Seria VII. . wiedza praktyczna
/t e ohn i l:ä, hanie 1, roln i ctvz o, me ćly cyn a itp e / Nr* 9.
l* A T F "R I A ?. Y DO P R A' 0 K U L Y U R A L N O - O S .7 I Â T
F3ZYSZJX)SĆ A BUDOWNICTWO
1944
Polska Y,i.Ń C.A»
I HI «■«VMM*
Drodzy słuchacze!
‘Tym dodatkowym numerem pragnę złożyć Wam życzenia Swięteczne i Noworoczne» Pra gne Nam w części pokazać perspektyw^ prz5r szłej odbudowy, który, daj" Boże; będziemy mo gli już w nadchodzącym roku realizować»
Pragnę jednocześnie podzielić się " z Wami rezultatami nadsyłanych prac ‘i,wpraw dzie to dla mnie jest największy radościy i na j o enn1e j szym p o da rkiem gwiazdkow ym tym niemniej myślę, że i Was zainteresuję, wysił ki i warunki,w jakich często pracuję, wspćł koledzy z Kursów Budowlanych,
Umyślnie unikam typowej formuły życz en,bo coź?..» piyty raz,choć wierze,że już o statui, pow tarza c bę dzi cmy sobie ‘te ' summę nadzieje i spełnienia marzon,którymi źyjo W prawie od momentu wybuchu zawicruchywo
Jennoj.
Lepiej będziemy się uczyć,jak wydobyć korzyści na.przyszłość z panującego zła,bo i ze zła można wyciygnyć czystki dobra.Wó
’■’czas czas nam bardzo szybko minie,zbliża ję.C‘do upragnionego celu i nie będziemy m iel‘l sobie nic do wyrzucenia , żeśmy go be
^produktywnie stracili.
■■■■■■■■■■■
■
•
■
1
•t C J- »
ODBUDOWI PO WOJNIE .
_e Je odbili ot
wątpliwości, alę" jeśli chodzi ba całe: zagadnienie, nie
na 3
mem staniemy po tej wojnie, chcyo odbudo ż© trzoba bpdzie je odbudować rie
o o j a ix, o d ~■
ko z
za dni et
pokoju/ mej y tak i konkretnyoh tak być mus.i .
gigo ntyozny- sa~
o/o gwi rc.ncji p ze sprzeciwem,
do na j sc kretn :i e j bo to mogłoby zm
yć konkurencji 1 wypadek i. cza-
•»--Iz- i współ
7'0,
Luzii^Ha' . ï/
i o d k r y : / o ę f‘o t og y
"la d'z:u ?, j , guy , tnuu s:_onczy l.v. się przés: Ź...O- z ara beri ię te p r c e z w o j n ę do l'xusa,
ę dla zbyt z a tu •••rdziołych kon sen za
dr cy dowal o o danie światu. t'? ,o lab Jak po każdej. wojnie tak i po obecnej
leniem odbudowy , }3pdzie on tri dn
wojnach poprzednie* , gdyż zniszczenie. wówczas koncentrowały się zwykle w mięjscach bitew* Dziś trzeba biedzie odbudowywać dosłoWii©
cały, kraj, Jeśli nie świat, jeżeli wojna potrwa dłużej* Szczególnym oclem w obecnej odbudowie będę.
Każda wojba niszczy lecz da to na utopię, rz/otyzyy^l wala jednocześnie postęp i
rozwija sięhw ty../ okresie, amo r ty z c j a , wa rt o ś o i i t p * laniem i wikrpw zwyopestuo
otęd te hasła, wielka moc w cż .sie
określeń « Każdy wie I jeśliby h y y ch ci 0.1,1
molot, mogący proat/lqâc 500 paso bezpisczcAetwa, tow
a sam poi .y si to.kiv, ,n szych szuflad, aby b"
grażab istnie
dla kolei i 'innych Środków
sie wojny przyniósłby wynalazcy zietn-ków » Przykładów takich
Wystarczy przeczytać i:
książce. tej sa \/leśnie zebrane flj i kii ku .wynalazków,L21^^ ...
albo jo. ujrzały o 50 lat p.ólńiej, gdy, albo s;.
dy ekonomiczno-^Qjbcrtyzacyjne, zamknięte przez konkurencja Innych groziła ruinę dla zbyt .
tystdw - nigdy ’dobro ogółu nie de cydowało o danie innego Wynalazku do użytku
Przed podobnym probię waó nasze wsie i miasta, To,
ule?ga dla nikogo 'żadnej wal._______ , --- d budować to już problem, ba całe zagadnienie 'te cynicznych i ekonomicznych, alę i z uw<- i
piękna i- sztuki 1
Architektura .jest' sztuka to nie ulega ■ waatp lim ki mn.my stosunkowo mało, ale ,ł architektów* n moc »
-, jak kiedyś Stańczyk »al zakład, twierdząc, óo nujwię- cej na bwi^oio jest lekarzy, twierdzę, że tak samo dużo jest i ” ar
chitektów 'n, boć ” bùdpwaî to nie jest żalna s-ztuka n - w każdy' to potrafi !t i każdy ma w tym względzie swoje zdanie, swoję niewwrus^o-
niszczęo i swobodniej
jak ekonomia, szowi nizmśui, zau- ówlat stanie przed prob lej gzy 1 bardziej powszechny niż po zonia wówczas koncentrowały
.... 4
oli wojna potrnva dłużej*
miasta •
i każda, wojna buduje. 'Pozornie wy..,lę~
stdści jt st prawdę, Wojna, niszezęo wyz- technikę, któri szybciej
p oz bawi ona ta k I cli w io z ów 3a gt ÿ pion© patri u t y zp;.s m,
, lub lepsze jutro « przecież istniejyi.ee i w czasie cjny ? Próżnoby szukać jasnych że tak jest., b&-,każdy wie, że zbudować w czasie pokoju jakiś rów, dajyio im 100 cał^i-p: v-noTioi^i spotkalibyśmy si aparatu byłby schowany głpboko , yv.îat się o nżn nie. dowiedział, .'w .n oi przemys ov/i lotniczemu, nd. 2 b
v/i. bro-j. :.iv; komunikacyjnych . Ten sam wypadek u by wynalazcy wielkie honory,
tu.dów ta.kloh moźnaby prii ytoczyó. mhóst' przeczytać *h" Fossoyeurs du Ire’ res Sî
brane, przez te ,o wielkiego ,które nigdy nie ujrzały ioi t
koAczy*
wojnę do lm.:iusa
Str.2
II v 1
e 1 a z o
konstruktorów’ i wogô- b e t "o n u,
od ar eniten
do przekona
an i jednego zdrowo" niyślf.- ż nami nie ' zgodził. Jeżeli jednak przejdzie urbanistyki i budownictwa to tu ńowoczes- jednej strony całkowicie potopiona, z innej, poję-
ardzo ;<:/„lyl:/;, 1'dgcę raczej wstecz, niż z postę-
teatrainyoh i muz.
żyje i czuje niż Utoczy MT3SZKÄC, Warszawy" do Rzymu bl i. s ko rok czasu,
C-7 t i Ar - -r- n V - *T7G*
Zji^j Ol 1 -I- _i . U jCii »
Największym ii £ d. §. _c A e,.p. „
z 5 p?A £ P X XX. ...
n i. .i .. g. a h d P. A V».
przemawia.
