ACTA U N IV ER SITA TIS LODZIENSIS
FOLIA OECONOM ICA 167, 2003
B ogum ił Z ięba'
WPŁYW WOLNEGO OPROGRAMOWANIA
NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ NOWEJ EKONOMII
W artykule przedstawiono aspekty nowego modelu oprogra-mowania - Open Source. Ten rodzaj oprogramowania w coraz większym stopniu wpływa na kształtowanie się nowej ekonomii. Publiczny dostęp do Open Source Software (OSS) powoduje, że firm y traktują ten model oprogramowania jako usługę polegającą
na dostarczaniu i wdrożeniu, a nie jako produkt.
Kolejnym aspektem poruszonym w artykule je st opis trendu wy-stępującego na rynku oprogramowania, polegającym na coraz szerszym wdrażaniu i wykorzystywaniu Wolnego Oprogramowa-nia. Wśród wielu zalet tego OSS jedna z nich je st decydująca: ze-rowe koszty licencji.
Technologia handlu elektronicznego opiera się na standardach i oprogramowaniu wywodzącego się z ruchu Open Source.
Tezy stawiane w artykule zostają poparte licznymi faktami, przykładami i danymi statystycznymi.
This article presents aspects o f new software model - Open Source Software (OSS). In large extent, this kind o f software has influence on new economy. Public access to OSS causes that com-panies treat this kind o f software as a service, not as a product.
Another aspect brought up in this article is trend description which presents on software market. It consists in putting in prac-tice and making use o f OSS. One o f its advantages is decisive: none licence cost.
E-commerce technology is based on software standards which come from Open-Source movement.
Raised theses are supported by many facts, examples, numbers and statistical data.
* Zakład Sieci i Systemów Operacyjnych, W yższa Szkoła H um anistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, ul. Rewolucji 1905 r. nr 64, 90 - 222, Łódź, http://www.wshe.lodz.nl
W STĘ P
Fakt udostępniania kodu źródłow ego przez producenta oprogram ow ania wcale nie oznacza, że dane oprogram ow anie jest całkow icie darm ow e, nieobar- czone żadnymi restrykcjam i licencyjnym i. Należy nie m ylić dw óch cech odróż-niających od siebie m odele oprogram ow ania: otw arty/zam knięty kod źródłow y, licencja, na której oprogram ow anie jest udostępniane. Pow odam i, dla którego producenci skłaniają się do publikacji kod źródłow y sw ojego produktu je st takt testow ania oprogram ow ania przez dużą rzeszę dew eloperów , co często prowadzi do poprawy stabilności, bezpieczeństw a, niezaw odności oprogram ow ania.
Istnieje w iele licencji oprogram ow ania jak:
- GNU General Public License ( całkow icie wolne oprogram ow anie)
- GNU Lesser G eneral Public License (w olne oprogram ow anie z m odułam i chronionym i praw em autorskim )
- BSD To prosta, liberalna, licencja w olnego oprogram ow ania, nie oparta na zasadach copyleft. M a pow ażną w adę:„uprzykrzoną klauzulę ogłoszeniow ą BSD" [1].
K om ercyjne oprogram ow anie o zam kniętym kodzie źródłow ym nazyw a się oprogram ow aniem priorytetow ym .
Artykuł dotyczy w olnego oprogram ow ania, opartego o licencję G N U G PL o otw artym kodzie źródłow ym nazyw anym O pen Source Softw are (OSS).
Definicja oprogram ow ania O pen-Source
D efinicyjnie, oprogram ow anie o otw artym kodzie źródłow ym nie oznacza jedynie udostępnienia źródeł oprogram ow ania. O program ow anie to musi
speł-niać określone kryteria, wśród, których najbardziej istotne to:
- W olna dystrybucja oprogram ow ania. Licencja nie pow inna zabraniać sprzedaw ania, udostępniania, publikow ania oprogram ow ania.
- O program ow anie musi zaw ierać kod źródłow y i pow inna być m ożliw ość rozpow szechniania tegoż oprogram ow ania w form ie kodu źródłow ego, jak i w postaci binarnej.
- Licencja pow inna dopuszczać m odyfikację kodu źródłow ego. Z m odyfiko-w any kod róodyfiko-w nież poodyfiko-winien być dystrybuoodyfiko-w any na licencji takiej samej jak oprogram ow anie oryginalne.
