Wymienne numery "Kwartalnika Historii Nauki i Techniki" i "Woprosow Istorii Jestiestwoznanija i Tiechniki"

760

Przew odniczącym K om itetu R edak cyjnego w y d a w n ic t w a seryjnego Monografie z d ziejów nauki i techniki pozostał prof. B. Suchodolski; w sk ład tego komitetu w ch o d zą: prof. prof. H . Barycz, T. Jaczewski, B. Olszew icz i K . O pałek.

N o w e w y d a w n ic tw o seryjn e iZakładu Studia kopernikańskie 1 będzie re d agow an e p rzez K om itet p od p rzew od n ictw em doc. P. C zartoryskiego; w sk ład tego komitetu w chodzą: p ro f. prof. M . B iskup, J. B u k ow sk i, K a r o l G ó rsk i, B. Leśnodorski, B. S u ­ chodolski o raz doc. J. Dobrzycki.

R eorganizacji uległa re d ak cja „S tu dió w i M a te ria łó w z D z ie jó w N a u k i P o l­ s k ie j” : zam iast jednego kom itetu redak cyjn ego wszystkich 5 ¡serii tego w y d a w n i­ ctw a pow ołano 5 odrębnych trój osobowych kom itetów poszczególnych serii, usta­ la ją c jedynie, że prof. W . Yoiise zostaje przew odniczącym K om itetu R edakcyjnego całości w y d a w n ic tw a , a dr Z . S k u b a ła -T o k a rs k a — jego sekretarzem.

S k ła d y ko m itetów redak cyjn ych 5 serii „S tu d ió w i M a te r ia łó w ” są następujące: Seria A : „H istoria N a u k Społecznych” : redak tor — prof. W . Voise, członkowie K om itetu — doc. I. Stasiewicz, dr J. S k arbek .

Seria B: „Historia N a u k Biologicznych i M edyczn ych ” : redak tor — prof. K. R o ­ w iń sk i, członkow ie K om itetu — doc. S. B rzozow ski, doc. L . K a rp o w ic zo w a.

S eria C: „H istoria N a u k M atem atycznych, Fizyko-C hem icznych i G eoiogiczno- -G e o g ra fic z n y c h ” : redak tor — doc. J. D obrzycki, członkow ie K om itetu — prof. W . H u bick i, prof. B. Olszewicz.

S eria D : „Historia Tech niki i N au k Technicznych” : redaktor — prof. E. O lsz e w ­ ski, członkow ie K om itetu — prof. W . Różański, m g r inż. B. O rło w sk i.

S eria E: „Zagadn ien ia O g ó ln e ” : re d ak to r — prof. P. R ybicki, członkow ie K o ­ m itetu — doc. Z. K o w a le w sk i, dr Z . S k u b ała-T o k arsk a.

R edaktorem naczelnym rocznika w językach kongresow ych „O rgan on” jest n ad al p ro f. B. Suchodolski, ¡sekretarzem n a u k o w y m — doc. P. Czartoryski, a se­ kretarzem redak cji — m g r A. Biernacki. W skład K om itetu wchodzą: p rof. prof. J. B u k ow sk i, A . G rig o rja n i(IZSRR), H . G-uerlac (Stan y Zjednoczone), E. O lszew ski, V . Ronchi (W ło c h y ), K . R o w iń sk i, W . Voise.

N o w y skład K om itetu R edakcyjnego „ K w a rta ln ik a H istorii N a u k i i Tech niki” p o w o ła n y będzie odrębnie.

W Y M I E N N E N U M E R Y „ K W A R T A L N I K A H I S T O R I I N A U K I I T E C H N I K I ” I „ W O P R O S O W IS T O R II J E S T I E S T W G Z N A N IJ A I T I E C H N I K I ”

Po byt naczelnego redak tora „W o p ro so w Istorii Jestiestwoznanija i T iechniki”, k an dyd ata nauk S. J. Płotk ina, w W a rs z a w ie w dniach 10—45 stycznia 1969 r. poś­ w ięcony b y ł om ów ieniu z redaktorem naczelnym i przedstaw icielam i K om itetu R e ­ dakcyjnego „ K w a rta ln ik a H istorii N a u k i i T ech nik i” w sp ó łp racy o b y d w u redakcji. W szczególności p rzedysku tow ano spraw ę w y d a n ia w ym ien nych n u m erów tych cza­ sopism: num eru „ W o p ro s o w ” p rzygotow anego przez re d ak cję „ K w a rta ln ik a ” oraz num eru „ K w a rt a ln ik a ” p rzygotow an ego przez redak cję „ W o p ro s o w ”.

M y śl w y d a n ia takich n u m eró w została p od d an a przez radzieckich h istoryków nauki i techniki w w y n ik u kilkakrotnych polsko-radzieckich spotkań i rozm ów co do ro z w oju i now ych fo rm polsk o -rad zieck iej w spółpracy na polu historii nauki i te c h n ik iJ. P r o je k t w n ajbard ziej ogólnym zarysie uzgodniono podczas spotkania k ierow n ictw a K om itetu oraz Z a k ła d u H isto rii N a u k i i Techniki P A N z k ie ro w n i­

1 Por. p lan tego w y d a w n ic tw a w ¡nrze 2/1967 „ K w a rt a ln ik a ” , s. 496.

1 Por. in form acje np. o spotkaniach w W a rs z a w ie w 1965 r. i 1967 r. w „ K w a r ­ ta ln ik u ” nr 4/1965 (s. 664) i nr 2/1967 (s. 467).

