mgr in. Kazimierz Majdan
Przemysowy Instytut Automatyki i Pomiarów „PIAP”
KRYTERIA I WSKANIKI INNOWACYJNOCI
W EWALUACJI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH „POIG”
W krajach UE postpuje konwergencja systemów gospodarczych, gównie w wyniku podejmowania przedsiwzi modernizacyjnych w przemyle, wspiera-nych poprzez wasne lub zamawiane badania stosowane i prace rozwojowe. Duy wpyw na produktywno i pozycj rynkow przedsibiorstw przemysowych maj inwestycje innowacyjne, prowadzone z wykorzystaniem kreatywnoci, wiedzy i dowiadczenia pracowników, ale take przy znaczcym wsparciu z pomocy pu-blicznej. Pokazano tu sekwencj wielokierunkowych i synergicznych dziaa, sprzyjajcych uzyskiwaniu dotacji z funduszy europejskich na inwestycje innowa-cyjne. Dotyczy to tworzenia, transferu i implementacji zaawansowanych technolo-gii produktowych i procesowych, w tym automatyzacji, robotyzacji i monitorowa-nia procesów technologicznych. Zaprezentowano systemowo powizane dziaamonitorowa-nia przedsibiorstwa, JBR i firmy doradczej, podejmowane ju w fazie pomysu i wstpnej koncepcji inwestycji w rozwizania innowacyjne. W uzupenieniu poda-no take sposób analitycznego zwymiarowania jakoci procesu ewaluacji, doko-nywanej wedug ustalonych w POIG kryteriów kwalifikacyjnych. Konsekwencj wspópracy partnerskiej jest lepsza pozycja rankingowa wniosku projektowego. Sprzyja to równie dalszej skutecznej realizacji zamierzonych rozwiza, zako-czonych wdroeniem innowacyjnej technologii i adekwatnym rozliczeniem otrzy-manej dotacji z POIG.
THE CRITERIA AND THE COEFFICIENTS OF INNOVATION IN EVALUATION OF INVESTMENT “POIG” PROJECTS
The convergence of economic systems proceeds in countries of EU, mainly as the result of undertaking the modernization enterprises in industry, which are sup-ported by the own or ordered applied researches and some developmental works. A large influence on productiveness and on market position of industrial enter-prises have some innovative investments, led with a creativity, knowledge and workers' experience utilization, but also by significant support with a public help. The sequences of multidirectional and synergic activities are showed here; whose are favorable for any grants from European Funds intended to some innovative investments. It concerns the creating, transfer and the implementation of ad-vanced product or process technologies, in this the automation, robotics and the monitoring of any technological processes. The system joined activities of enter-prise, R&D and advisory firm are presented, already undertaken in phase of idea and the preliminary conception of investment in innovative solutions. The analytic method of quality of process evaluation, according to the qualifying criteria, set-tled in POIG, have been passed also. The better ranking position of intentional project is the consequence of based on partnership co-operation. It also favors fu-ture effective realization of intentional solutions, finished the implementing the in-novative technology and the adequate calculation of the received from POIG grant.
1. WSTP
Wspóczesne przemiany gospodarcze i trendy rozwojowe sprzyjaj tworzeniu metod i kanaów dystrybucji informacji, przeznaczonych dla jednostek kreatywnych, funkcjonuj-cych w wolnym spoeczestwie. Utrwalaj si równie warunki sprzyjajce zrównowaone-mu rozwojowi i wzmacnianiu konkurencyjnoci gospodarki, w tym regulacje prawne, zorien-towane na przedsibiorczo oraz na stymulowanie innowacyjnoci w gospodarce, przy za-chowaniu niezbdnego poziomu spójnoci spoecznej. Odpowiednie modele prawne i norma-tywne s cigle rozwijane, doskonalone i nowelizowane, jednak z wahaniami midzy centra-lizmem a decentralizacj. Wystpuj wic równie czynniki, które niewtpliwie obniaj mo-tywacje do restrukturyzacji przedsibiorstw, do dywesyfikacji produkcji, a take o negatyw-nym wpywie na predyspozycje do modernizacji procesów technologicznych. Gównegatyw-nym ta-kim czynnikiem jest swoista dialektyczna idea destrukcji - burzenia starego i tworzenie no-wego oraz implikacje wynike z intelektualnie przemonej potrzeby uczestnictwa w wielkich czynach i potencjalnie znaczcych zmianach.
