Krajobraz Holandii od-nowa

7\WXäRZ\eNUDMREUD]RGQRZDs

trafnie opisuje praktyczne dylematy ZVSÑäF]HVQ\FK SURMHNWDQWÑZ NUDMR- brazu. Owe poszukiwanie kompro- PLVXPLöG]\RGQDZLDQLHPuUHVWDX- URZDQLHPDEXGRZñRGQRZDuMHVW

VWDä\P WHPDWHP G\VNXVML LVWXGLÑZ

przedprojektowych. Wychowani ZeVWDUHMs(XURSLHVW\NDP\VLöSU]H- ZDĔQLH]NRQVHUZDFMñRFKURQñOXE

FRUD] F]öVWV]ñ ZRVWDWQLFK ODWDFK

UHNXOW\ZDFMñ u RG]\VNLZDQLHP NUD- MREUD]X .UHDFMö QRZ\FK PLDVW

kojarzymy raczej z totalnymi inwe- stycjami w Emiratach Arabskich lub Chinach. Jest jednak kraj europejski, JG]LHRGGäXĔV]HJRF]DVXSRGHMPX- MH VLö UÑZQLH VSHNWDNXODUQH SUÑE\

EXGRZ\QRZ\FKUR]OHJä\FKVWUXNWXU

krajobrazowych. Takim poligonem GRĈZLDGF]DOQ\P GOD SODQLVWÑZ MHVW

Holandia.

3RWU]HED RVXV]DQLD WHUHQÑZ

QDGPRUVNLFKL]ELRUQLNÑZZRGQ\FK

SRSU]H] WZRU]HQLH SROGHUÑZ VSR- ZRGRZDäD]ZLöNV]HQLHSRZLHU]FKQL

NUDMX ] W\V NP² Z U GR

 W\V NP². Ochrona wybrze- Ĕ\ LWHUHQÑZ GHSUHV\MQ\FK¹ NWÑUH

REHMPXMñ SUDZLH  SRZLHU]FKQL

NUDMXLSRZRMHQQ\UR]ZÑMSU]HP\VäX

VNXWHF]QLH Z\UXJRZDä\ QDWXUDOQH

VLHGOLVNDSU]\URGQLF]HLNUDMREUD]\ .UÑOHVWZD1LGHUODQGÑZ'RGDMñFGR

WHJRZ\PRJLPLHV]NDQLRZHJöVWRĈè

]DOXGQLHQLD EOLVNñ  RVRERP

na km² Z3ROVFH  RV QD NP²

KROHQGHUVF\ XUEDQLĈFL LDUFKLWHNFL

Vñ]PXV]HQLGRSRV]XNLZDQLDRSW\- PDOQ\FKVSRVREÑZZ\NRU]\VW\ZDQLD

RJUDQLF]RQHMSU]HVWU]HQL=UÑZQRZD-

ĔRQDJRVSRGDUNDSU]HVWU]HQQDVWDäD

VLöMHGQñ]QDMZDĔQLHMV]\FKG]LHG]LQ

ZDUXQNXMñF\FK SU]HWUZDQLH NUDMX

RGF]XZDMñFHJR VNXWNL JOREDOQHJR

RFLHSOHQLD 0LPR UHDOQHJR ]DJUR- ĔHQLD EH]SLHF]HþVWZD ZSODQDFK

LVWUDWHJLDFK UR]ZRMX SRĈZLöFD VLö

FRUD]ZLöFHMXZDJLWDNĔH]DJDGQLH- niom krajobrazowym.

7HPDW\FHNV]WDäWRZDQLDZVSÑä- F]HVQ\FK ]UÑZQRZDĔRQ\FK RVLHGOL

LVWUHISRGPLHMVNLFKSRĈZLöFRQHE\äR

; 6HPLQDULXP Z\MD]GRZH ]F\NOX

.UDMREUD]\ ;;, wieku, pt. 1LHPF\

u +RODQGLD ². W niniejszym artykule przedstawiono realizacje GRW\F]ñFH WHPDW\NL WHJR Z\MD]GX

naukowego.

Polityka rozwoju

regionalnego Holandii VINEX

Regional Development Policy of the Netherlands

3URJUDP 9,1(;^ DGRNäDG- niej: =DVDGQLF]H .LHUXQNL 3ODQRZD

QLD 3U]HVWU]HQQHJR, suplement do

&]ZDUWHM&]öĈFL1DURGRZHM3ROLW\NL

3ODQRZDQLD 3U]HVWU]HQQHJR Holan- GLLE\äLMHVWMHGQñ]QDMV]HU]HM]DNUR- jonych europejskich strategii miesz- kaniowych szczebla regionalnego.

&HOHPE\äR]QDOH]LHQLHLQWHJUDOQ\FK

UR]ZLñ]Dþ SUREOHPÑZ ]ZLñ]DQ\FK

]XUEDQL]DFMñ ZW\P GHJUDGDFMñ

WHUHQÑZ ZLHMVNLFK >*DOOH 0 LLQ

3RGNUHĈOLèWU]HEDĔH9,1(;

K ra jo b ra z H o la nd ii o d -n o w a Ma ci ej S to ja k, £ uk a sz D w o rn ic za k

Landscape

of the Netherlands

– (re)Construction

QLH E\ä ]]DäRĔHQLD VWUDWHJLñ VWULFWH

XUEDQLVW\F]Qñ=DäRĔHQLDSODQLVW\F]- QHLDUFKLWHNWRQLF]QHSURJUDPXE\ä\

MHG\QLH ĈURGNLHP GR ]UHDOL]RZDQLD

FHOX QDGU]öGQHJR WM RVLñJQLöFLD

LVWRWQ\FK ]PLDQ VSRäHF]Q\FK NWÑUH

WRPDMñGDOHNRVLöĔQHNRQVHNZHQFMH

w sposobie projektowania i zagospo- darowania przestrzeni. Wspomniane ]PLDQ\ VSRäHF]QH GR NWÑU\FK Gñ- ĔRQRWR

 VWZRU]HQLHVSRäHF]HþVWZDZLHOR- NXOWXURZHJRLPLöG]\QDURGRZH- go,

 SRSLHUDQLH UÑZQRXSUDZQLHQLD

LLQG\ZLGXDOQRĈFL

promocja oddolnych inicjatyw VSRäHF]Q\FK

W programie skonstruowano SODQ\ UR]ZRMX GOD WHUHQÑZ ZLHM- VNLFKLRNRäRPLHMVNLFKZDVSHNWDFK

rolnictwa, turystyki, budownictwa PLHV]NDQLRZHJRU\QNXSUDF\ĈURGR- wiska naturalnego i socjologicznym.

