KRONIKA Jubileusz Profesorów Alfreda Majerowicza i Andrzeja Grodzickiego

Jubileusz Profesorów Alfreda Majerowicza i Andrzeja Grodzickiego

cenionych petrologów z Zak³adu Mineralogii i Petrologii Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wroc³aw-skiego – 60-lecie pracy naukowej prof. dr. hab. Alfreda Majerowicza oraz 50-lecie pracy naukowej prof. dr. hab. Andrzeja Grodzickiego.

Prof. dr hab. Alfred Majerowicz

Alfred Majerowicz jest emerytowanym profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Wroc³awskiego i jednym z nestorów wroc³awskiej geologii i petrologii. Urodzi³ siê 31 lipca 1925 r. w Poznaniu. Studiowa³ geologiê na Wydzia-le Nauk Przyrodniczych UWr, któr¹ ukoñczy³ w 1952 r. W 1962 r. uzyska³ stopieñ doktora, obroniwszy rozprawê Granit okolic Sobótki i jego stosunek do os³ony w œwietle badañ petrograficznych, a w 1970 r. habilitowa³ siê na pod-stawie pracy Masyw granitowy Strzegom-Sobótka – stu-dium petrograficzne. W 1981 r. uzyska³ tytu³ profesora nadzwyczajnego, a w roku 1989 – profesora zwyczajnego.

Aktywnoœæ zawodowa prof. Majerowicza by³a od po-cz¹tku i nieprzerwanie zwi¹zana z Uniwersytetem Wroc-³awskim. Ju¿ we wczesnych latach powojennych – pod kie-runkiem prof. K. Maœlankiewicza i wraz z grup¹ kolegów (B. Beresiem, K. Dziedzicem, H. Dziedzicow¹, E. G³owac-kim i W. GrocholsG³owac-kim) – organizowa³ od podstaw obecny Zak³ad Mineralogii i Petrologii. Uczestniczy³ aktywnie w zabezpieczeniu i organizowaniu cennych zbiorów minera-logicznych (uzyskanych m.in. od ekipy radzieckiej, eks-ploatuj¹cej uran w Kowarach), z których – pod opiek¹ naukow¹ dr M. Witkiewiczowej – powsta³a kolekcja Mu-zeum Mineralogicznego. W latach 1971–1972 by³ zastêpc¹ dyrektora Instytutu Nauk Geologicznych, do 1975 r. – jego

dyrektorem, w latach 1972–1995 – kierownikiem Zak³adu Mineralogii i Petrologii ING, a miêdzy 1981 i 1982 r. – prodziekanen Wydzia³u Nauk Przyrodniczych UWr.

Z inicjatywy Profesora w roku akademickim 1973/1974 wprowadzono na studiach geologicznych specjalizacjê petrograficzn¹ (dziœ – Petrologia i Mineralogia Stosowa-na), któr¹ ukoñczy³o dotychczas ok. 250 absolwentów. Wielu z nich wybra³o, i czêsto z powodzeniem realizuje, karierê naukow¹ na uczelniach krajowych i w instytutach PAN; wielu uzyska³o doktoraty i habilitacje; kilku ukoñ-czy³o sta¿e i doktoraty na renomowanych uczelniach za-granicznych (m.in. w USA i Szwajcarii). Profesor Majero-wicz by³ opiekunem ponad 70 prac magisterskich, promo-torem 14 prac doktorskich i opiekunem 6 prac habili-tacyjnych. By³ te¿ promotorem 2 doktoratów honoris causa UWr – prof. J. Stelcla, rektora Uniwersytetu w Brnie oraz prof. dr. hab. K. Smulikowskiego, profesora zwyczajnego PAN i Uniwersytetu Warszawskiego.