Instytucjonalna zdolno do modernizacji kluczowych procesów produkcji jest istotnym wy-znacznikiem potencjau rozwojowego kadego przedsibiorstwa przemysowego. Inwestycje modernizacyjne czsto warunkuj wzrost, a co najmniej zapewniaj utrzymanie osignitego poziomu rentownoci przedsibiorstwa oraz konkurencyjnoci jego produktów. Istotn war-to przedstawia sob równie wizerunek przedsibiorstwa, okrelony poprzez: wydajno procesów produkcji, zdolno do stymulowania i wprowadzania innowacji, wielko zasobów fizycznych i finansowych, postawy kadry zarzdzajcej. Znaczenie maj te stosowane formy organizacji pracy, kompetencje pracowników, a take efekty wdroenia osigni naukowo-technicznych. Wszystkie te wyróniki okrelaj pozycj rankingow (mark) firmy na rynku krajowym i globalnym.
Dobre efekty w zakresie innowacyjnoci gospodarki przynosi spójno bada stosowanych, prac rozwojowych i wdroe przemysowych, ukierunkowanych na modernizacj produktów i procesów ich wytwarzania oraz systemów organizacyjnych. Imperatyw cigego doskonale-nia wynika gównie z potrzeb zapewniedoskonale-nia produktywnoci w przemyle, ale take z mnogo-ci wystpujcych tam problemów. O wielkomnogo-ci produkcji i jej jakomnogo-ci nie decyduje ju liczba pracowników, lecz rozwój i zastosowanie zaawansowanych technologii oraz rozwiza inno-wacyjnych o charakterze procesowym, produktowym, organizacyjnym lub marketingowym. W nowoczesnych przedsibiorstwach przemysowych czsto take wystpuje koincydencja kilku sporód ww. cech innowacyjnoci. Znaczcy wymiar przedsiwzi inwestycyjnych o charakterze innowacyjnym maj: automatyzacja, robotyzacja oraz monitorowanie procesów przemysowych w czasie rzeczywistym.
2. CELE I DZIAANIA CZWARTEGO PRIORYTETU POIG
Zgodnie z postanowieniami w dokumencie [1], w okresie lat 2007 ÷ 2013 otwarto moliwo szerokiego korzystania przez liczne: mae, rednie i due przedsibiorstwa o rónych profi-lach dziaalnoci, z dofinansowania projektów innowacyjnych w ramach Programu Operacyj-nego „Innowacyjna Gospodarka” (POIG). rodki finansowe w tym programie, w wysokoci ok. 10 mld Ǩ, pochodz z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Z tej kwoty na dofinansowanie projektów w czwartym priorytecie przewidziano ok. 3,5 mld Ǩ, a w tym – 1420 mln Ǩ na dziaanie 4.4. tj. na „Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowa-cyjnym”.
Potrzeby rozwojowe przedsibiorstw, w tym inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym, wynikaj z globalnych i krajowych trendów rozwojowych, z analiz i bada rynku,
POIG - priorytet 4; dziaanie 4.4.
cele, wym agania, kryteria innowacyjnoci, kw alifikowalno w ydatków
Sam oocena w g kryteriów finansow ych i pozostaych
Samoocena w g kryteriów merytorycznych: obligatoryjnych
i fakultatyw nych
Zgodno ? Badania konkurencji i zasigu
stosow ania technologii. Badania patentow e/ochrony w zoru. M odyfikacja koncepcji lub korekta
ogólnego planu inw estycji Przygotow anie (w ersja 1..k..n) dokumentów aplikacyjnych Trendy rozw ojow e
globalne i krajow e
Potrzeby inw estycyjne i rozw ojow e przedsibiorstw a
Zdefiniow anie projektu: cel, zakres rzeczow y, kosztorys i harmonogram inw estycji
Biznes Plan (k)
Nie
Zgoszenie do "O pinii o innow acyjnoci". Zgoszenie w niosku do opinii PPI START
Tak
KONIEC
Plany strategiczne. Pom ysy i koncepcje
innow acyjne
INW ESTYCJA ROZW OJOW A - innow acyjna
O pinia o innow acyjnoci Dziaania cige w przedsibiorstw ie
Akceptacja PPI ?
