Sprawozdanie z działalności Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN za rok 1981

K

R

O

N

I

K

A

Z KRAJU

SPRAW OZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU H ISTO RII NAUKI I TEC H N IK I PA N ZA ROK 1981

W roku spraw ozdaw czym zadania K om itetu b yły realizow ane zarówno przez Prezydium, jak i za pośrednictw em Kom isji. Dnia 18 listopada na pierwszym zebraniu Prezydium KHNiT przeprowadzono dyskusję nad m aszynopisem części pierwszej tomu IV Historii nauki polskiej, om aw iającej w a­ runki jej rozwoju w latach 1863—1918. Jej rezultatem była ankieta przygotow ana przez naczelnego redaktora Historii nauki polskiej — prof. Bogdana Suchodolskie­ go — w spraw ie m ateriałów dotyczących IV tom u tej syntezy. W zm iankowaną ankietę przekazano członkom K om itetu oraz zainteresow anym specjalistom .

Na plenarnym posiedzeniu Kom itetu, który obradował w październiku 1981 r., prof. Janusz Tazbir przedstaw ił inform ację o działalności K om itetu w kadencji 1978—1981. Po w ypow iedzi przew odniczącego K om itetu spraw ozdanie z działalności złożyli również przewodniczący Komisji. W trakcie posiedzenia dokonano w yborów now ego przewodniczącego oraz pozostałych członków Prezydium K om itetu. W w y ­ niku tajnych w yborów przewodniczącym K om itetu został prof. Andrzej Grabski, a wiceprzew odniczącym i prof. Jerzy Dobrzycki i doc. Irena Stasiew icz-Jasiuk ow a. Na członków Prezydium wybrano: prof. Jana Brodę, doc. Bohdana Jaczew skiego, prof. Józefa Miąso, doc. Tadeusza Nowaka, prof. Jerzego M ichalskiego, prof. M i­ chała Odlenickiego-Poczobuta, prof. Bogdana Suchodolskiego i prof. Janusza Taz­ bira. Sekretarzem Naukowym Kom itetu został w ybrany doc. B. Jaczewski.

W roku spraw ozdaw czym pod patronatem Prezydium K om itetu redagowano serię w ydaw niczą (w jęz. obcych) z zakresu historii nauki, ośw iaty i techniki. K on­ tynuow ano prace zm ierzające do w ydania w języku angielskim studium prof. J. Piaskow skiego O stali dem asceńskiej, doc. K aroliny Targosz La cour savante du

Luise Marie de Gonzague et ses liens scientifiques ave c la France (1646— 1667) oraz

prof. P aw ła Rybickiego Recepcja Arystotelesa u progu ery n owożytnej.

Spośród K om isji K om itetu Historii Nauki i Techniki znaczną aktyw ność prze­ jaw iała Komisja d/s nauczania historii nauki i techniki, której przew odniczyła doc. I. Stasiew icz-Jasiukow a. Pow ażnym osiągnięciem tej K om isji był w spółudział w w ydaniu w ram ach współpracy polsko-czechosłow ackiej PAN i CSAV — książki w języku angielskim i niem ieckim pt. Problems of Teaching the H is to ry of Science. Prague 1981. Autoram i tej publikacji — ogłoszonej w ram ach w ydaw nictw a CSAV — jest zespół w ykładow ców historii różnych dyscyplin z PRL i CSRS; re­ daktoram i naukowym i — Luboś N ovy (CSRS) i Irena Stasiew icz-Jasiuk ow a (Pol­ ska). W książce om awiane są problem y m etodologiczne nauczania dziejów historii nauki i techniki oraz nauczanie tej dyscypliny w okresie m iędzyw ojennym i po drugiej w ojn ie św iatow ej.

