MAŁOPOLSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ WP-XI Protokół

(1)

1 MAŁOPOLSKI URZĄD WOJEWÓDZKI

W KRAKOWIE

WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ WP-XI.431.1.12.2013

Protokół

z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Łapanowie, zwanym w dalszej części protokołu „Ośrodkiem” lub „GOPS”, przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, ul. Basztowa 22 – Iwonę Kotlarz - Starszego inspektora wojewódzkiego i Mieczysława Bętkowskiego – Starszego operatora urządzeń przygotowania danych, działających na podstawie upoważnienia do kontroli nr 12/13 z dnia 4 lutego 2013 roku, wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie.

[Dowód: akta kontroli, str. 9-10]

Kontrolę przeprowadzono w dniach od 12 do 15 lutego 2013 roku, na podstawie art.

28 ust.1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DZ.U. Nr 157, poz. 1240 z późn.

zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.).

Zakres kontroli obejmował:

- organizację Ośrodka i kwalifikacje kadr;

- realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej;

- realizację programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” oraz wykorzystanie dotacji na ten cel w roku 2012,

- pracę socjalną z klientem Ośrodka.

Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o sprawdzoną dokumentację oraz informacje i wyjaśnienia udzielone przez Kierownika i pracowników Ośrodka.

W okresie objętym kontrolą funkcję Kierownika GOPS pełniła Pani Maria Sobczyk.

W czasie kontroli funkcję tą pełniła Pani Małgorzata Bolak.

Ilekroć w niniejszym protokole użyto następujących skrótów, oznaczają one:

- ustawa o pomocy społecznej - ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U.

z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.);

- Kodeks postępowania administracyjnego – ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.1071 z późn. zm.);

- Program dożywiania - ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (Dz. U. Nr 267, poz.2259 z późn.

zm.);

- PUP – Powiatowy Urząd Pracy w Bochni.

(2)

2 Ustalenia kontroli:

1. Organizacja Ośrodka.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łapanowie jest wyodrębnioną jednostką organizacyjną Gminy Łapanów, obejmującą swoim działaniem teren 17 sołectw: Boczów, Brzezowa, Chrostowa, Cichawka, Grabie, Kamyk, Kępanów, Kobylec, Lubomierz, Łapanów, Sobolów, Tarnawa, Ubrzeż, Wieruszyce, Wola Wieruszycka, Wolica i Zbydniów, liczących razem 7734 mieszkańców.

Siedzibą Ośrodka Pomocy Społecznej w Łapanowie jest parterowy budynek usytuowany w centrum miejscowości, sąsiadujący z budynkiem Urzędu Gminy w Łapanowie.

Budynek na zewnątrz pozbawiony jest barier architektonicznych. W Ośrodku jest zatrudnionych 8 osób, rozlokowanych w 4 pomieszczeniach (1 pomieszczenie jest przechodnie, 1 pomieszczenie zajmują świadczenia rodzinne). Ośrodek ma dobre warunki lokalowe.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej został utworzony Uchwałą Nr XI/49/90 Gminnej Rady Narodowej w Łapanowie z dnia 28 marca 1990 r. w sprawie powołania Ośrodka Pomocy Społecznej w Łapanowie. Ośrodek działa w oparciu o Statut stanowiący załącznik do Uchwały Nr XXII/161/12 Rady Gminy Łapanów z dnia 25 września 2012 roku, w sprawie uchwalenia Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łapanowie. Poza zadaniami wynikającymi z ustawy o pomocy społecznej, Ośrodek realizuje również zadania wynikające z ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawy o dodatkach mieszkaniowych i ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej.

[Dowód: akta kontroli, tom I, str. 41-52]

Z zapisów § 12 ust.1 Statutu wynika, że Ośrodkiem kieruje Kierownik, zatrudniany przez Wójta Gminy. Zgodnie z treścią ust.4: „Kierownik Ośrodka odpowiada za pracę Ośrodka i jego organizację oraz prawidłowe wykonywanie zadań”. Jak ustalono, w okresie objętym kontrolą obowiązywał Regulamin Organizacyjny wprowadzony Zarządzeniem Nr 4/2008 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łapanowie z dnia 15 października 2008 roku.

Według aktualnego Regulaminu, Ośrodek realizuje zadania z zakresu świadczeń rodzinnych oraz pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz.992 z późn.

zm.): „ W przypadku upoważnienia kierownika ośrodka pomocy społecznej, w ośrodku tym tworzy się komórkę organizacyjną do realizacji świadczeń rodzinnych. Realizacja świadczeń rodzinnych nie może powodować nieprawidłowości w wykonywaniu zadań pomocy społecznej, a także nie może naruszać norm zatrudnienia pracowników socjalnych określonych w przepisach o pomocy społecznej.”. W treści Statutu nie określono struktury organizacyjnej GOPS. Z zapisów § 6 Regulaminu wynika, iż w skład struktury GOPS wchodzą samodzielne stanowiska pracy, bezpośrednio podlegające Kierownikowi Ośrodka, w tym pion ds. świadczeń rodzinnych i pion ds. funduszu alimentacyjnego. Ośrodek zatrudnia tylko 3 osoby faktycznie świadczące pracę socjalną na stanowiskach pracowników socjalnych (przy prawie 8 tys. mieszkańców gminy), bowiem jeden z pracowników socjalnych i aspirant – realizują zadania z zakresu świadczeń rodzinnych i pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Można zatem stwierdzić, że realizacja przez GOPS zadań za zakresu ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów narusza normy zatrudnienia pracowników socjalnych, co może wpływać na sposób realizacji zadań z obszaru pomocy społecznej.