Efektem programu w VNDOLUHJLRQDOQHM jest:

 RFKURQDWHUHQÑZRWZDUW\FKRUD]

odnawianie krajobrazu wiejskie- JR LFHQQ\FK ]ELRURZLVN URĈOLQ- nych,

 RUJDQL]RZDQLH FHQWUÑZ KDQGOR- ZRXVäXJRZ\FKRJUDQLF]DMñF\FK

rozpraszanie zabudowy i subur- EDQL]DFMö

 SRGQRV]HQLHMDNRĈFLĔ\FLDZSRG- miejskich jednostkach osadni- czych; koncentracja miejsc pracy i wypoczynku.

Doinwestowane tereny miesz- NDQLRZH ]\VNXMñ EDUG]R GREUñ GR- VWöSQRĈèSRGVWDZRZ\FKIXQNFMLFR

XäDWZLD RSW\PDOL]DFMö VLHFL WUDQV- portu publicznego lub rowerowego.

$OWHUQDW\Zñ MHVW SUDFD ZMHGQ\P

]SREOLVNLFK PLDVW SRäñF]RQ\FK

dogodnym systemem komunikacji publicznej i indywidualnej. Kontrola ZäDG] QDG ZLöNV]RĈFLñ LQZHVW\FML

PLQZUDPDFKSDUWQHUVWZDSXEOLF]- QRSU\ZDWQHJR RSUÑF] X]\VNDQLD

DVSHNWXHNRQRPLF]QHJRXPRĔOLZLD

ZWUDNFLHLQZHVW\FMLUHDOL]DFMöFHOÑZ

SRĔ\WNXSXEOLF]QHJRuRGRJUDQLF]H- QLD FHQ PLHV]NDþ RGSRZLHGQLHJR

NV]WDäWRZDQLD VSRäHF]QRĈFL ORNDO- nych, po aspekt odpowiedzialnego NUHRZDQLD NUDMREUD]X =DäRĔHQLD

LVWDQGDUG\XUEDQLVW\F]QHVWRVXMHVLö

UÑZQLHĔZVNDOLPLDVWJG]LHQDMZLöN- V]HUHDOL]DFMHREHMPXMñ

 GRJöV]F]DQLHRĈURGNÑZPLHMVNLFK

u UHZLWDOL]DFMH WHUHQÑZ SRSU]H- P\VäRZ\FK %RUQHR 6SRUHQEXUJ

w Amsterdamie, dzielnica Kop YDQ=XLGZ5RWWHUGDPLH

 SR]\VNDQLHQRZ\FKWHUHQÑZSRG

]DEXGRZö ,-EXUJ Z$PVWHUGD- PLH

 UHRUJDQL]DFMöSU]HGPLHĈè

=DäRĔHQLD XUEDQLVW\F]QH UHDOL- zowane na podstawie wytycznych VWZRU]RQ\FK ZSURJUDPLH 9,1(;

VWDä\VLöSROLJRQHPGRĈZLDGF]DOQ\P

GODLFKWZÑUFÑZLSRZRGXMñNRUHNW\

QRZDWRUVNLFKWHRULLLHZROXFMöZVWöS- Q\FK ]DäRĔHþ 2VLHGOD PLHV]NDQLR- ZH ZUD] ]RWDF]DMñF\PL WHUHQDPL

]ORNDOL]RZDQH QD REU]HĔDFK PLDVW

VWDMñ VLö QLHMDNR eVWUHIñ SU]HMĈFLDs

GHILQLXMñFQDQRZRNUDMREUD]VW\NX

WHUHQÑZ PLHMVNLFK LUROQLF]\FK

:DUWR ZVSRPQLHè RXUEDQLVW\F]- nych eksperymentach, np. osiedlu +HUWRJHQERVFKu]HVSROHMHGQRVWHN

PLHV]NDQLRZ\FKSU]\SRPLQDMñF\FK

ZVSÑäF]HVQH]DPNLLLQVSLURZDQ\FK

ĈUHGQLRZLHF]QñDUFKLWHNWXUñIRUWHF]- QñU\F

Nowe osiedla mieszkaniowe w Amsterdamie

New housing estates in Amsterdam

-HGQ\P ]SLHUZV]\FK ]DäRĔHþ

SURJUDPX9,1(;E\äRRVLHGOH%RUQHR

6SRUHQEXUJ U\F7DG]LHOQLFDWR

Z\MñWNRZH SRäñF]HQLH ZVSÑäF]H- snej architektury i nowatorskiego 5\F1RZHGRPLQDQW\NUDMREUD]RZH%RUQHR6SRUHQEXUJ$PVWHUGDPIRWã'ZRUQLF]DN )LJ1HZODQGVFDSHGRPLQDQWV%RUQHR6SRUHQEXUJ$PVWHUGDPSKRWRE\ã'ZRUQLF]DN

SRGHMĈFLD GR WHPDWX EXGRZQLFWZD

mieszkaniowego.

:ODWDFK  XELHJäHJR ZLHNX

ZäDG]HVWROLF\+RODQGLLSRVWDQRZL- ä\ ]PRGHUQL]RZDè LUR]EXGRZDè

wschodnie dzielnice Amsterdamu.

3U]HWDUJ QD SURMHNW LQQRZDF\MQHM

dzielnicy mieszkaniowej Borneo 6SRUHQEXUJZ\JUDäRELXURSURMHNWR- ZH$GULDQD*HX]Hu:HVW8UEDQ

'HVLJQDQG/DQGVFDSH$UFKLWHFWXUH

:F]HĈQLHM WH RNROLFH VWROLF\ NRMD- U]RQR ]REU]HĔQ\PL SRUWDPL RE- VäXJXMñF\PLKDQGHO]KROHQGHUVNLPL

NRORQLDPL7HUHQE\ä]GHJUDGRZDQ\

SROLNZLGDFMLZF]HĈQLHMV]HMIXQNFML

RG ZVFKRGX RWDF]Dä\ JR REV]DU\

UROQLF]H ']LĈ PLHĈFL VLö WX RNRäR

W\VLöF\ PLHV]NDþ LEXG\QNÑZ

W\VLñFDQDMEDUG]LHMQRZDWRUVNLFK

uZ%RUQHR3ODQG]LHOQLF\]DLQVSLUR- ZDQ\]RVWDäKLVWRU\F]Q\PLZLRVNDPL

WHUHQX=XLGHU]HHJG]LHPDäHGRPNL

lokalizowano przy samej wodzie.

=DVDGQLF]\PFHOHPMDNLSU]\- ĈZLHFDä SURMHNWDQWRP E\äR Z\- budowanie atrakcyjnego osiedla mieszkaniowego dla przedstawicieli KROHQGHUVNLHM NODV\ ĈUHGQLHM NWÑUH

WZRU]\äRE\ MHGQROLWñ FDäRĈè D]D- UD]HP LQG\ZLGXDOL]RZDä\ SRMHG\Q- F]\FKZäDĈFLFLHOL3URMHNWDQFL]:HVW

 Z\V]OL QDSU]HFLZ RF]HNLZDQLRP

NOLHQWÑZ V]XNDMñF\FK MHGQRURG]LQ- Q\FKGRPÑZZVDP\PVHUFXVWROLF\

doskonale skomunikowanych z po- ]RVWDäñF]öĈFLñPLDVWDMHGQRF]HĈQLH

]DSHZQLDMñF\FKSU\ZDWQRĈèLEöGñ- F\FK XFLHOHĈQLHQLHP LFK LQG\ZLGX- DOQ\FKJXVWÑZ7DNSRZVWDäSURMHNW

intensywnej zabudowy szeregowej.