Przekazanie dokumentów aplikacyjnych do RIF/PARP w celu ew aluacji przez
Komisj Konkursow W alidacja w niosku i w eryfikacja kocow a BP(n) Tak warunkowa W NIO SEK(k) Zgodno ? Nie T ak prom esa Nie
rezygnacja (jako alternatywa)
Analizy i badania rynku oraz konkurencji
z konkurencji, a take z inspiracji wasnej pracowników. Rozwizania innowacyjne w przemyle dotycz gównie produktów i technologii procesowych, ale mog równie obej-mowa sfer zarzdzania operacyjnego. Nowa inwestycja oznacza zakupy aktywów material-nych oraz niematerialmaterial-nych i prawmaterial-nych, zwizamaterial-nych z: utworzeniem nowego zakadu, rozbu-dow istniejcego zakadu, dywersyfikacj produkcji zakadu poprzez wprowadzenie no-wych dodatkono-wych produktów lub z zasadniczzmiancaociowego procesu produkcyjne-go w istniejcym zakadzie. W tym obszarze inwestycji swoje znaczce miejsce maj przed-siwzicia ukierunkowane na automatyzacj procesów wytwórczych, które s czsto reali-zowane w cyklu od koncepcji, poprzez szybkie i wirtualne prototypowanie, do zintegrowane-go wytwarzania i automatycznej kontroli jakoci wyrobów.
Uruchomiono ju szereg, dedykowanych przedsibiorstwom przemysowym, programów ope-racyjnych o zasigu ogólnokrajowym i regionalnym (tzw. RPO). Ogólne zasady postpowa-nia, uwarunkowania oraz cele, priorytety, dziaania i poddziaania s szczegóowo sformuo-wane w licznych materiaach informacyjnych, wydawanych przez instytucje zarzdzajce i poredniczce (ministerstwa i agencje rzdowe). S one równie umieszczone na portalach internetowych tych instytucji.
Czwarta o priorytetowa POIG ma na celu podniesienie poziomu innowacyjnoci przedsi-biorstw poprzez stymulowanie wykorzystania tam nowoczesnych rozwiza technologicz-nych. Postpujca globalizacja i trendy rozwojowe powoduj, e trway rozwój moe zagwa-rantowa jedynie budowanie przewagi konkurencyjnej przez implementacje innowacyjnych rozwiza. W szczególnoci wskazane jest angaowanie si przedsibiorców w prowadzenie wasnej dziaalnoci B+R. Tymczasem brak wystarczajcych wasnych zasobów finansowych oraz wysoki stopie zuycia rodków trwaych w przedsibiorstwach sprawia, e dotychczas podejmowane inwestycje miay tam gównie charakter odtworzeniowy. Interwencja publiczna w ramach 4. osi priorytetowej koncentruje si równie na wsparciu przedsiwzi zwizanych z tworzeniem i wdraaniem nowych produktów wzorniczych oraz transferem innowacyjnych rozwiza, zarówno technologicznych, jak i organizacyjnych o duej wartoci dodanej z punktu widzenia caej gospodarki oraz tworzcych nowe miejsca pracy w sektorach trady-cyjnych i nowoczesnych. Z uwagi na komplementarne wsparcie inwestycji w ramach RPO, w priorytecie 4. POIG s przede wszystkim wspierane projekty z zastosowaniem technologii innowacyjnej w skali wiatowej. S to take nowe inwestycje zwizane z rozpoczciem dzia-alnoci B+R w przedsibiorstwie, w szczególnoci w zakresie przygotowania strategii prze-ksztacenia przedsibiorstwa w centrum badawczo-rozwojowe. Pomoc publiczn z priorytetu 4. POIG s objte równie doradztwo i szkolenia w zakresie opracowywania wzorów przemy-sowych i uytkowych oraz zakupy rodków trwaych umoliwiajcych wdroenie nowych produktów wzorniczych. System oceny projektów przewiduje premiowanie wnioskodawców przygotowanych do ksztatowania wiadomoci ekologicznej i odpowiedzialnoci za stan ro-dowiska. Przyznawane s wic punkty za wdroenie SZ, certyfikowanego na zgodno z wymaganiami normy ISO 14001 lub z rejestracj EMAS oraz wprowadzanie innowacyj-nych technik zarzdzania.