1-odki lokomocji: kolej elektryoz'- inny wyględ i inny OHARAAlIR ZłBU-
* dyliżansó;/«
możność natychmiastowe go ro'zmawia- od niego o tysiące 'kilometrów, ba
■ w gw im małym aparaciku t cle;, ii - nę. teorię, nie oglę.daj-o się na to czy jest do tego powołany czy też nie« Nie mówię już o krytyce, bo' ta to-już" jest naprawdę Chle
bem powszednim.Nago jednak jest dobrej krytyki, któraby mogła po
budzić dd wyzwolenia sie lub Szukania nowych szerszych i piękniej szych heryz-ontów przyszłość! .
Żadne z zagadnień nie wysunie się na czoło po obecnej wojnie tak jak zagadnienie urbanistyki, dotychczas zę .-/ngote w laniusie'1 usuwano na drugi plan, a służyco jodynie w niektórych bardzo ogra
niczonych, *a czysto indywidualnych wypadkach *
Że trzeba odbudowywać i -bdcować to nie ulega wątpliwości, Że trzeba budować maszyny, bródki lokomocji i drogi w sposób nowoczesny, to nia znajdziemy z pewnością
cego człowieka, aby si g ż nami nie "zgodził, my na grunt "architektury, urbanistyki 1 budo nośó będzie, z
cle jej bodzie b pem techniki .
Jasne i wy le techników, że
■s X* a 1. i ‘A s tury ’cegły, Im mJ .nia»
że mir oto posiadające jako np, śamochód. i lot kfÜHE ii‘oè IX) WY, niż dawne miasto piechurów
Że człowiek obecny, rajscy nia z innym osobnikiem oddalonym nawet widzieć go w ozu sic rozmowy
zyjnyrrm lub " . , .
Ze tenże człowiek, mogęcy w etęgu nieledwie kilkunastu, goazin dostać się z jednej -półkuli n.a" drugę," m: ję.ć do dyspozycji tani śro
dek lokomocji jak sa-.-olo-tstratosferyczny,
"" albo nr:gęcy słuchać w swoim zacisznym"gabinecie odczytów,sztuk y ki z-każdej części świata', taki człowiek inaozej
człowiek miasta"'dyliżansów i'TÀhl oz ław i- / musi ' niż pzło‘wie,k średniowieczny, dla którego jazda, z . i z powrotem była p rzadsi enz^e e'en, wyinagajęcyn
musi mieszkać RCdNINł NOVVCClaäklN, tak Jak-NOWO- wrogiem nowoczesnej architektury jest bł^ ;d n e
j e j n o w o c z e "s n o ś. c i. Zżyło się ono e m Xq X A A A A X -yX X A A X A A Ą . P. A A. e. A X A ż e.~
albo z pojeciern źle ro.zumianegó, m mu, lôib'izmu, modernizmu i innych jeszcze izmów»
To wynik tle zrozumień j egonomii, stosunków materiału ch, braku świadomości i programu od ?udcwy po poprzedniej wojnie ♦.
17 Wielu architektów’ zdało sobie- sprawę, że .ujs ,tia mieszkania jest jednym z najważniejszych problemów przed którymi staję- vJie_L~
kie skupiska ludzi. Niestety , w poszukiwaniach za. minimalny powierzon- nię ?I szufladki do mieszkania lł zapomnieli najważniejszej rzeczy,
u cl- o U
n
1CCZ Wcalś
zamortyzować ulec zmia nie tak
. Miasto now
♦
. luz?
i.
cl £■>!
W .1,0 CC- j tf 4 e
nic ©kono. icznóści g eine,
że mieszkańcowi nało fizycznych, -ale i za i duchowych, możliwo wieży Leis’:ty.,né help
Dem n otvc o zr y n y n if rnoóhodu w
ötcu darte ryde
.Ino 1 ci 1 elęo opinii "m-muszli i walnej n lo Oranu, W blok. ik; całej dzielnicy»
należy budować dom, aby on- mógł się , - 3 -,;n forma zewnętrznie może
•.iciï.ù 0 Chodll /
nie' molo* być pr .ostrzeni
•pżliwohci . codziennym
a przscié i mówić o im unowo cues
„ Hm , place", i"o zkari
zy zapomni è r"io t./j ko wypoczynek cisznego ust ronla dla na br&
óci- odizplowa la się. p tyle Z o zaciskać z każdy : dr
■ c ' Dyó Po równ
.loot całkowicie biedne, a budowa aoikv;
rgoto any.ćh/ rozpoczęta. ostatnio -..
ciasne jak mieszkanie, wolnej-i musi m.leè za/—
rozwojowe, i woale nie te „c głowa,
sa na jdroższymi impreza- nowoczesnej architekta-
;nió wszystkie elementy' budowa6 nowoozesno domy, ulice, dać poczesne miëj,g cnizować w jednę całość P r o ć u k c J 1' - s ow e j
wyon /fabrycznie pr:- podkreśliła ten fakt,'.
Nie można szukać bszbzę vt o.j 11 m Zc< c J i « w rozużzu nię jst Pomie 6:. 1.ane, ż oię:/ii lb-/(. 1;
jb-k model d u ze sa 6 r ów n i e z, Wprost1 przeciwni© musi i leć dużo
ry określone i przewidziane swoje może być tanio b.ud.ôwane w pojęciu ko "i-o/" trwaję i bed§L trwać, ■■
iii jakie świat zna y Żaby tworzyć rzę miasta należy przede wszygt jaki© składaj# się na jego oałośe nowoczesno drogi, środki ej
ce zieleni L parky oraz w gzy si urbanistycznę»
W ofym -...y i głównie Redzie ily w. ru ać nowoczesna architektu
ra ? CZ.//.7 V. / ; oh, cho.b widnych, i eias; . lesz : ułapi ■; Ozy z.n.Au
■ luksusonyon budowach Użyteczności publicznt j ? Czy ;; maleńkich ogródkach jordanowskich i-mii oh’parkach ?.. Ńie I
Nowoczesno, airałritekbura , to architektura dajp.ca .wyraz ostał zdobyczom technicznym, t o jj o w s z' e 1 nieś è i u d- c s n A .e. -A A. f. . A .U A k o ś* q „i najbardzfe'J ^‘ro^o " fol . ..i. i prz^strono./in, dobbze oświetlonych i odpowiedni znion;
.miejsc do pracy i oapoczjmku .
l'o tuk pojęte'! roul izowane micis.to, ul>y można byld w nim si.
.bodnie się poruszać zarówno piechurom .Jak i *:.czystki" środkom zwo chaniz'owan©j loLomoùji«
To swoboda iv rucl u we : t ,k g. o H teru r._ k pod v/àrunkiem, źe hpdp. one z.A'ry obmyślane i przy./otc\;c*n"e Jo te "o celu.
To swoboda przestrzeni, 1 e c z , d © © ,n t r a 1 i z a c ,vj, _a .^1 ...1. ,d i obecnych skupisk przy centralizacji zdobyczy technicz
nych i grupowaniu ich u lo liczne zespoły eden wydobycia maksimum wydajności dla człowieka.
Maszyna ma służyć człowiekowi»
Człowiek tak jp powinien postawić i urąadzió, aby dała mu ona wszystko co mu jest potrzeone przy najmniej szyn, wysiłku z jego stro
ny .
Skoordynowanie oraz zebranie wszystjieh zagadnień życia oodż-ien negö i zamkniecie- ich w budowli -z odpowiednim zu żytko zf-niem vz mieś
cie, dojÿ.c jednocześnie przyszłę. swouo.dę rozwoju, biedzi© zadaniem
Str, 4.
