Joanna Łuczyńska
Jana Kochanowskiego "O Czechu i
Lechu historyja naganiona" wobec
historiografii polskiej XIX wieku, Jan
Malicki, "Ruch Literacki" z. 6 (1977) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 21/2 (68), 170
/II/ M ALICKI ] an: "Decym a p ieśn i pokutnych" W acława Potockiego wobec M orsztynow ej "Pokuty w K w artan ie". "P r a c e Naukowe U Ś l . " n r 99. P ra c e H istoryczn o literack ie IV , Katowice 1976, s . 4-1-57. Pobieżna lek tu ra w skazuje na podobieństwo "Pokuty w K w artanie" J . A. M orsztyna (pow stałej prawdopodobnie między czerw cem 1651 a ma jem I 652) i "Decymy p ieśn i pokutnych" W. Potockiego. Potocki p rz e ją ł z utworu M orsztyna nie tylko id eę , ale i model kompozycyjny - oba w ie rsz e różn ią się jedynie dogmatycznymi nastaw ieniam i autorów: w iersz M orsztyna napisano z pozycji kalw ińskich, utwór Potockiego (z w yjąt kiem trzech pierw szych p ieśn i) - w duchu katolickim . To naw arstw ienie elementów r e lig ii katolick iej i a ria ń sk ie j może stanowić świadomy zabieg kompozycyjny au tora "Decym y" — celem poety je s t ukazanie ewolucji po glądów re ligijn y ch . A naliza obu w ie rszy w pośredni sposób potw ierdza p rzy p u szczen ie L . Kukulskiego, p rzy p isu jące go autorstw o "Pokuty" J. A. M orsztynow i.
B P /6 8 /5 1 K . M.
/II/ M ALICKI Jan: Jana Kochanowskiego "O Czechu i Lechu h isto ry ja naganiona" wobec h isto rio g ra fii p olsk iej XVI wieku. "Ruch L ite ra c k i" 1 9 7 7 ,z . 6 , s . 4 3 1 -4 4 5 .
Z traktatem Kochanowskiego "O Czechu i Lechu h isto ry ja naganiona" w iąże się sz e re g zagadek badawczych - krytycyzm poety wobec u trw alo nych ów cześnie przekazów i r e fle k s ji historycznych, sposób p rze d staw ie nia faktów z p r z e sz ło śc i n asu w ają w ątpliw ości in terpretacyjn e o raz u tru d n iają u stalen ie daty pow stania utworu (wydany po r a z p ierw szy p rzez J. Januszów skiego w 1589 r . , przedrukow any w wydaniu zbiorowym dzieł w roku następnym ). Szczegółow e badania m ateriałow e, an aliza tendencji h isto rio graficzn y ch epoki, w re szc ie - inform acje biograficzn e prow adzą do wniosku, iż napisany w latach 60-ych trak tat " je s t swoistym głosem , w d y sk u sji, w której sta r ły się dwie postaw y: tradycyjna - wywodząca Polaków od p o stac i biblijnych, potomków N oego, o raz now oczesna - w pełni ren esan sow a, k sz tałtu jąc a w sp ółczesn ą rz ec zy w isto ść według przekazów h isto ry czn y ch ".