2VLHGOH]ORNDOL]RZDQHQDSÑä- Z\VSDFK%RUQHRL6SRUHQEXUJFKD- rakteryzuje:

 ĈUHGQLDLQWHQV\ZQRĈè]DEXGRZ\

uPLHV]NDþQDKHNWDU

 LORĈèPLHV]NDþuZ%RUQHR

6SRUHQEXUJ  QD WHUHQLH

Eastern Docklands,

indywidualne budynki projekto- ZDQHSU]H]UÑĔQ\FKDUFKLWHNWÑZ

ograniczenie wykorzystywania WHUHQX ]HZQöWU]QHJR EXG\QHN

PXVLDäSRVLDGDèZVZRLPREU\VLH

uSRZLHU]FKQLIXQNFMRQX- MñFHMMDNRRJUÑGu]LHORQHGDFK\

SDWLR

3RPLPR EDUG]R RVWU\FK Z\- tycznych zawartych w planie zago- spodarowania przestrzennego, pro- jektanci wprowadzili w projekt nieco VZRERG\=F]DVHPZ\]QDF]RQR

G]LDäHN SRG GRP\ MHGQRURG]LQQH

=ORNDOL]RZDQHQDQLFKEXG\QNLPR- Jä\E\èSURMHNWRZDQHLQG\ZLGXDOQLH

MHGQDN u ZFHOX VSÑMQRĈFL u SODQ

SU]HZLG\ZDäSUHF\]\MQHZ\W\F]QH⁴. -HGQRURGQñXUEDQLVW\F]QLH]D- EXGRZö ZLHORURG]LQQñ SRG]LHORQR

QDWU]\]HVSRä\NWÑU\FKZLHONRNXED- turowymi dominantami urbanistycz- Q\PLVñEXG\QNLWHĔPLHV]NDQLRZH The Whale, IJTower i Fountain-head.

.RQFHSFMDSU]HZLG\ZDäD

 XPRĔOLZLHQLH GRWDUFLD ĈZLDWäD

G]LHQQHJR GR ZQöWU]D EORNÑZ

mieszkalnych,

wydzielenie prywatnych prze- strzeni rekreacyjnych,

 SRZLöNV]HQLH ZL]XDOQLH PDä\FK

G]LHG]LþFÑZSRSU]H]]ZLñ]DQLH

LFK]SU]HVWU]HQLñNDQDäÑZ

%LXUX SURMHNWRZHPX :HVW 

]DOHĔDäR QD XQLNQLöFLX NUDMREUD]R- ZHMPRQRWRQLL(OHZDFMHEXG\QNÑZ

NV]WDäWRZDä\]XSHäQLHQRZ\FKDUDNWHU

QDEU]HĔDWDPJG]LHW\ONRWRPRĔ- liwe, projektowano indywidualny GRVWöS GR ZRG\ MHGQRF]HĈQLH RG

IURQWX NV]WDäWRZDQD E\äD ZQLHW\- SRZ\ VSRVÑE VWUHID ZHMĈFLRZD GR

budynku.

:SURMHNFLH%RUQHR6SRUHQEXUJ

]QDF]QLHRJUDQLF]RQRNRPXQLNDFMö

NRäRZñ:]DEXGRZLHMHGQRURG]LQ- QHMSU]HZLG]LDQRJDUDĔHZEXGRZD- QHZZLHORURG]LQQHMuSRG]LHPQH

]UHGXNRZDQR LORĈè XOLF]Q\FK Z\- dzielonych miejsc postojowych. Na SRWU]HE\SLHV]\FKSÑäZ\VS\]RVWDä\

SRäñF]RQH]HVREñWU]HEDNäDGNDPL

pieszymi. 3RPLPR RJURPQHM VNDOL

SU]HGVLöZ]LöFLD DUFKLWHNWRP XGDäR

VLö VWZRU]\è VW\OLVW\F]QLH MHGQROL- Wñ LQQRZDF\MQñ LGRSDVRZDQñ GR

ZDUXQNÑZ ORNDOQ\FK ]DEXGRZö

:\NUHRZDQRZVSÑäF]HVQ\DUFKHW\S

amsterdamskiego domu szeregowe- JR]GUXJLHM]DĈVWURQ\SR]ZRORQR

PLHV]NDþFRP QD LQG\ZLGXDOL]P

1RZD ]DEXGRZD ]DVSRNRLäD SRG- VWDZRZH ZJ SURMHNWDQWÑZ SRWU]H- E\ F]äRZLHND ZZLHONLP PLHĈFLH

EH]SLHF]HþVWZR LSU\ZDWQRĈè '\V- NXWRZDè PRĔQD F]\ U]HF]\ZLĈFLH

QDOHĔDäRVNXSLèVLöZ\äñF]QLHQDW\FK

potrzebach. Teren dzielnicy jest ho- mogeniczny funkcjonalnie, znajduje VLöWXZ\äñF]QLH]DEXGRZDPLHV]ND- niowa, pomimo miejskiego charak- WHUXXOLFQLHSU]HZLG]LDQRĔDGQ\FK

GRGDWNRZ\FKIXQNFML%UDNVNOHSÑZ

LRELHNWÑZXVäXJRZ\FKVSRZRGRZDä

X]DOHĔQLHQLHRGNRPXQLNDFML:JR- G]LQDFKSUDF\RVLHGOHZ\GDMHVLöFDä- NLHP Z\PDUäH D]ORNDOL]RZDQH QD

MHJRWHUHQLHV]NRäDLSU]HGV]NROHQLH

ZSURZDG]DMñZLHOHĔ\FLDE\èPRĔH

GODWHJR ĔH UH]\JQDFMD ]]LHORQ\FK

przestrzeni publicznych doprowadzi- äDGRWHJRĔHSODFHP]DEDZVWDMHVLö

wybrukowana ulica.

