"Kratkaja istorija chimiczeskoj promyszlennosti SSSR", P. M. Łukjanow, Moskwa 1959 : [recenzja]

286 R ecenzje

P. M. Ł u k j a n o w, K r a tk a ja istorija chim iczeskoj prom yszlennosti SSSR. Izdatielstw o A kadiem łi Nauk SSSR, M oskwa 1959, s. 464.

K r ó tk a historia p rzem ysłu chemicznego Z SR R jest wtórnym rezultatem w ieloletn ich badań autora nad historią przem ysłu chem icznego R osji i ZSRR. W latach 1948—1955 ukazały się cztery bardzo obszerne tom y jego dzieła Historia rzem io sł chem icznych i p rze m ys łu chemicznego Rosji do końca X I X wieku . D zieło to obfitujące w liczne szczegóły historyczne i techniczne nie mogło zaspokoić zapotrzebowania na książkę zw ięźle traktującą ten temat, zapotrzebowania, jakie pojaw iło się wśród inżynierów -chem ików , studentów w ydziałów chem icznych w yższych uczelni, historyków techniki, ekonomistów. Dla nich w ięc przygotował autor K r ó tk ą historię rozszerzając jednocześnie jej zakres w stosunku do sw ej podstaw owej publikacji o w iek X X i lata w spółczesne.

O ile w ielk ie tradycje rosyjskiej nauki chem icznej uosobione w pracach Łom onosowa i M endelejew a są powszechnie znane i uznawane, to nie można tego powiedzieć o osiągnięciach rosyjskiego, a częściowo i radzieckiego prze­ m ysłu chem icznego. Łukjanow przedstaw ia w oparciu o liczne materiały źródłowe i w cześniejsze publikacje w arunki pow stania i dynam ikę rozwoju rosyjskiej techn iki chem icznej. W skazuje na charakterystyczną dla niej ścisłą w ięź nauki z techniką w ystępującą już od początkowych form rzemiosła. W łaśnie ten okres, czasy Piotra I, a dalej Katarzyny II, kiedy przem ysł rosyj­ sk i znajdował oparcie w monarchii, był okresem w ielkich osiągnięć rosyj­ skich na polu technologii chem icznej. W w ieku X IX n iezw ykle trudnym dla rozwoju przem ysłu w R osji w w ieku ograniczenia rozwoju tego przem ysłu przez carat, w w iek u ekspansji obcego kapitału, przem ysł chem iczny w Rosji n ie rozwija się w praw dzie tak szybkę, ale i n ie upada. W stosunkowo małym stopniu ingeruje tu obcy kapitał, fabrykam i kierują rosyjscy inżynierowie i technologow ie. Autor pokazuje, jak w ielokrotnie w R osji znajdowano lepsze > m etody otrzym yw ania tych czy innych produktów, jak usprawniano tu stoso­ w ane za granicą procesy technologiczne; zwraca też uwagę na sukcesy ekspor­ tow e rosyjskiej chem ii. Szeroko została rów nież omówiona w książce naj­ nowsza historia radzieckiego przem ysłu chemicznego, pokrótce scharaktery­ zowano też dalsze perspektyw y rozwojowe. Na uwagę zasługuje om ówienie dziejów przygotowania kadr dla przem ysłu chem icznego przez rosyjskie i ra­ dzieckie w yższe uczelnie i zawodow e szkoły chemiczne.

S. F.

The W orks of Pier Luigi Nervi. Fredric A. Praeger, New York 1957 s. 141. The str uctures of Eduardo Torroja. F. W. Dodge Corporation, New York 1958, s. 198.

W ydawać by się mogło dziwne odnotow yw anie w „Kwartalniku Historii N auki i Techniki” dwu pięknych albumów traktujących o dziełach Nerviego i Torrojy, ludzi tak żyw o uczestniczących w kształtow aniu techn iki budowla­ nej dzisiejszych dni. Technika przez nich reprezentowana, naw et pochodząca z początkowego okresu działalności, uchodzić może jeszcze nadal za wyraz