!
y o^budowywa& według najbardziej nowoczesnych
c yw 1 ïzdc ji tV • aJ 0 i 1 -a-°
i.a
*
/
< .
Nowoczesnej Architektury, bydzie- t-v Nowoczesny Architektury .
: J* :£éz wiec nu by b
:oÀci, . przyszłości tej nie dalekie]
tej , * który y. a.po- czatkowal•<
_ po sto odbudowane to
•obnych nil usteczek ycMoźo^
YT'ch be m ck rodnio- oock sie-'"
1 c i O. To nie
• © § ? cb....s, ro - y i©
Y - Bfinie
. .... ■ 5 y . ^cycn ca^
kow ' ó io wł ; sn ym iy c i e m,s am o i. . jZ 2-<3-St Sl v/l O y— - - — v - ' . , n
• 'nolsb i zgodnie z całym’ doikn. ad.czeni.em lat ubiegłych; a w szczegół.- • nołcl Śbecnel < / / wjny, Nie wino na=i intoiê,. żo za 2ł -ub /LC 3ot nrzv-;dzie nowa. wojna z jdki-uiś .nowymi srocimami wojo
wania, które zniszczy i to , Któi łmy odbudowali jako od porną na podstawie - y' spcsodów wojowania,« .. up błąd nie do darowania,
nasze życie, gdyb^&ny 2a Jriaml z okresu? wo jon Krzyś r - m aidait
Chcàc zabezuiuczył miasto przed. obecnym wrogiem - aJx)c poża
rem rnusimy je budowaô w pp.stulatów zVbezyieczajÿeycn has przed
Y 'U ' ! 3ie Izieiejazyinl
do^iaŚcaeniaiŁi, » ale opuszczat 19k i-rossai , g _ . i ki1™- y--- -...:;Y-v ..yrzcd"
Walczenia obrł msz niet oz<...ąi - : ■ :;g , _ ' " - 'Y’ nKnip ozÿ6 zabezpiec'zaè się przeeto im ncjn< ’ 09 “ n, ł
■ ' Im bardziej budzie szedł posyp ; ;;
” v ' ińe-
h ' ■ ■ s nU:-'-L j
; Niema dziś prze doi ewz^oi - — îrde ^budul
■ • dojni . Pzale^^a ,/ *
•cU ( , całkowi y; ; i !..
szych umysłów określenie - ni( iwy ♦ •«*« nbocói jest spełniona, stworzy- szy ioi . , t c nikę A now
lace potrzebom i zdolne do zlania egzaminu .>** .
ÿ .0 h-
äomy 1 -i i • Z ‘
woczesnośai -,
nej
o'c'
c
zcze o tyle je kle trudności. Lu-' zowo* i nie ma. siły, się dcbrov'olnie cmgi, choć nie
;'7 ?V;rei nie ma . nie wyśt rczylÿ
z's obcqnej woj- e- Jakie mu
t'?
wystareżalnym dla potrzeb codziennych« Człony ‘takie będ§i posiadały pewne urzędy użyteczności■ publicznej w skali odpowiadającej ilości ludności ;dahego czy też szeregu członów / gmina, urzęd policyjny, szkoła, itp,'/,
Wielkośń członu mierzyè będziemy ilościę mieszkańców, a jako ll.oèô lostet oczny, dla samodzielnej egzystencji życia codzie, mi ego, Ustalimy lia 5Ô00- 3Ö00 osób.
Szeregom zg rapowanym, bezpośredni o s?as ląduję cym członom,będę.
odpowiadały "urzędy i użyteczności publiczne o wyższej skali np* sta rostwo, magistrat, oimnaziu;m, kino, teatr, szpital., Większa ilość członów będzie miała instytucje o wyżsźej użyteczności publicznej jak województwo-, jedno z ministerstw, opero itp»
szlaku komunik: cyjnym szerokości, o :oło 250 mt.r» będę roz
mieszczone wszystkie środki lokomocji szybko i daleko bieżnej,któ
rymi mieszkańcy poszczególnych członów będtj ipogli się dostań w cię- gu 15 minut z jednego krańca 100-kilomat röwego miasta na dragi, bę
dzie to zależało jedynie od wyborś. ćkowiedniego środka lokomocji od tramwaju począwszy, a ha samolocie skończ
Ulicami biegnącymi z: poprzek i. wzdłuż do głównej arterii bę- się odbywaó komunikacja krótko-dystansowa obsługującą dany
sę jęćę, jak rćwirież cąeściowo ko
zi n sowy rucł pieszy. Komunikacje tego .li, a ewentual- __ L jede człon / i zawsze bę~
w dwóch poziomach .
uzyskamy' całkowi tę decentrail- wzdłuż całego miasta, wyrówna ej dzielnicy. Jest to jedyny e p r ow a. dz en Ï a j e j , a j ę dn o c ze śn i e edynym m jw&źniejszym problemem
i... .i
go się 1 nie e jest z: m, / v\,;
rri’Unià jej., nawet
siły o Straty, oo bombardowania z iąst. 'J' ic się, po tr.kiûi środków jał odbieranie kart żyw •
ludności do opuszczenia ś1 iadcz.a o trudnościach byfc pokonane celem wysiedlenia ludności z mi- st ,
Planowe natomiast rozmieszczanie urzędów użyte czpdsci publiez' i odpowiednia "forma miast rbzw^aże to çan Ldnienie samorzutnie
i bez większych trudności- , / # _
’Decentralizacja miast to najbardziej konieczny i/palę.oy prob, lern'który musi byś za wszolkę Cenę rozwiązany, aie mów.ięc juz o woj nie, która wykazała obecnie, ze to za àdnienle jest niesłychanie walne dis życia jak i. obrony mieszkańców •
Usuwanie ludzi z ich ognisk domowych jest rzeczę niesłychanie dzie się odbywać komun!
człon lub bezpośrednio "z nim munikacja towarowa i krótkoćL,
rodzaju będę cal owi< ie u: dzisŁjie od ,g "
ne praecia ci a jej będę b< rzadkie / 2 na dę się krzyżować z głÓT/nę. oagistralę.
17 ten spbpbb siłę, konieczności żację V gdyż rozmieszczenie urzędów ■ zainteresowania mieszkańców dla każ najbardziej racjom-lny sposób prż
jest on podstawowym jeżeli nie j miasta przyszłości . '
Problem // q c n. t jg y 1 : z a *, b. ważnym, że przeVrowajzenïe 'y o napotka dzie raz zamieszkali miasto tr y maję . kt ó rab ' ; i ogłą i c ' z . u sunę 6 ”
wynle Ś6, je a en lia t e o z ę j ' "4 pracuje, żyje nadzieję, uz, s w sobie dostatecznej
do wypędzenia" ludności : ny,... . "
nia szę
ia
Str. 6
trudnę i bu skomplikowany należy ' więc zamiast u s u w a <5 zdecentralizować ich o g r 1 :s k ę..