1LHVWHW\RERZLñ]HNNUHRZDQLD

G]LHG]LþFÑZ LSDWLR MDNR WHUHQX

UHNUHDF\MQHJR GOD PLHV]NDþFÑZ

SRVNXWNRZDä QLHPDO ]XSHäQ\P EUD- kiem zieleni publicznej. Jedynym rekreacyjnym terenem otwartym jest RWDF]DMñFDRVLHGOHZRGD

1LH GR NRþFD XGDäD VLö WDNĔH

UHDOL]DFMDe]UÑĔQLFRZDQHMMHGQRURG- QRĈFLsDUFKLWHNWXU\3RZ\EXGRZDQLX

 SLHUZV]\FK PLHV]NDþ GHZHOR- SHU]\ ]ZUÑFLOL VLö GR ZäDG] PLDVWD

RRJUDQLF]HQLH W\SRORJLL GR V]HĈFLX

QDMSRSXODUQLHMV]\FKURG]DMÑZPLHV]- NDþ :Z\QLNX WDNLHJR G]LDäDQLD

ZLHOHSLHU]HLMHVWGRĈèPRQRWRQQ\FK

ZZ\UD]LHLPDUDF]HMXNäDGKRU\]RQ- WDOQ\QLĔSRG]LDäSLRQRZ\VXJHURZD- Q\ SU]H] DXWRUÑZ SODQX 1LHPQLHM

koncepcja wykreowania nowego mieszkaniowego krajobrazu pod- PLHMVNLFKWHUHQÑZSRSU]HP\VäRZ\FK

RUD] ]DVLHGOHQLD JR eSURFHQWRZRs

GREUDQñ VSRäHF]QRĈFLñ u XGDäD VLö

3UDNW\ND]GRE\WDSRGF]DVUHDOL]DFML

RVLHGOD PLDäD RJURPQ\ ZSä\Z QD

KROHQGHUVNñ XUEDQLVW\Nö ]DĈ ZLHOH

SRP\VäÑZuMDNQSSR]ZROHQLHQD

VZRERGQñ ]DEXGRZö ZRJUDQLF]R- Q\P ]DNUHVLH u MHVW Z\NRU]\VW\ZD- nych w innych realizacjach.

-HGQ\P ]SÑĒQLHMV]\FK ]DäR- ĔHþ Z\NRU]\VWXMñF\P GRĈZLDGF]H- QLD %RUQHR 6SRUHQEXUJ MHVW ,-EXUJ

U\F 7ö QRZñ G]LHOQLFö PLHV]- NDQLRZñ]ORNDOL]RZDQRQDVLHGPLX

sztucznych wyspach na jeziorze IJmeer^ ZH ZVFKRGQLHM F]öĈFL $P- VWHUGDPXU\F=JRGQLH]]DVDGñ

WZRU]HQLD ]UÑĔQLFRZDQHM VWUXNWXU\

VSRäHF]QHM RVLHGOD 9,1(; SU]HZL- dziano:

  W\VLöF\ PLHV]NDþ LGRPÑZ

 PLHV]NDþ WR GRWRZDQH OR- NDOHVRFMDOQHZäDVQRĈFLRZH

SR]RVWDäHDGUHVRZDQHMHVWGR

KROHQGHUVNLHMZDUVWZ\ĈUHGQLHM

 W\VLöF\PLHV]NDþFÑZ

.DĔGHM]Z\VSQDGDQRLQG\ZL- GXDOQ\FKDUDNWHUuRGJöVWHMPLHMVNLHM

]DEXGRZ\ GR LG\OOLF]Q\FK SODĔ

:RGUÑĔQLHQLX RG WUDG\F\MQHJR

eSROGHURZHJRs SR]\VNLZDQLD OñGX

Z+RODQGLL Z\VS\ QD ,-PHHU Vñ

usypane z piasku wydobytego z dna ]ELRUQLND ZRGQHJR 8NäDG Z\VS

QDZLñ]XMHGR;9,ZLHF]QHJRXNäDGX

KROHQGHUVNLHJRPLDVWDNDQDäRZHJR

-HĔHOL WDNL XNäDG VLö VSUDZG]Lä WR

GODF]HJR ]QLHJR UH]\JQRZDè u DU- JXPHQWXMñDXWRU]\SURMHNWX

.RU]\VWDMñF ]GRĈZLDGF]Hþ

%RUQHR 6SRUHQEXUJ ZSHZQ\FK

F]öĈFLDFK,-EXUJDSR]ZRORQRLQZH- VWRURPQDZLöNV]ñGRZROQRĈè]DEX- GRZ\ 1D Z\VSLH .OHLQH5LHWHLODQG

5\F,-EXUJQRZHQDEU]HĔD

IRW06WRMDN

)LJ,-EXUJQHZZDWHUIURQWV

SKRWRE\06WRMDN

5\F:\VS\G]LHOQLF\,-EXUJ

QDSRGVWDZLH9LQH[$WODVV

)LJ,VODQGVRI,-EXUJKRXVLQJHVWDWH

EDVHGRQ9LQH[$WODVS

SU\ZDWQHG]LDäNLVñ]DEXGRZ\ZDQH

GRPDPL ZJ SURMHNWÑZ LQG\ZLGXDO- Q\FK ZäDG]H $PVWHUGDPX ]GHF\- GRZDä\QLHLQJHURZDèZMDNLNROZLHN

VSRVÑEZHVWHW\NöWHMF]öĈFLRVLHGOD

=NROHLQDZ\VSLH6WHLJHUHLODQG

SRZVWDMH RVLHGOH ED]XMñFH QD NRQ- FHSFMLeFROODJHFLW\sNWÑUDQDU]XFD

NDĔGHPX ]HVSRäRZL VñVLHG]NLHPX

EXG\QNÑZPDNV\PDOQH]LQG\ZLGX- alizowanie charakteru architektury.

1D IUDJPHQWDFK QDEU]HĔ\ Z\VS\

]DUH]HUZRZDQR WHUHQ QD UHDOL]DFMö

RVLHGOLSä\ZDMñF\FKU\F&DäRĈè

KDUPRQL]XMñMHGQRURGQHVW\OLVW\F]QLH

przestrzenie publiczne.