[Dowód: akta kontroli, tom I, str. 29, 53-74]

(3)

3 Wójt Gminy Łapanów:

- pismem z dnia 30 kwietnia 2004 r. upoważnił Kierownika GOPS – Panią Marię Sobczyk - do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej, należących do właściwości gminy i prowadzenia postępowania w sprawie świadczeń rodzinnych , a także wydawania w tych sprawach decyzji;

- zarządzeniem Nr 122/2013 z dnia 2 stycznia 2013 r. upoważnił Kierownika GOPS – Panią Małgorzatę Bolak - do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej, należących do właściwości gminy oraz prowadzenia postępowań w sprawie świadczeń rodzinnych i wydawania w tych sprawach decyzji ;

- zarządzeniem Nr 123/2013 z dnia 2 stycznia 2013 r. upoważnił Kierownika GOPS – Panią Małgorzatę Bolak - do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń alimentacyjnych, przeprowadzania wywiadów alimentacyjnych oraz odbierania oświadczeń majątkowych od dłużników alimentacyjnych, a także wydawania w tych sprawach decyzji;

- zarządzeniem Nr 124/2013 z dnia 2 stycznia 2013 r. upoważnił Kierownika GOPS – Panią Małgorzatę Bolak - do prowadzenia postępowań potwierdzających praw do świadczeń opieki zdrowotnej, a także wydawania w tych sprawach decyzji.

Pracownicy socjalni posiadają legitymacje służbowe, wydane w oparciu o wzór określony w rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

W Rozdziale VI Regulaminu Organizacyjnego GOPS opisano zasady załatwiania skarg i wniosków wpływających do Ośrodka. Zgodnie z nimi, Kierownik przyjmuje interesantów w sprawach skarg i wniosków w każdy dzień tygodnia, w godzinach pracy GOPS. Poza tym, Zarządzeniem nr 5/2010 Kierownika GOPS w Łapanowie z 30 grudnia 2010 roku, określono Procedurę przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Łapanowie.

Zgodnie ze stanowiskiem Archiwum Państwowego w Krakowie, ośrodki pomocy społecznej, jak wszystkie samorządowe jednostki organizacyjne, powinny posiadać własne przepisy kancelaryjne i archiwalne, wprowadzone przez kierownika jednostki po ich uprzednim uzgodnieniu z dyrektorem właściwego miejscowo archiwum państwowego, co wynika z art.6 ust.2 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U.

z 2011 r. Nr 123, poz.698) i § 3 ust.6 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 16 września 2002 r. w sprawie postępowania z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania i kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych (Dz.

U. Nr 167, poz. 1375). Jak ustalono, Jednolity Rzeczowy Wykaz Akt został ustalony Zarządzeniem Nr 2/2006 Kierownika GOPS w Łapanowie z dnia 2 listopada 2006 roku i uzgodniony z Archiwum Państwowym w Krakowie pismem z dnia 02.11.2006 znak:

NVI.401-180/06.

2. Zasoby kadrowe i kwalifikacje pracowników.

Od 1 stycznia 2013 roku funkcję Kierownika sprawuje Pani Małgorzata Bolak, powołana Zarządzeniem Nr 121/2013 Wójta Gminy Łapanów z dnia 31 grudnia 2012 roku.

Ww. ma wykształcenie średnie Policealne Medyczne Studium Zawodowe – pracownik socjalny), a w roku 2001 uzyskała specjalizację w zakresie organizacji pomocy społecznej.

Posiada też odpowiedni staż pracy w pomocy społecznej. Jako Kierownik Ośrodka spełnia wymogi określone w art. 122 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi o kwalifikacjach osób kierujących jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej.