- O program ow anie nie może dyskrym inow ać w żaden sposób osób, grup społecznych, ani dziedzin i zastosow ań. [5]
Rynek oprogram ow ania
Z rynku oprogram ow ania e-com m erce „w ypychane" jest oprogram ow anie priorytetow e na rzecz oprogram ow ania OSS.
Tabela 1. Biznesplan uwzględniający wzrost użycia systemu GNU/Linux w USA [3]. Z a k ła d a n e u ży cie L in u x a in ałe firm y ś re d n ie firm y d u ż e firm y ś r e d n ia wzrost 50% 21.0% 16% 19.0% 19% wzrost 10-25% 30.5% 42% 56.5% 44% bez wzrostu 45.5% 42% 24.5% 36% redukcja 3.0% 0% 0% 1%
Istnieją zalecenia Unii Europejskiej, aby w rozw iązaniach rządow ych i pla-ców kach adm inistracji publicznej korzystać z rozw iązania O pen-Source. P ow o-dy, jakim i się kierow ano to: niezależność od danego, kom ercyjnego dostaw cy oprogram ow ania, opracow anie otw artych standardów niezależnych od firmy kom ercyjnej, zm niejszenia czynnika korupcogennego - przetargi na infrastruk-turę inform atyczną. Należy jednak zaznaczyć, że w niektórych dziedzinach w y-m agana jest duża integracja danych i pozycja oprogray-m ow ania priorytetow ego jest niezagrożona. Do takich dziedzin należą bankow e system y transakcyjne,
telekom unikacyjne system y billingowe.
Podkreślone tu trendy zapotrzebow ania na oprogram ow anie na pew no m ają znaczący w pływ na kierunek rozwoju nowej ekonomi.
O program ow anie O pen-Source ja k o usługa
M odel w olnego oprogram ow ania w płynął w na sposób prow adzenia prak-tyk biznesow ych przez firmy dystrybuujące i rozw ijające oprogram ow anie. W prow adził on, nowe zasady biznesowe. Jak opisano to w rozdziale trzecim rynek oprogram ow ani a „kurczy się”. W iele firm m usiało w ypracow ać nowe zasady biznesow e w odniesieniu do w olnego oprogram ow ania, rozpow szechnia-nego przez niekom ercyjne placów ki uniw ersyteckie i nieprofitow e fundacje. Jedną z takich usług m oże być usługa polegająca na w drażaniu w olnego
opro-gram ow ania. C echam i tego oproopro-gram ow ania jest duża skalow alność i elastycz-ność, m ożliw ość dodaw ania now ych cech, łatw ość dostosow yw anie do dom eny danego problem u. W w iększości przypadków system oparty na wolnym opro-gram ow aniu w ym aga fachowej pom ocy technicznej i utrzym yw ania przez o kre-ślonego dostaw cę. Przykładem placów ki używ ającej takiego oprogram ow ania m oże być straż graniczna w Polsce używ ająca system u kontroli paszportowej opartym na OSS. N ależy podkreślić odw agę i innow acyjność podejścia tej in-stytucji do inform atyzacji swoich działań, na których spoczyw a duża odpow ie-dzialność i zaufanie społeczne.
Inne zasady biznesow e w ypracow ały sobie firmy, które sprzedają w olnego oprogram ow ania. Problem jest zasadniczy: Jak sprzedać coś, co jest darm ow e? R ozw iązano to poprzez dodanie nowych wartość do tego oprogram ow ania. Przykładem m oże być firm a Red Hat, która ma podstaw y przypuszczać, że po raz pierw szy w tym roku nie przyniesie strat. Jej działalność polega na dołożenie instalatora Linuxa, zebranie najpopularniejszych pakietów , udokum entow anie, opakow anie i sprzedaż gotow ego zestaw u instalacyjnego. O prócz tego w ostat-nim czasie firm a ta rozszerzyła zakres swoich usług do udzielanie pom ocy tech-nicznej w odniesieniu do danego system u kom puterow ego. Polskim przykładem m oże być projekt LeftH and, szeroko prom ow ane przez czasopism o SOFTW A R E. C elem tego projektu jest zbudow anie polskiej wersji pakiety ERP na licencji GNU GPL. Tw órcy tej platform y prow adzą działalność biznesow ą poprzez organizację szkoleń (w arsztaty Lefthand), a także dystrybucję pakiety z opisem w specjalnym w ydaniu czasopism a SOFTW A RE.