3RPLPRĔHURGRZÑGREXRVLH- GOL MHVW SRGREQ\ 9,1(; ZLGDè

]QDF]QñUÑĔQLFöQDNRU]\ĈèQRZV]H- JR,-EXUJD=DEXGRZöRDQDORJLF]QHM

LQWHQV\ZQRĈFL X]XSHäQLD ]LHOHþ

RJÑOQRGRVWöSQD 6WZRU]RQR ]QDF]- QLH EDUG]LHM XUR]PDLFRQñ VWUXNWXUö

IXQNFMRQDOQñ QRZ\FK MHGQRVWHN

D]ORNDOL]RZDQH ZQLFK ]HVSRä\

XVäXJRZH]DSHZQLDMñPLHV]NDþFRP

PLHMVFDSUDF\,-EXUJZ\GDMHVLöWHĔ

FLHNDZV]\ SRG Z]JOöGHP DUFKLWHN- WRQLF]Q\P RIHUXMñF ]UÑĔQLFRZDQH

ZIRUPLH ]HVSRä\ ]DEXGRZ\ NWÑUH

NRQWUDVWXMñ]NUDMREUD]HPSä\ZDMñFH

GRP\ :VSÑäWZRU]\ JR ]H V]WXF]- Q\P QDEU]HĔHP QDZLñ]XMñF GR

typowego krajobrazu holenderskiego SRUW\]DWRNLĈOX]\LPRVW\

Interwencje

w krajobrazie miejskim Rotterdamu

Interventions in the Urban Landscape of Rotterdam

Nie tylko wielkie inwestycje NV]WDäWXMñ ZVSÑäF]HVQñ +RODQGLö

3URMHNWDQFLSUÑEXMñWDNĔHeRG]\VNDè

NUDMREUD]sWHUHQÑZPLHMVNLFKNWÑUH

ZVNXWHN EäöGQ\FK GHF\]ML XUEDQL- VW\F]Q\FK VWUDFLä\ VZÑM FKDUDNWHU

VWDä\VLöDQRQLPRZHLQLHUR]SR]QD- ZDOQH5HZLWDOL]DFMDWDNLFKREV]DUÑZ

UHDOL]RZDQDMHVWF]öVWRQDSRGVWDZLH

tzw. interwencji urbanistycznych, UÑĔQLñF\FK VLö PLöG]\ VREñ VNDOñ

IXQNFMñ L]DäRĔHQLDPL :LHOH WHJR

W\SXG]LDäDþPRĔQDREHMU]HèZ5RW- WHUGDPLHNWÑU\SUÑEXMHRG]\VNDèNUD- MREUD]RZñWRĔVDPRĈèLZLHONRPLHMVNL

klimat po nieudanej modernistycznej odbudowie w latach powojennych.

=DMHGQñ]HWDNLFKLQWHUZHQFML

PRĔQDX]QDèEXGRZö7KH5HG$SSOH uKROHQGHUVNñUHLQWHUSUHWDFMö-HGQRVW- NL 0DUV\OVNLHM /H &RUEXVLHUD 2ELH

EXGRZOHPDMñZLHOHFHFKZVSÑOQ\FK

]DUÑZQRZZDUVWZLHIXQNFMRQDOQHM

jak i formalnej. Ciekawe przede ZV]\VWNLPMHVWMHGQDNWRĔHLFKLGHD

MHVW DQDORJLF]QD 7KH 5HG $SSOH

i jego otoczenie zaprojektowano GOD ZVSÑäF]HVQHJR PLHV]F]XFKD

NWÑUHJRHODVW\F]Q\VW\OĔ\FLDWZRU]ñ

praktycznie trzy elementy: praca, mieszkanie i rekreacja^ =WHJR SR- ZRGX EXG\QHN G\VSRQXMH GXĔ\P

Z\ERUHP PLHV]NDþ QD QLĔV]\FK

5\F,-EXUJSä\ZDMñFHGRP\IRWã'ZRUQLF]DNSDQRUDPDIRW06WRMDN

)LJ,-EXUJKRXVHVRQWKHZDWHUSKRWRE\ã'ZRUQLF]DNSDQRUDPDuSKRWRE\06WRMDN

5\F=HVSÑäMHGQRVWHNPLHV]NDQLRZ\FK

+HUWRJHQERVFKQDSRGVWDZLH9LQH[$WODVV

)LJ+HUWRJHQERVFKKRXVLQJHVWDWHVXQLWV

EDVHGRQ9LQH[$WODVS

NRQG\JQDFMDFK PLHV]NDþF\ ]QDMGñ

SHäQñ RIHUWö VNOHSÑZ UHVWDXUDFML

i kafejek. ']LöNLRJURPQHMUÑĔQRURG

QRĈFL PLHV]NDþ ]DSURMHNWRZDQ\FK

ZVSRVÑE ]DSHZQLDMñF\ LQW\PQRĈè

The Red $SSOH ]DVSRNDMD Z\PRJL

ZVSÑäF]HVQHJR VW\OX Ĕ\FLD +DQ

YDQGHQ%RUQ.&$3/H&RUEXVLHU

SRGREQLHWZLHUG]LäĔHEXG\QHNMHVW

PDV]\QñGR mieszkania.

Budynek zaprojektowany przez ELXUR.&$3RWU]\PDäZUQD- JURGö 'XWFK $UFKLWHFWXUH $ZDUG

2FHQD SUDF\ NRQNXUVRZHM RSLHUDäD

VLöQDWU]HFKNU\WHULDFKRGSRZLHG]L

QDS\WDQLHueF]\FKFLDäE\ĈPLHV]NDè

OXE SUDFRZDè ZGDQ\P EXG\QNXs

HVWHW\FH EU\ä\ RUD] MDNRĈFL LGHL

i koncepcji zawartych w projekcie.

-XU\ RFHQLäR 5HG $SSOH QDMZ\ĔHM

]H Z]JOöGX QD eNRQFHSFMö UÑĔQR- URGQRĈFL IXQNFMRQDOQHM PXOWLXVHU RUD]GRSDVRZDQLHEU\ä\EXG\QNXGR

RWRF]HQLDs

%U\äö ]ORNDOL]RZDQR ZVWUDWH- JLF]Q\PSXQNFLHPLDVWDuSRPLöG]\

FHQWUXP 5RWWHUGDPX DU]HNñ 0DDV

na cyplu wyspy Wijnhaveneiland, na NWÑUHM .&$3 RSUDFRZ\ZDäR PRGHO

dynamicznej transformacji urbani- VW\F]QHM REV]DUÑZ SRZRMHQQHM ]D- budowy, jednolitych funkcjonalnie.

=DVWRVRZDQLH WHJR PRGHOX SR]ZR

OL QD SU]HEXGRZö XUEDQLVW\F]Qñ

ZZ\QLNXNWÑUHM]QDF]ñFR]ZLöNV]\

VLö LQWHQV\ZQRĈè ]DEXGRZ\ RUD]

SROHSV]\VLöVWDQGDUGPLHV]NDQLRZ\

LĈURGRZLVNRZ\Z\VS\-HGQRF]HĈQLH

]DFKRZDQH]RVWDQñZV]\VWNLH]DOHW\

LVWQLHMñFHMXUEDQLVW\NL+DQYDQGHQ

%RUQ .&$3 7KH 5HG $SSOH MHVW

MHGQ\P]HOHPHQWÑZZ\NUHRZDQ\FK

na bazie tego modelu. Budynek jest GRVNRQDOHZLGRF]Q\U]HNDRWDF]DJR

]WU]HFKVWURQLSHäQLUROöGRPLQDQW\

NUDMREUD]RZHM  P Z\VRNRĈFL U\F  $JUHV\ZQH SDV\ IDVDG\ u

anodowane na czerwono aluminium uVSUDZLä\ĔHEXG\QHNMHVWäDWZRUR]- SR]QDZDOQ\ZV\OZHFLH5RWWHUGDPX

&KDUDNWHU\VW\F]QD IRUPD eXVWDZLDs

NRPSR]\FMö RNROLF\ LWZRU]\ QRZH

JHQLXVORFLPLHMVFDU\F2VRELVWH

GRĈZLDGF]HQLH QRZHM SU]HVWU]HQL

SR]ZDODGRFHQLèXSÑUSURMHNWDQWÑZ

NWÑU]\Z\ZDOF]\OLXZäDG]PLHMVFR- Z\FK SR]ZROHQLH QD ZäDĈQLH WDNñ

NXEDWXUöSRF]ñWNRZRZDUXQNL]DEX- GRZ\]H]ZDODä\QDEU\äöRZ\VRNRĈFL

PD[P

Wiele interwencji urbanistycz- Q\FK]]DVDG\UÑĔQRURGQ\FKRSH- ruje w znacznie mniejszych skalach.

