J a h w e d o I z r a e la ja k o o b lu b ie n ic y , n o w o te s ta m e n ta ln ą — C h r y s tu s a w o b e c K o ś c io ła -o b lu b ie n ic y . M a r y ja u s y tu o w a n a je s t p o s tr o n ie K o śc io ła , a le je j b ib lijn y ty tu ł „ F ilia S io n ” o z n acza, że w n ie j w y p e łn iły się m e s ja ń s k ie o b ie tn ic e S ta re g o T e s ta m e n tu . N a so b o rz e s ta n ą ł o s tro p ro b le m czy d o k tr y n a o M a ry i m a b y ć c z y stą m a rio lo g ią , czy m a to b y ć m a r y jn a c h ry s to lo g ia lu b e k le z jo lo g ia . S o b ó r o k re ś lił, że c h o d z i o je d n o m is te r iu m z b a w c z e z a n u r z o n e w C h ry s tu s ie i K o śc ie le . P o so b o rz e m a r io lo g ia s ta ła się m n ie j s p e k u la ty w n a , b a r d z ie j b ib lijn a . D u żo u w a g i p r e le g e n t p o św ię c ił Ł u k a s z ó w ej p e ry k o p ie o z w ia s to w a n iu (Ł k 1,26—38), k tó r a z a w ie r a z a p o ­ w ie d ź , ż e D z ie w ic a s ta n ie się m a tk ą i f u n d a m e n ta l n ie o k re ś la p o w o ła n ie M a ry i. P ie r w s z e sło w o ta k s p e k t a k u la r n ie w y p o w ie d z ia n e p rz e z w y s ła n n ik a n ie b io s „ C h a ir e ” w y s tę p u je c z te ry ra z y w S e p tu a g in c ie i w y ra ż a ra d o ś ć . P r e ­ le g e n t p o w o ła ł się n a R. L a u r e n tin a , w e d łu g k tó r e g o sło w o to o d n o siło się d o c a łe g o I z r a e la , b y się cieszył, że o b ie tn ic e m e s ja ń s k ie ju ż się r e a liz u ją . Z d a n ie m in n y c h e g z e g e tó w sło w o to b y ło a d r e s o w a n e in d y w id u a ln ie do M a ry i, k tó r a ja k o C ó ra S y jo n u re p r e z e n to w a ła ca ły n a r ó d w y b ra n y . D ru g i te r m i n k lu c z o w y ze s c e n y Z w ia s to w a n ia „ k e c h a r ito m e n e ” u ż y ty w fo r m ie im ie s ło w u u k a z u je d u c h o w ą p e łn ię M a ry i i je j tr a n s f o r m a c j ę : z o s ta ła p r z e ­ m ie n io n a ła s k ą . W e d łu g św . A m b ro ż e g o i S o fr o n iu s z a b y ło to p ie r w s z e d z ie ło C h r y s tu s a O d k u p ic ie la p rz y g o to w u ją c e M a r y ję do je j m isji. Z a d z ia ­ ła ła m o c N a jw y ż sz e g o . Ł a s k a d z ie w ic tw a z o s ta ła p o łą c z o n a z b o s k im m a ­ c ie rz y ń s tw e m . P o c z y n a ją c M a r y ja p r z y ję ła B o g a do sw o je g o ło n a . F iz y c z n o - - b io lo g ic z n a rz e c z y w is to ść z re a liz o w a n a w je j o rg a n iz m ie p rz e z m o c B o żą

m a ró w n o c z e ś n ie p e łn ą tr e ś ć te o lo g ic z n ą o b w ie sz c z o n ą p rz e z w y s ła n n ik a N ie b io s. To, ż e z n ie j n a r o d z i się „ Ś w ię te ” o d n o si się n ie ty lk o d o oso b y J e z u s a , a le j e s t p rz y w o ła n ie m b ib lijn e j z a p o w ie d z i d z ie w ic z e g o z ro d z e n ia . U ro d z iła „b ez z m a z y ” , b o u ro d z iła B oga.

E u g e n io R . P o s e z S a n tia g o d e C o m p o ste la o m a w ia ł w k ła d s tu d ió w p a tr y s ty c z n y c h d o m a r io lo g ii w sp ó łc z e s n e j. S p o ś ró d p u b lik a c ji o d n o sz ą c y c h się d o o k re s u p rz e d n ic e js k ie g o n a jb a r d z ie j w y e s k p o n o w a ł d z ie ło J . A . d e A l- d a m a : M a ria e n la p a tr is tic a d e los sig lo s I y I I s. A n a liz o w a ł I r e n e u s z o w ą p a r a le lę — a n ty te z ę : E w a — M a r y ja , p a tr y s ty c z n y a k c e n t o d n o sz ą c y się do d z ie ła w c ie le n ia , iż S ło w o s ta ło się c ia łe m , a n ie c z ło w ie k ie m . T o b a r d z ie j p o d k re ś la ło r e a liz m w c ie le n ia i h u m a n iz o w a ło L ogos. C ia ło w z ię te z M a ­ r y i b y ło p o d le g łe c ie r p ie n iu i śm ie rc i. T e n a k c e n t Ire n e u s z o w y n ie ty lk o e lim in o w a ł w C h r y s tu s ie ja k ie ś c iało e te ry c z n e , a l b a r d z ie j p o d k r e ś la ł u d z ia ł M a ry i w a k c ie w c ie le n ia , ja k o D z ie w ic y z a m ę ż n e j — d ru g ie j E w y. P r e l e ­ g e n t p rz e d s ta w ia ł p a tr y s ty c z n ą d o k tr y n ę o z w ią z k u E w y ze ś m ie rc ią i M a ­ ry i z ż y c ie m o ra z p r z e k o n a n ie O jc ó w K o śc io ła , ż e M a r y ja b y ła n ie ty lk o o k a z ją , a le i p rz y c z y n ą z b a w ie n ia . A n g e lo A m a t o z P a p ie s k ie g o U n iw e r s y te tu S a le z ja ń s k ie g o p o d ją ł n ie ­ w d z ię c z n y t e m a t : M a r y ja w k a te c h iz m a c h p o so b o ro w y c h . O c z y w iśc ie n ie b y ło ta m w s c h o d n ie j E u ro p y . Z a to n ie b r a k ło sła w n e g o k a te c h iz m u h o ­ le n d e rs k ie g o . W k a te c h iz m ie d la d o ro s ły c h a p r o b o w a n y m p rz e z K o n f e r e n ­ c ję E p is k o p a tu N ie m ie c M a r y ja m a o b icze n ie ty lk o k a to lic k ie , a le i e w a n ­ g e lic k ie . -W k a te c h iz m ie h is z p a ń s k im u k a z a n a z o s ta ła ja k o m o d e l w ia ry , ja k o d z ie w ic z a M a tk a C h ry s tu s a i ja k o M a tk a K o ścio ła. K a te c h iz m b e lg ij­ sk i e k s p o n u ją c tr z y z a s a d y : c re d e r e (w ia r a ), ce le b ra re (s a k ra m e n ty , M sza św .), v iv e r e (żyć e w a n g e lią C h ry s tu s a , z a s a d y m o ra ln o ś c i) p o d k re ś la , ż e M a ­ r y j a je s t s e r c e m K o śc io ła . F r a n c u s k i — u k a z u je M a r y ję ja k o b r a m ę i d r o ­ g ę d o C h ry s tu s a , p rz e w o d n ic z k ę e u c h a ry s ty c z n ą .