Dzia³alnoœæ naukowa Jubilata obejmuje szeroko rozu-mian¹ petrologiê ska³ magmowych i metamorficznych. Odkry³ on i po raz pierwszy opisa³ szereg nowych wy-st¹pieñ minera³ów i ska³ na terenie Dolnego Œl¹ska. Du¿e znaczenie maj¹ Jego prace nt. granitoidów masywu Strze-gom-Sobótka, a do g³ównych osi¹gniêæ naukowych nale¿y pierwszy opis i interpretacja ska³ masywu Œlê¿y jako zes-po³u ofiolitowego – fragmentu dawnego dna oceaniczne-go, co ma kluczowe znaczenie dla interpretacji geologii waryscydów œrodkowej Europy. Wa¿ne miejsce w zainte-resowaniach naukowych prof. Majerowicza zajmuje petro-archeologia – interdyscyplinarna nauka o materia³ach ka-miennych, ceramice i szk³ach wytwarzanych przez cz³o-wieka w ró¿nych epokach archeologicznych. Profesor wspó³pracowa³ od lat 50. XX w. z wieloma archeologami

964

Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 10, 2010

KRONIKA

polskimi i zagranicznymi (H. i W. Ho³ubowiczami, B. Ge-dig¹, A. i L. Leciejewiczami, W. Wojciechowskim, J. Stelc-lem), organizowa³ albo wspó³organizowa³ 5 miêdzynaro-dowych seminariów petroarcheologicznych (w Polsce, Czechach, Bu³garii, Niemczech oraz na Wêgrzech). Jest autorem kilkunastu publikacji nt. przedmiotów archeo-logicznych oraz ponad 1700 ekspertyz artefaktów ze Œl¹s-ka, Wielkopolski, Pomorza i innych regionów Polski.

Alfred Majerowicz ma bardzo okaza³y dorobek nauko-wy, obejmuj¹cy ok. 150 artyku³ów naukowych w czasopis-mach krajowych i zagranicznych. Jest te¿ wspó³autorem (z B. Wierzcho³owskim) podrêcznika akademickiego Petro-logia ska³ magmowych (Wyd. Geol., Warszawa, 1990) oraz autorem, redaktorem lub wspó³redaktorem kilku przewod-ników i monografii. W swojej dzia³alnoœci naukowej zaw-sze blisko wspó³pracowa³ z wieloma oœrodkami zagra-nicznymi i wielokrotnie przebywa³ na sta¿ach naukowych, wyg³asza³ wyk³ady i referaty naukowe m.in. w Sztokhol-mie, Clermont-Ferrand, Freibergu, Brnie, Klu¿u-Napoce i P³owdiwie. By³ organizatorem wspó³pracy i wymiany na-ukowej z Uniwersytetem w Sztokholmie, a tak¿e jednym z inicjatorów i wieloletnim koordynatorem wspó³pracy geo-logów i petrogeo-logów z Uniwersytetu Wroc³awskiego i Uniwer-sytetu im. B. Pascala w Clermont-Ferrand. Profesor cieszy siê uznaniem miêdzynarodowego œrodowiska naukowego.

Oprócz publikacji œciœle naukowych, prof. Majerowicz jest autorem bardzo wielu prac niepublikowanych, doku-mentacji geologicznych, ekspertyz naukowych i opraco-wañ surowcowych (m.in. dla PAN, PIG-PIB, AGH w Kra-kowie, Poltegoru, Przedsiêbiorstwa Geologicznego we Wroc-³awiu i terenowych organów administracji). Opracowa³ 56 ró¿nych dokumentacji geologiczno-surowcowych na tere-nie po³udniowo-zachodtere-niej Polski i ponad 3000 kart reje-stracyjnych wyst¹pieñ surowców, m.in. w województwie bia³ostockim (wspólnie z M. Mierzejewskim, L. Baraniec-kim i S. LewowicBaraniec-kim), a tak¿e liczne ekspertyzy petrogra-ficzne materia³ów kamiennych z zabytkowych koœcio³ów, zamków i cmentarzy z wielu miejscowoœci na terenie Polski. Wyrazem uznanej pozycji naukowej A. Majerowicza jest Jego udzia³ i pe³nione funkcje w wielu organizacjach i towarzystwach naukowych oraz radach redakcyjnych sze-regu czasopism: Acta Universitatis Wratislaviensis, Minera-logia (MineraMinera-logia Polonica) i Archiwum Mineralogiczne. Profesor by³ cz³onkiem Komitetu Nauk Mineralogicznych PAN, Komisji ród³oznawczej Komitetu Pra- i Protohisto-rycznego PAN, Komisji Archeologicznej PAN, Komisji Nauk o Ziemi PAN, Wroc³awskiego Towarzystwa Nauko-wego, prezesem Oddzia³u Dolnoœl¹skiego Polskiego To-warzystwa Mineralogicznego i inicjatorem jego sekcji petrologii, cz³onkiem Polskiego Towarzystwa Przyrodni-ków im. M. Kopernika, Wojewódzkiego Komitetu Ochro-ny Przyrody we Wroc³awiu, wiceprezesem Stowarzysze-nia Geologów Wychowanków UWr. Od 1996 r. jest ho-norowym cz³onkiem Polskiego Towarzystwa Mineralo-gicznego.