8GDQ\PSU]\NäDGHPMHVWOHWQLDVFHQD

WHDWUDOQD QD SODFX *URWHJHUNSOHLQ U\F  Z5RWWHUGDPLH 3RäRĔRQ\

SRPLöG]\JRW\FNñNDWHGUñćZ:DZ- U]\þFD LNDQDäHP 'HOIWVHYDDUW SODF

*URWHNHUNSOHLQ]RVWDäXNV]WDäWRZDQ\

w trakcie modernistycznej rekon- VWUXNFML5RWWHUGDPXQLHPDOGRV]F]öW- nie zniszczonego podczas II wojny ĈZLDWRZHM0LPRFHQWUDOQHJRSRäR- ĔHQLD SODF QLJG\ QLH E\ä SU]HVWU]H- QLñSXEOLF]QñDQLQLHSHäQLäĔDGQHM

UROLZĔ\FLXPLDVWD%UDNSRZLñ]Dþ

komunikacyjnych z okolicznymi

ZQöWU]DPLXUEDQLVW\F]Q\PLDWDNĔH

SLHU]HMHZZLöNV]RĈFL]äRĔRQH]W\O- Q\FKHOHZDFMLEXG\QNÑZGHILQLRZDä\

SU]HVWU]HþQLMDNñLQLHFLHNDZñ

=LQLFMDW\Z\NOXEXURWDULDþVNLH- JR5RWWHUGDPXZUUR]SLVDQR

NRQNXUV DUFKLWHNWRQLF]Q\ NWÑUHJR

FHOHP E\äD EXGRZD OHWQLHM VFHQ\

WHDWUDOQHMPDMñFHMDNW\ZL]RZDèLG\- QDPL]RZDè SU]HVWU]Hþ SODFX u WDN

SRGZ]JOöGHPXUEDQLVW\F]Q\PMDN

i funkcjonalnym.

=Z\FLöVNDNRQFHSFMD]DSURSR- nowana przez Atelier Kempe Thill, ]DNäDGDäDEXGRZöVFHQ\SOHQHURZHM

RUD]SRäñF]HQLHEU]HJÑZNDQDäXQR- Z\P PRVWHP SLHV]\P 3URMHNWDQFL

]DSURMHNWRZDOLVFHQöZIRUPLHZLHO- NLHMUDP\GäXJRĈèPNWÑUDVZRMñ

NXEDWXUñ RGG]LHOD SU]HVWU]Hþ SODFX

RGNDQDäX'HOIWVHYDDUWW\PVDP\P

proporcje zmniejszonej przestrzeni SODFXVñ]QDF]QLHeSU]\MHPQLHMV]Hs

ZRGELRU]H %RNL UDP\ VWDQRZLñ

PHWURZH S\ORQ\ 3ÑäQRFQ\ VäXĔ\

GRREVäXJLWHFKQLF]QHMVFHQ\ZSR- äXGQLRZ\P PLHV]F]ñ VLö WRDOHW\

garderoby, magazyn oraz kuchnia, 5\F*ÑUXMñFDQDGRNROLFñZLHĔD7KH5HG

$SSOH5RWWHUGDPIRWã'ZRUQLF]DN )LJ7RZHURI7KH5HG$SSOHGRPLQDWLQJ

WKHODQGVFDSHRI5RWWHUGDP

SKRWRE\ã'ZRUQLF]DN

5\F7KH5HG$SSOHZ5RWWHUGDPLH

IRW06WRMDN )LJ7KH5HG$SSOHLQ5RWWHUGDP

NWÑUHM PRĔQD XĔ\ZDè MDNR ]DSOH- F]D GOD RJÑOQRGRVWöSQHM NDZLDUQL

8PLHV]F]RQD SRPLöG]\ S\ORQDPL

]DGDV]RQDVFHQDPRĔHE\èZ]DOHĔ- QRĈFL RG SRWU]HE ]DVäDQLDQD ]REX

VWURQ NXUW\Qñ RFDäNRZLWHM GäXJRĈFL

 PHWUÑZ .LHG\ NXUW\QD QLH MHVW

]DFLñJQLöWD VFHQD u PLPR VZRMHM

ZLHONRĈFLuQLHG]LHOLSODFXDOHVWDMH

VLöUDPñGODZLGRNX]SODFXQDZRGö

Budowla autorstwa Atelier Kempe 7KLOORSLHUDVLöZV]HONLHMNZDOLILNDFML

DUFKLWHNWRQLF]QHM LäDPLH VWHUHRW\S\

VFHQ\MDNRWDNLHM:LHORIXQNF\MQRĈè

Z\UDĔDMñFDVLöWDNĔHZ]PLHQQHMIRU- PLHRUD]EUDNĈFLVäHJR]GHILQLRZDQLD

SU]HVWU]HQLZ\VWöSXMñF\FKLZLG]ÑZ

]DVNDNXMñ u FR ]UHV]Wñ Z\GDMH VLö

typowe dla tzw. interwencji urba- QLVW\F]Q\FK 6NXWHF]QLH XQLNQLöWR

jakiegokolwiek ostentacyjnego sym- EROL]PXFRWDNĔHZ\GDMHVLöW\SRZH

GODZLHORNXOWXURZHJRVSRäHF]HþVWZD

KROHQGHUVNLHJR 3URMHNWDQFL Z]LöOL

UÑZQLHĔSRGXZDJöGRĈèLQWHQV\Z- Q\ VSRVÑE XĔ\WNRZDQLD RJÑOQR- GRVWöSQ\FK SU]HVWU]HQL PLHMVNLFK

=WHJRSRZRGXZSURMHNWRZDQRZJ

]DVDG\uPDNVLPXPZ\WU]\PDäRĈFL

PLQLPXP ]GRELHQLD 6FHQD ]RVWDäD

ZFDäRĈFL Z\NRQDQD ]H VWDOL LEHWR- nu^ %UDN GHWDOX SRGNUHĈOD PRQX-

PHQWDOL]PEU\ä\LSRWöJXMHZUDĔHQLH

HOHJDQFMLLF]\VWRĈFLIRUP\

5HDVXPXMñF u XGDäR VLö RG- QDOHĒè QD QRZR NUDMREUD] PLHMVFD

HOHPHQW DUFKLWHNWRQLF]Q\ u VFHQD

QLH W\OH G]LöNL VZRMHM IRUPLH FR

IXQNFMLuRNUHĈOLäQDQRZRNUDMREUD]

kulturowy.