C a n d id o P o z o z n a k o m ity te o lo g z G ra n a d y p o d d a ł g r u n to w n e j a n a l i ­ zie m a rio lo g ię J a n a P a w ła II. J u ż w a k c ie in a u g u r a c ji sw o jeg o p o n ty f ik a tu n o w y p a p ie ż a p e lu j ą c o o tw a r c ie d r z w i C h ry s tu s o w i w s k a z a ł n a M a ry ję , k tó r a w s z y s tk ic h p r o w a d z i k u O d k u p ic ie lo w i. W p r o g r a m sw ó j w łą c z y ł o ż y ­ w ie n ie i p o g łę b ie n ie p o b o ż n o śc i m a r y jn e j w K o ściele. W c z a sie sw o ic h p o ­ d ró ż y a p o s to ls k ic h z a w sz e n a w ie d z a z n a c z n ie js z e s a n k t u a r ia m a r y jn e e k s - p lik u ją c ic h z w ią z e k z d z ie ja m i lo k a ln e j sp o łe c z n o śc i lu b całe g o n a ro d u . J a k o e g z e m p lif ik a c ja p o słu ż y ło h is z p a ń s k ie m u m a rio lo g o w i p a p ie s k ie n a ­ w ie d z e n ie S a ra g o s s y 6 X I 1982 r. L u d B oży o c z e k iw a ł od m a r y jn e g o p a p ie ­ ża w ie lk ie g o d o k u m e n tu o M a tc e B o żej. P r o k la m u ją c ro k m a r y jn y w K o ś­ c ie le o g ło sił p a p ie ż w 1987 r. e n c y k lik ę R e d e m p to r is M a te r. I w tr e ś c i e n c y ­ k lik i i w a lo k u c ja c h w y g ła s z a n y c h w to k u p o d ró ż y a p o s to ls k ic h J a n P a ­ w e ł I I p o d k re ś la , że s ta n ła s k i c z y n i n a s b r a ć m i C h r y s tu s a (on je s t „ p ie r ­ w o ro d n y m m ię d z y w ie lu b r a ć m i” — R z 8,29). O jc ie c C h ry s tu s a s t a je się w ię c n a s z y m O jc e m , a J e g o M a tk a s t a je się n a s z ą m a t k ą d u c h o w ą . Z a te m s ta n ła s k i w y z n a c z a p o d w ó jn ą r e la c ję sy n o w s k ą : je d n ą w o b e c B o g a O jc a , d r u g ą w o b e c M a ry i. I n n y m i sło w y b r a t e r s tw o lu d z k ie w te d y m a p e łn y w y ­ m ia r, g d y p rz y jm ie m y p ra w d ę , ż e C h ry s tu s d a ł n a m M a r y ję j a k o M a tk ę w s z y s tk ic h lu d z i. P a p ie ż ty le ra z y u k a z u je M a r y ję ja k o M a tk ę , k tó r a z a j ­ m u je się e d u k a c j ą s w o ic h sy n ó w . P r z e m a w ia do n ic h j a k do słu g w K a ­ n ie G a lile js k ie j: „ Z ró b c ie w s z y s tk o c o k o lw ie k w a m p o w ie ” (J 2,5), n a w z ó r O jc a N ie b ie s k ie g o , k tó r y w c z a sie p r z e m ie n ie n ia C h r y s tu s a m ó w ił: „T o je s t m ó j S y n u m iło w a n y , w k tó r y m m a m u p o d o b a n ie , J e g o s łu c h a jc ie !” (M t 17,5). E n c y k lik a R e d e m p to r is M a te r a n a liz u je n ie z w y k le g łęb o k o p o s ta w ę w ia r y M a ry i i n a jw y ż s z y p r z y k ła d o tw a rc ia się n a C h r y s tu s a i d y sp o z y c y j­ n o śc i w o b e c N iego, co o b ja w ia się c h o ć b y w o d p o w ie d z i n a sło w a A n io ła :

„O to j a s łu ż e b n ic a P a ń s k a ...” ( Ł k 1,38). J e j p o s ta w a u p o d o b n ia ją d o J e ­ z u sa , k tó r y b y ł c a łk o w ic ie o d d a n y O jc u (H b r 10,5— 7). G d y n a ś la d u je m y M a r y ję , ta k ż e w d u c h u w ia r y g o to w i je s te ś m y złożyć n a s z e ż y c ie B o g u O j­ cu. W ie lk im te m a te m e n c y k lik i je s t „ te s ta m e n t K rz y ż a ” c z y li p r o k la m a c ja d u c h o w e g o m a c ie r z y ń s tw a M a ry i. U m ie r a ją c J e z u s w y p o w ie d z ia ł w o lę te s - ta m e n ta ln ą : z o s ta w ił n a m n a jd r o ż s z y s k a r b , ja k i m i a ł n a z ie m i: s w o ją M a t­ kę. W c z a sie z w ia s to w a n ia w N a z a re c ie z M a r y ją g o to w a ł się n a p rz y ję c ie C h r y s tu s a c a ły K o śció ł. P o d o b n ie ta j e m n ic a P ię ć d z ie s ią tn ic y c ią g le re a liz u je się w K o śc ie le z u d z ia łe m M a ry i. H is z p a ń s k i te o lo g z a ją ł się n a k o n ie c te o lo g ic z n ą o c e n ą p a p ie s k ic h a k tó w sp o łe c z n e g o o d d a n ia się M a tc e B o żej k o rz y s ta ją c z tr e ś c i z a w ie rz e n ia c z ę sto c h o w s k ie g o 4 V I 1979 r. i f a t i m ­ sk ie g o 13 V 1982 r.

