Hanna Sawicka
"W 450 rocznicę urodzin Jana
Kochanowskiego"
Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 80-83
in ą d dostępnych, wglądowi fenomenologicznemu lu b p s y c h o lo g ic z n e mu^ d r u g i , re p re z e n to w a n y p r z e z świadomych swych o g r a n ic z e ń zwolenników p o e t y k i o p is o w e j, uznawał podmiot za z o b ie k ty w iz o waną k r e a c j ę te k s to w ą i t y l k o w takim s e n s i e d o s tę p n ą b a d a n iu li t e r a t u r o z n a w c z e m u . N ie ja k o obok t e j r ó ż n i c y poglądów sytuowa ł y s i ę wypowiedzi d y s k u ta n tó w , k ła d ą c y c h n a c i s k na uwarunkowa n i a k u l t u r y l i t e r a c k i e j jak o z a s a d n ic z e d la sposobu fu n k c jo n o wania r e l a c j i : a u t o r - p o d m io t. Zdaniem n i ż e j p o d p isa n e g o , n a j b a r d z i e j w y r a z i s t ą i r a d y k a l n ą p ró b ą w y sło w ien ia c a ł e j t e j p r o b le m a ty k i b y ł a wypowiedź S . B a lb u s a , k t ó r y u s ił o w a ł r o z g r a n i czyć p o la k o m p e te n c ji l i t e r a t u r o z n a w s t w a i k u ltu ro z n a w stw a w tym w z g lę d z ie . Dr P i o t r S t a s i ń s k i „W 450 ROCZNICĘ U R O D Z IN J A N A K O C H A N O W SK IE G O ”
Sprawozdanie z sesji naukowej
W d n i u 19 k w i e t n i a 1980 r . O ddział O l s z ty ń s k i Towarzystwa L i t e r a c k i e g o im. Adama M ickiew icza - obchodzący 3 0 - l e c i e d z i a ł a l n o ś c i - z o rg a n iz o w a ł p rz y w s p ó łu d z ia le K uratorium Oświaty i Wychowania s e s j ę naukową pośw ięconą 450 r o c z n i c y u r o d z in J a n a Kochanowskiego.
O tw arcia s e s j i d o k o n a ła d r A. M a c k o w i c z - p r e z e s O d d z ia łu , k t ó r a p r z e d s t a w i ł a u d z i a ł i r o l ę Towarzystwa w dosko n a l e n i u wiedzy p o l o n i s t y c z n e j n a u c z y c i e l i . W c z a s a c h , gdy Ol s z ty n pozbawiony b y ł u c z e l n i typu hu m an isty czn e g o , Towarzystwo s p e ł n i a ł o j e d n o c z e ś n ie z n a c z ą c ą r o l ę w ż y c iu l i t e r a c k i m m ia sta i województwa. S ta ra n ie m O ddziału odbyło s i ę 245 odczytów,
wy-g ła s z a n y o h p r z e z l u d z i n a u k i z ośrodków ak ad em ick ich c a łe wy-g o k r a j u , a obejm ujących r o z l e g ł y o b sz a r tem a ty c z n y . Towarzystwo u w z g lę d n ia ło ta k ż e w s w o je j d z i a ł a l n o ś c i p ro b le m a ty k ę r e g i o n a l n ą , p o r u s z a n ą m .in . w o d c z y ta c h p r e z e n t u j ą c y c h l i t e r a t u r ę War m ii i Mazur. Tej tem aty ce poświęcone s ą rów nież p l e n e r y l i t e r a c k i e , s k u p ia j ą c e p o lo n is tó w i p i s a r z y , organizowane od p i ę c i u l a t w s p ó ln ie z Oddziałem O lsztyńskim Związku L ite r a tó w P o lskich.