Podsum ow ując, firmy z branży IT chcąc w ykonyw ać praktyki biznesow e na polu OSS m usiały zm ienić swoje praktyki biznesow e. Z ich punktu widzenia, ten typ oprogram ow ania należy rozum ieć jak o usługę polegającą na dostarczeniu i w drożeniu, a n ie ja k o produkt, który nabyw a klient. Będzie to często w ym agało dodania nowych cech do oprogram ow ania, czyniąc to oprogram ow ania funkcjo-nalnym dla danej dom eny zastosow ania.
C ałkow ity koszt oprogram ow ania (TCO )
C ałkow ity koszt oprogram ow ania (Total C ost o f O w nership) jest ważnym w skaźnikiem uw zględniającym nie tylko koszty licencji, ale rów nież koszty pom ocy technicznej, późniejszego utrzym yw ania oprogram ow ania, koszty ad-m inistracyjne, koszty uaktualnień. Stąd, oprograad-m ow anie OSS jest wolnyad-m oprogram ow aniem , w odniesieniu do liberalnego zasad praw nych, lecz nie w sensie ekonom icznym . Rozw ażm y przykład publicznego serwera, pełniącego rolę serw era W W W , serw era plików intranetow ych, serw era poczty i relacyjnej
bazy danych. M odel taki , z technicznego punku widzenia, jest bardzo często spotykany w e-com m erce.
Tabela 2. Porównanie kosztów licencyjnych, pomiędzy W INDOW S Server 200, a Red Hat Linux
M S W indow s S erv er 2003 Red H at Linux
5 licencji
9 9 9 $
$299.00 standard, $349.00 - basie nieograniczona ilość lii-enrii
10 licencji 1199$
$299.00 standard, $349.00 - basie nieograniczona ilość licencji
25 licencji 3 9 9 9 $
$299.00 standard, $349.00 basie nieograniczona ilość licencii
T E C H N O L O G IE O pen-Source W E-C O M M ER C E
W dużym stopniu now a ekonom ia w przedsięw zięciach w handlu elektro-nicznym oparta jest na technologiach Open-Source. Poniżej zaprezentow ano szereg rozw iązań.. Ich jakość i pow szechność zastosow ania pow oduje, że roz-w iązania te uroz-w aża się za nieform alne standardy roz-w sroz-wojej dziedzinie. Z aprezentow ane poniżej oprogram ow anie w ystępuje na różnego rodzaju licencjach, je d -nak w w iększości są one „kom patybilne” z licencją GNU GPL:
- System O peracyjny G N U Linux. Jeden z najpopularniszjszych system ów operacyjnych w serw erach Internetowych. W badanich przeprow adzonych przez źródło m a on 30% udziału w rynku serw erów [8].
- M iddlew are
- C O R BA (C om m on O bject Request Broker) CO R BA (The Com m on Object R equest Broker A rchitektúre) specyfikuje m echanizm y w spół-pracy m iędzy obiektam i rozproszonym i im plem entow anym i w różnych językach program ow ania w heterogenicznym środow isku[7].
- T echnologie po stronie serw era
- PH P - język skryptow y po stronie serwera, pozw ala na generow anie dynam icznych stron W W W poprzez wstaw ianie instrukcji do kodów dokum entów .
Java S erveltsl — bazujący na protokole HTTP m echanizm serwletów pozw alający na interakcję z klientem poprzez model request-response. W ykorzystywany do pisania serwisów i jak o interfejs wekowy aplikacji. - JS P (Java Server Pages) 1 m echanizm , który poprzez um ieszczanie
kodu Javy na w ynikow ej stronie pozw ala na dynam iczne tw orzenie interfejsu W W W [6].
- EJ В (Enterprise JA V A BEAN) 1— technologia do tw orzenia kom po-nentów i logiki biznesow ej [6].
- JD B C (Java D atabase C onnectivity) 1 - standard API używ any do po łączenia platform y JA V A z serw erem relacyjnej bazy danych [6]. - Serw ery W W W
- A pache - najpopularniejszy program w swojej klasie. Zalicza się do ścisłej czołów ki technicznej stanow iącej przyczółek dla im plem entacji wielu now ych rozwiązań
12000000 — ftpqch« — 1 H icroiofl iPlan«t NCSA — 0ib«r 6000000 0
Sep2000 Feb2001 J u l2001 Dec2001 Hay2002 Sep2002
Rys.2 Udział w rynku Serwerów WWW 06.2000- 11.2002 [3]
- Serw er T O M C A T to sztandarow y produkt projektu JA K A R TA opra-cow any przez A pache Softw are Foundation. Jest on oficjalną platfor-m ą przetw arzanie serw letów i dokuplatfor-m entów JSP. Oparty jest on na kontenerze serw letów
Nie jest to produkt open-source jednak po zarejestrowaniu na stronie java.sun.com może być używany w celach komercyjnych bez opłat licencyjnych.