T e m a t: M a r y ja a e k u m e n iz m w o k r e s ie p o s o b o r o w y m p o d ją ł o: p r o ­ fe s o r S ta n is ła w C e le s ty n N a p i ó r k o w s k i z K U L . W s k a z a ł n a jp i e r w n a teo lo g ó w p r o te s ta n c k ic h o tw a r ty c h n a m a rio lo g ię , p o c z ą w sz y od H a n s a A s- m u s s e n a , u k a z a ł ta k ż e zb ie ż n o ść i n t e r p r e ta c ji b ib lijn e g o h y m n u M a g n ijic a t u L u tr a i J a n a P a w ła II. P o d k re ś lił, ż e w s z y s tk ie o s ta tn ie k o n g re s y m a r io ­ lo g ic z n e u w z g lę d n ia ły a s p e k t e k u m e n ic z n y . D o k o n a ł p r z e g lą d u d o k u m e n tó w ró ż n y c h w y z n a ń n ie k a to lic k ic h w o d n ie s ie n iu d o o so b y M a ry i. P o d s u m o w a ł ro z w a ż a n ia w y m o w n y m „ d e k a lo g ie m m a rio lo g ic z n y m ” , k tó r y w p e w n y c h s f o rm u ło w a n ia c h b u d z ił k o n tr o w e r s je w ś ró d słu c h a c z y . O to is to tn a tr e ś ć j e ­ go w y m o g ó w : 1. N ie u k ry w a ć C h ry s tu s a . 2. M a rio lo g ia p o tr z e b u je u ję c ia p e n te k o s ta ln e g o . N ie p rz y p is y w a ć M a ry i te g o , co e w id e n tn ie p rz y s łu g u je D u c h o w i Ś w ię te m u . 3. E k sp o n o w a ć p r a w d y b ib lijn e : D e i G e n itr ix i s łu ż e b ­ n ic a B oga. 4. O czyścić ję z y k n a ty lu te r e n a c h te o lo g ii i p o b o ż n o śc i m a r y j ­ n e j. 5. M a rio lo g ia w in n a b y ć u s ta w io n a c h ry s to ty p ic z n ie i e k le z jo ty p ic z n ie . 6. N ależy ro z w ija ć te o lo g ię n a ś la d o w a n ia M a ry i. 7. T rz e b a p r z y ją ć i u w z g lę d ­ n ić w w y k ła d z ie m a rio lo g ii m ię d z y n a ro d o w e d e k la r a c je e k u m e n ic z n e . 8. L e p ­ sza w in n a b y ć re c e p c ja M a r ia lis c u ltu s i R e d e m p to r is M a te r. 9. L e p sz e i g łę b sz e o d n ie s ie n ie do f u n k c ji C h ry s tu s a . 10. P o p u la r n a m a rio lo g ia w k a ­ z a n ia c h i p ie ś n ia c h z a w ie ra lic z n e „ m ir a b ilia ” . T rz e b a o d n o w ić te o lo g ię p o ­ b o żn o ści m a r y jn e j . W n io s e k z „ d e k a lo g u ” : d o b r a m a rio lo g ia w in n a b y ć po p r o s tu d o b r ą te o lo g ią , a p rz e z to b ę d z ie e k u m e n ic z n a . J a v i e r L o zan o B a r r a g ś n B is k u p Z a c a te c a s z M e k s y k u , zało ż y c ie l n o ­ w e g o u n iw e r s y te tu p a p ie s k ie g o w ty m k r a j u (1982) o m ó w ił ró ż n e n u r t y l a ­ ty n o a m e r y k a ń s k ie j te o lo g ii w y z w o le n ia i ro lę , j a k ą p e łn i w n ie j „ M a r y ja W y z w o lic ie lk a ” . T e o lo g ia w y z w o le n ia to te o lo g ia k o n flik tó w . J e j is to tn y p r o g r a m s ta n o w i „ z n ie s ie n ie u c is k u ” . J e s t to „ te o lo g ia u c iś n io n y c h i k r z y w ­ d z o n y c h ’. K rz y s z to f K o lu m b c h c ia ł C h r y s tu s a i J e g o k rz y ż z a n ie ść n o w y m lą d o m i lu d o m , a le k o n k w is ta d o rz y sp o d z n a k u C o rte z a i P iz a r r a te n k rz y ż p r z e k r e ś la li i w n o s ili k rz y w d ę , w y z y sk i e k s te r m in a c ję . T a k rz y w d a c ią g le t r w a w n ie s p ra w ie d liw o ś c i sp o łe c z n e j. D z ie łu w y z w o le n ia p a tr o n u je „ M a ­ r y ja W y z w o lic ie lk a ” , k tó r e j „ re w o lu c y jn e o b lic z e ” u k a z a n e je s t n a k a r t a c h E w a n g e lii. W h y m n ie M a g n ific a t z a p o w ie d z ia ła , ż e g ło d n i b ę d ą n a s y c e n i d o ­ b r a m i a b o g a c z e p ó jd ą z to r b a m i, m ia ła S y n a „ p o z a m ę ż e m ” , słu ż y ła b ie d ­ n y m , co w id a ć w sc e n ie n a w ie d z e n ia w A in K a rim . J a k o sz c z e g ó ln e o b j a ­ w ie n ie B o żej m o cy , s p r a w ie d liw o ś c i i m iło ś c i s ta n ę ła M a r y ja w ś ró d n a j ­ d z ie ln ie js z y c h n ie w ia s t I z r a e la ta k ic h , j a k E s te r a , J u d y t a , R u t. J e s t o b e c n a d u c h o w o w ś ró d c ie r p ią c y c h i w a lc z ą c y c h A m e ry k i P o łu d n io w e j. W s k a z u je n a to „ g e o g ra fia m a r y jn a ” k o n ty n e n tu la ty n o a m e r y k a ń s k ie g o , g d z ie w lic z ­ n y c h s a n k t u a r ia c h m a r y jn y c h w o b e c M a tk i C h r y s tu s a w sz y sc y są ró w n i. W G u a d e lu p e g a m ą się d o M a ry i w sp o só b sz czeg ó ln y b ie d n i i u c is k a n i I n d ia n ie , k tó r z y tu z n a jd u j ą d u c h o w e o p a rc ie . K a ż d y , k to c h c e p o m a g a ć M a ry i W y z w o lic ie lc e w in ie n w a lc z y ć z n ie s p r a w ie d liw o ś c ią sp o łe c z n ą , k r z y ­ w d ą i w y z y sk ie m , i n a je j w z ó r p o m a g a ć p o tr z e b u ją c y m , b ie d n y m i c ie r ­ p ią c y m . D o g m a t w n ie b o w z ię c ia M a ry i p o k a z u je , że o s ta te c z n e z w y c ię stw o n a le ż y d o d o b r a i s p ra w ie d liw o ś c i. W s u m ie : M a r y ja i n s p ir u j e d z ie ło w y ­

z w o le n ia lu d u , j a k C h ry s tu s w y z w o lił lu d z k o ś ć od g rz e c h u ; o d n a w ia , p o ­ g łę b ia i je d n o c z y w ia r ę L u d u B ożego. P rz e w o d n ic z ą c y s e k c ji a n g lo a m e ry k a ń s k ie j E a m o n R. C a r r o l l p r o ­ fe s o r z C h icag o o m a w ia ł m a r y jn e m o ty w y w r u c h a c h fe m in is ty c z n y c h . W s k a z a ł n a w y ró ż n ie n ie k o b ie t — p ie rw s z y c h z w ia s tu n e k w ie ś c i o z m a r ­ tw y c h w s ta n iu , g o d n o ść m a łż e ń s tw a z a k o d o w a n ą w tr e ś c i N o w eg o T e s ta ­ m e n tu i p a r a d o k s k o b ie ty : z je d n e j s tro n y k o b ie ta - M a r y ja w y n ie s io n a p o ­ n a d w sz y stk ie s tw o r z e n ia , z d ru g ie j s tro n y — k a ż d a in n a k o b ie ta id e n ty ­ f i k u ją c a się z E w ą , p o d le g ła g rz e c h o w i i n ie w ie rn o ś c i. M a r y ja b y ła ta k ż e c ó rą E w y, a le sz c z e g ó ln ie o d k u p io n a i w y n ie s io n a p rz e z ła s k ę C h ry s tu s o w ą s t a ła się a r c h e ty p e m K o śc io ła . P r e le g e n t w s k a z a ł n a ró ż n e d e w ia c je ru c h ó w fe m in is ty c z n y c h , n a w e t w k rę g a c h k a to lic k ic h , g d z ie d o m a g a n ie się k a p ­ ła ń s tw a n ie n a le ż y b y n a jm n ie j d o n a jb a r d z ie j r a d y k a ln y c h p o s tu la tó w . P o d ­ k re ś lił, że d z ie w ic z e m a c ie rz y ń s tw o M a ry i rz u c a ś w ia tło n a c a łą rz e c z y w is ­ to ś ć s e k s u a ln ą c z ło w ie k a , z a ró w n o w m a łż e ń s tw ie j a k i w n a d p rz y r o d z o ­ n e j s u b lim a c ji n a d ro d z e z a k o n n e j i k a p ła ń s k ie j.