Decentralizować miasta za wszelką cenę należy nie tylko z uwa
gi na doświadczenia obecnej wojny,ale i ze względów hygieny, komun i- kac ji,wyżywienia oraz uniknięcia tych wszystkich nienowoczesnych wa~
"runków życia, jakie .siłę rzeczy narzuca olbrzymie nagromadzenie lud
ności w wielkich skupiskach. Obecnie żyjemy y warunkach średniowiecz
nego miasta,którego ludność.mimo najbardziej niezdrowych warunków życia,gromadziła się i dusiła za jego murami,gdyż strach przed nie
przyjacielem zmuszał ję do tegoż
Gdy jednak armata pokazała,że rnury obronne nie so dla niej przeszkoda - ludność je v: szybkim tempie opuściła, udaj ęc sio poza nie, I tu wojna,niszcząc, stworzyła nowo warunki dla egzystencji
miast. ' 1 • * . ‘ *
Jesteśmy obecnie w u ; ‘‘ dnlowieczhym nieście , ktdrago wpra- Wdzie Już b-. dawno nie bronią nury lecz forty i fortece wokół poroz- mleszczane,ale zjawił się jeszcze potężniej gzy nieprzyjaciel niż była nim armata - zjawił" się samolotu*
Armata rozluźniła zaciskające obręcze miasta - samolot jeszcze bardziej większego żęda' luzu.
’Jednak rozluźnienie miast w dotychczasowej formie,to znaczy oer.tcralnle się rozbudowujących,doprowadza nas do niemożliwości roz
wiązania całego szeregu zagadnie# miejskich jak: komunikacjiJbez- pic czerstwa . szybkiego przenoszenia się z miejsca na mis jscek,-rozlicz
ne komplikacje "ruchu na skrzyżowaniach i t.d. i* t.d. Należy więc
•rozluźnienie przeprowadzić w bakiej formie, któraby nam umożliwiła rozwiązanie tych wszystkie otnyoh zagadnie# wielkiego miasta.
.fakt, że przy decentralizacji miasto rozciągnie się na olbrzy
mie przestrzenie wcale nas nie przeraża z uwagi na środki lokomocji, jakimi dysponujemy-
Należy więc wybrać formę takie ;o miasta,aby,.umożliwiaję.c ź je- dnej strony najdalej posunięty decentralizacją "stwarzało trud-
■noSci w przeprowadzeniu racjonalnej komunikacji.
Takim miastem - miastem komunikacji -'miastem nowoczesnym bę
dzie misto w s t ę g o w e„ miasto takie, rozładowujęc obecne sku
piska, rozprowadzi je wstęgami po całym obszarze kraju. Nie trzeba będzie szukać i wybierać specjalnych miejsc ; le.cz umieszczać go' wzdłuż istniejących szlaków komunikacji. Istniejące bowiem drogi, podyktowane Warunkami życiowymi, najlepiej wskazuję. miejsce zaintere
sowali i potrzeb ekonomicznych.
tak zdecentralizowanym mieście nikt nam nie będzie bronie wprowadzenia pewne j,zgô'ry uplanęwanej i przewidzianej cent ra
il z a c j i mieś z k a h, celem uzyskania jak najlepszych wy-, ników ekonomicznych i ze stosowania- centralnie zdobyczy te etni czny oh>
. am tu na myśli budowę wzwyż stawiając Jej "jedynie ögranidze-^
nie - to ilość metrów kwadratowycti wolnej '"powierzchni terenu na jednego mieszkań ca Przy zachowaniu tej proporcji możemy być spo-, kojni,że budowa najbardzie j './lelkieh ’’drapaczy nieba , najsardziej■
Str» 7 olbrzymich bloków mie szkolnych,nié" zepsuje nam warunków zdrowotnych miasta wstęgowego i nigdy nie zagrozi zagęszczeniem miasta i nie postawi go przed problemem przeludnienia i niemożliwości rozwoju.
Nie pozostawi nas również przed zagadnieniem braku miejsca dla ko
munikacji zwięzku z rozrostem miasta. G-dyż zarówno rozwój miasta jak i komunikacji będzie jedynie przedłużeniem" istniejącego stanu.
Oentralizacja mieszka#,przy zachowaniu procentowym ilości me
trów kwadratowych" wolnej przestrzeni,deje bardzo duże możliwości ekonomiczne i' wprowadzenie najbardziej nowoczesnych zdobyczy tech
niczny oh ,'kt <5redlą małej ilości mieszka# stałyby się zbyt kosztow
nymi imprezami, aby mogły być popularne, a popularyzacja hygienicznego mieszkania,to jeden z bardzo ważnych czynników nowo
czesnej architektury i nowoczesnego miasta»
I i 1 !
Rozwiązanie problemu miasta wstęgowego jest możliwe jedynie dzięki komunikacji« Będzie ona wszechwładny,a jej racjonalność nowoczesnych środków lokomocji zdecyduje o żywotności i rozwoju miast. Szybkość komunikacji będzie się zwiększać" z dnia na dzie#,
będzie ona akoelerowaĆ życie codzienne człowieka, sposób jego bycia i mieszkania. Wszystko będzie musiało być" podporządkowane jej wyma
ganiom i usunięte to,co stanie na drodze ruchu.
-
miasto"prostej lin ii, będzie tym.
my h 1 z asad nowocze sne j komun!- w i a d o m e możliwości roz-
;ji ,niczym. Je J nie. krępuje Ba. nawet bezpieczeństwo
/: oidając całą przestrzeń parteru adnienie-komunikacji będzie coraz bardżioj dominować i ona to zadecyduje o nowo czesnym trybie życia współczesnego człowieka, Próżno by opierali się tomu archeolodzy,konserwatyści i pseudo mi
łośnicy zabytków i nawoływali do konserwowania i rozwijania ..prze
brzmiałych haseł i idol.
Komunikacji wszystko będzie poświęcono . tak Jak dziś wszystko
jest poświęcone wojnie. " y • : .
- Nowoczesna aroh.lt'ektura;tó architektura uznającą w pełni komu
nikację 1' dostosowująca
najlepsze Jej. rezultaty. To ar ruchu i" możliwości (
i najkrótszy -drogę prostej linii..
Dlatego toż ,Tmlastó wstęgowe:i miastem przyszłości > bo idzie ono w
kacji.ma łatwe. szybkie" i z g o r y ' wojow6rdaje swobodny rozwój komunikuj , w postępie naprzód i rozwoju''szybko, ś ci 2
przechodnia jest' całkowicie rozwiązano-. .
Corbusier w swoim. licieŚcie. Promienistym’1 rozwiązał całkowicie problem komunikacji pieszej,jàk równicz i jej bezpieczeństwa;wzno
sząc nie tylko budynki,ale i jezdnie ponad poziom terenu,
77 t en " sam sp o sób zo stało u sunięte ni ob ezą le czeńs two, czyhaj ę oe na każdego przechodnia w mióścio wstęgowym, - niebezpieczeństwo, które będzie się wzmagało z każdym dniem w miarę rozwoju komunika- ...
cji w mieście dzisiejszym-.- Wydrwignleci e bud o'”1 4
swą. łorme do warunków zapewniających Jak
?ohitcktura wolnej przestrzeni, swobody osiagn le et a odda1onych celów drógę. najppostszą
1 ' fi. L
• > I 1 1
_ -U.
Str»9
uTaki będzie' w przyszłości przekrój budynku mieszkalnego«
Z jednej strony bogactwo w indywidualizowaniu mieszkania gro
mieniu jacego radością i życiem, z drugiej strony, umożliwienia
rokiei inicjatywy wielkiemu przemysłowi '.7 gouzinie ,ui i j§
bliskiej, wyzwolenia cementu,stali,maszyn i przygotowań
kwalifikowanych robotników”... /Corbusier/
Sui*» io dla mieszkańca dla je.^o swobodnego poruszania Się- - daje również możność zwiększenia powierzchni zieleni, które j przecież brak zawsze będziewy odczuwać w mieście.
