A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA OECONOMICA 3, 1980
Bożena Neneman-C hajduk'
DZIAŁALNOŚĆ SPÓŁDZIELCZEGO BIURA MIESZKANIOWEGO W ŁODZI
Interesuje nas w niniejszym opracow aniu oeL utw orzenia, struktura organizacyjna oraz zakres działania Spółdzielczego Biura M ieszkanio-wego.
Do roku 1975 zapisy na członków prow adziły spółdzielnie budow -nictw a mieszkaniowego. W iadomo, iż istniały spółdzielnie o niejedna-kow ej liczbie mieszkań oddaw anych w danym roku, istniała więc ko-nieczność „przesyłania" członków jednej spółdzielni do drugiej w celu w yrów nania okresu oczekiwania i przydziału mieszkania dla osób z te-go samete-go okresu przyjęć. N astręczało to szereg kłopotów natury tech-nicznej, a poza tym prow adzenie w każdej spółdzielni odrębnie tych sam ych spraw zw iązanych z rejestracją kandydatów i przyjm ow ania ich w poczet członków prowadziło do zbyt dużej rozbudowy komórek członkowskich. Ponadto nie istniała centralna inform acja dotycząca możliwości otrzym ania m ieszkania w interesujących lokalizacjach i na dogodnych dla członków w arunkach. W związku z powyższym, w celu uspraw nienia:
— rejestracji kandydatów na członków spółdzielni budownictwa mieszkaniowego,
— zam iany mieszkań,
— obsługi osób ubiegających się o mieszkania za pośrednictwem Biura H andlu Zagranicznego „Locum",
— informacji o spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym, — koordynacji rozdziału mieszkań,
* Dr, adiunkt w Zakładzie Ekonomiki Budownictw a i Inw estycji Instytutu Eko-nom iki Produkcji U niw ersytetu Łódzkiego.
Zarząd C entralnego Związku Spółdzielni Budownictwa M ieszkaniowego postanow ieniem nr 515 z dnia 1 poździernika 1974 r. pow ołał Spółdziel-cze Biuro M ieszkaniowe w Łodzi jako wydzieloną jednostkę organiza-cyjną Zakładu Projektow ania i Usług Inw estycyjnych „Inw estprojekl". W w yniku zmian w podziale adm inistracyjnym kraju spółdzielczość mieszkaniowa rozszerzyła zasięg i zakres swojego działania. Powołane zostały w całym kraju w ojew ódzkie spółdzielnie mieszkaniowe, a od-działy C entralnego Związku Spółdzielni Budownictwa M ieszkaniowego uległy likw idacji1. Rada C entralnego Związku Spółdzielni Budownictwa M ieszkaniowego w swej uchw ale nr 13 z dnia 26 czerwca 1975 r. w spraw ie organizacji wojew ódzkich spółdzielni m ieszkaniowych, a Ra-da CZSBM uchw ałą nr 13 z dnia 28 czerwca 1975 r. w spraw ie ustalenia zasad statutow ych i organizowania powyższych jednostek — określiły nowe zasady organizacji działalności społeczno-gospodarczej i koordy-nacyjnej spółdzielczości m ieszkaniow ej3.
Z organizacji w ew nętrznej wynika, że zadania gospodarcze W oje-wódzka Spółdzielnia M ieszkaniowa w Łodzi realizuje przez podległe sobie zakłady, zaś funkcje koordynujące przez kom órki funkcjonalne. W ojew ódzkiej Spółdzielni M ieszkaniowej w Łodzi podlegają następują-ca jednostki:
— Zakład Projektow ania i Usług Inw estycyjnych „Inw estprojekt"; — Zakład Budowlano-Remontowy;
— Spółdzielcze Biuro M ieszkaniowe;
— Specjalistyczny O środek O rganizacji i Zarządzania;
— O środek Informacyjno-Badawczy G ospodarki Zasobami M ieszka-niow ym i3.
Działalnością Spółdzielczego Biura M ieszkaniowego kieruje dyrek-tor. Do jego obowiązków i upraw nień należy w szczególności: kiero-wanie całokształtem działalności Biura, reprezentow anie go wobec zrze-szonych spółdzielni, innych instytucji i urzędów, przedstaw ianie Za-rządowi WSM do zatw ierdzania planów gospodarczo-finansow ych Biura oraz składanie inform acji o jego działalności.
