1
I
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI —
I. Materiały dokumentacyjne
1/1 - relacja właściwa
I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora / k - k | 5 - / I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora
II. Materiały uzupełnieniające relację
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):
111/1- dot. rodziny relatora \ / k . - k III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.
III/5 - inne...
IV. Korespondencja \J
V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”] /
j
-•
VI. Fotografie —
2
3
Białystok, dnia 18*IX#1982r*
Z A 5 R I A D C Z S H E
TTinlejszyn stwierdznra, Se obywatelka Regina Źmitrowicz, córka Karola i Mktorii Gołębiewskich, urodzona 28 lipca 1907 r*
w Blołyrrtstoku, pa er? A onim0 Ró£a 2 % by Ja żołnierzom PU ( Polski niepodległej) w czasie od 6 sierpnia 1941 rolni do dnia 2 kwietnia 1944 rokii^ kiedy to nastąpiło o cal oni o Okręgu PH Białystok z
Komendą Obwodu £rnil Krajowej w Białymstoku*
Od dnia 2 kwietnia 1944 roku do dnia 27 lipca 1944 rokit obc Regina Żmitrowics pełniła odpowiedzialną funkc j o łączniczki pomiędzy mną, jako komend ant eia Obwodu A.KeBiałyctok-MiastOj a ob#I£ari?noEł Preslem, pacudo”Jur" dowódcą. II kompanii kolejowej
PU scalonej z /•&• Przenosiła również pocztę sst bu Obwodu AK
Białystok na punkty łączności do Komendy Olcręgu AK, do !!Mścisława5 Pcsaadto udzielała schronienia i opiekowała się spalonymi i po- szukiwr-nymi żołnierzami Mi przez okupanta, w sytuacjach zagroże
nia na spalanych punktach łączności wykazała niezwykły bart ducha, ody^go i przytomność umysłu, przez co nie tylko uratowała swój dom
i rodzinę przed zagładą, lecs również i ukrywaj a. co się w tym domu.
osoby* Obywatelka Regina ISmitro?;iC2 wyróżniła się w szeregach V.bjsku w konspiracji akty m ą postawą i odwagą w walce z hitlerow
skim okupantem. Dobrze spełniła swój obowiązek Polki i patriotki wobec Ojczyzny,.
dr Czesław Kaleko, mjr "Filip”
Zgodnofić własnoręcznego b*kdt#Obwodu AK Białystok
podpisu ob«Czesława IŁikke Miasto
stwierdzam:
►
Białystok, 18,IX*1982r,
4
5
6
7
8
Białystok, 4 czerwca 1990r,
L,dz. 54/11/90 Zarząd Zakładu Pogrzebowego w Wasilkowie
ul. Białostocka 55 tel.51-05-52
Członek naszego Związku Armii Krajowej, Witold Zmitrowicz, zamiesz
kały w Białymstoku, ul, Antoniukowska 20a m,55 zmarł w dniu 21.ma ja br*
Pogrzeb jego odb^ł się w dniu 24 maja br.
Wasza firma wystawiła ractarafek za trumnę i ewentualnie inne.
Pozostała po zmarłym 84-lefenia żona, inwalidka I-wszej grupy, bardzo schorowana, również członek naszego Związku A,K, W jej imieniu zwraca
my się o wydanie odpisu.wspomnianego rachunku, który jest nam potrzebny dia orientacji w kosztach pogrzebu ,-
Łączymy wyrazy szacunku
9
10
F U N D A C J A
A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J
BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL. (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/~arch AK, e-mail: archAK@um.torun.pl
KONTO: WI EL KOPOL SKI B A N K KREDYTOWY SA W T ORUNI U, NR 1 0 9 0 1 5 0 6 - 4 6 7 5 - 1 2 8 - 0 0 - 0
Iw * * *
d a . .
Toruń, dnia 2003
Pani . r*rP. ,VsSrv.Łrv-..
... . ...
... . >. %-."ys^s^slv...
Szanow na Pani,
Reprezentuję Fundację „A rchiw um Pom orskie Armii K rajow ej" w Toruniu, której jednym z głównych zadań jest grom adzenie, opracow yw anie i udostępnianie m ateriałów archiwalnych nt. służby Polek na frontach II wojny światow ej. W zw iązku z tym zadaniem w ramach zbiorów Fundacji w yodrębniono dział W ojennej Służby Kobiet, a od 1996 r. ściśle współdziała z nim powołany na I Zjeździe K om batantek, w celu grom adzenia akt nt. kobiet w wojsku i organizacjach konspiracyjnych podczas II w ojny światowej. M em oriał G enerał Marii Wittek, którego rów nież jestem przedstaw icielką.