508 K ron ika

K om isja skoncentrowała rów nież uwagę na p rzygotow yw aniu podręczników bądź skryptów z historii poszczególnych dyscyplin. I tak podręcznik pióra prof. J. Brody z zakresu historii leśn ictw a znajduje się w druku w PZWL; w fazie końcowej są skrypty z historii nauk społecznych (T. Bieńkowski) i z historii nauk ścisłych (J. Dobrzycki) dla uniw ersyteckich studiów bibliotekoznaw czych, które będą obowiązyw ać w skali ogólnopolskiej. Przygotow yw any jest przez wykładowców historii m edycyny skrypt z zakresu tej dyscypliny — adresow any do studentów akadem ii m edycznych. N atom iast gotow y już skrypt pt. Historia pojęć chemii — pióra R. M ierzeckiego — nie może, niestety, znaleźć w ydaw cy. W trakcie opra­ cowania znajduje się również skrypt z zakresu historii nauk ścisłych przeznaczony dla UMCS.

Drukuje się (Ossolineum) — opracowana pod naukową redakcją I. Stasiew icz- -Jasiukow ej — obszerna synteza (ok. 600 ss.) pt. Dzieje nauczania historii nauki

i technik i w Polsce (od XVI w. do chw ili obecnej).

W ram ach K om isji działały cztery grupy robocze: a) d/s nauczania historii nauki powszechnej, b) d/s nauczania historii nauk medycznych, c) d/s nauczania historii nauk ścisłych, d) d/s nauczania historii nauk leśnych. D ziałalność grup ro­ boczych koncentrowała się głów n ie na ujednoliceniu nauczania historii poszczegól­ nych dyscyplin w skali - ogólnopolskiej i na zw iększeniu ilości godzin w ykładów i konw ersatoriów z tego przedmiotu.

Kom isja H istorii Techniki koncentrowała się na opracow ywaniu konspektu dzieła, obejm ującego całość dziejów techniki polskiej. Zebrano m ateriały obrazu­ jące stan bądań nad poszczególnym i dziedzinam i historii techniki. Podstaw ę sta­ n ow i tu cykl artyk ułów opublikowanych w „K wartalniku H istorii Nauki i T echni­ k i” inform ujących o stanie badań w zakresie historii górnictwa, hutnictwa, te le ­ kom unikacji, rolnictwa, przem ysłu spożywczego, leśnictw a, drzewnictwa, w łók ien ­ n ictw a i skórnictw a oraz techniki wojennej.

K om isja H istorii Prasy Technicznej opublikowała w postaci 3 broszur zebrane m ateriały (J. Pazdura: Polskie czasopiśm iennic tw o budowlane do 1918 r.; T. To- polnickiego: „Przegląd B u d o w la n y” 1919—1939; T. Nawrota: Polskie czasopiśmien­

n ic tw o prze m ys łu budowlanego w 35-leciu 1945— 1979). Ukończone zostało rów nież

studium m onograficzne o czasopiśm ie „A rchitekt” (mgr H. Starostka-Chrzanowska); autorka kontynuow ała grom adzenie m ateriałów do pracy doktorskiej pt. Polskie

cz asopisma budowla ne w l. 1918—1939.

K om itet H istorii N auki i Techniki reprezentow ał polskie środow isko nauko­ w e — historyków nauki i techniki — na arenie m iędzynarodowej utrzym ując prze­ de w szystkim zw iązki z Sekcją H istorii N auki M iędzynarodowej U nii H istorii i F ilozofii Nauki. KHNiT w esp ół z Polską Grupą Narodową MUHiFN, Instytutem Historii N auki, O św iaty i T echniki PA N oraz Kom itetem N aukoznaw stw a PAN u stalił listę osób, które reprezentow ały P olsk ę na XVI M iędzynarodowym K on­ gresie Historii Nauki w Bukareszcie (VIII-—I X 1981). Osiem nastoosobowa grupa polska w zięła ak tyw ny udział w obradach kongresow ych, przedstaw iając w sum ie 19 kom unikatów bądź referatów . W trakcie Obrad Kongresu obradowało Zgroma­ dzenie Ogólne M iędzynarodowej Akadem ii H istorii Nauki, które wybrało członka korespondenta prof. E. O lszew skiego na członka rzeczyw istego Akadem ii. Na kon­ gresie w ybrano rów nież now e w ładze ICOHTECu. Spośród członków KHNiT w skład Zarządu ICOHTECu w eszli: prof. E. O lszew ski i dr B olesław Orłowski. Członkami K om isji d/s N auczania MUHiFN w ybrano prof. J. M iąso i zaocznie doc. I. Stasiew icz-Jasiukow ą.

Bohdan J a czew sk i