5ÑZQLH FLHNDZ\P ]MDZLVNLHP

MHVWĈPLDäHSURMHNWRZDQLHSU]HVWU]HQL

SXEOLF]Q\FKSRG]LHPLñ3RG]LHPQH

SU]HMĈFLHSLHV]HSRG:LOKHOPLQDSOH- LQ]RVWDäRQDJURG]RQH'XWFK'HVLJQ

$ZDUGZURNX-HVWWRäñF]QLN

SRPLöG]\ VWDFMñ PHWUD DWHDWUHP

/X[RU]RVWDäR]DSURMHNWRZDQHSU]H]

ELXURDUFKLWHNWRQLF]QH=ZDUWV -DQ- VD$UFKLWHFWVU\F

(IHNWRZQHZ\NRþF]HQLHWXQHOX

ZVW\OX KLJKWHFK ]RVWDäR ]DSURMHN- WRZDQH JäÑZQLH ]P\ĈOñ REH]SLH- F]HþVWZLHXĔ\WNRZQLNÑZWHMuPLPR

ZV]\VWNR u SU]HVWU]HQL SXEOLF]QHM

ãDJRGQH SäDV]F]\]Q\ SURZDG]ñFH

SLHV]HJRVñSRGĈZLHWODQHNRPSXWH- URZRVWHURZDQñLOXPLQDFMñ7XQHOFR

FKZLOö]PLHQLDVZÑMNRORU0RĔOLZH

Vñ WDNĔH HIHNW\ G\QDPLF]QH u IDOR- ZDQLH QDWöĔHQLD ĈZLDWäD L]PLDQ\

koloru.

Holenderscy projektanci z uwa- JñRGQRV]ñVLöGR]DJDGQLHþeDUFKL- WHNWXU\SRG]LHPQHMsE\èPRĔHMHVWWR

VNXWNLHPEUDNXPLHMVFDZW\PQDMJö- ĈFLHM]DOXGQLRQ\PSDþVWZLH(XURS\

3RQLHZDĔ ZäDG]H +RODQGLL

VWZRU]\ä\QRZH]DVDG\NV]WDäWRZDQLD

przestrzeni i budowli podziemnych, GRVWU]HJDMñFLFKFRUD]ZLöNV]ñUROö

MDNR F]\QQLNÑZ ZSä\ZDMñF\FK QD

XUEDQLVW\Nö KROHQGHUVNñ E\è PRĔH

ZQDMEOLĔV]\FK ODWDFK EöG]LHP\

ĈZLDGNDPLĈZLDGRPHJRNV]WDäWRZD- QLD NUDMREUD]X eSRGSRZLHU]FKQLR- ZHJRs

Wnioski

Conclusions

2JOñGDMñF SU]HNV]WDäFRQ\

ZFDäRĈFL UXUXUEDQLVW\F]Q\ [Dra- SHOOD+HUPDQVGRUIHU @ NUDMR- EUD]+RODQGLLeXF]äRZLHF]RQ\sGR

RVWDWQLHJRVNUDZND]LHPL]UR]XPLHè

PRĔQD SRWU]HEö MHJR eRGQRZ\s

Ryc. 9. :LOKHOPLQDWXQQHO

(fot. M. Stojak) )LJ:LOKHOPLQDWXQQHO

5\F/HWQLDVFHQDWHDWUDOQDQDSODFX

*URWHJHUNSOHLQZ5RWWHUGDPLH

IRW06WRMDN

)LJ7KHDWHU3RGLXP*URWHNHUNSOHLQ

SKRWRE\06WRMDN

LSUÑE\NUHRZDQLDeRGQRZDs3U]H]

RVWDWQLHODWKROHQGHUVF\XUEDQLĈFL

SRV]XNXMñGURJLGR]UÑZQRZDĔHQLD

NUDMREUD]XVZRMHJRNUDMXNWÑU\]GH- PRORZDQ\]RVWDäSU]HQLNDMñF\PLVLö

NRQIOLNWRZ\PLIXQNFMDPLuNRPXQL- NDFMñUROQLFWZHPSU]HP\VäHPL]D- EXGRZñPLHMVNñ:VNXWHNWHJRFDäH

UHJLRQ\+RODQGLLVWUDFLä\WUDG\F\MQñ

NUDMREUD]RZñ WRĔVDPRĈè ]ZLñ]DQñ

GR WHM SRU\ ]GRPLQXMñFñ IXQNFMñ

3URMHNWDQFLRSHUXMñFZHZV]\VWNLFK

skalach, od planistycznych do stricte architektonicznych, przy wsparciu ZäDG] LVSRäHF]HþVWZD SU]HEXGR- ZXMñSRUD]NROHMQ\NUDMREUD]NUDMX

RGQDZLDMñF JR DF]DVHP EXGXMñF

od nowa.

0DFLHM6WRMDN ãXNDV]'ZRUQLF]DN

=DNäDG.V]WDäWRZDQLDćURGRZLVND :\G]LDä$UFKLWHNWXU\

3ROLWHFKQLND:URFäDZVND

'LYLVLRQRI(QYLURQPHQWDO'HYHORSPHQW )DFXOW\RI$UFKLWHFWXUH

:URFäDZ8QLYHUVLW\RI7HFKQRORJ\

/LWHUDWXUD

1. &DSRWD/*XLGHOLQHVIRU

the synergetic implementation of upt systems within theurban fabric, Delft 8QLYHUVLW\RI7HFKQRORJ\'HOIW

2. 'UDSHOOD+HUPDQVGRUIHU$0\- FDN26WRMDN0:RMWV]\Q%

; 6HPLQDULXP Z\MD]GRZH ]F\NOX

.UDMREUD]\ ;;, ZLHNX 1LHPF\ u

+RODQGLD6HULD,6

 *DOOH 0DDLNH 0RGGHUPDQ (W- WMHQ  9LQH[ 1DWLRQDO 6SDWLDO

3ODQQLQJ 3ROLF\ LQ WKH 1HWKHUODQGV

GXULQJ WKH QLQHWLHV >LQ@ -RXUQDO RI

Housing and the Built Environment, 9ROXPH1XPEHUu

4. *URHQHQGLMN 3 .HHV & %UR- XZHUV 5XXG  5HG $SSOH DQG

:LMQKDYHQ ,VODQG  3XEOLVKHUV

5RWWHUGDP

 %RHLMHQJD-HOWH0HQVLQN-HURQHQ

 9LQH[ DWODV  3XEOLVKHUV

5RWWHUGDP

 http://www.springerlink.com/

FRQWHQWESTYNOLSLHF



 http://www.cabe.org.uk/case-stu- dies/borneo-sporenburg http://www.

urbandesigncompendium.co.uk/

borneosporenburg.

