1. Giaur George’a Byrona – charakterystyka bohatera bajronicznego
1. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Uczeń wie, kim był G. Byron i zna jego najważniejsze dzieła. Uczeń wie, czym jest bajronizm, jaką postać określa się mianem bohatera bajronicznego, zna przykłady takich bohaterów. Uczeń wie, czym jest powieść poetycka i zna utwór Giaur, będący jej przykładem.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• scharakteryzować bohatera bajronicznego na podstawie Giaura G. Byrona,
• wskazać motywacje postępowania bohatera bajronicznego,
• znaleźć ekwiwalentny termin na określenie bohatera bajronicznego początku XXI wieku,
• wymienić cechy charakterystyczne powieści poetyckiej,
• objaśnić własnymi słowami pojęcie „miłość romantyczna”,
• słuchać opowiadania – wychwytywać i zapisywać ważne informacje w formie notatki.
2. 2. Metoda i forma pracy
Wykład – nauczyciel w formie opowiadania przedstawia klasie postać Byrona. Uczniowie w trakcie słuchania wyłapują i zapisują fakty, mówiące o romantycznych pierwiastkach w biografii poety.
Metoda praktyczna: analiza Giaura.
Odnajdywanie fragmentów charakteryzujących bohatera bajronicznego.
Nazywanie cech wyróżniających powieść poetycką spośród innych gatunków literackich.
3. 3. Środki dydaktyczne
1. Słownik terminów literackich.
2. Giaur G. Byrona.
3. Powiększony wizerunek poety.
4. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Sylwetka G. Byrona jako jednego z najważniejszych twórców europejskiego romantyzmu.
Awanturnicze życie poety, pełne skandali i niewyjaśnionych historii.
Autor Giaura jako wzór artysty romantycznego: pożądanego w towarzystwie geniusza, ale i skłóconego z otoczeniem ekscentryka. (Przywołanie zdania Waltera Scotta na temat Byrona:
„człowiek prawdziwej dobroci serca i życzliwości, i najlepszych uczuć nieszczęśnie
stłumionych przez głupią pogardę dla opinii publicznej”.)
Radykalizm poglądów społecznych Byrona i jego udział w walkach narodowowyzwoleńczych w Grecji.
Legenda Byrona.
Wszystkie powyższe informacje mają na celu wprowadzenie uczniów w przepełniony namiętnościami świat przeżyć wewnętrznych człowieka romantyzmu. Będzie to swoisty wstęp do charakterystyki Giaura, którego niektórzy utożsamiali z osobą autora.
ii. b) Faza realizacyjna Omówienie Giaura G. Byrona.
1. Miejsce akcji – Grecja dźwigająca jarzmo niewoli tureckiej.
2. Wezwanie Greków do powstania przeciw okupantom.
3. Kim był Giaur?
4. Fabuła utworu.
5. Miłość romantyczna: namiętna, spalająca i tragiczna w swoich konsekwencjach.
6. „Kto raz spadł z niebios, już się nie lęka,/Mniejsza, gdzie spadnie, wie, że wszędzie męka” – tragizm losu głównego bohatera.
7. Cechy charakterystyczne bohatera bajronicznego: silna indywidualność, tajemniczość (o Giaurze prawie nic nie wiadomo), skłócenie z życiem i otoczeniem, bunt przeciw ustanowionym porządkom i obowiązującej moralności, namiętne postrzeganie świata, samotność.
8. Giaur jako powieść poetycka: epizodyczność wydarzeń, zachwianie chronologii, niespójność kompozycyjna, nastrój tajemniczości, groza i niesamowitość, orientalizm.
iii. c) Faza podsumowująca
Samotny buntownik XXI wieku – jakim pojęciem określić można bohatera bajronicznego naszych czasów? Człowiek offu, a może kontestator?
5. 5. Bibliografia
1. Byron G., Giaur. Ułamki powieści tureckiej, tłum. A. Mickiewicz, Kraków, Znak 1996.
2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław, Ossolineum 2000.
3. Żuławski J., Byron nieupozowany, Warszawa, PIW 1964.
6. 6. Załączniki
i. a) Zadanie domowe
Kim są buntownicy XXI wieku? (Praca w formie pisemnej o objętości około 600 słów).
7. 7. Czas trwania lekcji
90 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
Bohater bajroniczny powinien w szczególny sposób być bliski Polakom. To przecież o nas mówi się jako o narodzie romantyków. Jesteśmy namiętni, zbuntowani, przekonani o swojej wyjątkowości, dumni, ale gdzieś głęboko w sercu jednak pokorni i skromni. Może właśnie z tego względu epoka Mickiewicza, Goethego, Puszkina jest dla nas zrozumiała i oczywista.
Scenariusz powyższy ma przybliżyć uczniom jedną z najważniejszych osobowości początku XIX wieku. Byron swoim życiem tworzył legendę zbuntowanego poety romantycznego, a swoim talentem kreślił drogę, którą mieli podążać twórcy całej epoki. Autor Giaura i jego dzieła to przykład na to, kiedy życie pisarza zlewa się w jedno z jego pisarstwem.
Takich przykładów mamy wiele. Ale Byron niewątpliwie należy do tych najbardziej fascynujących, obok których nie można przejść obojętnie.