Idea całkowitego uwolnienia powierzchni ziemi od wszelkich Środków komunikacyjnych dla dobra piechura znajduje bajwłaściwsze rozwiązanie vi mieście wstęgowym,w którym środki komunikacyjne zgro
madzone na pasie o""25Q mtr. szerokości' sę -również częściowo wydźwi- gnięte ponad powierzchnię ziemi.
'Rozdział komun!kacji byłby trcjaki: podziemny,nadziemny i po
wietrzny Wszystkie te rodzaje wieściłyby się na szlaku komunika
cyjnym, a w zależności od swego przeznaczenia i szybkości byłyby pod luo nad z iemi ę, a 11: o ' w p ot/1 e t r zu,
Prowadzenie autostrad!-dc poszczę polnych bloków mieszkalnych /.g Corbusier 7ą/ wydaja się zgóry s.kazane na zagładę, gdyż dopro
wadzi również dc stworzenia całej sic.ci krzyżujących się //.'praw
dzie w dwóch poziomach/ szos i ‘dróg«
Chęć doprowadzenia autostrad bezpośrednio do bloków mieszkal
nych powodowana' jest bczwętpienia olbrzymim skupiskiem ludzkim da
nych bloków mieszkalnych, jakie żakłada Corbusier-. Ilość mieszkań- ców jednego bloku wg niego może wynosić Średnio 5 tysięcy ludzi.
Budowle wznoszone przy głównej arterii"komunikacyjnej siłę rzeczy będę miały tendencję pięcia sio w górę i pomieszczenia w so
bie maximum ludności lub biur i instytucyj publicznych«., 'Będę one najwyższymi budowlami w mieście i: jako 'jedyne ograniczenie ich wy
sokości,to odpowiedni procent wolnej przestrzeni na jednego miesz
kańca, Tutaj szęzegÓTnie bardzo ekonomiczne i wskazane będzie wpro
wadzenie wolnej przestrzeni pod całyrn blokiem budowlanym,.gdyż pod
niesie nam ono zwiększenie procentu zabudowy.
Dalsze pasyipołozone• głębjej od głównej arterii, mogę być bu
dowane odmienni©rchociaż rodzaj zabudowy na słupach w ż&dn
ku nie będzie gorszym oó obecnego, odwrotnie - przyniesie jedynie więcej korzyści,wolnej przestrzeni" i »swobodę poruszania się. '.7 i
sposób budujęc,możemy z całego terenu nile, j dkiego stworzyć olbrzymi, park bezpośrednio łęćzęcy'‘się z sęsiadujęcymi z miastem wstę owym łękami,lasami i polami uprawnymi. .
Przebudowując h ten sposób struktury niiast,unikniemy katastro
fy życia vi nich,będziemy mieli wyraźne oblicze nowoczesnej archi
tektury i unikniemy- kolizji z cięgle naprzód" postępujacę -komunika^
cję i .zabezpieczymy-.je-od tak olbrzymich strat podczas następnej;
wojny. ”
Drugim ozynhikien, wywierajęoym olbrzymi wpływ na oblicze nowo
czesnej architektury,to hygi.ena i. biologia życia codzjęnnego Największym może dobrom.z życiowego punktu widzenia,to ten, że zafrÓwnó bodajże jak hygiena i medycyna nie maja äni jednego mo
mentu, któryby kolidował z postulatami nowoczesnej architektury.
Odwrotnie -,'hygiena i medycyna sę tymi pierwszymi siostrami, które jeszcze w średni ornie ozu gw sp m/.ngały architekturę i urbanistykę swo
im stanowiskiem i doktrynami > któro już wte.dy. nawoływały dp stwo
rzenia zdrowych warunków egzystencji dla ludności żyjęcej w mia
stach.
L
Str* 11 Na nieszczęście nic sę one tak: silnę i przemożne jak wojna i. - one równleAghie miały siły przełamać oporu konserwatystów" i ekono- uistdN-,Ha- których każda idea brana była poć pręgierz cyfr i ołówka, nie troszcząc- się bynaj: niej o zdrowie człowieka.
• Aż nadchodzi moment ,'^ykls poprzedzony wojnę,gdy-Wszystkie idee*
wyzwala'ję* się a obręczy konserwatyzmu i ekonomii, a wyzwolone z ich uścisku, rozwijają -się szybko,aby odrobić utracony czas.
I tu na polu nowoczesnej architekturyyna polu przyszłej odbu
dowy, postulaty biologii,hygieny i medycyny Ściśle się więżę j. zazę
biają z' nowoczesny architekturę,wspierajęc się wzajemnie..
Artykuł W.P.Wintera o nbudowńictwie z punktu widzenia .biologa”
doskonale, określa i wykazuje ścisły zwięzek,jaki panuje i powinien panov;ó'ć'między'hygienę i budownictwem, między biologię i architektu
rę. W ■ - ' -
: : : :
Nie bez racji będzie, jeśli powiemy, że nowoczesna architektura, ściśle się więżę z ogólnym,źe się tak wyrazimy, spopularyzowaniem cywilizacji i umiejętnością mieszkania.
Umieć mieszkać, umieć korzystać z dostarczonych przez technikę i postęp zdobyczy,to również zagadnienie ściśle więżęca się z no
wo o ze snę odbudovję.
Bo cóż nam z tego,że odbudujemy piękne mieszkania i wyposażymy je w najnowocześniejsze zdobycze techniki,jeśli przyszły gospodarz jego nie będzie ćhćiał,ani umiał się nimi obchodzić. Cóż nam z za
instalowanej wanny, jeśli ona będzie służyć do prania bielizny lub do przechowywania przez długie miesięce karpi, które należy npddkar- mić” aby były tłuściejsze! Cóż z przewidywania miejsca na natrysk
i instalowania go/jeśli ma-ono służyć jako komórka do hodowania królików. Po cóż przewidywać łazienkę, jeśli będzie ona ogÓlnę T,gra- ciarnię” i składem pak i waliz* baiste, wówczas ekonomiści będę mieli rację,jeśli podliczę włożony kapitał i zamiast zdrowia’ludz
kiego w rezultacie dostanę... tłuste karpie, utuczone króliki, gor
sze niż w lepiance warunki Ly.. ..leniczne I
Wypadki takiego korzystania z wanien,natrysków 1 łazioniek,po
mijając już cały szereg faktów wandalizmu'mieszkolnego/ nie sa wy
mysłem lub fantazja,to oę falcty stwierdzono podcz; 3 okresowych oglę
dzin mieszkaj! robotniczych i urzędniczych,budowanych w Polsce przez Zakłady Ubezpieczert Spo leczny eh.
problem zaszczepienia w najszerszym ogóle kultury 5. umiejętno
ści mieszkania,to również* jeden z celów zarówno nowoczesnej archi
tektury jak i odbudowy kraju. Problem o tyle ważny i doniosły,że chodzi tu o nauczenie, o spopularyzowanie,o przyzwyczajenie do no- wyeh,a odzwyczajenie od przestarzałych,niehygienicznyoh i niezdro
wych warunków bytowania.
Popularna i kwaśna odpowiedź,że 1tmój dziad i pradziad tam żył i dobrzo mu było”... nie powinna, przejść przez usta dzisiejszego nowoczesnego człowieka.
Nawet poszedłbym dale j , rwie rdzę c, że ten ”lźiad i pradziad żył w pewnych wypadkach w bardziej hygienicznych warunkach,bo dla rró-
w nim,radoéd życia i wypoczynku.
31'3
"w fabryce ;; daleko lepszych warunkac zdrowotnych niż ma je w swojej ’ha orze mieszkalne jf.