 KWWSZZZZHVWQO

3U]\SLV\

1 3ODQ'HOWDUHDOL]RZDQ\ZODWDFKu

ZDUW RNRäR  PLOLDUGÑZ GRODUÑZ SR]ZROLä

QDRGJURG]HQLHWDPDPLLJUREODPLXMĈè5HQX

0R]\L6NDOG\:VFKRG03ÑäQRFQHJR3R

ZÑGĒ]OXWHJRUZG]LHUDMñFDVLöNP

ZJäñEOñGXZF]DVLHNWÑUHM]JLQöäRRVÑE SU]\ĈSLHV]\äDMHJRUHDOL]DFMö3ODQ'HOWDUHDOL

]RZDQ\ZNLONXHWDSDFKREHMPRZDäEXGRZö

PRELOQHM ]DSRU\ ZRGQHM F]WHUHFK JäÑZQ\FK

WDP 3UDFH QDG V\VWHPHP 'HOWD ]DNRþF]RQR

Z U EXGRZñ 0DHVODQWNHULQJ u REUR

WRZ\FK ZUÑW SR]ZDODMñF\FK QD ]DPNQLöFLH

NDQDäXSURZDG]ñFHJRGRSRUWXZ5RWWHUGDPLH

NRV]WEXGRZ\WRSRQDGPOGGRODUÑZ

2 :LöFHMLQIRUPDFMLQDZZZNUDMREUD]ZURF

SOVHPLQDULD

 2G Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra U]ñGRZ\ SURJUDP  UHDOL]RZDQR

SU]\ZVSDUFLXORNDOQ\FKVSRäHF]QRĈFLVHNWRUD

SXEOLF]QHJRILUPGHZHORSHUVNLFKLRUJDQL]DFML

SR]DU]ñGRZ\FK RPDZLDQR JR ]RNRäR 

NRQVXOWDQWDPL

4 :DUXQNL GRW\F]\ä\ DUFKLWHNWXU\ PLQ

Z\VRNRĈFLNRQG\JQDFMLVSRVREXSDUNRZDQLD

VDPRFKRGÑZV]HURNRĈFLG]LDäNLLPDWHULDäÑZ

EXGRZODQ\FKGRSXV]F]RQ\FKGRVWRVRZDQLD

 ,GHD HNVSDQVML XUEDQLVW\F]QHM ZMH]LRUR

,MPHHU VLöJD URNX  LED]XMH QD OLQHDUQHM

NRQFHSFMLe3DPSXVODQGsVWZRU]RQHMSU]H]9DQ

GHQ%URHNDL-DFRED%DNHPD'RSLHURZODWDFK

VWZRU]RQRSODQ1RZHJR:VFKRGXNieuw Oost ZUDPDFK SURJUDPX 9LQH[ : U

UDGD PLHMVND ]DWZLHUG]LäD NRQFHSFMö EXGRZ\

QRZHJR RVLHGOD QD WHUHQLH MH]LRUD 3RP\Vä

EXGRZ\ QD MH]LRU]H Z\ZRäDä JRUñFñ GHEDWö

SXEOLF]QñGRSUDFSU]\VWñSLRQRGRSLHURSRUH

IHUHQGXPZĈUÑGPLHV]NDþFÑZ3LHUZV]\

EXG\QHN]RVWDäXNRþF]RQ\ZUREHFQLH

]DEXGRZD ]RVWDäD SUDNW\F]QLH XNRþF]RQD QD

WU]HFK Z\VSDFK u 6WHLJHUHLODQG +DYHQHLODQG

L5LHWHLODQGHQ:HVW=UHDOL]RZDQ\XNäDGXUED

QLVW\F]Q\ED]XMHQDVLDWFHSURVWRNñWQ\FK

EORNÑZSURVWROLQLRZ\FKXOLFDFKSDVPRZ\P

XNäDGHP ]LHOHQL LZRG\ 3URMHNWHP SRV]F]H

JÑOQ\FKEORNÑZ]DEXGRZ\]DMPXMñVLöUÑĔQH

]HVSRä\ DUFKLWHNWÑZ QDG]RURZDQ\FK SU]H]

NRRUG\QDWRUÑZZäDG]PLHMVNLFK

 =HVSÑäREHMPXMHPLHV]NDþSRZLHU]FK

QLH ELXURZH KDQGORZH LJDVWURQRPLF]QH

RUD] SDUNLQJL :LHĔD MHVW DSDUWDPHQWRZFHP

]ZLHONLP SU]HV]NORQ\P OREE\ ZSDUWHU]H

LORIWDPL SRP\ĈODQ\PL MDNR SU]HVWU]HQLH GR

SUDF\ QD QDMZ\ĔV]HM NRQG\JQDFML 3LöWUD RG

GRPLHV]F]ñ]UÑĔQLFRZDQHPHWUDĔRZR

PLHV]NDQLD ćFLDQ\ SU]HV]NORQR ZFDäRĈFL

1LH ]DVWRVRZDQR EDONRQÑZ MHGQDN RNQD QD

ZV]\VWNLFKNRQG\JQDFMDFKRWZLHUDMñVLöWZR

U]ñFSRUWIHQHWU\

 *ÑUQDF]öĈèeUDP\sQDGVFHQñWRSUHIDEU\

NRZDQDSä\WDVWUXQREHWRQRZDWDWHFKQRORJLD

SR]ZROLäDQDRVLñJQLöFLHPLQLPDOQHMJUXERĈFL

 FP QD NUDþFDFK  FP QD ĈURGNX SU]\

GXĔHM UR]SLöWRĈFL NRQVWUXNFML u  P 6FHQö

]äRĔRQR ]WU]HFK ZLHONLFK EHWRQRZ\FK Sä\W

RZ\PLDUDFK  P [  P ,QVWDODFMH WHFK

QLF]QH RUD] RĈZLHWOHQLH ]RVWDä\ ZFDäRĈFL

]LQWHJURZDQH]]DVDGQLF]ñNRQVWUXNFMñRELHNWX

3\ORQ\]DEH]SLHF]RQR]]HZQñWU]EH]Zö]äRZñ

VLDWNñ]HVWDOLQLHUG]HZQHM'RVWöSGRZQöWU]D

S\ORQÑZ]DSHZQLDMñGU]ZL]HVWDOLQLHUG]HZQHM

.RQVWUXNFMDĈFLDQZ]DPLHU]HQLXXRGSDUQLD

MñFDVFHQöQD]QLV]F]HQLHG]LöNLRĈZLHWOHQLX

/('SR]ZDODQDLOXPLQDFMöRELHNWX