Nowe próbne wytopy żelaza w Słupi Nowej

Kronika ₂₂₇

wania postępującego procesu odrodzenia narodu, co szczególnej aktualności na­ brało w chwili narodzin Księstwa Warszawskiego. Takie ujęcie- nowych i n aj­ nowszych dziejów narodu, obejmujące jednak — pod wpływem sugestii S. Potoc­ kiego — również „czasy odleglejsze“ i wyjaśniające genezę „ostatnich odińian“ , przeciwstawiłoby się i zaprzeczyło rozpowszechnionym wśród społeczeństwa fran ­ cuskiego poglądom K. Rulhière’a, autora Histoire de Vanarchie de Pologne.

Doc. Dihm wykazał, w brew przyjętym dotychczas wynikom badań Kraushara, że zamiar Towarzystwa został częściowo zrealizowany przez J. U. Niemcewicza: bezpośrednio po swoim powrocie ze Stanów Zjednoczonych opracował on Dzieje współczesne, obejmujące w 2 częściach okres od bitw y pod Jeną do zdobycia G alicji wschodniej w 1809 r. Zdaniem doc. Dihma, tekst opublikowany na podstawie zagi­ nionej już dziś kopii z biblioteki w Rogalinie — stanowi jedynie część większej całości.

Analiza Dziejów współczesnych pozwala na określenie bazy źródłowej, z której korzystał ich autor (wykorzystanie, obok*własnych spostrzeżeń i doświadczeń, prac i przekazów ludzi współczesnych Niemcewiczowi, zwłaszcza w części odnoszącej się do czasów przed przybyciem autora do Polski; zupełny brak źródeł z tajnych archi­ wów), a także prowadzi do wniosków o charakterze metodologicznym. Przede wszystkim uderza podatność Niemcewicza na presję współczesnych wydarzeń, skła­ niająca go nierzadko do świadomego ukrywania pewnych faktów, a widoczna szczególnie wyraźnie przy porównywaniu Dziejów współczesnych z zachowanymi dziennikami Niemcewicza. W jego postawie badawczej dostrzec można preroman- tyzm, optymizm w interpretacji faktów historycznych, łatwość przypisywania de­ cydującej roli wydarzeniom przypadkowym, a wreszcie — znamiona wczesnego historyzmu.

Ostatnie stwierdzenia referenta stały się przedmiotem dyskusji, w której w y ­ sunięto postulat ściślejszego sprecyzowania związków poglądów Niemcewicza ze stanowiśkieim historiografii romantycznej (prof. J. Michalski, dr S. Grzybowski); zakwestionowano podkreśloną przez referenta tezę o nowatorstwie Niemcewicza jako autora Dziejów współczesnych (prof. Michalski); ponadto zwrócono uwagę na * przygotowanie autora Śpiewów historycznych do badań nad przeszłością w duchu historiografii przedlelewelowskiej, wiążącej ambicje historyka z zamiłowaniami literata i publicysty (dr Grzybowski).

W odpowiedzi doc. Dihm podkreślił, że przedmiotem referatu była tylko część opracowanej przez niego większej rozprawy, w której — w oparciu o szersze tło porównawcze — wykazuje szczegółowo nowatorstwo Dziejów Niemcewicza w ze­ stawieniu z D ziejam i Księstwa Warszawskiego F. Skarbka oraz obrazuje różne od szkoły naruszewiczowskiej, przygotowujące grunt pod mesjanizm — stanowisko autora Śpiewów historycznych.

Renata Dutkowa

NOW E PRÓBNE W Y T O P Y Ż E L A Z A W S ŁU P I N O W E J*

W dniach 2— 10 września 1964 r. przeprowadzono w Słupi Now ej próbne w y ­ topy żelaza z rudy wysokofosforowej (powyżej — l,5ó/o P). Zasadniczym założeniem było powtórzenie w ytopów z 1963 r. *, jednak z rudy o znacznie wyższej zawartości

* Por. notatkę Doświadczalne wytopy żelaza w piecach starożytnych w K ronice zagranicznej niniejszego numeru, s. 239.