- Technologie B azodanow e. Popularne, w ydajne bazy danych do zastosow ań Internetow ych.
- M ySQL - Postgresql
W N IO SK I PO D SU M O W U JĄ C E
W artykule uzasadniono jak istotną rolę odgryw a otw arte oprogram ow anie w technologii handlu elektronicznego. C zęsto jest ono najbardziej niezaw od-nym, w ydajnym , bezpiecznym i skalow anym rozw iązaniem . C ałkow ity koszt zastosow ania OSS dla serw erów handlu elektronicznego jest w ielokrotnie niższy niż oprogram ow ania priorytetow ego. O ferow anie w drożenia i dostarczenia OSS w ym aga w ypracow ania nowych zasad biznesow ych. U dow odniono silne zw iąz-ki pom iędzy now ą ekonom ią, a technologiam i w olnego oprogram ow ania w yw o-dzącego się i rozw ijającego się głów nie na placów kach uniw ersyteckich, a także w nieprofitow ych fundacjach dew eloperskich. Nie stw ierdza się, że O SS jest zaw sze technicznie najlepszym w yborem dla każdego zastosow ania w dom enie EDI, czy handlu elektronicznego, jednakże często rozw ażenie alternatyw nego rozw iązania OSS m oże przynieść wielkie korzyści.
Źródła
1. GNU Project web S e n e r http://www.gnu.org
2. E-business and Web based technologies - materiały konferencyjne. Politechnika Rzeszowska
2001.
3. Why Open Source Software / Free Software (OSS/FS)? Look at the Numbers! 4. http://www.dwheeler.com /oss_fs_why.htm l
5. D. A. W heeler dwheeler@ dwheeler.com
6. M. Norris, S. West, E-Biznes. WKL, W arszawa 2001. 7. http://www.opensource.org/docs/definition.html
8. J2E E - najlepsze rozwiązanie dla aplikacji biznesowych, SOFTW ARE, kwiecień 2003.
9. Bogumił Zięba, System umożliwiający zdalne prowadzenie obliczeń na serwerze poprzez dostęp za pom ocą przeglądarki WWW. Praca dyplomowa magisterska , Politechnika Łódzka, Lódż 2002.
ACTA U N IV ERSITA TIS LOD ZIEN SIS
FOLIA OECONOMICA 167, 2003
Jolanta C hęć*
INFRASTRUKTURA TELEKOMUNIKACYJNA
DLA E-GOSPODARKI W MAŁYCH I ŚREDNICH FIRMACH
Rozwój e-gospodarki wymaga odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej. W artykule przedstawione zostały potrzeby małych i średnich firm w zakresie nowoczesnych usług sieciowych oraz problemy związane z ich realizacją. Przeanalizowane zostały różne rozwiązania sieci dostępowych zastosowanych dla połącze-nia firm y ze światem zewnętrznym (sieci publiczne stacjonarne i komórkowe). Omówiona została koncepcja sieci telekomunika-cyjnej nowej generacji (NGN).
Development o f E-commerce requires an appropriate tele-communications infrastructure. Small and intermediate enterprises needs within the scope o f modern network services and problems connected with their realization were presented in the paper. Different solutions o f access networks used fo r enterprise connec-tion with "external world" (public staconnec-tionary and mobile ne-tworks) were analysed. Conception o f next generation telecommu-nications network (NGN) was discussed.
W stęp
Dla prow adzenia now oczesnej e-gospodarki przez m ałe i średnie firmy ko-nieczne je st zapew nienie odpow iedniej infrastruktury telekom unikacyjnej. Szybki rozwój telekom unikacji pow oduje pow staw anie szeregu now ych usług, stw arzając użytkow nikom m ożliw ość korzystania z bogatej oferty usługowej co wiąże się z koniecznością zapew nienia odpow iedniej infrastruktury sieciowej.
W krajach europejskich m ałe i średnie firmy zatrudniają procentow o naj-w iększą liczbę praconaj-w nikónaj-w stąd też istotne jest zapenaj-w nienie odponaj-w iedniego rozw oju tego rodzaju firm. Dla w arunków polskich przyjęto [1] jak o małe takie przedsiębiorstw o, które zatrudnia nie więcej niż 50 pracow ników , a jeg o dochód