Reprezentantem M am oriału je st rów nież Pan płk Czesław Hake, który przekazał nam ankietę oraz odpis zaśw iadczenia na tem at Pani działalności w szeregach Armii Krajowej. N a podstaw ie tych materiałów została założona w naszym archiw um na Pani nazw isko teczka osobowa nr . ... /W SK.
Dla uzupełnienia tej teczki zw racam y się do Pani z uprzejm ą prośbą o przysłanie relacji na temat Pani służby (dobrze byłoby gdyby m ogła Pani napisać o w ą relację wg załączonego schematu, w sposób opisowy). M oże m ogłaby Pani przysłać nam rów nież sw oją fotografię, najlepiej z lat 40-tych.
Z w yrazam i szacunku i z prośbą o odpow iedź
Kr ys t yna Bohr
Dokume nt al i st ka Działu Archiw um WSK
zal.:
1/ ulotka inf or macyj na nt. Fundacji 2/ S c h e ma t relacji
11
12
13
14
Białystok. 5. V,lP96r.
Szanowna Pani !
Serdecznie dziękuję ze list z dnia 2S.IV,br,
Jest dla mnie zupełnie niezrozumiałe, daczego Pani Mama nie należ;
w Poznaniu do Związku Żołnierzy Armii Krajowej. 0 ilepsmiętam, po śraierci ś ,p„ Pani Ojca. M rma otrzymała zapomogę finansową z naszego Zarządu t»K, Prócz tego Rodzice otrzymali dokumenty stwierdzające przynależność do Armii Krajowej, które ja podpi
sałem. W 1991 lub rok później dzwonił do nas Pc.ni syn, że babcia chce opłacić składki AK w Białymstoku. V- tym celu przyjedzie do Białegostoku, Żona mu odpowiedziała, że nie trzeba przyjeż
dżać do Białegostoku, gdyż w Poznaniu zn- jduje się 0, iązek Armii Krajowej i tam należy się zgłosić. Myślałem, że sprawa
\ A
została załatwiona. Żona moja była w Zarządzie ...i ej skin pK
przy ul. :rń rszawskiej z zapytaniem,- czy otrzymali list od Pani, Odpowiedzieli, że nie. Zapytali, ozy list b'jł polecony, czy zvykły, bo listy czasami giną. Jeżeli polecony,t o proszą podać numer i d.^tę nadania. Pragnę Pani pod'"ć, że byłem prezesem
Oki*egu iiK do 1993 roku. Podlegało mi kilka województw. W tym prawie 5*000 członków AK, Nie mogłem więc wiedzieć, że Pani STDrrwa nie została załatwiona* Moja kancelaria znajdowała się nr. innej ulicy* Ponieważ mieszka pani w Poznaniu, musi więc załatwiać swoje sprawy tam, w Oddziale Bar ządu K,
Pragnę Panią powiadomić,że dziennikarz do Poznania nie przyje
dzie, bo go interesują sprawy moje,jako komendanta i inspektora Obwodu :\K Białystok-Miasto, Jr u Pani Rodziców ukrywałem się krótko. TY wywiedzie z dziennikarzem podałem to, gdyż chciałem upamiętnić Ich oraz postawę patriotyczną.
Łączę wyrazy szacunku i serdeczne pozdrowienia dla Pani i Jej Mamy
15
opłk dr Czesław Hake 15-143 Białystok ul. " ---
tel
5" Białystok,9 maja 1996r.
'.Tan Prezes
inż,Józef Ostrowski
Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej
Okręg Bi nłyst ók
Zarząd -Obwodu Białystok ul, Warszawska Nr.8 Szanowny Panie Prezesie!
Podaję P'in« do wiadomo.-ci, że członek AK Regina Zmitrowicz dokumenty
w roku 1990 złożyła w Zarządzie Obwodu AK Białystok, celem otrzymania uprawnień kombatanckich oraz legitymacji /K*
Joj prośba dotąd nie została załatwiona, Wiadomo mi jest, że składkę członkowską opłacała do roku 1994,
Przenosząc 3ię do Poznania prosiła o przesłanie jej dokumentów
/
i legitymacji AK. IV kwietniu br wysłała do Z--rządu Obwodu AK Białymstoku nismo z prośbą i pytaniem dlaczego ta sprawa nie została jej załatwiona. Niestety brak jest odpowiedzi.