(4)

4 W Ośrodku jest zatrudnionych 5 pracowników socjalnych i 1 aspirant pracy socjalnej, w tym 1 osoba zatrudniona za zastępstwo. Faktycznie pracę świadczą obecnie 3 osoby, ponieważ 1 pracownik i aspirant pracy socjalnej oddelegowani zostali do świadczeń rodzinnych. Na dzień kontroli GOPS nie miał zatem właściwej obsady kadrowej, gdyż przy ok. 7 800. Mieszkańcach gminy, winien zatrudniać (4 pracowników socjalnych w wymiarze 4 etatów).Zatrudnienie pracowników socjalnych, realizujących zadania pomocy społecznej, przedstawia tabela poniżej:

Tabela 1. Zatrudnienie pracowników socjalnych L.P STANOWISKO WYKSZTAŁ-

CENIE

ETAT OKRES

ZATRUDNIENIA OD … DO …

ZRÓDŁO FINANSOWANIA

1. Pracownik socjalny

wyższe 1/1 01.10.2012-31.12.2012 środki własne gminy + dotacja od Wojewody 2. Pracownik

socjalny

wyższe 1/1 01.07.1991 do nadal środki własne gminy + dotacja od Wojewody 3. Pracownik

socjalny

Wyższe 1/1 1 .05.2009 do nadal środki własne gminy + dotacja od Wojewody

Zgodnie z udzieloną informacją, dodatki otrzymuje 3 pracowników socjalnych, „OPS do realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej zatrudnia trzech pracowników socjalnych, którzy przeprowadzają wywiady środowiskowe i w związku z tym otrzymują dodatki w wysokości 250 zł miesięcznie. W zakresach czynności jest umieszczony zapis dotyczący przeprowadzania wywiadów środowiskowych”.

W 2012 roku pomocą w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania objętych było 16 osób. Usługi te obejmowały m.in. pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych i wykonywanie czynności higieniczno – pielęgnacyjnych. Świadczyły je osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia.

3. Realizacja zadań własnych gminy.

Art. 17 ust.1 pkt 1 ustawy o pomocy stanowi, że do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy „opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”.

Uchwałą Nr XXXVIII/269/06 Rady Gminy Łapanów z dnia 4 października 2006 roku przyjęto Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Łapanów na lata 2006- 2013. W ww. dokumencie przyjęto następujące cele strategiczne:

1. Rozwój atrakcyjnej oferty edukacyjnej na terenie gminy Łapanów;

2. Wzrost udziału mieszkańców w życiu kulturalnym gminy;

3. Zwiększenie poziomu integracji społecznej mieszkańców gminy;

4. Rozwój poziomu bezpieczeństwa publicznego i zdrowotnego mieszkańców gminy;

5. Rozwój kompleksowej oferty turystycznej w oparciu o specyficzne walory przyrodnicze gminy Łapanów;

6. Propagowanie zdrowego stylu życia i świadomości ekologicznej wśród mieszkańców gminy Łapanów;

7. Tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy;

(5)

5 8. Zmniejszenie poziomu społecznych skutków bezrobocia w gminie.

Celem ich realizacji wyznaczono konkretne cele operacyjne i zadania do wykonania.

Zgodnie z treścią Strategii, „przeglądy strategiczne” winny być realizowane cyklicznie, każdego roku. Wskazane byłoby, aby Grupa Robocza zbierała się corocznie w okresie wiosennym w celu monitorowania przebiegu realizacji poszczególnych zadań. Zgodnie z informacją Kierownika Ośrodka: „Sprawozdanie z realizacji strategii jest okresowo przedkładane Radzie Gminy na Sesji”. Jak wynika z przedłożonych dokumentów, ostatnie podsumowanie odbyło się na Sesji 25 października 2010 roku, na której Kierownik GOPS złożył sprawozdanie z realizacji Strategii.

Zgodnie ze zmianą do ustawy o pomocy społecznej, wprowadzoną ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku, do zadań własnych gminy należy „prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych;”. Jak ustalono, na terenie Gminy Łapanów nie utworzono mieszkania chronionego, gdyż „brak bazy lokalowej”.

[Dowód: akta kontroli, str. 15]

Art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej stanowi, iż:„udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;” należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym. Ww. potrzeby stanowią absolutne minimum ludzkiego bytowania, a Gmina jest zobowiązana zapewnić je każdej osobie tego pozbawionej.

Jak wyjaśnił Kierownik GOPS: „W 2012 nie wystąpiły takie potrzeby”.

[Dowód: akta kontroli, str. 15]

Zgodnie z art. 50 ust. 1-6 ustawy o pomocy społecznej „1. Osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

2. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

3. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem (...)

5. Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia.

6. Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania.”

Jak poinformowano: „OPS realizuje usługi opiekuńcze którymi w 2012 r zostało objętych 16 osób. Nie udzielono odmów. Zasady przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania , częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat z zakresu zadań własnych określa Uchwała Nr V/27/11 Rady Gminy Łapanów z dnia 17 lutego 2011r. Usługi te wykonywane są przez opiekunki PCK w ramach podpisanej umowy z PCK. Wykonawca usług corocznie wyłaniany jest w drodze zapytania o cenę. Odpłatność jest pobierana na kwitariusz przychodowy w siedzibie GOPS w Łapanowie a następnie przekazywana jest na konto UG Łapanów”. Ponadto wyjaśniono, że „[…]W sytuacjach kiedy istnieje potrzeba bycia u chorego kilka razy w ciągu dnia ( rano, popołudniu i wieczorem) wówczas właściwą formą pomocy dla tej osoby jest pomoc sąsiedzka i taka też jest przyznawana. Nie bez znaczenia przy przyznawaniu tej formy pomocy jest również miejsce zamieszkania chorego.