Do w ykonyw ania zadań Spółdzielczego Biura M ieszkaniowego
utwo-1 Uchwala Zarządu C entralnego Związku Spółdzielni Budownictw a M ieszkanio-w ego nr 26 z dnia 26 czerieszkanio-w ca 1975 r. ieszkanio-w spraieszkanio-w ie organizacji ieszkanio-w ojeieszkanio-w ódzkich sp ółd ziel-ni budow ziel-nictw a m ieszkaziel-niow ego, „Informacje i K om uziel-nikaty CZSBM” 1975, nr 9, poz. 49.
* Zadania W ojew ódzkiej Spółdzielni M ieszkaniow ej w Łod/i zostały om ów ione przez: J. K u r o w s k a , C. G ł ą b s k i , R o zw ó j sp ó łd zie lc zo śc i m i e szk a n io w e j w w o -j e w ó d z t w i e m ie-js kim łó dzkim i -je -j m odel org a n iza cy-jn y, „Z eszyty N aukow e UŁ” 1978, S. III, z. 30.
3 OIBGZM jest ośrodkiem o zasiqgu ogólnopolskim , działa nai rzecz w szystk ich jednostek sp ółd zielczości m ieszkaniow ej zrzeszonych w CZSBM.
rzono następujące komórki organizacyjne podporządkowane bezpośred-nio dyrektorow i J3iura:
1. W ydział R ejestracji i Obsługi Kandydatów; 2. Stanowisko ds. M ieszkaniowych;
3. Stanowisko ds. Sprzedaży Mieszkań;
4. Stanowisko ds. A dm inistracyjno-Gospodarczych.
Ad 1. W yodrębniony w ydział ma za zadanie rejestrow anie osób ubiegających się o mieszkania spółdzielcze oraz kwalifikowanie kandy-datów do określonych grup, uw zględniających obecną sytuację miesz-kaniową — w sumie więc: prow adzenie rejestru i kartotek kandydatów. W arunkiem w pisania do rejestru kandydatów jest:
— posiadanie mieszkaniowej książeczki PKO z dowolną w płatą; — przedłożenie dowodu osobistego osoby zainteresow anej lub pełno-mocnika w przypadku osób małoletnich;
— wypełnienie wniosku o wpisanie do rejestru kandydatów;
— przedłożenie dow odu w płaty tytułem opłacenia kosztów reje stra-cyjnych.
Kandydat może uzyskać pożyczkę na uzupełnienie wkładu mieszka- • niowego z zakładu pracy lub za pośrednictwem PKO.
W ydział ten ponadto kieruje kandydatów do spółdzielni oraz współ-pracuje z zakładami pracy, instytucjam i i organizacjam i w zakresié spraw prow adzonych przez Biuro4. Prowadzi również inform ację bez-pośrednią i telefoniczną dotyczącą niemal w szystkich spraw związanych z budownictwem spółdzielczym, a interesujących zarówno kandydatów, członków jak i osoby zamieszkałe w budynkach spółdzielczych.
Z tab. 1 wynika, iż w latach 1977— 1978 zdecydowanie zmniejszyła się liczba osób ubiegających się o mieszkanie, świadczy to w pewnym sensie o poprawie sytuacji-mieszkaniowej®. W dalszym ciągu większość osób (96,2%) pragnie nabyć w przyszłości mieszkanie lokatorskie. N aj-więcej w płat w 1977 r. dotyczy mieszkań typu M-2 i M-3, są to więc zapewne osoby samotne i w w ieku starszym lub małżeństwa bezdzietne.
Ad 2. Komórka ta pośredniczy w zamianie mieszkań członków za-siedlonych w zasobach innych województw na mieszkania w łódzkich spółdzielniach mieszkaniowych. Tu również rozpatruje się wnioski do-tyczące przyjęcia w poczet członków osób, które do tej pory posiadały członkostwo w spółdzielniach innych miast.
