WIELOŚĆ DŁUŻNIKÓW
LUB WIERZYCIELI
odróżnienie podmiotów i stron
3 podstawowe modele:
1) zobowiązania solidarne
2) zobowiązania niepodzielne
3) zobowiązania podzielne
ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE
solidarność dłużników (bierna) i
wierzycieli (czynna)
SOLIDARNOŚĆ DŁUŻNIKÓW (BIERNA)
„Kilku dłużników może być
zobowiązanych w ten sposób, że
wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników
łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia
pozostałych” (art. 366 § 1 k.c.)
„Aż do zupełnego zaspokojenia
wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani”
(art. 366 § 2 k.c.)
„Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub z czynności prawnej” (art. 369 k.c.)
solidarności nie domniemywa się
„Działania i zaniechania jednego z dłużników
solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom”
(art. 371 k.c.)
„Odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia
współdłużników, chyba że wierzyciel zastrzegł, iż zachowuje przeciwko nim swe prawa” (art. 374 § 1 k.c.)
„Zwłoka wierzyciela względem jednego z
dłużników solidarnych ma skutek także względem współdłużników”
(art. 374 § 2 k.c.)
„Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się
solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników” (art. 373 k.c.)
„Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników” (art.
372 k.c.)
„Zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z dłużników był
zobowiązany w sposób odmienny albo chociażby wspólny dłużnik był
zobowiązany w sposób odmienny
względem każdego z wierzycieli” (art.
368 k.c.)
„Dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują mu
osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść
zobowiązania są wspólne wszystkim
dłużnikom” (art. 375 § 1 k.c.)
Dłużnikom solidarnym przysługują zarzuty 2 rodzajów:
I) zarzuty osobiste – Z. Radwański, A.
Olejniczak:
1) właściwości lub działania dłużnika, które wpływają na ważność zobowiązania
solidarnego
2) dokonane przez dłużnika z wierzycielem czynności prawne, które uwalniają dłużnika z zobowiązania wobec wierzyciela albo
korzystnie modyfikują jego treść II) zarzuty wspólne
1) ze względu na sposób powstania zobowiązania
2) ze względu na treść zobowiązania
„Wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych zwalnia
współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne”
(art. 375 § 2 k.c.)
Roszczenia regresowe (zwrotne)
„Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku
prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od
współdłużników. Jeżeli z treści tego
stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych”
(art. 376 § 1 k.c.)
„Część przypadająca na dłużnika
niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników”
(art. 376 § 2 k.c.)
roszczenia regresowe mogą powstać w momencie częściowego choćby
zaspokojenia wierzyciela
SOLIDARNOŚĆ WIERZYCIELI (CZYNNA)
„Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich” (art. 367 § 1 k.c.)
„Dłużnik może spełnić świadczenie, według swego wyboru, do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk” (art. 367 § 2 k.c.)
chodzi o powództwo o świadczenie
„Zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z
dłużników był zobowiązany w sposób odmienny albo chociażby wspólny dłużnik był zobowiązany w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli” (art. 368 k.c.)
„Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek także względem współwierzycieli” (art. 377 k.c.)
Roszczenia regresowe (zwrotne)
„Jeżeli jeden z wierzycieli solidarnych przyjął świadczenie, treść istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w
jakich częściach jest on odpowiedzialny względem współwierzycieli. Jeżeli z
treści tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, który przyjął
świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych”
(art. 378 k.c.)
SOLIDARNOŚĆ NIEWŁAŚCIWA
różne nazwy: solidarność przypadkowa, pozorna, nieprawidłowa, niezupełna,
zobowiązanie in solidum
dłużnicy z różnych tytułów prawnych są zobowiązani spełnić na rzecz tego
samego wierzyciela identyczne
świadczenie, a spełnienie go przez jednego z dłużników zwalnia
pozostałych; nie ma ani umowy, ani przepisu prawnego, z którego
wynikałoby istnienie zobowiązania
solidarnego; mimo tego każdy dłużnik
odpowiada wobec wierzyciela za całe
świadczenie
istota:
1) jest to instytucja odrębna od
solidarności, zobowiązanie in solidum o swoistych cechach
2) przypadkowy zbieg roszczeń, które są od siebie niezależne
3) odrębna kategoria solidarności niewłaściwej
dopuszczalność analogicznego
stosowania części przepisów o
solidarności
ZOBOWIĄZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE
„Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej
zmiany przedmiotu lub wartości”
(art. 379 § 2 k.c.)
kryteria:
1) właściwości fizyczne przedmiotu świadczenia
2) rodzaj zachowania dłużnika (zaniechanie
uznawane jest za świadczenie niepodzielne)
3) cel świadczenia
ZOBOWIĄZANIA NIEPODZIELNE Wielość dłużników
„Dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego są odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak dłużnicy solidarni” (art. 380 § 1 k.c.)
„W braku odmiennej umowy dłużnicy
zobowiązani do świadczenia podzielnego są odpowiedzialni za jego spełnienie
solidarnie, jeżeli wzajemne świadczenie wierzyciela jest niepodzielne"
(art. 380 § 2 k.c.)
„Dłużnik, który spełnił świadczenie
niepodzielne, może żądać od pozostałych dłużników zwrotu wartości świadczenia
według tych samych zasad co dłużnik
solidarny” (art. 380 § 3 k.c.)
Wielość wierzycieli
„Jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do
świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia” (art. 381 § 1 k.c.)
„Jednakże w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest świadczyć
wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego”
(art. 381 § 2 k.c.)
„Zwolnienie dłużnika z długu przez jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia
niepodzielnego nie ma skutku względem pozostałych wierzycieli” (art. 382 § 1 k.c.)
„Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub
zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia
niepodzielnego ma skutek względem pozostałych wierzycieli” (art. 382 § 2 k.c.)
„Jeżeli jeden z wierzycieli uprawnionych do
świadczenia niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem pozostałych wierzycieli według tych samych zasad co wierzyciel solidarny”
(art. 383 k.c.)
ZOBOWIĄZANIA PODZIELNE
„Jeżeli jest kilku dłużników albo kilku
wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest dłużników albo wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego” (art. 379 § 1 k.c.)