B. Z p o s i e d z e ń s e k c j i m a r i o l o g i c z n y c h

N iżej p o d p is a n y b y ł u c z e s tn ik ie m se k c ji ję z y k a a n g ie lsk ie g o , k tó r a g ro ­ m a d z iła teo lo g ó w z ró ż n y c h k r a jó w ś w ia ta . O to p o k ło s ie lu b z a sy g n a liz o ­ w a n ie n ie k tó ry c h p rz e d s ta w io n y c h ta m p o zy cji.

T h e o d o re K o e h l e r z u n iw e r s y te tu w D a y to n (O hio) o m a w ia ł r e la c ję ro z d z ia łu V III L u m e n g e n tiu m d o ty tu łu „ M a te r E c c le s ia e ” i w p ły w te j k o n s ty tu c ji o r a z p o s o b o ro w y c h d o k u m e n tó w m a r y jn y c h n a p r o f il d z ia ła l­ n o śc i A m e ry k a ń s k ie g o S to w a rz y s z e n ia M ario lo g ic z n e g o . U k a z a ł s y lw e tk ę d u c h o w ą M a ry i, k tó r a n ie ty lk o s ło w n ą d e k la r a c ją , a le czy n e m i p o s ta w ą p o k a z y w a ła , że je s t s łu ż e b n ic ą P a ń s k ą i s p e łn ia ła w o lę B o żą n a w z ó r sw eg o S y n a , k tó r y w O g ró jc u i n a K a lw a r ii p r z y ją ł c a ły k ie lic h o d k u p ie ń c z e j m ę ­ ki. C h ry s tu s g a s n ą c y m i w a r g a m i z w y so k o śc i K rz y ż a u s ta n o w ił M a r y ję n a ­ s z ą m a t k ą i w ty lu s a n k t u a r ia c h ś w ia ta lu d z ie g a r n ą s ię do n ie j, g d y ż p o ­ t r z e b u ją k o c h a ją c e j i o p ie k u ń c z e j m a tk i. P r e le g e n t d o sz e d ł do w n io s k u , że n a le ż y m ó w ić o m a r y jn y m h u m a n iz m ie i p e rs o n a liz m ie . K s. p ro f. J o s e p h B e z z i n a z M alty , h is to r y k u k a z a ł M a ltę ja k o m i e j­ sce szczeg ó ln eg o s p o ty k a n ia się n a ro d ó w i k u l t u r od 7 ty s. la t. C h rz e ś c ija ń ­ stw o z a sz c z e p io n e ta m p rz e z św . P a w ła m a g łę b o k ie z n a m io n a m a r y jn e . C hoć M a lta ń c z y c y s ta n o w ią n ie lic z n y n a r ó d (300 tys. k a to lik ó w ) p o s ia d a ją p o n a d 300 k o ścio łó w , w y d z ia ł te o lo g ii n a u n iw e r s y te c ie p a ń s tw o w y m , d w a s e m in a r ia d u c h o w n e i s ła w n e s a n k tu a r ia m a r y jn e , k tó r e k s z ta łto w a ły s e rc a w ie lu p o k o le ń M a lta ń c z y k ó w . J a n P a w e ł II w c z a sie sw o je j w iz y ty a p o s to l­ sk ie j n a M a lc ie w r. 1990 w y ra z ił u z n a n ie d la te j g łę b o k ie j p o b o ż n o śc i m a r y jn e j n a r o d u m a lta ń s k ie g o , k tó r y c ią g le g a r n ie się do N ie b ie s k ie j M a tk i. M oże s ta n o w ić m o d e l, ja k w łą c z a ją c się w ż y c ie n o w o c z e sn e j E u ro p y z je j w s z y s tk im i z d o b y c z a m i c y w iliz a c y jn y m i n a r ó d n ie p o w in ie n tr a c ić r e l ig i j­ n y c h i m o r a ln y c h w a rto ś c i, k tó r e o d z ie d z ic z y ł w c h rz e ś c ija ń s k ie j tr a d y c ji. B e r tr a n d B u b y m a r ia n i s ta ze S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h m ó w ił o „C ó rz e S y jo n u ” ja k o s y m b o lu ż y d o w s k o -k a to lic k ie g o d ia lo g u . P o d k re ś lił, że to p o n ­ ty f ik a t J a n a X X I I I i S o b ó r W a ty k a ń s k i II s ta ły się h is to ry c z n y m m o m e n ­ te m o tw a rc ia te g o d ia lo g u . W s k a z a ł n a o ś ro d k i te g o d ia lo g u w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h i p o d e jm o w a n ie te m a tu M a tk i J e z u s a , z e s ta w ia n e j ze ś w ię ­ ty m i k o b ie ta m i B ib lii h e b r a js k ie j. T y tu ł M a ry i ja k o C ó rk i S y jo n u to s y m ­ b o l b a rd z o w y m o w n y z a ró w n o d la k a to lik ó w j a k i Ż y d ó w . T re ś c i te p o d ­ ję ło z g ro m a d z e n ie z a k o n n e : T h e S is te r s o f O u r L a d y o f Z io n 4. 4 A u to r p o ś w ię c ił ta k ż e tr o c h ę u w a g i o k re s o w i S zo ah , k ie d y e k s t e r -m in b w a n y c h Ż y d ó w o k re ś la n o „ th e c a p tiv e D a u g h te r o f Z io n ” .

I r la n d c z y k E d w a r d О ’С o η n o r z a ją ł się s to s u n k ie m teo lo g ó w d o o b ja ­ w ie ń m a r y jn y c h . Z d a r z a ją się o n e w d o b ie d z is ie js z e j d o ść często. K a r d y ­ n a ł R a tz m g e r n a z w a ł je n a w e t z n a k ie m n a s z y c h c zasó w . T e o lo g o w ie n ie p r z y w ią z u ją je d n a k do n ic h w ię k sz e j w a g i, p o z o s ta w ia ją c te fe n o m e n y p o ­ b o ż n o śc i w ie r n y c h i ro z tro p n o ś c i p a s te rz y . S w o ją d o k tr y n ę o p ie r a ją w y łą c z ­ n ie n a O b ja w ie n iu p u b lic z n y m , k tó r e za k o ń c z y ło się w r a z ze ś m ie rc ią o s ta t­ n ie g o a p o sto ła . T e o lo g o w ie n ie k w e s tio n u ją m o ż liw o śc i ty c h o b ja w ie ń , a le n ie t r a k t u j ą ic h ja k o lo cu s th e o lo g ic u s . P o z a s ta w ia ją j e n a u b o c z u ja k o d o ­ m e n ę p r y w a tn y c h d o św ia d c z e ń . T y m c z a s e m o w a o b o ję tn o ś ć (d é s in té r e s s e m e n t) je s t czy m ś n ie n o r m a ln y m w p o s ta w ie te o lo g a , z w ła sz c z a m a rio lo g a , k tó r y p o w in ie n w e s p rz e ć e k s p e r tó w w e r y f ik u ją c y c h a u te n ty c z n o ś ć o b ja w ie n ia , o k ­ re ś lić jeg o tr e ś ć i k o n te k s tu a ln e z n a c z e n ie . O so b y o tr z y m u ją c e o b ja w ie n ie n ie r a z b a rd z o c ie r p ią , g dy lu d z ie K o śc io ła , k tó r y c h d a r z ą sz a c u n k ie m , o g ła ­ s z a ją ic h p o tę p ie n ie . W sp ó łc z e sn y d u c h ra c jo n a liz m u s p r z y ja o d r z u c a n iu z g ó ry ty c h o b ja w ie ń . T y m c z a s e m M a r y ja p r a w d z iw ie ż y je i d z ia ła w K o ś ­ ciele, i z w y ro k ó w B o żej O p a trz n o ś c i p rz e m a w ia c z a s a m i do św ia ta . W ia r a w ie rn y c h , o w a „ fid e s q u a e r e n s in te lle c tu m ” p o tr z e b u je teo lo g ó w , ic h p ra c y c e le m w y ja ś n ie n ia n a tu r y ty c h o b ja w ie ń i ic h n a d p rz y ro d z o n e g o se n s u . O b ­ ja w ie n ia n ie s ą n o w y m ź ró d łe m te o lo g ic z n e j n a u k i, n o w y c h a r g u m e n tó w , a le p r z e ja w e m n a d p rz y ro d z o n e g o ż y c ia K o ś c io ła 5, n a k tó r y tr z e b a p a tr z e ć w ś w ie tle c a łe j rz e c z y w is to śc i e k le z ja ln e j. T e o lo g ia w s p ó łc z e s n a b a rd z o d o c e n iła ro lę d o ś w ia d c z e n ia re lig ijn e g o . O b ja w ie n ia m a r y jn e n a le ż ą śc iśle d o te j sfe ry .