Usj.ieć .pie szkaó i korzystać ze zdobyczy technicznych - to nale
życie zamortyzować wło żony "w bu clowni ot wo kapitał, uzysku jp.c b. wy so ki- procent w postaci ogólnej radości życia i zdrowia" • mieszkaifców.
Tak jak trzeba się uczyć czytać i pisać,tak trzeba" się^ również nauczyć mieszkać, w. nowoczesnym domu, aby poznać radość mieszkania
---00O00-
lików miał oborę lub królikarnię,a dla ryb sadzawkę lub staw.rybny.
Pozaten ilość ludzi za. ’’pradziada” była wielokrotnie mniejszy /Polska za Jagiellonów liczyła miliony ludności/,a nic. tak nic po garsza'-warunkôw ogólnej egzystencji i hygieny jak duże skupiska-.lud kie.■■.Umieć mieszkać to wielka sztuka i niestety nie idzie ona' w pa
rze z postępem "i technikę,".
Niejeden robotnik pracuje
Dr- Pierre Winter
/z)rzełożył 1132 Busse Głodzi Lerz/
DUDOW- ; I Cet i I*IO ' V. 'GiO . BÜ WIDU" nil BIGÏU
Jakiego biologa? ' . . . .
Tego, który kon cent ruje swoje brdonia na problemach dotyczących człowieka i Hory przede wszystkim pranie wyniki tych bądah oudaó
na usługi ludzkością . . . ..
Wało posiadajp. znaczenia dla. niego uczon- 1 skrupule, cne ana^i- zy faktów życia.jeśli w wyniku nie ■ doprowadza.je one do poznania praw, na podstawie których można dojść. do zas.tosówah praktycznych -tych zastosowań. które nie powinny dotyczyć .Jedynie strony czysto fizycz
ne J •-człowieku lecz całości istoty ludzkieJ,,t*zn.,zęby się wyrazie w sposób' bardziej Jasny, nierozerwalnej całości ciała i ducha»
U rzeczywistości*bowlem Biologia nie, powinna się obawiać wykro ożyć poza zwykłę fizjologię organiczna,lecz powinla.się szurać uję.ć i stronę bardziej subtelny., J*eśli Dowiem nic- potrafi zdocyC się.na te syntezo cielesności i dućhowośęip jeśli nic będzie widział w< ozko- wieku pewnego' rodzaju umniejszenia v;szG.cłiŚWiata, pozostanie w powl-
jg.k&ch.a odkrycia j.: j byda bez znaczenia.«
pod tym kyi n widzenia mogg. byc rozwiązywane pod
stawowe zagadnienia życiowe,z pośród których sprawa warunków miesz
kaniowych nie Jest najmniej ważn^« Ciuro ludzkie nie jest juz.,uważa
ne jako maszyna składujyca się z tysięcy poszczególnych części,lecz jako istota pozornie tylko oddzielona od wszechświata",beż zerwania
jednak rzeczywistych więzów, które Ja z nur aczjg oj.orgca udział w jego rytmie l podlegająua*Jogo prawom';. 'Człowiek r ten sposób u miejscowiony na właściwym szczeblu hierarchii zjawisk ^życiowych,, wznosząc sk od z , , dści,poprzez subtelniejszo funkej-
życiowe aż do zi< In r. 1 . oże - e znale^^uły^haruo- nii”.któro powinny wskazywać mu drogę w ocuioszexixu s..ę do c ?•
dziennego palb ówi em'ta ... Lo g. :t6ra, jednoczy, wszy st tea wiedzę ,uo 5- czaca. istôt zwychVktôre : :ęcznie materialisuyozng.- która potrafił^ porzucić pi -- ou.érwanej^ analizują-
ce, y nedvnle fakty wymię mc,‘Jest wreszcie zdolna ć.-o odnalazł nia 1 sprecyzowani a. dla dobro. wszystkich,sldsznyeh wyt7oznyoh,niaodzow- nyoh°dla wysokiej md La,o której ny,cyi ani, zda je się,
"e ZUPodk-rc śl any z nacisk em,ze,öp ęo sio na tak pojętej znajo
mości człowieka rz ecz^rlste go, normalnego 1 całkowitego, powinni.^
ustalić Pojęcia fun Lamente no naszego stosunku ao.gn^rhr)1^^J^l bv<$v.,r »HeMeil w "jeżyku potocznym ; su o sunka społecznego, albowie^
sóójolpgia^nauka o stosunkach społecznych., nie może być niczym in-
;
•: T
"> "/i
our, £
nym,Jak zastosowaniem,przy użyciu objawów wtórnych,zmiennych w zależ
ności od miejsca i czasu., ogólnej wiedzy szeroko pojętej V życiu ludz
kim. ■
To wszystko jest oczywistością i Jedyne rzecz-, która zdumiewa, jest ta,iż potrzeba jeszcze poświęca<5 artykuły na ten temat. HÓżne dziedziny wiedzy,Jak wiadomo, uległy daleko idącej specjalizacji i rozrostowi anarchicznemu,rozwijając się oddzielnie w zapomnieniu1 więzów,Jakiś powinny łączyć ich badania i podstawowych praw,które powinny" nimi kierować.
W reakcji przeciw " te jdaleko posuniętej specjalizacji;, do chodzą
cej czasami do absurdu,daJe się dzisiaj odczuć zbliżenie rożnych. ga
łęzi nauk Jako wstęp do/-'wielkie J wiedzy”,któreJ teróneu wykonania będą lb. ta przyszło*. Czyż ton Sposób pojęcia biologii,któryśmy przed-
stawili,nie Jest również dzisiejszym ujęciem nowoczesnej medycyny?
V7 rzeczywistości bowiem medycyna może, być Jedynie cząstką' praktycz
nego zastosowania ogólnej wiedzy o człowieku.