Proszę skontrolo-bć księgę przychodu pism i stwierdzić, czy t ' spraw została załatwiona?
Załączam dv.ie kserokopie dokumentów świadczących o przy- należności i działaniu w szeregach kołnierzy ‘rraii Krajowej
y
w Białymstoku -Obwodzie,
Z po^nżrniem . H O N O R O W Y P R E Z E S , Zarządu Okręgu
Światowego Związku Żohlsny Afasii KwjjWij
^ c ^ V natyran0ia
;> " - 'tusslnha H a k e
Regina Zmitrowicz
149 Poznań
16
17
Elżbieta Mohoń ~r— .
H V 6 * 4
U -L«.
60-14-9 Poznań
Poznań, d n . 2 6 . 0 5 . 1 9 9 6 r .
Szanowny Panie Pułkowniku,
Serdecznie dziękuję za list i interwencję Pana w Zarządzie Obwodu w Białymstoku.
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że w 1991 roku moja Marna z mo
im synem Jackiem była osobiście w Białymstoku w celu odebrania legity
macji i opłacenia składek. Składki opłaciła, legitymacji nie otrzymała, ponieważ podobno nie było druków. Ea miejscu rozmawiała i uzgadniała w Pana obecności / czego świadkiem był mój syn/z jeszcze jednym Panem,
że legitymacja zostanie przesłana do Poznania i dokumenty Mamy zostaną przesłane do Poznania, tak ażeby Mama nie musiała więcej jeździć do Białegostoku i żeby mogła opłacać dalsze składki w Poznaniu.
Marna cierpliwie czekała.Syn chodził kilka rasy w Poznaniu na Niepodległości, gdzie mieści się Zarząd Okręgu i pytał czy przyszły dokumenty z Białegostoku. Nie doczekaliśmy się,
v; związku z tym, że Mama dość natarczywie prosiła mnie o załatwienie tej sprawy, dlatego 8 lutego 1996 roku wysłałam pismo do Białegostoku z prośbą o przesłanie legitymacji .1 dokumentów do Poznania / w załączeniu ksero dowodu.wysłania/.
14 lutego 1996 roku otrzymałam odpowiedź, że sprawa została przekazana do załatwienia przez Obwód Białystok na ul. Warszawską 8.
/ksero pisma w załączeniu/ V. związku z powyższym okłamano Pańską mał
żonkę twierdząct że nic nie otrzymali, ponieważ już w połowie lutego br. otrzymali Mamy pismo. Od tego czasu nie mam żadnej wiadomości.
Dnia 29. 04. 1996roku wyłałam następne pisma /ksero dowodu wysłania w załączeniu/, które też pozostaje bez odpowiedzi.
To nie jest niezrozumiałe, dlaczego Mama nie należy do Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Poznaniu, ponieważ wszystkie doku
menty łącznie z fotografiami złożyła Mama w Białymstoku i tara opłacała składki dlatego oczekuje z Białegostoku otrzymania legitymacji i ocze
kuje przekazania dokumentów do Poznania. Po przekazaniu dokumentów do Poznania będzie Marna należała do Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Poznaniu i tu będzie mogła opłacać składki.
Jestem ostatnią osobą, której na tym zależy, spełniam tylko życzenie mojej Mamy, dla której ta sprawa jest też tylko sprawą ambicjo
nalną, Jej zależy na tym, żeby mieć legitymację i opłacać składki.
18
W o $
Żadnych innych spraw w Związku nie mam zamiaru załatwiać ani ja, ani moja Matka,
Niezrozumiałą rzeczą jest jednak fakt, że tak prostej sprawy, jak wystawienie legitymacji i przekazanie dokumentów do Poznania nie można
się doprosić. Tak wygląda jakby specjalnie komuś zależało na utrudnienie tej sprawy, a już napewno raożna to określić lekceważeniem sprawy.
Odnośnie dziennikarzy to dobrze* że nie przyjadą, ponieważ syn ma kilku kolegów dziennikarzy i nagłośnienie jakiejkolwiek sprawy nie byłoby dla nas problemem, tak jak nie jest problemem wydanie Mamy pamiętników, które są w tej chwili w opracowaniu i mamy już umową z wydawnictwem, które
je wyda.