A m e r y k a n in A r t h u r B. C a l k i n s p o d d a ł a n a liz ie w y p o w ie d z i J a n a P a ­ w ła II o k u lc ie N a jś w ię ts z e g o S e rc a Je z u s o w e g o i N ie p o k a la n e g o S e rc a M a ­ ry i. J a n P a w e ł I I często łą c z y t e dwa· S e rc a w s w o im w y k ła d z ie i k a z n o ­ d z ie js tw ie . S e rc e J e z u s a to sy m b o l n ie s k o ń c z o n e j m iło ś c i B o g a -C z ło w ie k a , s e r c e M a ry i to w y r a z n a jd o s k o n a ls z e j o d p o w ie d z i z e s tro n y c z ło w ie k a i u c z e s tn ic tw a w te j b o s k o -lu d z k ie j m iło ści. T a p a p ie s k a „ a n tro p o lo g ia s e r ­ c a ” w y m a g a te o lo g ic z n e j i fe n o m e n o lo g ic z n e j a n a liz y . J a n P a w e ł I I n a u c z a , że is to tn e e le m e n ty k u ltu S e rc a Z b a w ic ie la n a le ż ą do s ta ły c h s k ła d n ik ó w d u c h o w o ś c i K o śc io ła , a o d d a n ie się s e r c u M a ry i to n a jp e w n ie js z a d ro g a do S e rc a Je z u s a , n ie w y c z e rp a n e g o ź ró d ła m iło s ie rn e j m iło śc i Z b a w ic ie la . W d y s k u s ji z a c y to w a n o sło w a b r a t a R o g e ra z T a iz é d o ty c z ą c e m a r io lo g ii J a n a P a w ła I I : „ P a p ie ż d o b rz e w ie , że w N a jś w ię ts z e j M a ry i P a n n ie m i e ­ sz k a p o w sz e c h n o ść se rc a . C zyż n ie s ta m tą d c z e rp ie o n siłę do n a d a w a n ia K o śc io ło w i ta k ie g o d u c h a u n iw e r s a ln o ś c i? ”.

F r a n c is z k a n in k o n w e n tu a ln y z U S A J a m e s E. M с С u r r y, k tó r y d la g łęb szeg o z a p o z n a n ia się z te o lo g ią św . M a k s y m ilia n a K o lb e g o z ro b ił n a w e t s p o re p o s tę p y w n a u c e ję z y k a p o lsk ieg o , u k a z a ł ta je m n ic ę M a ry i w k o lo ­ ry c ie d u c h o w o śc i św . F r a n c is z k a z A sy ż u o ra z w k ła d z a k o n u f r a n c is z k a ń ­ sk ie g o do m a rio lo g ii so b o ro w e j. K . B a lić i je g o sz k o ła w n io s ła n ie ty lk o w k ła d d o d o g m a ty c z n e j d e fin ic ji W n ie b o w z ię c ia , a le ta k ż e do V III r o z d z ia ­ łu L u m e n g e n ti u m (ty tu ły M a ry i). M a rio lo g ia św . M a k s y m ilia n a K o lb eg o z a ­ w ie r a j ą c a o r y g in a ln e a k c e n ty p n e u m a h a g ijn e m ie śc i się w e f r a n c is z k a ń ­ s k ie j tr a d y c ji u z n a ją c e j p r y m a t C h ry s tu s a w ż y c iu K o śc io ła i n ie p o w ta r z a l­ n ą w s p ó łp r a c ę N ie p o k a la n e j D z ie w ic y w d z ie le w z n o s z e n ia K o ścio ła.

A n g lik a ń s k i teo lo g , k a n o n ik H o w a rd R o o t u k a z y w a ł h is to ry c z n e i te o ­ lo g ic z n e k o rz e n ie p o g lą d u ja k o b y o so b a M a ry i b y ła p rz e s z k o d ą n a d ro d z e z je d n o c z e n ia k a to lik ó w z a n g lik a n a m i. N a p o d s ta w ie tr e ś c i ro z d z ia łu V III

L u m e n g e n tiu m d o w o d z ił, że t a b łę d n a w iz ja m o ż e b y ć z d e c y d o w a n ie p r z e ­

zw y c ię ż o n a .

A m e ry k a ń s c y m a r ia n iś c i J o h n M. S a m a h a i T h o m a s A . T h o m p s o n z a ję li się k u lte m M a ry i w p o so b o ro w e j li tu r g ii K o śc io ła . I s tn ie je p o tr z e b a

s tw o r z e n ia n o w y c h h y m n ó w i p ie ś n i, z w ła sz c z a w li tu r g ii e u c h a ry s ty c z n e j s p r a w o w a n e j w ś w ię ta m a r y jn e , k tó r e b y ły b y z h ra m o n iz o w a n e z c a ły m n o ­ w y m d o ro b k ie m m a rio lo g ii.

O b o k in n y c h p re le g e n tó w , k tó r z y z a jm o w a li się m . in. a s p e k ta m i e k u ­ m e n ic z n y m i m a rio lo g ii (F. M. J e lly ), e g z y s te n c ja ln y m z n a c z e n ie m w ia r y w e w n ie b o w z ię c ie (g o d n o ść c ia ła lu d z k ie g o w d z is ie js z y m z re ifik o w a n y m i k o ­ m e r c y jn y m św ie c ie — P . E. D u g g an ) w y k ła d w y g ło sił ta k ż e p o m o c n ic z y b i ­ s k u p N ow ego J o r k u A u s tin V a u g h a n . B a rd z o s e rd e c z n ie , o p e ru ją c m a ­ te r ia łe m k o n k re m o -ż y c io w y m , m ó w ił o d u c h o w y m m a c ie rz y ń s tw ie M a ry i. P o p re le k c ja c h s ta le z a b ie r a ł g ło s i m o d e ro w a ł d y s k u s ję c z a s a m i z b y t z a p a ln ą . G d y w y ło n iły się s ta n o w is k a n a d to r a d y k a ln e , b r o n łi tr a d y c y jn e j p o b o ż n o śc i m a r y jn e j.