Ten powrót do zapomnianych podstawowych prawdÇktdry uwidacznia się w medycynie./hyglenio i socjologii,obserwujemy również w nowocze
snej architekturze,a przede, wszystkim w JcJ* gałęzi tak poważneJ , Ja
ką Jest urbanistyka. Oclom wytworzenia dobrych warunków1 mieszkanio
wych dla człowieka,czyż nie* trzeba poznać w pierwszym rzędzie .przy użyciu wszystkich zasobów umysłu i serca, czymśc jest właściwie jago życie; jakie są Jego prawa4? Czego trzeba człowiekowi1 die dobrego mieszkania?” oto jest pytanie podstawowe,na które ' architekt powinien przede Wszystkim znaleźć odpowiedź. I w tym władnie celu podjął on współprace z biologiem, Post to dzisiaj f&kt dokonany» Podkreślamy specjalnie silnie tę rewolucją,która się Już dokonała mimoęźe wielu ludzi nie zda ja sobie z tego sprawy» Czyż >y to Jodynie kłótnia . szkół? Ligdy w życiu« Wielka walka "szasów nowoczesnych została wypo
wiedziana f walka między błędem a prawdą,między rutyną błędów,a tym cc- jest prawdziwe* Ot,o znamię czasu• W medycynie ta sama walka, a Już dzisiaj można przewidzieć,która koncepcja. wyjdzie zwycięsko. Vfô "wszy
stkich sprawach społecznych ta sama wal,ka Ps-akÓJa przeciw temu,co nieludzkie,przeciw starym więzom niewolnictwa/przeciwko i zestarza- . łym pojęciom o życiu, W tym leży głębokie znaczenie tych zmagu.h i- gantycznych,których Jesteśmy świadkami na wszystkich polach,a które nadają "charakter dzisiejszym przełomowym czasom,
Przyjrzyjmy się bliżej tendencjom nowoczesnej architektury*
Cóż ma zamiar ona uczynić,posługując się viyraacm urbahizm?*
kie mamy tu zamiaru kreśli c" "długiego przeglądu" historycznego/
roku 1021 pojawił się zeszyt Kr, 1 ”Now il Idei” oraz pierwszy ar
tykuł Corbusier7 a z serii ,TBoszuki7Jariie architektury17* Od dwudziestu lat Jesteśmy świadkami rozwoju tezbtów 1 precyzowania planów tej no
wej architektury* Przede Wszystkim, o co więc właściwie chodzi1? Cho
dzi o zharmonizowanie warunków 1 i .owych z prawai i naturalnymi 1 o zaspokojenie biologicznych potrzeb ludzkich, crakis są podstawo
we zagadnienia wyrastające . irchitt :tem? .. więc zagadnienie./1 powletrzą, światła słonęcznegb, dźwięku, kontaktu mieszkania z powierz
chniami pokrytymi rö śllnn oś ci ą ; zgadnie ni£ związane z klimatem oraz z ogólnymi warunkami zdrowotnymi* Karta Athedska -kongresu d.I.A.m*
Str.15
poraź p
formułuje poraź pierwszy te prawa /1933/. ïo byłyby dwie daty. Tech n’ika nowoczesna pozwala na zaspoko jonie wszelkich potrzeb ozlowmeka witym wszystkim,co dotyczy jego mieszkania rodzinnego,lub tez miej oO przeznaczonych do użytku wspólnego,jak np.miejsc pracy, stuuio,» ,.ioz
rywek’1 t.d. Snrawę tę można rozstrzygnie w sposób ekonomiczny, je
śli ‘przyimię sie pewne wskazania,dotyczące ogólnego zagadnienia ur
banistyki? Przewiduje sie wszystkie szczegóły "dogodnego ogniska ,ro dzinnego" -dla poszczególnych członków rodziny /ze specjalnym uwzglę
dnieniem miejsca dla dzieci/* 3^dę '^u wzięte- pod Uv?agę. spraw . pyzo wiotrzania,oświetlenia światłem, słonecznym,ogrzewania,wilgocno^ui,
czystości,wygody,odizolowania i ^»ć.. . \ ■
Wszystkie te sprawy rozważana sę pod kętem widzenia- potrzeb biologicznych i powoli na wszystkie pytania znajdowane sę odpowie
dzi. Wystarczyło je*jedynie postawić. Postawione zaś zostały,w sp0, só'b jasny* Nic• naruszajac wolności osobistej oraz zupełnej niezależ
ności rodziny, sterano się znałeś! najlepsze rozwiązanie ^zagadnienia :
"jednostka - ogół". "Urządzenia kulturalne dla ówloześ uzycznych i sportu" znajdują się w samym mieszkaniu,lub tez na terenach powo
żonych na dole;albo na dachach. "Urządzenia zdrowotno" przewidziane sa *dla- każdego bloku mieszkaniowego, jak również pierwsze szczecie .
"urzedzeiï dla. chorych". Jszyst ko to przewidziano jest sposób sko ordynowany,majęc stale, na- uwadze znano potrzeby pewnej określonej ludności, Nigdy nio nożna zbyt silnie podkreślać ważności brania pod uwagę,przy 'stawianiu programów nowoczesnej archite ażuryty en wszystkich charakterystycznych. cech: ludzldch,biologicznych i spo
łecznych. Uzucaję się nam one specjalnie w oczy od lat dwudziestu.
Wyrażaję i precyzuję najistotniejsze potrze Dy członieka_azisiejs^e go; ‘zaspakaj&ję nic iwlko jogo ciało, lecz i .umysł i,uwalniając,od, zmory dawnych nór mie szkanio'vyoh., od ich wszystkich przy.^co/.ci i rme- bozpieczehstw,daję mu nowe ognisko domowe, dokładne ,p cane jasno ^Cj., o którym marzył świadomie,lub-podświadomie ,powoęow.any yroskę o żura
wie i szczęście swoich najbliższych.
Lecz ileż przeszkód trzeba przoz'wyoipzy-c zanim soy te oczywistości, zanim stanę, się rzeczy? i st o..cię .kania.- Cała przeszłość przeciwstawia,, się temu, Jcsb
ka między siłami konserwatywnej bezwładności,«-. siłani < ,v ' cych odnowić, narzędzia pra:cy i formy dzieła* Jawi jesz cei,L.or/
chca osiągnąć? Nie jest to‘bynajmniej utopia: stworzy^ Lies^aciv ludzi" najlepsze , jakie jest możliwe przy dzisiejszym sianie tecnni_
ki w danych warunkach miejscowych» Wszystko zostało Prz^iw^a^io tej grupie entuzjastów. Zmobilizowano przeciw tym "przeklybym (mo
• lue Joni storn" wszystkie stare ekipy konserwatyzmu*. Archeologia . .storia z zabytkaimi" zostały wciągnięte .do sporu. .l:iekuórzy l ono|i
Watywnl" lekarze biora whim udział przy boku wielmiej .ilości
ratów i dziennikarzy dobrze opłaconych. . ir-dr- Odwołując się do przeżytego sentymentalizmu, rozjętr^ję . jętnie opinię publicznę. Poza sztucznymi argumentami, powodujęc/bi.
elé ïiâ pgeudLL-adyajÿ architettuL.kryj?
sne interest t^ch.którzy konstruuję dla pieniądza i którzy za .vszei kę cenę ohcę utrzymać "rynek zbytu dla swoi on konstrukcyj g
z r o zu mi e j ę w s zy- o", ■; e n om e, mi e s z - to wieczna
ii młodych, olicę-
'. Str. 16
ioh nigdy
jak"
stro
de uratowanie człowieka, u ra to 7,'an i c na ro du, o d- wicl ko'śo i, dani, e. mu ra
je szcze dyskusję* z't;:
Pan ILde *iraz ,'jak zresztą żenieni: ” ma szyna" do mis szkaniarr.
nia do samochodu,albowiem o j?orÓ7 Je jedynie po to, ab y wyl
wszystkie udoskonalenia, jab:
dawno powstały środek lokomocji, Przejrzys'__..._ 3 - « twość obchodzenia się , czystość, oszczędność,wygodę i 1;*G- u0 wszystko nie powinno charakteryzować nowoczesnego mieszkania;
czego nie mielibyśmy używać najnowszyc-*--- —- ,
gu-lacji oświetlenia, stopnia ciepłoty lub składu pov.ioirza, ula . oa.y k^wltego * niszczeni a “odpadków i M, .? Czy:
tak czysta, jak laboratorium ? Czyż to samo nie dotyczy kaliny z prysznicem,, lub też łazienki ? Lfożna skonstruować" różne-części mieszkania z tę. sama dokładno ś ci ęi i oszczędnością, co poszczególne
Bzęści samochodu/ oarptu, lub samolotu, A więc dlaczego nie.robić tego ? Nikomu przez to nic przeszkodzi się w urządzeniu, zmianie,
czy też przyozdobieniu według własnego gustu, wr^eurza jego mieszka—
w rzeczywistości problemem, pclęcym Nr, 1 jest który marnieje i degeneruje się- ostatecznie, nowienie jego żywotności/jego samopoczucia i
. doŚci istnienia,odnawiania się i trwania. Bardzo prędko,można się zorientować, ź< w ‘rzeczywistości jest bardzo mało tych,którzy znaję.
twierdzenie nowoczesnej architektury. Narodzona tu we .Francji,dok
tryna ta rozpowszechniła się p.o całym święcie ,wyv:ołuję.c wszędzie entuzjazm młodych architektów. Lecz nawet tu,u samego śródła,w tym starym kraju,którego mechanizm jest ta w zo.nioczyszczony,77 którym wszystkie." stanowiska kierownicze spoczywały tak długo w "rękach sta
rej generacji,gdzież "sę ci z pomiędzy rzędzęoyeh,nazywaj^cych sami siebie socjologami prawicy,lub toż lewicy,z pomiędzy uczonych lub też lekarzy,którzy znaja rzecz^wlścienr: oczósnę“architekturę. mimo ..to uwidacznia się ona w niektóryon bud077lach,które sę.jak poematy,
chwytają was za serce i napełniaję entuzjazmem,pokazujęo wspaniałe . możliwości tego, co, jeśli się chce, można oddać do dyspozycji wszy
stkich ludzi*nowego świata. .