Sporzdzenie wniosku o dotacj do inwestycji, w formie pomocy publicznej, powinno by osadzone na mocnych podstawach, wynikajcych z dobrej znajomoci zasad i stosownych kryteriów szczegóowych oraz z aktualnej wiedzy o technologiach danej brany i gbokiej znajomoci problemów rozwojowych konkretnego przedsibiorstwa. Poczenie tych trzech warstw kompetencji i dobrze zorganizowane interdyscyplinarne wspódziaanie specjalistów pozwoli niewtpliwie na wykorzystanie efektów synergii, zarówno w postpowaniu wnio-skowym, jak i w okresie realizacji inwestycji. Metody dziaania w fazie przedinwestycyjnej
nie s jeszcze wystarczajco usystematyzowane; z reguy maj one charakter spontanicznych dziaa „ad hoc”, czsto bez absorbowania ludzi kreatywnych, zajtych wykonywaniem in-nych, odpowiedzialnych zada. Sytuacja ulega diametralnej zmianie podczas ju konkretnej realizacji prac inwestycyjnych, poniewa dla tej fazy dziaa s ju gotowe plany i procedury postpowania i przypisanie odpowiedzialnoci. Czsto s one równie objte systemowym sterowaniem jakoci wykonania, zgodnie z systemem zarzdzania wedug ISO 9001:2000. W RP badania stosowane i prace rozwojowe prowadz gównie jednostki badawczo – rozwo-jowe (JBR), przygotowane równie do przekazywania wiedzy o rozwizaniach innowacyj-nych (wasinnowacyj-nych i obcych), a take do transferu technologii – w myl zasady powizania teorii z praktyk. Przy restrukturyzacji przemysu due znaczenie maj równie inicjatywy i aktywno pracowników, ich denia do optymalizacji zarówno procesów technologicznych, jak i poszczególnych stanowisk pracy. Dobrze zwymiarowane przedsiwzicie innowacyjne powinno mie „a priori” wytyczone waciwoci, okrelajce skuteczno jego wdroenia, wyznaczane z uyciem wiarygodnych procedur walidacyjnych.
W przedsibiorstwach przemysowych o profilu produkcyjnym i o proinnowacyjnej orienta-cji, wystpuj te rutynowe sekwencje uporzdkowanych dziaa, w rónym stopniu sforma-lizowane, a czsto realizowane równolegle z projektami i wdroeniami stricte innowacyjny-mi. Wykonywane s wic tam procesy produkcji wasnych wyrobów, ich komercyjnej sprze-day oraz zadania integracyjno– kompletacyjne i serwisowe i prace o charakterze badawczo – rozwojowym. Przedsibiorstwa o innowacyjnej orientacji czsto w realizacji projektów inwe-stycyjnych korzystaj ze wspomagania z funduszy europejskich, przy wspópracy z brano-wymi JBR-ami.
Korzystanie z dotacji ze rodków publicznych wymaga jednak precyzji w kwalifikowaniu planowanych kosztów oraz wie si z duym wysikiem przy realizacji kolejnych faz (eta-pów) takiego projektu, przy wewntrznym monitorowaniu zgodnoci i jakoci efektów wszel-kich dziaa. Obcienia z tym zwizane dotycz obydwu stron, tj. wnioskodawcy oraz tzw. instytucji poredniczcej (w priorytecie 4. jest ni PARP), aczkolwiek w rónym wymiarze i przedmiocie aktywnoci. Celem nadrzdnym jest zapewnienie zgodnoci interesu publicz-nego (poytków z dotacji) z korzyci dla wnioskodawcy.
3. WSPÓŁPRACA PARTNERSKA I OCZEKIWANE EFEKTY 3.1. Przygotowanie wniosku o dotacj inwestycyjn z POIG
Wspomaganie pomysów i koncepcji modernizacyjnych ma ju wysok rang w polskiej go-spodarce. Wniosek aplikacyjny, kierowany do Instytucji Poredniczcej (PARP), powinien precyzyjnie definiowa cele oraz wyra nie prezentowa przedmiot i harmonogram prac nie-zbdnych do przygotowania, a nastpnie do wykonania zamierzonej inwestycji. Na rys. 1. pokazano powizanie aktywnoci partnerskiej oraz ramowy przebieg wspódziaania przed-sibiorstwa przemysowego z JBR-em i z firm doradcz, intencjonalnie prowadzcy do uzy-skanie dofinansowania z POIG do realizacji projektu, obejmujcego inwestycj innowacyjn. Zostay tam wyrónione dziaania, rekomendowane do znaczcej w nich partycypacji kompe-tentnego branowego JBR-u.