K r o n ik a

761

ctw em Instytutu H istorii P rzy ro d o zn a w stw a i Tech niki AiN Z S R R w 1967 r. w W a r ­ szaw ie 2.

W czasie styczniowego p oby tu gościa Z a k ła d u H isto rii ¡Nauki i Tech niki S. J. P ło tk in a ustalono bliższe szczegóły realizacji tego p rojektu, s fo rm u ło w a n o orienta­ c yjn e p ropozycje zawartości o b y d w u num erów , porozum iano się co do zasad p rz y ­ go tow an ia m a te ria łó w przez jedn ą i drugą re d ak cję oraz om ówiono term iny pracy. U kazanie się num eru „ W o p ro s o w ” w y p e łn ion ego przez a r ty k u ły au to ró w polskich { w języku ro sy jsk im ) oraz nu m eru „ K w a rt a ln ik a ” pośw ięconego artyku łom au torów radzieckich <w języ ku polskim ) p rz e w id u je się na koniec ro k u 1970.

B. P .— O.

M E T O D O L O G I C Z N E ZtAlGAlDNIENiIA W D Z I E Ł A C H L Y E L L A I L A Y O I S I E R A

W dniach 8 i 212 m arca 1969 r. Z a k ła d H istorii N a u k i i Tech niki R A N zo rgan i­ zo w ał d w a posiedzenia n au k o w e poświęcone m etodologicznym p ro blem om z a w a r­ tym w dziełach L y e lla i L avo isiera. Z ebran io m tym p rzew od n iczył doc. W . K r a ­ jewski.

I

'Na p ierw szy m z posiedzeń m gr K azim ierz Slęczka w y g ło s ił re fe ra t o R oli za­ sad m etodologicznych Lyella w rozw oju geologii.

N a w stępie referent w y ja śn ił, iż do zajęcia się koncepcjam i teoretycznym i C h a r- lesa L y e lla skłoniła go chęć w y ja śn ien ia treści tzw. zasady aktualizm u, któ ra dzięki dziełom L y e lla stała się naczelną zasadą geologii. Z a s a d a ta rozum iana jest bardzo rozmaicie, p rzy czym w y raź n ie zaznaczają się d w a ujęcia: m etodologiczne (np.: „te­ raźniejszość jest kluczem do przeszłości”) i ontologiczne <np.: „ w d ziejach Z iem i zawsze zachodziły procesy tych sam ych ro d z a jó w i o tej sam ej intensywności, co obecnie”). W o b e c tych rozbieżności referent p o d ją ł p róbę zrekonstruow an ia zało­ żeń teoretycznych, które le g ły u p o d s ta w d zieł L ye lla.

W latach trzydziestych X I X w ., w okresie u k azania się g łó w n y ch dzieł L y e lla , d w ie niezależne na ogół dotąd linie w geologii: teoretyczno-speku latyw na i em p i­ ryczna, zaczęły się zbiegać. L y e ll zaś w y stąp ił przede w szy stk im p rze ciw ro z p o w ­ szechnionej w tym czasie teorii katastrofizm u, p rze ciw sta w iając jej doktryn ę n a ­ zw aną w A n g lii unifbrm itaryzm em .

A n aliz a dzieł L y e lla p o z w a la u ja w n ić — zdaniem referen ta — nie jedn ą j a ­ kąś zasadę, ale cały ich zespół, u k ła d ający się w coś na kształt teorii, której n a ­ czelne założenia w y g lą d a ły b y następująco:

1. Procesy geologiczne w dziejach Z ie m i zaw sze b y ły takie same co do ro d z a ­ jó w i intensywności.

2. D w ie „klasy sił”, które w y w o łu ją w szelkie procesy geologiczne, „ og n io w e” i „w od n e”, zaw sze działały z tą isamą intensywnością.

3. P ro cesy geologiczne zm ieniają m iejsce w y stęp o w an ia w sposób (w dłuższych odstępach czasu) p rzy p ad k o w y .

4. D w ie ,¿klasy s ił” są w za jem n ie przeciw staw ne.

T eoria L y e lla jest p rzy tym tak p om yślana, iż w y k lu c z a w szelk ą ro z w ojo w o ść d zie jó w Z iem i, a tym b a rd z ie j w szelk ą m y śl o ja k im k o lw ie k ich początku. Zaznacza się tu kontynuacja m yśli teoretycznej Jam esa Huttona, którego system p o w stał z kolei w w y raź n y m zw iązk u z astronom ią iNewtonowską. T w ierd zenie, ja k o b y L y e ll w p ro w a d z ił do geologii tzw . czas geologiczny, nie jest w ię c ścisłe, gd yż faktycznie w p ro w a d z a ł on do d z ie jó w Z ie m i wieczność.

2 In fo rm ację o tym spotkaniu p od ał ,¿K w artalnik” nr 2/1968, s. 502. K H N i T — 11