W roku 1978 na 48 zgłoszonych do zamiany mieszkań spoza w oje-wództwa m iejskiego łódzkiego zrealizowano za pośrednictwem
omawia-* Por.: B. N e n e m a n - C h a j d u k , K. S t a n g i e r s k i , Zmiany w po li ty c e rozdziału mieszkań spółdzie lczych, „Z eszyty N aukow e UŁ" 1978, S. III, z. 30.
5 N a leża ło b y przy takim w nioskow aniu zbadać m. in. strukturę m ieszkańców w ojew ództw a m iejsk iego łódzkiego w g w ieku. W iadom o bowiem , iż członkiem spób dzielni m ieszkaniow ej m oże być tylko osoba pełnoletnia.
O soby zarejestrow ane w okresie 1 X1 1974 — 31 XII 197&
Rok
Zarejestrow ani Udział zarejestrow anych
na m ieszkania (%) razem
na m ieszkania na domki
jednoro-dzinne
lokatorskie w ła sn o -ścio w e lokatorskie w łasn o-ściow e
1974 453 447 6 6 98,7 1,3 1975 13 927 13 381 54S 148 96,1 3,9 1976 13 715 13511 204 42 98,5 1,5 1977 10 057 9918 139 281 95,9 4,1 1978 U 221 10 799 134 288 96,2 3,8 O gółem 49 373 48 056 1 029 765 97,3 2,7
Ż r ó d ł o : O p raco w an ie w łasn e na p o d staw ie spraw o zd ań ro czn y ch W y d ziału R ejestra c ji i
nego w ydziału 8, przy czym w trzech przypadkach dokonano zamiany dw ustronnej, a w pięciu jedn ostronnej0. N atom iast zamian członkoslwa dokonano w 68 przypadkach na 107 zgłoszonych. Dodać należy, iż 32 członkom zaliczono staż członkowski z innych spółdzielni, zgodnie z pismem okólnym nr 16 ZCZSBM, a 30 ze wzgle£dów społecznych7, n a-tomiast sześć osób zostało członkami łódzkich spółdzielni bez zalicze-nia stażu8.
W jednostce tej analizuje się i ustala potrzeby w zakresie p ro jek towania struk tu ry budow anych mieszkań w oparciu o dane z elek tro -nicznego system u ew idencji członków i kandydatów (stanow iących cen-ne źródło informacji). Ponadto rozpatruje się skargi, wnioski i inter-w encje inter-w sprainter-w ach członkointer-wsko-mieszkaniointer-wych oraz prointer-wadzi kon-trolę i instruktaż w służbach członkowsko-m ieszkaniowych spółdzielni zrzeszonych w WSM. N atom iast do tej pory łódzkie spółdzielnie
miesz-'• Z z a m ia n ą d w u s tr o n n ą m a m y do c z y n ie n ia w przypadku, gdy 2 członków zam ieszk ały ch uzgodniło zazam ian ę zam i e s z k a ń zam iędzy sobą i k a id y z nich zło ży ł w sw o -je j spółdzielni w n io s e k o w ym ianę m ieszkania ze w skazaniem drugiego, jako partne-ra do zam iany. Z z a m ia n ą je d n o s tr o n n ą natom iast mamy do czynienia w sytuacji g d y czło nek złoży- w niosek o zam ianę m ieszkania bez w skazania partnera do zam ia-ny. Z am ian a ta k a może b yć przez w ydział spraw m ieszkań, ow ych zrealizow ana w form ie zaproponow ania w ym iany m ieszkań m iędzy sobą członkom , którzy złożyli w n io s e k o zam ianę bez w skazania partnera albo p rzydzielenie w oln ego m ieszkania w budynku już eksploatow anym lub n ow o w ybudow anym .
7 W y t y c z n e w sp r a w ie przydziału i zam iany mieszkań s p ó łd zie lc zy c h w 1976 r., W a r s z a w a 1976, s. 24.
8 Por.: pismo okólne nr 16 ZCZSBM z dnia 28 grudnia 1-976 r. w spraw ie człon-ków spółdzielni u biegających się o przydział m ieszkania w 1977 r. w m iejscow oś-ciach, w których nie m ieszkają i nie pracują.