W te j w ie lo n a r o d o w e j g ru p ie o p e ru ją c e j ję z y k ie m a n g ie ls k im n ie z a b r a ­ k ło sp e c y fic z n ie p o ls k ic h a k c e n tó w . O. d r M a r ia n Z a ł ę с к i z D o y le sto w n m ó w ił o p o ls k ie j i a m e r y k a ń s k ie j C zęsto ch o w ie . W je g o w y k ła d z ie z n a la z ły s ię w ą tk i, k tó r e n ie r a z p r z e w ija ły się w p re le k c ja c h k o n g re s o w y c h . O b c h o ­ d z im y d u m n ie 500-lecie o d k ry c ia A m e ry k i. W s p o m in a m y o d w a g ę i w y tr w a ­ ło ść K . K o lu m b a , k tó r e g o s t a te k o c e a n ic z n y n o s ił im ię „ S a n ta M a r ia ” . T e n w ie lk i jd b ile u s z o w y o b c h ó d s tw a r z a o k a z ję , b y z a s ta n o w ić się n ie ty lk o n a d p o lity c z n y m i i sp o łe c z n y m i, a le p rz e d e w s z y s tk im n a d r e lig ijn y m i a s p e k t a ­ m i te g o o d k ry c ia . M a tk a J e z u s a — „ G w ia z d a M o r s k a ” s t a ła s ię p ra w d z iw ie „ G w ia z d ą E w a n g e liz a c ji” N o w eg o Ś w ia ta . 9 g r u d n ia 1531 r. n o w o n a w ró c o ­ n e m u A z te k o w i, w ie ś n ia k o w i J u a n D iego o b ja w iła się M a tk a B oża, co d a ło p o c z ą te k je d n e m u z n a js ły n n ie js z y c h s a n k tu a r ió w w s k a li ś w ia to w e j — s a n ­ k tu a r iu m w G u a d e lu p ie . M e k s y k a ń s k ą G u a d e lu p ę m o ż n a p o ró w n a ć z C zę­ s to c h o w ą , g d y ż o b a n a r o d y d o ś w ia d c z a ły p o d o b n y c h lo só w , c ie r p ie ń i p r z e ­ śla d o w a ń , a m im o to p o z o s ta ły w ie r n e C h ry s tu s o w i, J e g o E w a n g e lii i K o ­ śc io ło w i. O b ecn o ść M a tk i B o żej i je j w p ły w b y ły s iłą m o r a ln ą w ty c h zrn a- g a n ic h . J a n P a w e ł II p ie r w s z ą s w o ją p ie lg rz y m k ę z a g r a n ic z n ą p o d ją ł w ła ś n ie d o M a ry i w G u a d e lu p ie , g d z ie lu d czci K ró lo w ę M e k s y k u i C e s a rz o w ą A m e ­ ry k i. P rz e m a w ia ją c do rz e s z m e k s y k a ń s k ic h p o ró w n a ł to s a n k t u a r iu m z C zę­ sto c h o w ą . K ie d y p r z e m a w ia ł w C zęsto ch o w ie , w s p o m in a ł o G u a d e lu p ie . W e n c y k lic e R e d e m p to r is M a te r z n o w u G u a d e lu p a s ta n ę ła o b o k C z ę sto c h o ­ w y . A t e i in n e s a n k t u a r ia m a r y jn e to sz c z e g ó ln e m ie js c a m a c ie rz y ń s k ie j o b e c n o śc i M a ry i, „ w k tó r y c h n ie ty lk o je d n o s tk i czy ś ro d o w is k a m ie js c o w e , a le n ie k ie d y c a łe n a r o d y i k o n ty n e n ty s z u k a ją s p o tk a n ia z m a t k ą P a n a ” 6. P r e l e g e n t a n a liz o w a ł d a le j te o lo g ię s a n k t u a r iu m m a r y jn e g o ja k o „ d u c h o w e ­ go d o m u M a tk i” , w s k a z a ł n a ro lę C z ę sto c h o w y w ż y c iu n a r o d u i je j a n a - lo g o n w D oylesitow n. A m e r y k a ń s k a C z ę sto c h o w a z b u d o w a n a w r. 1966 ja k o w o tu m 1000-lecia c h r z tu P o ls k i p r z y jm u je ro c z n ie p o n a d p ó ł m ilio n a p ie l­ g rz y m ó w . S ta ła s ię w a ż n y m p a tr io ty c z n y m i k u ltu r o w y m c e n tr u m , d u c h o w ą s to lic ą P o lo n ii a m e r y k a ń s k ie j. J e d n a i d r u g a C z ę sto c h o w a , j a k k a ż d e s a n ­ k tu a r iu m m a r y jn e t o s w o is te o k n o , p rz e z k tó r e o g lą d a m y R o d z in ę w N a z a ­ re c ie i n a ś la d u je m y je j c n o ty . T o n o w a K a n a G a lile js k a , w k tó r e j M a r y ja p a tr z y n a p o tr z e b y lu d z i i in t e r w e n iu j e w ic h s p r a w ie . P rz e z życie s a k r a ­ m e n ta ln e p ro w a d z i lu d z i do J e z u s a i k a ż e s p e łn ia ć J e g o ro z k a z y . T o n o w y W ie c z e rn ik d la p ie lg rz y m u ją c e g o L u d u B ożego, w k tó r y m p rz y u d z ia le M a ­ r y i m o żem y się p r z y g o to w a ć n a n o w e p rz y jś c ie D u c h a Ś w ię te g o i p r z y ją ć

J e g o m o c d la r e a liz a c ji d z ie ła n o w e j e w a n g e liz a c ji.

K s. J ó z e f K r a s i ń s k i (S a n d o m ie rz — A T K ) p rz e d s ta w ił te o lo g ię z w ią ­ z a n ą z p ro g r a m e m p e r e g r y n a c ji O b ra z u M a tk i B o żej w p o ls k ic h d ie c e z ja c h i p a r a f ia c h . U k a z a ł in ic ja ty w y m a r y jn o - p a s to r a ln e P r y m a s a T y s ią c le c ia i tr w a j ą c e 23 l a t a d z ie ło p e r e g r y n a c ji, z a n a liz o w a n e p rz e d e w s z y s tk im n a p rz y k ła d z ie D ie c e z ji S a n d o m ie rs k ie j. C hoć e k sc e sy i r e p r e s je sy s te m ó w to ­

ta lit a r n y c h n ie b y ły o b ce św ia d o m o śc i słu c h a c z y (tej s e k c ji k o n g re s o w e j, to je d n a k r e l a c ja o „ a r e s z to w a n iu ” O b ra z u M a tk i B o żej p o d B ę d z in e m w r. 1966, je g o u w ię z ie n iu w k la s z to rz e ja s n o g ó rs k im n ą la t 6, o w ę d r o w a ­ n iu ty lk o sy m b o ló w m a r y jn y c h i p u s ty c h r a m w sz e śc iu d ie c e z ja c h i w re s z ­ cie u k a z a n ie k o n s p ira c y jn e j a k c ji w y k r a d z e n ia O b ra z u p rz e p r o w a d z a n e j p rz e z ks. J ó z e f a W ó jc ik a i je g o e k ip ę o ra z p o w ró t W iz e ru n k u n a s z la k p e ­ r e g r y n a c ji w D ie c e z ji S a n d o m ie rs k ie j — b r z m ia ły z a s k a k u ją c o , j a k s e k w e n ­ c je film u d e te k ty w is ty c z n e g o . P r e le g e n ta n a g ro d z iły r z ę s is te o k la s k i.