3.2. Kryteria merytoryczne fakultatywne
W rozdz. 2. wymieniono gówne preferencje pomocy publicznej, spójne z postawionymi ce-lami dziaa w czwartej osi priorytetowej POIG. Wszystkie kryteria kwalifikacyjne dotyczce wniosków, wnioskodawców i zakresu rzeczowego projektu w przedmiocie Dziaania 4.4. s rozwinite i szczegóowo opisane w obszernym dokumencie [2], dostpnym na portalach:
parp.gov.pl; mrr.gov.pl; poig.gov.pl. Dla jasnoci rozwaa w dalszej treci tej publikacji warto jednak przynajmniej wymieni niektóre sporód 13. kryteriów merytorycznych fakulta-tywnych, bowiem w istocie te kryteria s decydujce w rankingu wniosków, opracowanych z zachowaniem regu formalnych i finansowych POIG, tj. takich, które nie zostay odrzucone w pierwszym i drugim etapach ewaluacji. Na szczególn uwag zasuguj mianowicie nw. kryteria:
Nr 1. Projekt zakada zakup lub wdroenie technologii znanej i stosowanej na wiecie nie duej ni jeden rok bd technologii, której stopie rozprzestrzenienia si na wiecie w danej brany nie przekracza 5 %.
Nr. 2. Technologia uyta w projekcie zostaa lub zostanie objta dziaaniami majcymi na celu ochron praw wasnoci przemysowej.
Nr 3. Projekt wykorzystuje elementy prowadzonych lub zakupionych przez przedsibiorc wyników prac B+R.
Nr 4. Dodatkowym efektem projektu jest wprowadzenie nowych rozwiza organizacyjnych lub nowych rozwiza marketingowych prowadzcych do poprawy produktywnoci i efek-tywnoci.
Nr 5. Procentowy przyrost przychodów z eksportu towarów/usug w wyniku realizacji projek-tu 3 lata po jego zakoczeniu wyniesie powyej 20 %.
Nr. 6. W wyniku realizacji projektu nastpi utworzenie wasnego dziau B+R lub nawizanie trwaej wspópracy z jednostk badawczo-rozwojow (JBR).
Analiza treci tych (oraz pozostaych) kryteriów pozwala na konstatacj, e wspópraca przedsibiorcy z kompetentnym, zorientowanym branowo JBR-em jest szczególnie wskaza-na, w rónych fazach postpowania aplikacyjnego w ramach POIG.
3.3. Ewaluacja konkursowa wniosku projektowego
Za odpowiedni kwalifikacj otrzymanych wniosków dot. dziaania 4.4. POIG o wsparcie realizacji zamierzonego projektu inwestycyjnego jest odpowiedzialny Departament Instru-mentów Inwestycyjnych PARP, gdzie take umiejscowiona jest Komisja Konkursowa, zoo-na z ekspertów o odpowiednim profilu kompetencyjnym. Postpowanie konkursowe zawiera kilka etapów ewaluacyjnych. W pierwszym etapie nastpuje kwalifikacja formalna, wedug kompletnoci, zgodnoci zapisu, terminu i miejsca dostarczenia wniosku, a take statusu prawnego i finansowego wnioskodawcy i projektu. Nastpnie eksperci oceniaj zawarto wniosku wedug jedenastu kryteriów merytorycznych obligatoryjnych, z uwzgldnieniem „Opinii o innowacyjnoci” (jeeli zostaa doczona). Wyniki maj warto zero-jedynkow (binarn) i prowadz do wstpnej eliminacji wniosków sporzdzonych wadliwie w podsta-wowych aspektach merytorycznych. Pomocnicz, ale nie decydujc funkcj ma równie orzeczenie o kwalifikowalnoci wniosku „co do zasady”, doczone przez Promotora Projek-tów Innowacyjnych, jeeli wnioskodawca korzysta z tego rodzaju wstpnego opiniowania i promocji.
Trzeci etap polega na ocenie stricte fakultatywnej, z punktacj za zgodno z danym kryte-rium, a jest ich 13. Jednake obowizuje zasada: punkty przyznaje si w podanym wymiarze maksymalnym lub nie s w ogóle przyznane, a wic ta kwalifikacja ma take charakter binar-ny. Jednake opisana powyej dyskretyzacja zmiennej losowej wyników (tj. sumy uzyska-nych punktów) niewtpliwie zmienia take jego parametry, poniewa nie jest to ju po-wszechnie wystpujcy rozkad normalny (Gaussa). Zastosowany algorytm ewaluacyjny tak-e desymetryzuje charakter rozkadu, poniewa przenosi wikszo wyników w zbiorze oce-nionych wniosków do górnego przedziau wartoci oraz minimalizuje dyspersj wartoci
redniej tych wyników. Suma punktów wiksza od 60 na 100 moliwych kwalifikuje wniosek do rekomendacji. Sporód takich wniosków tworzona jest lista rankingowa, ale ostateczna decyzja Ministerstwa Rozwoju Regionalnego o liczbie zatwierdzonych dotacji zaley od alo-kacji rodków finansowych w danym konkursie.