Mamie będziemy musieli jakoś wytłumaczyć, żeby przestała marzyć o legitymacji kwiatowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i żeby sobie to wybiła z głowy. Trochę to smutna lekcja historii ale prawdziwa*
£ącze seraeczne pozdrowienia
z wyrazami szacunku Panu i Małżonce.
't&
19
Białystok, 28#X.l996r
Szanowni Państwo!
Jest mi niezmiernie przykro, że Zarząd Obwodu AK Białegostoku przy ul, r.ars żarski ej nie załatwił w ciągu sześciu lat weryfikacji
Pani Reginy Zmitro»vicz, Przez cały czas twierdzono, że brak jest
$ej dokumentów, Sprawa wydawała się prosta, bo myślałem, że $ej dokumenty zostały już wysłane do Poznania do Zarządu AK,
Z tego wynika, że moje i mojej żony interwencje pisemne i ustne nie odnosiły skutku. Dopiero ostra interwencja Górki Pani,Elżbiety, przyniosła odpowiedni skutek. Odesłano Paniom nie załatwione doku
menty. Jest to dla umie przerażające i nieludzkie. Przez 6 lat Pani Regina nie korzystała z uprawnień kombatanckich*
Proszę Panią Elżbietę o nadesłanie mi kserokopii listu,który otrzymała Pani od zarządu K Miasta Białystok, Jest w nim mowa,
że nie mogli z-łatwió uprawnień kombatanckich, bo nie mieli do tej pory czasu. Zarząd Miejski i Okręgu iK zupełnie nie liczą się
z moim zdaniem. Kie otrzymałem odpowiedzi na muj list w tej spra
wie* h byłem ostatnim Komendantem i Inspektorom Obwodu rmii Kra
jowej Białystok-Mi- sto. Pani Regina Zmitrowicz, $saadra. pseudonim
"'Róża 2 ,?i jej mąż, Witold ps,!iBOH,ł byli moimi łącznikami*
W ich domu ukrywałem się, ul, "Ił,trakowa Nr 1 m,l,od 2l*X#l944r do 18, listopada 1944-r,
Łączę serdeczne pozdrowienia i życzenia wszelkiej pomyśl
ności do 100 lat w pełnym zdrowiuI
Pozostaje z miłym wspomnieniem wspólnych przeżyć z lat wojny,
20
21
ppłk.dr Czesław &ąke 15-143 Białystok ul
tel.
Białystok,19.XI.I996r.
Szanowne PanieJ
Serdeczni© Paniom dziękuję za nadesłanie kserokopii odpowie
dzi, jaką Zarząd Okręgu i Obwodu .AK Białystok-MŁasto w sprawi©
weryfikacji i przyjęcie do Sw.Związku Żołn.AK.To pismo nie zawie
ra pieczęci nadawcy, liczby porządkowej pisma ani też pieczątek osób, które je podpisały. W piśmie przesłanym Paniom użyty został zwrot:1' Nie ma co ich paufeamnimsiSi posądzać o biurokratyzm wszak tó
są ludzie przeżyci i tak zostało tylko się cieszyć i podziwiać, że mamy jeszcze takich bohaterów, którzy ciągną ten kulawy wóz do przodu.” Jak wynika z powyższego cytatu ci liidzie nie mają nic wspólnego z bohaterstwem kulturą i życzliwością dla współkolegów z lat konspiracji wojennej. Cechuje ich bezwzględny biurokracja i zarozumiałość. Są pozbawieni wszelkich norm społecznego współ
życia, Cechuj® ich tchórzostwo, bo w nadesłanym piśmie brak ich imiennych piecza.tek, a podpisy są nieczytelne*..
Nie należy się dziwić, że nasza młodzież nie bierze udziału w uroczystościach patriotycznych, gdyż o tych sprawach mówi się w kręgach rodzinnych. Przesyłam Paniom pismo, na którym znajduje się następująca pieczątka: "PR5ZES Zarządu Obwodu S.Z.Ź.A.K.
w Białymstoku inż.Józef Ostrowski” Podpis jest identyczny, jak w piśmie do Pani Ireny Zmitrowidś.,
Przesyłamy Paniom serdczno życzenia zdrowia i wszelkiej - pomyślności do 100 latll!
Całym sercem życzliwi i oddani z Grodu Braniekich , Białegostoku
ppljs d r C zesła w Ila k e