Gmina Łapanów jest gminą rozległą i nie do każdej miejscowości istnieje możliwość dojazdu

(6)

6 środkiem komunikacji publicznej .W takiej sytuacji pomoc sąsiedzka jest tą właściwą formą pomocy bo jest szybsza i jest łatwiejszy dostęp do chorego”.

Jak wynika z treści Uchwały Rady Gminy Łapanów Nr V/27/11 z dnia 17 lutego 2011 roku w sprawie zasad przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat z zakresu zadań własnych gminy, usługi obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zalecaną przez pielęgnację oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

W Uchwale nie określono kosztów 1 godziny usługi, do którego klient mógłby się odnieść przy obliczaniu swojej odpłatności. Z treści umowy zawartej 22 grudnia 2011 roku z Małopolskim Oddziałem Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie, na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 roku wynika, że koszt świadczonej usługi wynosi 11,40 zł.

Zleceniobiorca zobowiązuje się do sprawozdania w postaci „listy osób objętych pomocą z wyliczeniem ilości godzin i kosztu świadczonych usług” oraz „kserokopii kart pracy Sióstr PCK”. Tych drugich jednak nie egzekwowano od PCK. W przypadku osób zatrudnionych w ramach tzw. pomocy sąsiedzkiej, koszt jednej godziny nie został określony, a wszystkie osoby otrzymały identyczne wynagrodzenie w wysokości 280 zł miesięcznie, za świadczenie maksymalnie do 62 godzin usług. Ponieważ brak kart pracy, z których wynikałaby faktyczna liczba przepracowanych przez nie godzin (klient podpisuje co miesiąc oświadczenie o tym, że usługi były realizowane, ale nie wiadomo w jakim wymiarze) – poproszono o dodatkowe wyjaśnienia. Kierownik GOPS przedłożył informację o następującej treści: „Usługi opiekuńcze realizowane są również w postaci pomocy sąsiedzkich na podstawie zawieranych umów zlecenia. W umowach określona jest kwota wynagrodzenia brutto za świadczone usługi.

Kwota ta została ustalona na podstawie średniego kosztu świadczonych usług w gminie Łapanów. Ilość świadczonych godzin została ustalona na poziomie minimalnym, tj. 1 godzin dziennie i maksymalnym tj 2 godziny dziennie. Osoby z którymi zawarto umowy przystały na takie warunki. Pracownicy socjalni nadzorowali realizację tej formy pomocy poprzez wizyty w środowisku w trakcie których zasięgali opinii n/t zadowolenia ze świadczonych usług oraz czy u osoby tej zostały wykonane czynności niezbędne do jej codziennego funkcjonowania.

Ponoszona odpłatność realizowana jest zgodnie z Uchwałą Rady Gminy z dnia 17.02.2011 Nr V/27/11 a podstawą naliczenia odpłatności jest kwota brutto wynagrodzenia dla osoby sprawującej pomoc”.

Ogólny zakres usług opiekuńczych świadczonych na rzecz klientów ośrodka jest wpisany w uzasadnieniach decyzji. Wg przedłożonych dokumentów, od roku 2013 decyzje zawierają już określenie ilości świadczonych usług i koszt jednej godziny usługi.

Jak wykazano w przygotowanej na potrzeby kontroli informacji, w roku 2012

„przyznano 58 osobom zasiłki celowe /art. 39/ oraz 49 osobom zasiłki celowe specjalne art.

41 ustawy”. Z dokumentacji wynika, że tę formę pomocy otrzymywały najczęściej osoby już korzystające z innych form (np. zasiłków okresowych lub stałych), jako pomoc doraźną, przeznaczoną na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb. Najczęściej zasiłki te przeznaczano na zakup opału oraz pokrycie kosztów leczenia i zakupu leków.

Zgodnie z art. 40 ust.1 ustawy o pomocy „zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego”. Zasiłek ten, w wyjątkowych przypadkach, mogą otrzymać osoby lub rodziny przekraczające wymienione w ww. ustawie kryteria dochodowe, jeżeli poniosły one stratę w wyniku zdarzenia losowego. Świadczenie to jest niezależne od dochodów poszkodowanych osób i rodzin i może być przyznane bezzwrotnie. W roku 2012 GOPS w Łapanowie nie udzielał pomocy w tej formie.

(7)

7 W 2012 roku w Domach Pomocy Społecznej przebywało łącznie 10 osób z terenu gminy Łapanów. Z udzielonej przez Kierownika Ośrodka informacji wynika, że „W 2012 roku zostały skierowane 3 osoby.