Zarówno w ocenach obligatoryjnych jak i fakultatywnych Komisja Konkursowa przestrzega zasady konsensu ocen elementarnych, wyprowadzonych niezalenie przez dwóch ekspertów. W przypadku rozbienoci wniosek przekazywany jest do trzeciego eksperta lub do rozpa-trzenia „in gremio”. Oceny wyprowadzone przez ekspertów powinny charakteryzowa si moliwym do uzyskania poziomem profesjonalizmu i obiektywizmu orzecze nt. waciwoci i atrybutów wymienionych w kryteriach merytorycznych (obligatoryjnych i fakultatywnych), finansowych i pozostaych, jednak ten postulat moe by speniony tylko z okrelonym po-ziomem ufnoci. Naley oczywicie dy do uzyskania moliwie najwyszego poziomu wia-rygodnoci kocowej listy rankingowej, ale kada metoda ewaluacyjna ma swoje zalety i wa-dy, a gównie ograniczenia stosowalnoci.
Odmiennym od opisanego, ale czsto stosowanym w innych rankingach i konkursach, sposo-bem ewaluacji fakultatywnej wniosku byaby ocena z jednopunktow rozdzielczoci punk-tów przyznawanych w ramach okrelonego dla kadego kryterium limitu. Wówczas suma punktów przyznanych przez jednego eksperta byaby zmienn losow w przedziale wartoci 0 ÷ 100. W przypadku wielokrotnej i niezalenej oceny tego samego wniosku, przez n – eks-pertów byby to rozkad symetryczny, zbliony do normalnego, ale tylko przy duej liczbie (n>10) ocen tego samego wniosku. Dopiero w takich warunkach ewaluacji warto rednia sumy punktów i jej niewielkie odchylenie rednie kwadratowe (tj. niepewno standardowa wyniku kocowego) mogyby da podstaw do wiarygodnego ustalenie progowej wartoci uzyskanych punktów, przy kwalifikacji w odniesieniu do caej populacji wniosków zgoszo-nych w danym konkursie.
3.4. Parametry procedury ewaluacyjnej i przesanki do jej doskonalenia
Przy ww. uwarunkowaniach, zastosowana przez PARP metoda trzystopniowej eliminacji, wspomagana opiniami o innowacyjnoci projektu, sporzdzonymi przez kompetentne instytu-cje naukowe i techniczne oraz dziaaniami promotorów (PPI) – wydaje si by najbardziej wiarygodn, a zarazem praktycznie uyteczn. Zatem tylko ta, opisana powyej i dotychczas stosowana procedura ewaluacyjna, bdzie tu zwymiarowana parametrycznie, w celu jej scha-rakteryzowania pod wzgldem wiarygodnoci oraz w intencji ew. doskonalenia procesu decy-zyjnego w kolejnych konkursach POIG.
Otó segmentacja procedury ewaluacyjnej oraz w istocie binarne wartoci moliwych ocen, dokonywanych w kadym jej segmencie, pozwalaj na zgrubne zwymiarowanie wiarygodno-ci caego procesu decyzyjnego. W ocenie kadego wniosku wedug liczby- J kryteriów mo-liwe jest bowiem porównywanie zgodnoci zbioru < sj;j = 1...J > subiektywnych ocen
koco-wych „ex ante” z hipotetycznie obiektywnymi (poprawnymi – idealnymi) ocenami < hj;
j = 1...J >. Oczywicie oceny idealne nie mog by znane, a jedynie wyprowadzane w przybli-eniu „ex post”, tj. przez ponown, ale bardziej szczegóow i grupow analiz rozbienoci, protestów i zaakceptowanych projektów. Jednake bardziej celowe i uyteczne jest oszaco-wanie wzgldnej korzyci uzyskanej np. poprzez zmiany iloci kryteriów (J) lub w wyniku zwielokrotnienia liczby ocen (n) pojedynczego wniosku.
W procesie ewaluacji przez Komisj Konkursow wyprowadzane s oceny czstkowe, które obejmuj weryfikacj wg kadego kryterium osobno, z alternatywnym wynikiem: TAK/NIE.