T a b e l a 1
w Spółdzielczym Biurze M ieszkaniow ym w Łodzi Zarejestrow ani na poszczególne
kategorie m ieszkań-Udział poszczególnych m ieszkań (%] kategorii M-2 M-3 M-4 M-5 M-6 M-2 M-3 M-4 M-5 M-6 116 271 64 2 1 25,6 59,8 14,2 0,4 5 093 6 958 1 676 171 29 36,6 50,0 12,0 1,2 0,2 5 766 5 998 1 715 196 40 42.0 43,7 12,5 1,5 0,3 4 490 4 080 1 330 139 18 44,6 40,6 13,2 1,4 0,2 15 465 17 307 4 785 508 87 40,5 45,5 12,5 1,3 0,2
O bsługi K an d y d ató w SBM w Łodzi.
kaniowe prow adzą we własnym zakresie zamianę m ieszkań oraz człon-kostw a między swoimi członkami zamieszkałymi lub oczekującymi.
O m aw iany wydział prowadzi w spółpracę również z biurem pośred-nictw a zam iany mieszkań w Łodzi oraz koordynuje rozdział mieszkań dla zakładów pracy, Urzędu M iasta i Biura H andlu Zagranicznego „Lo-cum". K oordynacja dotyczy również rozdziału mieszkań między spół-dzielniami. Rozdział mieszkań idzie w tym kierunku, by termin oczeki-T a b e l a 2
M ieszkania w ym ienione (otrzymane i przekazane) m iędzy poszczególnym i spółdzielniam i w L oda w latach 1977— 1979«
M ieszkania N a zw a spół-dzielni m iesz-kaniow ej гаzem w olne 1 u z y s-kane otrzym ane od innych spółdzielni przekazane innym spółdzielniom * 1977 1979 1977 1977 1979 1977 1979 RSM „Lokator" 2 190 1 493 21 412 241 120 80 RSM „Bawełna" 2913 2 991 137 39 657 808 RSM „Polesie" 2 176 1 370 77 35 32 8Í9 257 RSM „O siedle M łod ych 1' 994 994 16 898 854 ŁSM 582 680 90 169 65 10 111 SM „Ogniwo" 515 333 91 98 49 113 24 O gółem 9 370 7811 295 1 749 1 280 1 749 1 280
a M ieszk an ia na k o n d y g n acjach p o d staw o w y ch (bez m ieszkań ro ta c y jn y c h ).
Ż r ó d ł o : O p raco w an ie w łasn e w o p a rc iu o dane z w ydziału spraw m ieszkaniow ych SBM w Łodzi.
w ania we w szystkich spółdzielniach był jednakow y oraz by zachować pew ną pulę nie przydzielonych mieszkań we wznoszonych budynkach, trzeba bowiem uwzględnić potrzeby tych członków, którzy pragną znić lokalizację otrzym anego mieszkania. Tabela 2 obrazuje liczbę mie-szkań otrzym anych, a również przekazanych innym spółdzielniom w latach 1977— 1979.
Ad 3. Sprzedaż dotyczy mieszkań nabyw anych za pośrednictwem Biura H andlu Zagranicznego ,Locum", a więc całkowicie lub częściowo za dewizy. N abyw cą mieszkania i członkiem spółdzielni za pośrednic-tw em tego Biura może zostać obyw atel polski lub innego pańspośrednic-tw a
(przede w szystkim polskiego pochodzenia), klóry posiada praw o stałe-go pobytu i zam eldowania w Polsce9. Liczbę mieszkań sprzedanych przez powyższe Biuro w Łodzi obrazuje tab. 3.
W idzimy, iż najw ięcej osób kupuje mieszkania częściowo za dewizy i złotówki, znikomy odsetek stanow ią osoby nabyw ające mieszkania tylko za dewizy. Jeżeli chodzi o rodzaj budow anych mieszkań, to oka-zuje się, iż najw ięcej osób nabyw a mieszkania typu M-3, przy czym w yraźnie zwiększyło się zainteresow anie mieszkaniami większymi: M-4 oraz M-5.
Ad 4. W ramach prac adm inistracyjno-gospodarczych prow adzony Jest między innymi sek retariat i kancelaria Spółdzielczego Biura M iesz-kaniowego. Działalność swoją Spółdzielcze Biuro M ieszkaniowe pro-wadzi na podstaw ie rocznych planów finansow o-gospodarczych zatw ier-dzanych przez W ojew ódzką Spółdzielnię M ieszkaniową.