1 osoba do DPS Biskupice w miesiącu kwietniu z odpłatnością gminy1845,17+odpłatność petenta -625,33

1 osoba do DPS Bochnia w miesiącu listopadzie z odpłatnością gminy- 1664,87+odpłatność petenta -811,66

1 osoba do DPS Mszanie Dolnej w miesiącu grudniu z odpłatnością gminy- 2569,79 +odpłatność petenta -695,04

Łączna liczba osób umieszczonych w DPS za które gmina ponosi odpłatność 10 (7 osób umieszczonych przed 2012r)”.

Zgodnie z danymi zawartymi w sprawozdaniu rocznym MPiPS-03, Gmina Łapanów w roku 2012 poniosła koszty związane z pobytem 9 osób w DPS w łącznej wysokości 171 713 zł.

Zgodnie z normą zawartą w art. 44 ustawy o pomocy „Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego.”. W myśl zapisów art. 40 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym prawo stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących (przepisów gminnych) przysługuje gminie. Z kolei art. 41 ww.

ustawy stanowi, że przepisy gminne ustanawia rada gminy, zarząd natomiast może jedynie wydać przepisy (zarządzenia porządkowe) w przypadkach niecierpiących zwłoki.

Zgodnie z dokonanymi ustaleniami, zadanie to reguluje uchwała nr XVI/105/08 Rady Gminy Łapanów z dnia 26 czerwca 2008 roku w sprawie określenia zasad sprawienia pogrzebu oraz zwrotu wydatków poniesionych na pokrycie kosztów pogrzebu. W roku 2012 nie sprawiano pogrzebu na koszt Gminy Łapanów.

Zgodnie z art. 37 ustawy o pomocy społecznej zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje. Wg informacji:

„W 2012 roku przyznano i wypłacono zasiłek stały 19 osobom w tym składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłacano 14 osobom ”.

Zasiłki okresowe przyznawano osobom lub rodzinom o dochodach niższych niż ustawowe kryterium oraz o zasobach niewystarczających na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych. Jak wykazano w przygotowanej na potrzeby kontroli informacji, w roku 2012: „W 2012 roku przyznano i wypłacono zasiłki okresowe 21 osobom. Nie było odmów”.

Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej, do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy również „podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych”. Jak poinformowała Kierownik Ośrodka: „GOPS prowadzi zbiórkę używanej odzieży, sprzętu, AGD oraz mebli, które rozprowadza wśród potrzebujących”.

GOPS w Limanowej współpracuje także z Powiatowym Urzędem Pracy w Bochni:

„Współpraca ta polega na :

- możliwości skorzystania z ogólno dostępnego infomatu znajdującego się w budynku UG - opiniowanie sytuacji osób zatrudnianych w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych

- rozwieszanie plakatów informacyjnych o podejmowanych działaniach przez PUP w tym o organizowanych szkoleniach

- informowanie klientów pomocy społecznej możliwości skorzystania z porad doradcy zawodowego ”.

(8)

8 Ośrodek realizuje program wieloletni ,,Pomoc państwa w zakresie dożywiania”, którego celem jest wsparcie Gminy w wypełnianiu przez nią zadań własnych o charakterze obowiązkowym, wynikających z ustawy o pomocy społecznej. Program przewiduje przyznanie pomocy w formie posiłku, ze szczególnym uwzględnieniem posiłku gorącego, osobom, których dochód nie przekracza 150% kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej.

Na terenie Gminy Łapanów realizacja programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” realizowana jest poprzez pomoc dla dzieci i młodzieży w formie obiadu lub gorącego dania. GOPS przyznaje również zasiłki celowe na zakup żywności. Zgodnie z treścią udzielonych informacji: „GOPS udziela pomocy w postaci gorącego posiłku i świadczenia pieniężnego. Pomocą w postaci gorącego posiłku było objętych 272 dzieci w szkołach. Pomocą w postaci zasiłku pieniężnego były objęte 53 osoby. Gorący posiłek dla szkół podstawowych i gimnazjów znajdujących się na terenie gminy Łapanów jest przygotowywany przez stołówkę szkolną w Łapanowie a następnie w dostosowanych do tego celu termosach jest dowożony do pozostałych szkół. Przedszkola posiadają własne zaplecze kuchenne i tam dzieci otrzymują śniadania + obiad. Dokumentacja związana z dożywianiem jest prowadzona w sposób następujący: wywiady środowiskowe wraz z decyzją przechowywane są w segregatorach ułożone wg nr decyzji. W pierwszym segregatorze znajduje się rejestr w/w dokumentów. Faktury za dożywianie wraz z liczbą dzieci, które korzystały z posiłku są opisywane i przechowywane w dokumentacji księgowej. Jadłospisy i protokoły z przeprowadzonej kontroli funkcjonowania dożywiania dzieci przechowywane są w oddzielnym segregatorze.”.