Zatem binarne (1/0) rezultaty Rj weryfikacji j-tego kryterium s rónic symetryczn (modu-lo 2) wyniku uzyskanego sj i „prawdy obiektywnej” hj:
R
j= s
j h
j= (s
jh
j)
(s
jh
j),
dla j= 1, 2, ....J (1)Wynik oceny spenienia j-tego kryterium projektu moe by dodatni (d) lub ujemny (u), a w tej alternatywie mona wyróni ocen poprawn lub bdn. W konsekwencji zupeny ukad za-wiera cztery zdarzenia, kade z okrelonym prawdopodobiestwem warunkowym (rys. 2.)
dodatni ujemny
P(u/u) P(d/d) P(d/u)
P(u/d)
Rys. 2. Binarny model oceny elementarnej wg pojedynczego kryterium kwalifikacyjnego
Wyraenie:
Q(j) =P(d/d) + P(u/u)
(2)okrela prawdopodobiestwo poprawnie dokonanej przez jednego eksperta oceny elementar-nej wg j-tego kryterium, natomiast:
B(j) = P(u/d) + P(d/u)
(3)jest prawdopodobiestwem bdnej oceny jak wyej, a równie:
Q(j) + B(j) = 1
. (4)Odpowiedni dobór niezalenych ekspertów i sposoby funkcjonowania Komisji Konkursowej zapewniaj minimalizacj i niewielki rozrzut wartoci prawdopodobiestwa bdnych ocen elementarnych: P(u/d) i P(d/u). Ponadto uprawnione jest traktowanie tych ocen jako wzajemnie niezalenych, z symetri przeciwstawnych ocen bdnych, tj.:
P(u/d) = P(d/u) = p << 1
(5)W przypadku ocen wedug tych samych kryteriów i tego samego wniosku, dokonywanych niezalenie przez dwóch ekspertów, odpowiednie prawdopodobiestwa przyjmuj wartoci: P2(d/d), P2(u/u), p2 , tj. s podniesione do potgi o wartoci równej liczbie dokonanych ocen – n. Równie w tym przypadku zwielokrotnienie liczby niezalenych ocen wedug kadego kryterium daje dodatkow korzy w postaci zmniejszenia (w stosunku /n1/2) dyspersji red-niej wartoci uzyskanej sumy punktów wyniku kocowego.
Z pewnym uproszczeniem mona zaoy, e wynikowy wyznacznik wiarygodnoci dokona-nej oceny pojedynczego wniosku przez dwóch niezalenych ekspertów wedug kryteriów w liczbie J, opisuje si rozkadem dwumianowym, z parametrem p2. Zatem wystpienie co najmniej jednej niepoprawnej oceny elementarnej (bdu ewaluacji), w odniesieniu do kon-kretnego wniosku, jest wyraone prawdopodobiestwem:
J! j! (J-j)! p 2j (1-p2)J-j (6)
Be
=
J6
j=1za prawdopodobiestwo poprawnej oceny tego wniosku:
Qe = (1–p
2)
J (7)Wzgldne korzyci (lub straty) spowodowane zmian liczby kryteriów – J i/lub liczby - n niezalenych ocen, a take zmian wartoci prawdopodobiestwa bdu elementarnego – p, mona ju wic bardzo prosto obliczy z zalenoci (6) i (7).
4. SPECYFIKA REALIZACJI PROJEKTU INNOWACYJNEGO
Czynnikami wzrostu produktywnoci w przemyle s róne instytucjonalne formy tzw. „za-rzdzania przez cele”, a to polega na dobrym komunikowaniu si i na wzajemnym zrozumie-niu priorytetów i wspólnych celów. Denie do ich osigania wie si take z czynnym an-gaowaniem si kierowników i pracowników na wszystkich szczeblach organizacji i z prowadzeniem cigych analiz osiganych postpów. Przychody i zyski przedsibiorstwa s tylko koniecznym rodkiem, a nie ostatecznym celem jego funkcjonowania. Naley dy do czystej konkurencji pomidzy przedsibiorstwami, która implikuje waciwy ukad cen oraz odpowiedni jako i rónorodno produktów na rynku. Wymierne poytki dla przed-sibiorstwa wynikaj z:
udostpniania nowoci poznawczych i popierania postpu technicznego,
przeksztacania nowych osigni postpu technologicznego w produkty i usugi rynkowe,
obrony interesów pracowników.