Z a g a d n ie n ie m p e re g r y n a c ji, ta k ż e „ u w ię z ie n ie m ” O b ra z u M a tk i B o żej z a ­ j ą ł się w s e k c ji ję z y k a p o ls k ie g o o. p ro f. S ta n is ła w C. N a p i ó r k o w s k i . P o s ta w ił p ro b le m , j a k z in te r p r e to w a ć n a t u r ę o b e c n o śc i M a ry i w c z a sie p e ­ r e g r y n a c ji. C zy k a to lic k a P o ls k a z a a k c e p to w a ła p r a w o s ła w n ą te o lo g ię I k o n y ? J e ś li ta k , to w ja k ie j m ierze?. A n i u k a r d . W y sz y ń s k ie g o a n i u k a rd . W o j­ ty ły n ie m a o d n ie s ie ń d o w ia r y W sc h o d u w ty m w z g lę d z ie . Z w y p o w ie d z i b is k u p ó w i tr e ś c i p o ls k ic h n a b o ż e ń s tw p e r e g r y n a c y jn y c h w y n ik a p r z e k o n a n ie o o so b iste j o b e c n o śc i M a ry i h ic e t n u n c , a n ie ty lk o o je j m a c ie rz y ń s k ie j o p ie c e i d z ia ła n iu . T u k r y je się coś w ię c e j n iż w e w s c h o d n ie j te o lo g ii ik o n y . P o ls k a p r a g m a ty k a p e r e g r y n a c y jn a u k a z u ją c m a c ie rz y ń s k ą , o p ie k u ń c z ą i d y ­ n a m ic z n ą o b e c n o ść M a r y i b a z u je p r z e d e w s z y s tk im n a „ c z u c iu ” i r e lig ijn y m „ d o ś w ia d c z e n iu ” . K s. p ro f e s o r K a r o l M r o w i e ć s c h a r a k te r y z o w a ł m a r y jn ą tw ó rc z o ś ć m u z y c z n ą w P o ls c e w d o b ie p o so b o ro w e j. P o d d a ł a n a liz ie z a w a rto ś ć tr e ś c io ­ w ą i w a lo r e s te ty c z n y u tw o ró w litu r g ic z n y c h i p o z a litu r g ic z n y c h , u tw o r y w ie lk ic h i m n ie j s ła w n y c h k o m p o z y to ró w . R a z e m z a jm u ją o n e o k re ś lo n e m ie js c e w d z ie ja c h p o ls k ie j k u ltu r y i są w y r a z e m p o ls k ie j p o b o ż n o śc i m a ­ r y jn e j, czci i m iło śc i P o la k ó w do M a tk i N a jś w ię ts z e j. D o tr e ś c i in n y c h w y s tą p ie ń w r a m a c h s e k c ji p o ls k ie j n iż e j p o d p is a n y n ie m ia ł d o s t ę p u B i - lo k a c ja je s t rz e c z ą ra c z e j tr u d n ą .

H is z p a ń s c y i la ty n o a m e r y k a ń s c y p re le g e n c i p o d e jm o w a li p ro b le m a ty k ę z w ią z a n ą z ro k ie m k o lu m b o w s k im . W śró d te m a tó w z n a jd o w a ła się m a r io ­ lo g ia h is z p a ń s k a p rz e ło m u w ie k u X V i X V I, p o s ta ć M a ry i w p ie r w o tn e j k a ­ te c h e z ie a m e r y k a ń s k ie j, p ie rw s z e d z ie ła te o lo g ic z n e i m a r io lo g ic z n e w h i­ s to r ii K o ścio łó w a m e r y k a ń s k ic h , d z ie je k u lt u m a r y jn e g o w A m e ry c e ze s p e ­ c ja ln y m u w z g lę d n ie n ie m r u c h u im m a k u lis ty c z n e g o , o b ja w ie n ia M a tk i B o żej w N o w y m Ś w ie c ie i d z ie je ta m te js z y c h s a n k tu a r ió w , w re s z c ie : „ M a ria , E s tr e lla d e la E v a n g e liz a c io n ” ja k o m o d e l i n a d z ie ja d la w sp ó łc z e s n e j r o ­ d z in y la t y n o a m e r y k a ń s k ie j. 2. S e sje w y ja z d o w e , k o n f e r e n c je i n a b o ż e ń s tw a k o n g re s o w e

W n ie d z ie lę 20 w r z e ś n ia w szy scy u c z e s tn ic y k o n g re s u u d a li s ię do S e ­ w illi. P o d ro d z e z o k ie n a u to k a r ó w m o g li o g lą d a ć V illa n u e v a d e lo s C a - stile jo s , g d z ie u ro d z ił się F e r n a n d o C o rte z z d o b y w c a M e k sy k u . W k o ś c ie le Ś w ię ty c h S e rc p o d p rz e w o d n ic tw e m a r c y b is k u p a S e w illi C a rlo s a A m ig o V a l­ le jo z o s ta ła o d p r a w io n a u ro c z y s ta k o n c e le b ra , w k tó r e j w z ię li u d z ia ł b is k u ­ p i i te o lo g o w ie k o n g re s o w i. W c z a sie s e s ji a k a d e m ic k ie j p rz e m a w ia li m ię ­ d zy in n y m i: b u r m is t r z S e w illi, n u n c ju s z p a p ie s k i, s e w ils k i k o m is a rz E x p o ’92. „ M a r y jn y d u c h ” te g o m ia s ta , p rz y w ią z a n ie m ie js c o w e g o lu d u do M a tk i N a j­ ś w ię ts z e j, „ g o d z in a M a r y i” a n a w e t „czas N o w e j P ię ć d z ie s ią tn ic y ” s ta n o ­ w iły c h a r a k te r y s ty c z n e a k c e n ty te j se s ji. K s. p r a ł. A n to n io H ira ld o V e la sc o d y r e k t o r w a ty k a ń s k ie g o p a w ilo n u z E x p o ’92 o b d a ro w a ł n a s o b s z e rn y m

7 W y k a z p r e le k c ji w se k c ji p o ls k ie j z n a jd u j e się w : P ro g ra m a g e n e ­

r a l d e a c to s a c e le b ra r e n la D ió cesis d e H u e lv a co n m o tiv o d e l V C e n te ­ n a rio d e l D e s c u b r im ie n to y E v a n g e liz a c io n d e A m e r ic a , C o n g re so s I n t e m a -

p rz e w o d n ik ie m o p is u ją c y m je g o tr e ś ć . J u ż p ie r w s z y r z u t o k a u k a z u je p a ­ n o r a m ę N o w eg o Ś w ia ta , p ię c io w ie k o w ą e w a n g e liz a c ję , d z ie je k o śc io łó w a m e r y k a ń s k ic h ze s ły n n y m i „ R e d u k c ja m i” „ w a lk ę o s p r a w ie d liw o ś ć ” , d o ­ r o b e k s z tu k i i k u lt u r y „ k o n ty n e n tu n a d z ie i”. W y k ła d p ro f e s o ra P a u lin o C a sta n fte d a D e l g a d o z w y d z ia łu h is to r ii in d ia n o - a m e r y k a ń s k ie j U n iw e r ­ s y te tu S e w ils k ie g o s ta n o w ił ją d r o se sji. O b lic z e K o śc io ła h is z p a ń s k ie g o w e rz e k o lu m b ijs k ie j i je g o w p ły w n a f o r m o w n a ie się K o ścio łó w a m e r y ­ k a ń s k ic h , w ie lk i w k ła d ró ż n y c h ro d z in z a k o n n y c h , k tó r e b ro n iły I n d ia n p rz e d n a d u ż y c ia m i k o n k w is ta d o ró w i k o lo n iz a to ró w , w k ła d je z u itó w w tw o ­ rz e n ie u n iw e rs y te tó w z a o c e a n e m to g łó w n e w ą tk i teg o w y s tą p ie n ia .