Odznaczenia i nagrody A. Majerowicza to:

‘Srebrny Pami¹tkowy Medal Uniwersytetu im. J.E. Purkyniego w Brnie,

‘Odznaka Tysi¹clecia,

‘Z³oty Krzy¿ Zas³ugi,

‘Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,

‘nagroda ministra nauki i szkolnictwa wy¿szego za pracê habilitacyjn¹,

‘udzia³ w nagrodzie zespo³owej ministra nauki i szkolnictwa wy¿szego za pracê naukow¹,

‘odznaczenie Zas³u¿ony dla Geologii Polskiej,

‘nagroda jubileuszowa rektora za 35-letni¹ pracê na Uniwersytecie Wroc³awskim,

‘20 nagród rektorskich za prace naukowe i dydak-tyczne oraz podrêcznik akademicki Petrologia ska³ magmowych,

‘Medal Komisji Edukacji Narodowej,

‘Z³oty Medal Uniwersytetu Wroc³awskiego.

Alfred Majerowicz jest uwa¿any za inicjatora wroc-³awskiej szko³y petrologii i cieszy siê niekwestionowanym autorytetem naukowym w dziedzinie petrologii ska³ kry-stalicznych i petroarcheologii. Prywatnie lubi Ga³czyñ-skiego, Tuwima, SwinarGa³czyñ-skiego, Leca, Sztaudyngera i… wroc³awskie go³êbie. Ma niezwyk³e poczucie humoru, jest zawsze dusz¹ towarzystwa, po mistrzowsku opowiada anegdotki i kalambury.

Prof. dr hab. Andrzej Grodzicki

Profesor dr hab. Andrzej Grodzicki urodzi³ siê 24 kwietnia 1935 r. na ziemi w³oc³awskiej. Od lat szkolnych jest zwi¹zany z Dolnym Œl¹skiem, a od 1952 r. z Wroc-³awiem, gdzie w 1959 r. ukoñczy³ studia geologiczne na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wroc³aw-skiego. W lipcu 1960 r. rozpocz¹³ pracê w Zespole Katedr Geologii i Mineralogii UWr na stanowisku asystenta. Roz-prawê doktorsk¹ obroni³ w 1969 r., a dysertacjê habilita-cyjn¹ w roku 1988. Dwa lata póŸniej zosta³ mianowany na stanowisko docenta, a w 1992 r. uzyska³ tytu³ profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Wroc³awskiego. W 1998 r. odebra³ nominacjê profesora tytularnego.

Profesor Grodzicki opublikowa³ ponad 120 prac naukowych, zarówno w czasopismach krajowych, jak i w zagranicznych. S¹ wœród nich: Surowce mineralne Dolne-go Œl¹ska (wspó³autor rozdzia³ów), monografia Metoda denudodezagregacji i jej zastosowanie w badaniach ska³ okruchowych (Acta Univ. Wratisl. Pr. Geol.-Miner., 1092), Historia nauk geologicznych na Uniwersytecie Wroc³aw-skim 1811–2003 (redaktor i wspó³autor dzie³a). Zaintereso-wania naukowe Jubilata mieszcz¹ siê w czterech g³ów-nych obszarach badawczych:

‘petrologia okruchowych ska³ osadowych ze szcze-gólnym uwzglêdnieniem litostratygrafii czerwonego i bia³ego sp¹gowca oraz miocenu, pliocenu i plejsto-cenu w aspekcie ustalania granic miêdzy nimi. Pro-fesor jest autorem oryginalnej teorii denudodezagre-gacji, odwo³uj¹cej siê do prawa entropii i pozwa-laj¹cej dziêki wprowadzonemu przez Niego tzw. mier-nikowi czasu na okreœlenie wieku osadów;