Elementami aktywnoci prowadzcej do uzyskania podstaw do dziaania w tym kierunku s: ustalenie celów na najwyszym szczeblu zarzdzania i ich upowszechnianie,
zaangaowanie wykonawców, jednak przy samodzielnoci wyboru szczegóowych spo-sobów dziaania,
spójno celów indywidualnych i zbiorowych na kadym szczeblu organizacji, aktywne uczestnictwo zwikszajce prawdopodobiestwo osignicia celu,
okresowe przegldy efektywnoci i skutecznoci dziaa, w powizaniu z grupowym rozwizywaniu problemów.
Konkretnym komórkom i stanowiskom kierowniczym przyporzdkowuje si: zestawienie kluczowych celów do osignicia,
syntetyczne okrelenie sposobów realizacji oraz koniecznych uprawnie, mierniki sukcesu i terminy wykonywania zaplanowanych zada,
dokumenty, procedury oraz informacje dot. kooperacji, zestawienie rodków niezbdnych do ich realizacji.
Powizania i wzajemne relacje midzy kluczowymi procesami w przedsibiorstwie mog mie róny, mniej lub bardziej uwikany charakter. Projekty i dziaania innowacyjne skadaj si na ogó z wielu powizanych wzajemnie segmentów, ale w rónym stopniu skorelowa-nych. Ich efekty istotnie zale od waciwego doboru sekwencji dziaa, a take od przyj-tych wyznaczników jakoci oraz od wiarygodnoci ocen. Cenna jest dekompozycja
zadanio-wa oraz powizania z innymi procesami, wykonyzadanio-wanymi aktualnie i przewidzianymi do kon-tynuacji. Silna korelacja wzajemna moe jednak powodowa pewne zagroenie, spowodowa-ne uzalenieniem od pozytywnych rezultatów wykonania poszczególnych segmentów realiza-cyjnych. W pracach B+R, w fazach projektowania i wykonywania prototypów nowych wyro-bów, czsto wystpuj badania jakoci i zgodnoci normatywnej, a uzyskiwane miary rezulta-tów czstkowych mog powodowa korekty, powtórzenia, nawroty itp. dziaania korygujce. Zatem jako (wiarygodno wyników) dziaa kontrolnych, wspomagajcych i ewaluacyjnych moe mie znaczcy wpyw na obiektywne rezultaty i na wynikow efek-tywno kluczowych procesów [3]. Do oceny postpu w trakcie wykonywania kolejnych za-da (etapów) w sekwencji kadego procesu oraz do kwalifikowania wiarygodnoci tych ocen zaleca si korzystanie z audytów wewntrznych i metod analitycznych wymiarowania rezulta-tów i efekrezulta-tów poszczególnych dziaa. Równie w trakcie realizacji projektu inwestycyjnego pomocne mog okaza si synergiczne dziaania tych samych partnerów, którzy partycypowa-li w opracowaniu wniosku i zaczników do konkursu w priorytecie 4. POIG..
5. WNIOSKI
Innowacyjno staa si ju obecnie paradygmatem gospodarki opartej na wiedzy, a szanse rozwojowe przedsibiorstwa przemysowego w duym stopniu zale od jego potencjau mo-dernizacyjnego. W rozwijajcych si przedsibiorstwach zmiany technologii i organizacji pracy to czstokro czynniki warunkujce istnienie firmy. Motywacje do tych zmian wynikaj równie z de egzystencjalnych, co znajduje wyraz w odchodzeniu od pionowo-hierarchicznej organizacji przedsibiorstwa na rzecz struktury zorientowanej zadaniowo i podmiotowoci pracowników. Modernizacja i doskonalenie procesów poprzez inwestycje o duym potencjale innowacyjnym staj si ju niekwestionowan wartoci w sensie aksjo-logicznym.
Za kantowski imperatyw kategoryczny, w odniesieniu do projektów wspófinansowanych z Programu Operacyjnego „Innowacyjna Gospodarka” (POIG), mona uzna konieczno uzyskania rezultatów korzystnych zarówno dla zainteresowanego przedsibiorstwa jak i dla ogóu spoeczestwa. W tym deniu mog by pomocne tu pokazane metody kreatywnego wspódziaania partnerskiego technologów, naukowców i doradców finansowych, ukierunko-wane na efektywne spoytkowanie funduszy europejskich.
LITERATURA
[1] Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Warszawa – pa dziernik 2007 r.
[2] Przewodnik po kryteriach wyboru finansowanych operacji w ramach Programu Opera-cyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013, wydawca Ministerstwo Rozwoju Regio-nalnego –Warszawa, kwiecie 2008 r.
[3] K. Majdan, „Badania i walidacja innowacji technologicznych” Konferencja „AUTOMA-TION 2006”.