Z działalności Spółdzielczego Biura M ieszkaniowego i działów człon- kow sko-m ieszkaniowych spółdzielni wynika, że w odniesieniu do osób otrzym ujących m ieszkania za pośrednictw em U rzędu M iasta prace zwią-zane z reje stracją kandydatów prow adzą nadal spółdzielnie. Jest to duże obciążenie, zważywszy, iż w 1979 r. 3850 mieszkań, tj. 35,3% w stosunku do ogółu oddanych, otrzym a ludność w powyższy sposób. Ponadto ciągle jeszcze spółdzielnie prow adzą spraw y kandydatów i członków, którzy zapisali się przed pow ołaniem Spółdzielczego Biura M ieszkaniowego oraz. kartoteki, a także udzielają informacji, rozpatru-ją spraw y zw iązane z przyśpieszaniem przydziału i zamianą mieszkania. W obecnej sytuacji trudno mówić o zakładanym odciążeniu spółdzielni, a konkretnie ich działów członkowsko-mieszkaniowych. Również dzia-łalność w ydziału spraw m ieszkaniow ych nie obejm uje swym zakresem całokształtu spraw związanych z zamianą mieszkań (łącznie z zamianą
8 Szczegółow e opracow anie na tem at działalności Biura Handlu Zagranicznego , Locum" por.: B. N e n e m a n - C h a j d u k , Działalność pełn om ocnik a Biura Handlu Zagranicznego „Locum" na terenie w o j e w ó d z t w a m iejs k ieg o łó dzkie go, „Z eszyty N a -uk ow e UŁ" 1979, 5. Ш, z. 41.
M ieszkanie sprzedane przez BHZ „Locum" w latach 1974— 1978 w Łodzi
Rok
M ieszkania sprzedane Sprzedaż w p o szczeg ó ln y ch kategoriach Liczba bonifi-kat liczba % liczba % ogółem $ u s S U S + z ł zł S U S S U S + z ł zł M-2 M-3 M-4 M -5/6 M-2 M-3 M-4 M -5/6 1974 8 4 1 3 50,0 12,5 37,5 2 3 3 — 25,0 37,5 ■37,5 — — 1975 110 7 18 « 5 6,4 16,4 77,2 22 45 35 8 20,0 40,9 31,8 7,3 1976 291 lT 101 179 3,8 34,7 61,5 46 J26 97 22 15,8 43,3 33,3 7,6 35 1977 349 14 176 159 4,0 50,4 45,6 116 148 52 33 33,2 42,4 14,9 9,5 51 1978 423 19 270 134 4,5 63,8 31,7 11 153 113 85 17,0 36,2 26,7 20,1 84
Ż r ó d ł o : O bliczen ia w ła sn e w o p a rc iu o m a te ria ły BHZ ,.L ocum " w Łodzi.
D z ia ła ln o ść S p ó łd z ie lc z e g o B iu ra M ie sz k a n io w e g o w Ł o d z i
mieszkań między spółdzielniami), chociaż takie było pierw otne zało-żenie.
Całkow ite skupienie wszystkich spraw zw iązanych z zamianą miesz-kań oraz uregulow aniem rejestracji kandydatów w Spółdzielczym Biu-rze M ieszkaniowym w ydaje się w pełni uzasadnione. Pozwoli to bo-wiem spółdzielniom zwrócić baczniejszą uw agę na problem y eksplo-atacji, tak ważne dla utrzym ania pełnej spraw ności budynków oraz na polepszenie działalności społeczno-wychowawczej wśród mieszkańców osiedli.
N astępne publikacje na temat, działalności WSM skupią się na omó-w ieniu roli pozostałych podległych jej zakładóomó-w. W efekcie dadzą one odpowiedź na pytanie; Czy odpow iedzialne zadania, jakie stoją przed W ojew ódzką Spółdzielnią M ieszkaniową, dotyczące koordynow ania i kontroli działalności spółdzielni podstaw ow ych zostały zrealizowane, a jeżeli nie w pełni, to w czym tkwią przyczyny?