Gmina Łapanów posiada uchwałę Nr XXVI/195/2005 Rady Gminy Łapanów z dnia 29 czerwca 2005 r. w sprawie zwrotu odpłatności za dożywianie dzieci i młodzieży oraz osób starszych, chorych i niepełnosprawnych. Uchwała ta określa komu przysługuje świadczenie w formie zakupu posiłku lub zasiłku celowego oraz w jakich przypadkach jest to świadczenie nieodpłatne, a w jakich podlega częściowemu lub całkowitemu zwrotowi. Reguluje również kwestie dotyczące odstąpienia od żądania zwrotu kosztów. Ww. Uchwałą zwiększono grupę osób uprawnionych do korzystania z bezpłatnego posiłku, poprzez podniesienie kryterium do 200% kryterium dochodowego określonego w art. 8 ustawy o pomocy społecznej.

[Dowód: akta kontroli str. 119-120]

W okresie wakacyjnym nie była udzielana pomoc w formie gorącego posiłku. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy wskazano m.in.: nie pracujące stołówki szkolne, fakt zamieszkiwania większości dzieci w dużej odległości od szkoły (w tym okresie nie ma dowozów dzieci do szkół) oraz brak zgłoszenia takich potrzeb przez rodziców. Rodziny znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji są w okresie tym obejmowane innymi formami pomocy.

[Dowód: akta kontroli str. 23-24]

Tabela 2. Wykaz placówek realizujących program dożywiania dzieci z terenu Gminy Łapanów

Lp. Nazwa Szkoły/Przedszkola Ilość

dzieci Rodzaj posiłku Cena za posiłek

1. Zespół Szkół w Dąbrowicy 16 obiad 4,00 zł

2. Szkoła Podstawowa w Jaroszówce realizator do 31/03.2012 od 02.04.2012 Cukiernia Wiejska Sławkowice

1 Kanapka do 31.03.2012 2,80 zł gorące danie od

01.04.2012 6,50 zł 3. Specjalny Ośrodek Szkolno –

Wychowawczy w Bochni 7 obiad 5 ,00 zł

(9)

9

4. Zespół Szkół w Gruszowie realizator Spółdzielnia Socjalna „Przystań”

Raciechowice

4 obiad 4,50 zł

5. Zespół Szkół w Bochni/ Bursa 2 obiad 5,50 zł

6. Zespół Szkół Łączności w Krakowie 1 obiad 5,00 zł

7. Zespół Szkół Nr 1 Kraków 1 obiad 5,00 zł

8.

9.

SOSW Kraków

Zespół Szkół w Dobczycach 1

2

obiad 5,00 zł

gorące danie 3,00 zł

10. Zespół Szkól w Tymbarku 1 obiad 3,40 zł

11. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy

w Krakowie 1 obiad 6,00 zł

12. Zespól Szkół –Technikum Dobczyce 2 gorące danie 3,50 zł

13. Zespół Placówek Oświatowych

w Trzcianie 2 gorące danie 2,00 zł

14. Zespół Szkół w Łapanowie 97 gorące danie 2,70 zł

15. Zespół Szkół w Tarnawie 36 gorące danie 2,70 zł

16. Szkoła Podstawowa w Zbydniowie 17 gorące danie 2,70 zł

17. Szkoła Podstawowa w Grabiu 29 gorące danie 2,70 zł

18. Szkoła Podstawowa w Cichawce 33 gorące danie 2,70 zł

19. Zespół Szkół w Sobolowie 31 gorące danie 2,70 zł

20. Przedszkole w Łapanowie 1 śniadanie+obiad 3,10 zł

21. Przedszkole „Bajkowa Kraina” w Łapanowie 3 śniadanie+obiad 5,50 zł

GOPS w Łapanowie nie realizował w 2012 r. dożywiania na podstawie art. 6a ustawy z dnia 29 grudnia 2005 o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Dzieci wymagające pomocy w formie dożywiania są objęte pomocą w ramach standardowej procedury. Jak wynika z informacji uzyskanych podczas kontroli, w ramach Programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” nie żywiono również osób dorosłych, gdyż nie zachodziła potrzeba objęcia ich pomocą w ramach Programu.

Gmina nie posiada uchwały w sprawie kalkulacji kosztu jednostkowego posiłku w szkołach.

Na dany rok wysokość opłat za posiłki jest ustalana w ramach zawieranych porozumień z Dyrektorami podmiotów realizujących dożywianie. W 2012 r. Ośrodek zawarł 23 porozumienia, które w swych zapisach regulowały procedurę przyznawania posiłków, ustalały odpłatność za jeden posiłek oraz sposób rozliczania kosztów związanych z dożywianiem.

Zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" (Dz. U. Nr 267, poz. 2259 z późn. zm.) pomoc w formie dożywiania ma być w pierwszej kolejności udzielana w formie posiłku gorącego, w celu zapewnienia zdrowego żywienia. Podczas kontroli ustalono, iż we wszystkich placówkach oświatowych na terenie Gminy program wieloletni ,,Pomoc państwa w zakresie dożywiania”

dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych był realizowany w formie gorącego posiłku. Ośrodek nie przestawił jednak kontrolującym dokumentacji świadczącej o monitorowaniu celów określonych w ww. ustawie, między innymi poprzez zapis w umowach zawartych z placówkami oświatowymi mówiący o tym że, posiłki przez powinny być urozmaicone, o wysokiej wartości odżywczej oraz przygotowane zgodnie z zasadami żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży. Kolejnym elementem świadczącym o sposobie prowadzenia nadzoru nad jakością posiłków w ramach realizacji Programu byłby prawidłowo opracowany jadłospis. Zgodnie z treścią udzielonych informacji:

„Pomoc w zakresie dożywiania jest realizowana na podstawie ustawy o pomocy społecznej,

(10)

10 Programu Państwa w Zakresie Dożywiania. Dodatkowo ze szkołami prowadzącymi dożywianie są podpisywane porozumienia do których załączane są wykazy dzieci. Ponadto w placówce przygotowujących posiłki przeprowadzany jest monitoring w zakresie prowadzonego dożywiania. Nie zostały wprowadzone zarządzenia ani też procedury”.

4. Realizacja zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym, określonym na mocy rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. Nr 189, poz.1598 z późn. zm.). W roku 2012 nie udzielano tej. formy pomocy.

Wg otrzymanej informacji, w roku 2012 „zostały skierowane 2 osoby” do Środowiskowego Domu Samopomocy w Rdzawie. Jak ustalono, Gmina Łapanów sama nie prowadzi Środowiskowego Domu Samopomocy, ale podpisała porozumienia w tej sprawie z Gminą Trzciana i Gminą Gdów. 10 października 2012 roku podpisano porozumienie w sprawie objęcia mieszkańców Gminy Łapanów usługami świadczonymi przez Ośrodek Wsparcia – Środowiskowy Dom Samopomocy funkcjonujący na terenie Gminy Trzciana.

Porozumienie zawarto na czas nie określony. 16 grudnia 2011 roku zawarto porozumienie z Gminą Gdów w sprawie powierzenia zadania publicznego w zakresie świadczenia usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi przez Środowiskowy Dom Samopomocy w Zagórzanach, aneksowane 9 lica 2012 roku.

Art.. 40 ust. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że: „2. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.

3. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.”.

Kierownik GOPS poinformowała, że w 2012 roku nie udzielano pomocy w ww. formie.

Zgodnie z art. 53 a ustawy o pomocy społecznej wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd. Wynagrodzenie to obliczone w stosunku miesięcznym nie może przekraczać 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia. Ponadto udzielenie świadczeń w postaci wynagrodzenia za sprawowanie opieki nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania decyzji administracyjnej. Na podstawie uzyskanej informacji, w roku 2012 nie wypłacano takiego wynagrodzenia.

5. Ustalenia dotyczące osób i rodzin korzystających z pomocy Ośrodka w okresie objętym kontrolą

Przypadek I:

Klientka samotnie gospodarująca, zamieszkująca razem z siostrą, która ją utrzymuje.

Kobieta zamieszkuje w jednym pomieszczeniu, w domu brak wody bieżącej i łazienki, dom ogrzewany piecem węglowym. Kobieta ma 24 lata, wykształcenie podstawowe i żadnych

(11)

11 źródeł dochodów. Rejestracja w PUP pozwoliła na uzyskanie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej. Ojciec klientki (alkoholik) nie wyraził zgody na alimentację córki, matka nie żyje.

W styczniu 2012 roku klientka zwróciła się do GOPS o pomoc finansową, do czasu rozwiązania. Z akt wynika, że była w zagrożonej ciąży. Ojciec dziecka - bezrobotny, bez prawa do zasiłku - nie był w stanie jej pomagać.

Decyzją z 16 stycznia 2012 roku nr ZO.5011/2/12 przyznano zasiłek okresowy w kwocie 300 zł miesięcznie, na okres od 1 stycznia do 31 maja 2012 roku (238,50 zł płatne z dotacji, a 61,50 zł ze środków własnych gminy). W maju przeprowadzono wywiad, w trakcie którego ustalono, że klientka 19 kwietnia urodziła syna. Ustalono, że dziecko jest zdrowe i rozwija się prawidłowo. Klientka nadal nie posiada własnego dochodu, korzysta z pomocy różnych osób.

W związku ze zmianą sytuacji rodzinnej klientki, decyzją z 23 maja 2012 roku nr ZO.5011/2/12, zmieniono decyzję z 16 stycznia 2012 roku i przyznano zasiłek okresowy w maju kwocie 351 zł (płatne z dotacji). W ramach pracy socjalnej, poinformowano klientkę o konieczności złożenia wniosku o świadczenia rodzinne oraz uregulowania kwestii rodzinnych. W czerwcu klientka ponownie zgłosiła się do Ośrodka, celem uzyskania okresowej pomocy. Wywiad przeprowadzono 13 czerwca, na podstawie którego ustalono, że rodzice dziecka zamieszkali razem w domu siostry klientki, która udostępniła im 2 pomieszczenia do remontu i planują zalegalizowanie związku. Klientka oświadczyła, że konkubent pracuje dorywczo, ale być może otrzyma stałe zatrudnienie. decyzją z 18 czerwca 2012 roku nr ZO.5011/2/12, przyznano stronie zasiłek okresowy w wysokości 200 zł miesięcznie, na okres od 1 czerwca do 31 lipca 2012 roku (przy dochodzie rodziny w wysokości 668 zł).