‘mineralogia z³ota, minera³ów ciê¿kich i tzw. mine-ra³ów wskaŸnikowych, w tym m.in. glaukonitu, cyr-konu, kasyterytu, syllimanitu oraz kamieni szlachet-nych wystêpuj¹cych w ska³ach okruchowych ró¿ne-go wieku. Andrzej Grodzicki jest uznanym w Polsce autorytetem w zakresie mineralogii rozsypiskowych z³ó¿ z³ota i innych minera³ów ciê¿kich;

‘petrografia i mineralogia osadów z ró¿nych pozio-mów kulturowych w stanowiskach archeologicz-nych Dolnego Œl¹ska i badania nad dawnym górnic-twem z³ota na Dolnym Œl¹sku (tzw. archeologia ko-palnictwa) oraz interdyscyplinarne badania, we 965 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 10, 2010

wspó³pracy z archeologami polskimi i z zagranicy, nad datowaniem artefaktów i ustaleniem stratygrafii stano-wisk archeologicznych, w tym m.in. najstarszych w œrodkowej Europie œladów Homo erectus i Homo sapiens neandertalensis (we wspó³pracy z prof. J. Bur-dukiewiczem);

‘projektowanie i konstruowanie urz¹dzeñ do separa-cji i wzbogacania minera³ów. Profesor zorganizowa³ od podstaw Pracowniê Separacji i Wzbogacania Mi-nera³ów w ING UWr, w której wykonuje siê prace w zakresie separacji i preparatyki ró¿nych frakcji mineralnych. Samodzielnie b¹dŸ we wspó³pracy ze specjalistami z Instytutu Fizyki Doœwiadczalnej UWr i konstruktorami z Poltegoru zaprojektowa³ i zbudowa³ liczne urz¹dzenia prototypowe, z których 11 zosta³o opatentowanych. Wyniki uzyskane dziêki tym urz¹dzeniom by³y publikowane, m.in. w czaso-piœmie Journal of Electrostatics. Pracownia Separa-cji jest znana w kraju i za granic¹ m.in. ze swej oferty separacji minera³ów do badañ geochronologicznych (cyrkonu i in.).

Dzia³alnoœæ dydaktyczna A. Grodzickiego skupi³a siê na przekazywaniu studentom geologii, geografii i archeo-logii Uniwersytetu Wroc³awskiego rzetelnej wiedzy z za-kresu petrologii i mineralogii ska³ osadowych, metod ba-dañ mineralogiczno-petrograficznych, geologii kenozoiku i petroarchitektury. By³ On konsultantem kilkudziesiêciu prac dyplomowych, promotorem 36 prac magisterskich i kilkunastu prac licencjackich, recenzentem 10 rozpraw dok-torskich, szeregu monografii i artyku³ów naukowych. W la-tach 1972–1992 opiekowa³ siê Studenckim Ko³em Nauko-wym Geologów, w ramach którego naucza³ studentów m.in. technik prowadzenia badañ szlichowych. Za swoj¹ dzia³alnoœæ na rzecz studenckiego ruchu naukowego zosta³ nagrodzony Medalem Zrzeszenia Studentów Polskich.

Profesor by³ kierownikiem Pracowni Separacji i Wzbo-gacania Minera³ów ZMiP ING (1986–2005) oraz kierowa³ Muzeum Geologicznym im. H. Teisseyre’a Uniwersytetu Wroc³awskiego (1999–2005). Przez kilka kadencji by³ cz³onkiem Senackiej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczy-cieli Akademickich UWr. Jest cz³onkiem wielu komitetów i towarzystw naukowych, m.in.: Komitetu Nauk Mineralo-gicznych PAN, Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejêtnoœci, International Commission on the History of Geological Sciences (INHIGEO – Miêdzynarodowa Ko-misja Historii Nauk Geologicznych), cz³onkiem Zarz¹du G³ównego Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego oraz cz³onkiem Rady Naukowej Muzeum Karkonoskiego. Jest tak¿e aktywnym uczestnikiem interdyscyplinarnego forum dyskusji naukowej we Wroc³awiu – Studium Gene-rale. Z Jego inicjatywy w Muzeum Mineralogicznym UWr w 2008 r. zosta³a wmurowana tablica upamiêtniaj¹ca dzia-³alnoœæ E.F. Chladniego, wybitnego fizyka, nazywanego