P ie rw sz y r e f e r a t s e s j i , p t . " C z te r y w ie k i sławy J a n a Ko chanow skiego", w y g ł o s i ł d r M . K o r o l k o ( IB L ) . P o d k r e ś l i ł w nim n i e p r z e m i j a j ą c e w a r t o ś c i p o e z j i J a n a z C z a rn o la s u , k t ó r e go s p e c y f i k a tw ó rcza w y n ik a ła z re n e sa n so w e j postaw y człow ieka n i e p o s p o l i t e g o . Dla w sp ó łc z e sn y c h p o e z ja Kochanowskiego s ta n o w i ł a n i e j a k o wzorzec e s t e t y c z n y i s tw o rz y ła p ie r w s z ą w k r a j u " s z k o ł ę p o e ty c k ą " ; lansowany model l i t e r a t u r y n a ś la d o w c z e j s p r a w i a ł , że w i e r s z e p o e ty tra k to w a n o ja k o wzór p o l s k i e j l i r y k i . Sława Kochanowskiego, zd o b y ta za ż y c i a , p r z e t r w a ł a p r z e z w iek XVII. Mimo że w zniszczonym wojnami k r a j u w ie r s z e p o e ty n i e znajdow ały wydawców, b y ł y one w c ią ż żywe, znane i znajdowa ł y anonimowych o ra z jawnych im i t a t o r ó w . Chwilowy spadek popu l a r n o ś c i a u t o r a "Trenów" w o k r e s i e k o n t r r e f o r m a c j i , gdy dopa trywano s i ę w jeg o t e k s t a c h t r e ś c i sk ierow anych p rz e c iw K ościo ł o w i , n i e p r z e k r e ś l i ł jego o b e c n o ś c i w p o l s k i e j l i t e r a t u r z e . W c z a s a c h o ś w ie c e n ia n a s t ą p i ł o ponowne z a in te r e s o w a n ie tw ó rc z o ś c i ą p o e t y , a wydane p r z e z F r a n c is z k a Bohomolca w 1768 г . "Кущу w s z y tk ie w jedno zeb ra n e J a n a Kochanowskiego" zapoczątkow ały s t u d i a naukowe nad je g o dorobkiem twórczym. Podobnie romantycy u w a ż a li s i ę za spadkobierców te g o d z i e d z i c t w a . Odtąd w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j ro z p o c z ę ło s i ę t r w a łe i s t n i e n i e s p u ś c iz n y J a n a z C z a rn o la s u , k t ó r ą p r z e j ę ł y n a s tę p n e p o k o le n ia poetów .
k t ó r a z a j ę ł a s i ę zagadnieniem " T r a d y c j i c z a r n o l e s k i e j w s z k o l nym n a u c z a n iu l i t e r a t u r y " . Powoławszy s i # m .in . na a n a l i z ę przeprowadzonych, badań d o ty c z ą c y c h p e r c e p c j i tw ó r c z o ś c i Kocha nowskiego w s z k o l e , s t w i e r d z i ł a , że w d y d a k ty c e s z k o l n e j w ciąż dom inuje szablonowy sposób ukazywania tw ó r c z o ś c i p o e t y , n a r z u
cony p r z e z kanony metodyczne i programy n a u c z a n i a . Skrępowany nim i n a u c z y c i e l , a n a l i z u j ą c z m ło d z ie ż ą k i l k a wybranych pozy c j i le k tu ro w y c h z b o g a te g o dorobku p o e t y , k r e ś l i je g o ob raz p rz e d e w szystkim ja k o p a t r i o t y i o b y w a te la , re z y g n u ją c z uwag n a t u r y p s y c h o lo g i c z n e j i f i l o z o f i c z n e j . Testowe b a d a n ia u c z n io w s k i e j r e c e p c j i tw ó r c z o ś c i a u t o r a " P i e ś n i " p o t w i e r d z a j ą szkod
liw o ś ć schematyzmu d y d a k ty c z n e g o . Kończąc wypowiedź, p r e l e g e n t ka p o s t a w i ł a p y t a n i e , sk ierow ane do n a u c z y c i e l i : czy n a l e ż y p rz e d e w szystkim p r z y b l i ż a ć uczniom t e k s t p o e t y c k i Kochanow s k i e g o , czy k ł a ś ć n a c i s k na w iedzę i kom entarz o tym t e k ś c i e ?
