opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
GODNOŚĆ CZŁOWIEKA A PRAWA CZŁOWIEKA
SCENARIUSZ LEKCJI
Program nauczania wiedzy o społeczeństwie w szkole podstawowej
JANUSZ
KORZENIOWSKI
Redakcja merytoryczna – Marta Milewska Recenzja merytoryczna – dr Kazimierz Waluch
dr Beata Rola Jan Bielecki
Agnieszka Ratajczak-Mucharska Redakcja językowa i korekta – Editio
Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji
Godność człowieka a prawa człowieka
Cel ogólny
Przedstawienie godności człowieka jako źródła praw człowieka.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia: godność człowieka, prawa człowieka, dyskryminacja, preambuła;
uzasadnia, że godność człowieka jest podstawą różnych systemów moralnych;
wyjaśnia, dlaczego godność człowieka jest źródłem wolności i praw człowieka i obywatela;
omawia cechy praw człowieka;
wyjaśnia powszechną zasadę zakazu dyskryminacji człowieka;
wyjaśnia, w jakich sytuacjach Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza do ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela;
analizuje treść preambuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Metody/Formy pracy
Dyskusja plenarna, wykładŚrodki dydaktyczne
Podręcznik, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, komputer, projektor multimedialny
Opis przebiegu lekcji
A. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji.
Następnie prosi uczniów o interpretację nakazu moralnego Immanuela Kanta:
Zawsze masz traktować człowieka jako cel sam w sobie, a nie tylko środek do celu.
B. Nauczyciel wyjaśnia znaczenie pojęcia godności osobistej i godności człowieka (godności osobowej) i wykazuje różnice między nimi.
C. Nauczyciel prowadzi dyskusję plenarną zachęcając uczniów do podzielenia się refleksjami dotyczącymi doświadczania obu rodzajów godności;
Wskaźnikiem godności jest duma z siebie. Przypomnijcie sobie takie sytuacje, kiedy byliście z siebie dumni, zasłużyliście na podziw i uznanie, ponieważ dokonaliście czegoś godnego, np. wykazaliście się odwagą, poświęceniem, ofiarnością, uczciwością, zorganizowaniem ważnego i pożytecznego
przedsięwzięcia, wygraliście konkurs czy zawody, zaliczyliście udany występ itp.
Powiedzcie, jakie sytuacje w Waszym życiu najbardziej Was upokarzają, najbardziej naruszają Waszą godność. Jakich reakcji, odczuć, doznań, myśli i zachowań wtedy doświadczacie?
4
Wymieńcie się poglądami i propozycjami na temat Waszych ewentualnych zmian zachowań w zakresie ochrony godności własnej i unikania upokarzania innych.
D. Nauczyciel przytacza i wyjaśnia zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej traktujące godność człowieka jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela.
E. Nauczyciel omawia cechy praw człowieka: powszechne (uniwersalne), przyrodzone, nienaruszalne, indywidualne, niezbywalne, niepodzielne, podstawowe.
F. Nauczyciel prosi uczniów o podawanie przykładów dyskryminacji, czyli nierównego traktowania, ze względu na cechę osobistą człowieka w świecie współczesnym.
G. Nauczyciel przedstawia i uzasadnia konstytucyjne warunki ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w Rzeczypospolitej Polskiej. Uczniowie podają
przykłady uzasadnionych stanami wyższej konieczności sytuacji, w których państwo może ograniczyć korzystanie z prawa człowieka.
H. Uczniowie po wcześniejszym zapoznaniu się z preambułą Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, wypowiadają się na temat okoliczności uchwalenia dokumentu, jego głównego przesłania oraz wartości, do których się odwołuje.
Komentarz metodyczny
Formy pracy uczniów w czasie lekcji stwarzają warunki do kształcenia umiejętności wymiany poglądów na temat etycznych i prawnych wymiarów godności człowieka.
Kryterium doboru sposobów pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych stanowić będzie orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zawierające informacje i zalecenia określające charakter dostosowania wymagań psychologicznych i pedagogicznych do specyfiki niepełnosprawności danego ucznia.