ojcem meteorytyki. Od wielu lat bardzo aktywnie wspó³-pracuje z samorz¹dami lokalnymi Z³otoryi, Lwówka Œl¹skiego i G³ucho³az, bêd¹c m.in. konsultantem do spraw geoturystyki. Nale¿a³ do inicjatorów organizowania Mistrzostw Polski i Œwiata w P³ukaniu Z³ota w Z³otoryi oraz Lata Agatowego w Lwówku Œl¹skim. Wyrazem uzna-nia Jego zas³ug dla ziemi z³otoryjskiej by³o przyznanie Mu tytu³u honorowego cz³onka Polskiego Bractwa Kopaczy Z³ota oraz honorowe wyró¿nienie statuetk¹ Kryszta³ Z³ota.

Profesor Andrzej Grodzicki wielokrotnie by³ wyró¿-niony i nagrodzony za swoj¹ wszechstronn¹ dzia³alnoœæ naukowo-dydaktyczn¹, w tym m.in.:

‘Srebrnym i Z³otym Krzy¿em Zas³ugi,

‘Krzy¿em Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,

‘Medalem Komisji Edukacji Narodowej,

‘Z³ot¹ Odznak¹ Honorow¹ Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego,

‘nagrod¹ ministra nauki i szkolnictwa wy¿szego,

‘wielokrotnie nagrodami rektora UWr.

Jubilat znany jest w œrodowisku akademickim jako autor licznych wierszy okolicznoœciowych i anegdot, a tak-¿e z imponuj¹cej wiedzy historycznej o Dolnym Œl¹sku. Jest niezrównanym przewodnikiem po zabytkach Wroc-³awia, w tym równie¿ animatorem wycieczek dydaktycz-no-poznawczych pn. Kamieñ w architekturze Wroc³awia. Mottem przyœwiecaj¹cym Jego dzia³alnoœci jest zdanie: Kamieñ to prastare i przepiêkne tworzywo; mo¿e nam tê prawdê przybli¿yæ, je¿eli bêdziemy starali siê zrozumieæ jego mowê.

Uroczysta sesja jubileuszowa

Uroczystoœci jubileuszowe dostojnych Profesorów Se-niorów mia³y miejsce 18 czerwca br. w nowej Bibliotece Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wroc³awskie-go. Wœród licznych goœci byli przedstawiciele w³adz uczel-ni, reprezentanci akademickich oœrodków geologicznych w kraju, Polskiej Akademii Nauk, Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, to-warzystw naukowych i muzeów przyrodniczych oraz dele-gacje samorz¹dowe z Dolnego Œl¹ska. Nie zabrak³o te¿ bli-skich wspó³pracowników Jubilatów – wroc³awbli-skich archeo-logów oraz bardzo licznego grona kolegów, przyjació³ i wychowanków. By³a to okazja do przypomnienia histo-rycznych pocz¹tków wroc³awskiej mineralogii i petrologii w trudnych czasach powojennych, a tak¿e osób i wa¿nych wydarzeñ w tej historii, udokumentowanych na dawnych fotografiach. Podczas uroczystej sesji z³o¿ono Jubilatom ¿yczenia kolejnych szczêœliwych lat ¿ycia w dobrym zdro-wiu i dalszej aktywnoœci naukowej.

Ryszard Kryza & Czes³aw August

Zawody

Geosport 2010 w Hanowerze

Ju¿ jesieñ, ale wœród cz³onków Stowarzyszenia

Geo-sport ci¹gle ¿ywe s¹ wspomnienia z majowego wyjazdu do

Hanoweru na zawody Geosport 2010. Organizatorem im-prezy, która daje geologom reprezentuj¹cym narodowe s³u¿by geologiczne okazjê do sportowej rywalizacji, by³o w tym roku niemieckie Geozentrum Hannover, a g³ównie Federalny Instytut Nauk Geologicznych i Surowców (BGR

– Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe) oraz skupiaj¹cy sportowców-geologów klub sportowy SBL (Sportgemeinschaft Bund Land) Bodenforschung e.V. im

Geozentrum Hannover. Dotychczas reprezentanci polskiej

s³u¿by geologicznej brali udzia³ w zawodach dziêki bez-poœredniemu finansowaniu przez Pañstwowy Instytut Geo-logiczny (obecnie PIG-PIB). Wyjazdy odbywa³y siê z

re-966