1 Por. informację w nrze 1/1964 „Kw artalnika“ , s. 158, oraz artykuł: M. R a d ­ w a n , Dalsze próbne wytopy w piecykach dymarskich typu świętokrzyskiego w nrze 3—4/1964 „Kw artalnika“ .

228 Kronika

żelaza (ok.

50°/o

Fe wobec

32°/o

Fe w

1963

r.) i znacznie niższej zawartości krze­ mionki (poniżej lOtyo S i0 2 wobec

32°/o).

Celem doświadczeń było oznaczenie korelacji, czyli przechodzenia fosforu do metalu i do żużla w warunkach procesu dymarskiego.

Przeprowadzono dwa wytopy, a otrzymane z nich gąbki metalu i żużla stano­ wią przedmiot badań laboratoryjnych. Nowością było zastosowanie przy wytopach miechów Skórzanych trójkątnych, pracujących rytmicznie, o napędzie ręcznym. Do­ świadczenia były magnesem przyciągającym licznych ciekawych. Odwiedził je rów­ nież wiceprzewodniczący Prezydium Kieleckiej W EN, mgr Bąk-Dzierżyński.

M. R.

JU BILEU SZO W A SESJA N A U K O W A U N IW E R SY TE TU JA G IELLO Ń SK IEG O Obchody sześćsetlecia Uniwersytetu Jagiellońskiego rozpoczęła w dniach 6— 8 maja 1964 r. międzynarodowa sesja naukowa na temat: Dzieje Uniwersytetu K ra­ kowskiego na tle historii uniwersytetów w Europie.

Ideą przewodnią sesji, szczególnie konsekwentnie przeprowadzoną w pierwszej je j połowie, było porównawcze przedstawienie podstawowych koncepcji i głównych czynników rozwoju uniwersytetów europejskich, które by pozwoliło rzucić nowe światło na dzieje Akadem ii Krakowskiej. Taki charakter miało pierwsze robocze posiedzenie sesji, na którym historycy uniwersytetów: w Krakowie, Pradze, Peczu i Wiedniu przedstawili tło historyczne i przebieg niemal jednoczesnego założenia tych czterech pierwszych środkowoeuropejskich uniwersytetów.

Podobnie na drugim posiedzeniu, po wprowadzającym referacie prof. S. Stelling- Michauda (Szwajcaria) — przewodniczącego Międzynarodowej Kom isji do Badań nad Historią Uniwersytetów — o renesansowej koncepcji uniwersytetu, uczestnicy sesji wysłuchali czterech komunikatów o koncepcji uniwersytetów francuskich, włoskich, angielskich i niemieckich w dobie odrodzenia.

Jasność koncepcyjna zatraciła się jednak w drugiej połowie sesji, referaty bo­ w iem nie były już w tedy tak dobrze ze sobą skoordynowane.

Przed rozpoczęciem właściwych obrad otwarte zostało Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w pięknie odnowionych salach Collegium Maius. W dniach zaś następnych otwarto wystawy okolicznościowe: Uniwersytet Jagielloński w dokumen­ cie i książce oraz Zycie artystyczne Krakowa w okresie świetności Uniwersytetu.

E. O.

W R O C ŁA W S K A SESJA N A U K O W A

PO ŚW IĘCO NA H IS T O R II M A T E M A T Y K I PO LSKIE J

W programie roku jubileuszowego Uniwersytetu Jagiellońskiego odbyła się we W rocławiu w dniach 13—14 marca 1964 r. sesja naukowa, poświęcona historii mate­ matyki polskiej. W sesji, zorganizowanej wspólnie przez Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Wrocławski i Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, wzięło udział kilka­ dziesiąt osób ze wszystkich placówek naukowych kraju.

Pierwszego dnia przed południem uczestnicy wysłuchali trzech referatów: doc. Z. Opiala (Kraków) o matematyce na Uniwersytecie Jagiellońskim w X I X w.; mgra A. Kokoszkiewicza (Warszawa) o matematyce na Uniwersytecie Warszawskim w X I X w. oraz dra A. Mąkowskiego (Warszawa) o J. F. Kuliku. Popołudniowe po­ siedzenie wypełniły wspomnienia o matematyce polskiej przed pierwszą wojną