P o p o łu d n iu a ż d o p ó źn eg o w ie c z o ra „ k o n g re s iś c i” m ie li czas w o ln y , k tó r y m o ż n a b y ło p o św ię c ić n a o g lą d a n ie E x p o lu b z w ie d z a n ie z a b y tk ó w h is to ry c z n y c h sto lic y A n d a lu z ji. S tą p a liś m y p o ś la d a c h K rz y s z to fa K o lu m b a . T u w s p ie r a ł G e n u e ń c z y k a w re a liz c ji p la n ó w o d k ry w c z y c h p ro f e s o r te o lo g ii z u n iw e r s y te tu se w ilsk ie g o D iego d e D eza, d o ra d c a w s p r a w a c h p u b lic z ­ n y c h sa m e j k ró lo w e j Iz a b e li. T u w m a r c u 1493 r., w ró c iw s z y z p ie r w s z e j w y p ra w y z a o c e a n , ro z p o c z ą ł K rz y sz to f K o lu m b s w o ją p o d ró ż tr iu m f a ln ą po H isz p a n ii. C a ła S e w illa zbiegła· się d o B ra m y O b ra z ó w , b y zo b aczy ć K o ­ lu m b a i p rz y w ie z io n y c h n a s ta tk a c h In d ia n . C isn ę li się o b o k p ro s ty c h lu d z i s z la c h e tn ie u ro d z e n i ry c e rz e , d u c h o w n i i d a m y z w y ż sz y c h s fe r. B y ł o b e c ­ n y w tłu m ie ta k ż e m ło d y s tu d e n t B a rto lo m é d e L a s C asas. U d a ło m u się sk o n tk to w a ć z sa m y m A d m ir a łe m , k tó r y m ie s z k a ł po d ru g ie j s tro n ie G w a - d a lk iw ir u , w k la s z to rz e S a n ta M a r ia d e la s C u e v a s — N a jś w ię ts z e j M a r ii z G ro t. G ig a n ty c z n a k a t e d r a g o ty c k a z m a je s ta ty c z n ą w ie ż ą (L a G ira ld a ,. d a w n y m in a r e t z e p o k i p a n o w a n ia a ra b s k ie g o ) n a le ż y do n a jw ię k s z y c h ś w ią ty ń c h rz e ś c ija ń s k ic h ś w ia ta . P rz e w o d n ic y o b ja ś n ia ją n a s , że je s t to tr z e c ia ś w ią ty n ia po b a z y lic e św . P io t r a n a W a ty k a n ie i k o śc ie le św . P a ­ w ła w L o n d y n ie . K a te d r ę s e w ils k ą o d w ie d z a ją c o d z ie n n ie o lb rz y m ie tłu m y lu d zi. J e s t p r a w ie w y łą c z o n a z k u lt u litu rg ic z n e g o . M a g n e s e m p rz y c ią g a ją ­ c y m rz e s z e z c a łe g o ś w ia ta je s t o k o lic z n o śc io w a w y s ta w a 500-lecia i g ró b K rz y s z to fa K o lu m b a w C a p illa R e a l o b w ie sz c z o n y n a p is e m : „ S e p u lc ro d e C ris to b a l C o lo n ” 8. N a d b rz e g ie m G w a d a lk iw ir u w p o rc ie d la s ta tk ó w m o r ­ sk ic h o g lą d a m y z p e w n ą d o z ą s m u tn e j c ie k a w o śc i Z ło tą W ież ę w k tó r e j p rz e c h o w y w a n o tr a n s p o r t y z ło ta z d o b y w a n e g o n a lą d z ie a m e r y k a ń s k im p r z e z k o n k w is ta d o ró w . A le S e w illa to p rz e d e w s z y s tk im sto u w ie lb ia n y c h M a d o n n . N a js ła w n ie js z a j e s t M a d o n n a z w a n a L a m a c a r e n a — N u e s tr a S e n o ra d e la E s p e ra n z a u w a ż a n a n ie ty lk o p rz e z H isz p n ó w , za n a jp ię k n ie js z ą M a d o n n ę ś w ia ta . K o le k c ja je j z ło ty c h i h a fto w a n y c h s z a t o ra z k o ro n tw o rz y c a łe m u z e u m . S e w ils k ie p ro c e s je z M a d o n n a m i, k tó r e m a ją m ie js c e w o k re s ie w ie lk a n o c n y m ś c ią g a ją s e tk i ty s ię c y tu r y s tó w z c a łe g o ś w ia ta i c z y n ią p o ­

8 W iz e ru n e k tr u m n y n ie s io n e j p rz e z c z te ry p o s ta c ie . K rz y s z to f K o lu m b z m a r ł 20 V 1506 w V a lla d o lid , g d z ie go p o c h o w a n o w k o śc ie le f r a n c is z k a ­ n ó w . N ie b a w e m p rz e w ie z io n o go n a c z a rn y m k a ta f a lk u d o S e w illi, g d z ie p rz e z 30 la t s p o c z y w a ł w k la s z to rz e S a n ta M a r ia d e la s C u e v a s w k a p lic y św . A n n y . W p o ło w ie X V I w ie k u p rz e w ie z io n o z w ło k i A d m ir a ła do o d k r y ­ t e j p rz e z n ie g o Z iem i. D w a i p ó ł w ie k u p rz e le ż a ły w k a m ie n n y m g ro b o w ­ c u p rz y o łta r z u k o śc io ła k a te d r a ln e g o w S a n to D o m in g o . W k o ń c u X V II w ie k u p ro c h y K o lu m b a z o sta ły p rz e w ie z io n e d o k a te d r y w H a w a n ie , g d z ie o d b y ł się c z w a rty p o g rz e b . W r. 1899 rz ą d h is z p a ń s k i s p r o w a d z ił j e do k a ­ te d r y w S e w illi. W r. 1877 b is k u p z S a n to D o m in g o z lu s tr o w a ł sw ó j k o ś ­ c ió ł k a te d r a ln y i d o sz e d ł do w n io s k u , iż do H a w a n y w y s ła n o sz c z ą tk i s y n a A d m ir a ła — D iego. W y w ią z a ła się d y s k u s ja , z k tó r e j n ie w ia d o m o , c z y je k o śc i z o sta ły p r z e n ie s io n e d o H a w a n y i o b e c n ie s p o c z y w a ją w se w ils k ie j k a te d r z e . S tą d d z iś n ie je s t rz e c z ą p e w n ą , czy a u te n ty c z n y g ró b K o lu m b a z n a jd u j e się w S a n to D o m in g o , H a w a n ie czy w S e w illi.