Powtarza się" zawsze te samo argumenty" ignorantów,odnajduje, się je niezmienne w rozmowach, które się słyszy,w artykułach,które się czyta. Zdołaliśmy zgromadzić" poważnę kolekcję artykułów,z•których wiele'podpisanych przez lekarzy",wykazuje niezbicie, iż autorzy nio zna ja zupełnie spraw, o których traktuję i ani nieg o^ytu.li księżek,ani ‘nie przeglądali planów, które zwalczaję- niedbałej wczoraj, jeszcze ,piszac ten artykuł, podczas krótkiego pobytu w fie okupowano j/■jpadł'1 nam 77 ręce przypadkiem artykuł w Journal
Genève z dnia 36 sierpnia 1942/podpisany przez H.de ira^ , wtóry jest typowym pod tym'względem, "*
3a to za*.7sze te same wykrzykniki,dotyczęce tych strasznych sześcianów,tego betonu,tych mieszkać koszarowych i okropnych drapa
czy nieba! . ,
Starajac się pozostać,o ile to jest tylko mó21r..e,na naszym we renie biologii,higieny,medycyny i spraw zdrowotnych,podjśmiemy raz
"ymi,którzy uczciwie . choę sobie., wyrobię opinię.
wielu■innych,ozuje się urażony wyra
je śli chodzi o porównanie mieszka—
-naniu jest tylko mowa,to uczyniono kazać,że mieszkanie może również posiadać
to obecnie“’oosiada ten stosunkowo nie- tość w doborze części,la-
wygodę i t.d. ' * ... _>-:o mieszkania? Ola
ch środków''technicznych dla re składu powietrza, dla. Oał- ż kuchnia nie powinna -byś
Sto. 17
m
Ici imat y o zu y c ho raz
Paryż, Wszystkie. mieszkania-są odizolowane jedne ‘od drugich, za-
z pun ; Corbusier
UŁJ V/ L./ _ AJ -Jl
:wiat-ło słoneczne, otrzy- dla pomieszczenia pewnej okrus
e rz o h
aczy nie- sz
a. niepotrzebnych dojazdów, które
mieszkanie jest osobnym domem, pew-
ft st ri
w ten sposób • ivzy nieba,
dowanych,. enic wychodzi na ulicę- la
j, mogącej mieś swój
na budynek strony
zające beznadziejne oto- To.’co je-ni. przynosi ,T‘maSzÿna..do mieszkania n, to są części doskonałe, to'zaspókojehię podstawowych praw.'biologicznych, to uwolnienie od .tyranii rzeczy martwych. dzięki wygodzie, właściwie pojętego komfortu bez niepotrzebnego luksusu y
którzy' grożą nam tym słowem nie czytali nigdy
•p4 Irs.z jest z pewnością jednym z nich. On, uzasadnione", dążenia jednostki tf, czyżby nie
tuçlia -Corbusier7 a. ko: ■ * 1. Ł ują się wokół' starają się osiągnąć całkowite1" oswodzenie życia dzięki'radości osobnego mieszkania 1 możliwości od-
w swojej książce, napisanej były białe 71 podał swój sąd ba. Istnieją drapacze nieba katastrofalne Tt zgrupowania mulących światło, stojących
"THWCinii łriD. ; .(W,?. . Koszar;-" ? ‘01, dzieła CorbusierTa i który"' powołtije • się na Tf spostrzegł, źo wsżystkie tejże .jednostki i
indywidualnego,
dzielenia się dla własnych rozmyślań ?To jest szczyt- chyba, złej woli I ; iąsta posiadają swoją ' racjo bytu 1 muszą, jednoczyć miesz
kańców, którzy/ma ją różne zada.ni;à: „uo wykonania. Koncentracja ta jest konieczna, dla osiągnięcia wfplńych powierzchni dla roślinności, dla uzyskania .widoku nieba i‘horyzontu. dla poszanowania warunków
dla uniknij ci
Lóiaj. czasu / dwie do trzech godzin dziennie w obecnych warunkach wielkiego miasta /./ W ośrodkach mieszkaniowych o wielkiej liczbie mi" szkąAców. końst mowanych wzwyż, nie należy dopatrywać się koszar jakimi bezsprzecznie są H.B.M. , ‘otaczające :bezpleczone od hałasuj każdo
nym rodzajem zawieszonej "Kill! jednorodzinnej, mogącej mieś swój tarąs i swój własny ‘ogród, Jest to .organizacja Całkowicie autono
miczna- Wspólne ,są ,.rze czydiście, wszystkie udogodnienia, wszyst-, kie kanały "i"., kable doprowadzające elementy życiowe do mieszkań, . Wspólne są centrale zaopatrzenia, urządzenia zdrowotne, sportowe,
rozrywkowe i t»d» , lecz rodzina, podkreślamy to, jest u siebie, rodzina ” ognisko 77, 77 podstawowa jednostka społeczna ”, zachowu
je całkowicie swoją niezależność. nie widzi ona co się dzieje u
* sąsiada, nie słyszy ‘żadnych divviekôw pochodzących od niego 1' no
że. go nie znać. » Porównywanie logicznej koncentracji ludności w budynkach luźno rozmieszczonych z przeludnieniem "wysoce szkodli
wym pewnych dzielnic miast przeszłości, jest popełnianiem, tu widzenia, biologicznego, btrdzo grubego błędu
Drapacz nieba ? A oto 'znoili jeden ft straszak ,r.
po powrocie z Ameryki: G-dy katedry w sprawie amerykańskich drapa
straszne,- istnieją ” czarodziejsko gigantycznych drapaczy nieba, powstrzy- u brzegu ulic wąskich i glpbokioh jak przepaście. Lecz, jest" czymś zupełnie odmiennym używanie konst
rukcji o pewnej wysokości we‘dług planów logicznie wystudiowanych, dla pomieszczenia pewnej określonej ludności, a
odnaleźć świeże powietrze / analizy'powietrza z punktu widzenia
• chemicznego i bakteriologicznego są. bardzo przekonywujące w tym względzie /, aby wykorzystywaś w pełni Awiatło słoneczne, otrzy
mywać wolna powierzchnię wokoło i t»cL Front budynków luźno zbu
dowanych, nie wychodzi na ulicę- korytarz,"
przeciwne.] - lub na ohydne podwórko, wy twa r:
nia ,.
s S
c
X^BLlOTs^.
(UNIWERSYTECI ''"ticTb r u n \SŁ.