Doc. d r W .J. P o d g ó r s k i ( IKN) mówił o J a n i e Kocha nowskim na Warmii i M azurach", na p o d s ta w ie wyników poszukiw ań utworów p o e ty zam ieszczan y ch anonimowo w k a n c j o n a ł a c h mazur s k i c h . R e f e r e n t p ow ołał s i ę p rz e d e w szystkim na "Nowo wydany k a n c j o n a ł p r u s k i " z r . 1741 (do r . 1926 u k a z a ło s i ę 71 k o l e j nych e d y c j i o łącznym n a k ł a d z i e 50 t y s i ę c y eg z e m p la rz y ), w k tó rym na 49 psalmów 51 s ta n o w i z a p o ż y c z e n ia z " P s a ł t e r z a Dawidów" Kochanowskiego. Tak wysokie n a k ła d y n i e z a s p o k a j a ł y je d n a k za p o trz e b o w a n ia w ie rn y c h , t o t e ż C.K. Mrongowiusz w 1800 r . o g ło s i ł drukiem "Wybór n i e k t ó r y c h p io s e n e k nab o żn y ch ", a w 1805 £ . - " P i e ś n i o k s i ą g , c z y l i k a n c j o n a ł g d a ń s k i" , z a m ie s z c z a ją c w nim ró w n ież p r z e d r u k i psalmów Kochanowskiego o raz hymn "Czego c h c e s z od n a s , P a n i e , za Twe h o jn e d a r y . . . " (w zmienionym b rz m ie n iu :"C z e g o c h c e s z po n a s , P a n i e . . . " ) . R e f e r e n t z w r ó c ił uwagę na p o s t a ć n a u c z y c i e l a g r e k i i ł a c i n y w g im n a z ja c h T o ru n ia
i K ę trz y n a L.K. KÜhnasta (1 8 1 3 -1 2 7 2 ), a u t o r a wydanej w K ę trz y n i e k s i ą ż k i "D eutsche K i r c h e n l i e d e r ąn P o le n " , k t ó r y s k r u p u l a
t n i e odnotowuje a u to r s tw o p i e ś n i p o l s k i c h poetów . KUhnast w s w o je j b i b l i o g r a f i c z n e j p r a c y p o ś w i ę c i ł Janowi Kochanowskiemu o b sz e rn y p r z y p i s , z a w i e r a j ą c y dane b i o g r a f i c z n e o p o e c i e .
Wśród p o p u la ry z a to ró w utworów Kochanowskiego r e f e r e n t wym ienił t e ż osobę p a s t o r a H. P e ł k i - n a u c z y c i e l a gimnazjum w E ł k u , p ó ź n i e j d y r e k t o r a seminarium e w a n g e lic k ie g o w Królewcu, o którym wspominał W. K ę t r z y ń s k i jak o o czło w iek u odznaczającym s i ę p a s j ą grom adzenia p i e ś n i m azu rsk ich i " p r z y c h y l n o ś c i mowie p o l s k i e j " .
S e s j ę zamknęło w y s t ą p ie n ie mgra J . K o r k o z o w i c z a - p o l o n i s t y i w i e l o l e t n i e g o d y r e k t o r a Liceum O g ó ln o k szta łc ąceg o w O s t r ó d z i e , p t . " 0 moich s p o tk a n i a c h z p o e z j ą J a n a Kochanow
s k i e g o " . Mówca o p o w ie d z ia ł o wpływie na je g o p o k o l e n i e , d o r a s t a j ą c e w d w u d z i e s t o l e c i u międzywojennym, p o e z j i a u t o r a "Odprawy posłów g r e c k i c h " . P o d k r e ś l i ł r o l ę w y b itn y c h humanistów - p r o f e sorów u n i w e r s y t e c k i c h - k t ó r z y u k azy w ali tw ó rczo ść J a n a z C zar n o l a s u na s e m in a r ia c h i wykładach - wśród n i c h p ro feso ró w Wac ława Borowego i J u l i a n a K rzyżanow skiego.
Mgr Hanna Sawicka
„R EC E PC JA TW ÓRCZOŚCI JA N A K O C H A N O W SK IE G O W P O L S C E ”
Sprawozdanie z sesji naukowej
W d n i u 21 k w i e t n i a 1980 r . w s a l i k o n f e r e n c y j n e j o l s z t y ń s k ie g o R a tu s z a odbyła s i ę s e s j a naukowa, zorganizow ana p r z e z Zakład F i l o l o g i i P o l s k i e j Wyższej S z k o ły P e d a g o g ic z n e j w O ls z ty