Przypadek II:

W grudniu 2011 roku wpłynął wniosek strony o pomoc w formie dożywiania dla 2 dzieci w szkole. Wywiad przeprowadzono 13 grudnia. Ustalono, że rodzina jest 5-osobowa z 3 dzieci w wieku szkolnym (uczniowie szkół ponadgimnazjalnych). Oboje rodzice są osobami w wieku aktywności zawodowej, ale osobą czynną zawodowo jest tylko matka.

Ojciec pobiera rentę KRUS z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Matka zajmuje się pracą w gospodarstwie rolnym. Rodzina otrzymuje się z gospodarstwa i świadczeń rodzinnych. Ustalono ponadto, że dochód wynosi 263,72 zł na osobę w rodzinie, co nie wystarcza na zabezpieczenie wszystkich potrzeb. W ramach pracy socjalnej w wywiadzie zapisano „Zorganizowanie pomocy w formie dożywiania”.

Decyzją z 14 grudnia 2011 roku nr Doż.5023/16/12 przyznano świadczenie w formie pokrycia kosztów dożywiania 2 dzieci w szkole w okresie od 2 stycznia do końca roku szkolnego z wyłączeniem dni wolnych od nauki, w ramach Programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Decyzja nie zawiera uzasadnienia faktycznego, o którym mowa w art. 107 Kpa. Ponadto, świadczenie przyznano z mocą wsteczną.

W czerwcu rodzina otrzymała zasiłek celowy z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów leczenia na podstawie decyzji z 18 czerwca 2012 roku nr ZC.5012/48/12.

Uzasadnienie decyzji ograniczono do zapisu „Stwierdzam, że zalegający w aktach sprawy materiał dowodowy daje podstawę do przyznania w/w świadczenia i dlatego należało orzec jak w sentencji”. Brak zarówno uzasadnienia prawnego, jak i faktycznego, o których mowa w Kpa.

W lipcu strona ponownie zwróciła się o dożywianie w szkole dla córki i syna. Na podstawie wywiadu środowiskowego z 17 lipca 2012 roku (korektor str. 3 – w części: informacje o członkach rodziny, plan pomocy i działań na rzecz osoby lub rodziny). Decyzją z 25 lipca 2012 roku nr Doż.5023/16/12 przyznano pomoc w postaci pokrycia kosztów dożywiania dla

(12)

12 córki w Zespole szkół w Dąbrowicy od 3 września do końca roku kalendarzowego. W decyzji nie określono rodzaju posiłku a uzasadnienie nie spełnia normy wynikającej z Kpa. Ponadto brak informacji nt. realizacji wniosku o dożywianie syna. Przedłożono dodatkowe wyjaśnienie o następującej treści: „Pani […] zwróciła się z prośbą o objęcie pomocą w postaci pokrywania kosztów dożywiania córki […] uczennicy Zespołu Szkół w Dąbrowicy i syna […], który w dniu zgłoszenia się Pani […] o pomoc miał uczęszczać do tej szkoły co córka. Szkoła ta posiada stołówkę więc istnieje możliwość udzielenia takiej firmy pomocy.

W dniu przeprowadzania wywiadu przez pracownika socjalnego okazało się, że syn […]

będzie realizował obowiązek szkolny w Zespole Szkół w Bochni. Szkoła ta nie posiada stołówki i nie było możliwości zorganizowania ciepłego posiłku dlatego też nie została mu przyznana taka forma pomocy.

Na rzecz w/w rodziny była prowadzona praca socjalna w postaci poradnictwa.

Pani […] była informowana o możliwości starania się o rozłożenie na raty należności za doprowadzenie wody związku z trudną sytuacją materialną, oraz ,że w zakresie tym może liczyć na pomoc w napisaniu takiego podania oraz jego zaopiniowania .

W miesiącu sierpniu pracownik socjalny przypomniał o potrzebie doręczenia do działu świadczeń rodzinnych zaświadczeń od dzieci o kontynuacji nauki ,celem uzyskania w miesiącu wrześniu dodatków z tytułu dojazdu dzieci do szkoły. Zarówno pani […] jak i jej mąż byli informowani i nakłaniani do kontynuowania leczenia, szczególnie pani […], która jest osobą znerwicowaną i różnego rodzaju problemu powodują zaburzenia snu. Niezbędna byłaby wizyta u psychologa, psychiatry. Pani […] miała rozważyć taką ewentualność”.

21 sierpnia wpłynął kolejny niosek o przyznanie pomocy w związku ze zbliżającym się nowym rokiem szkolnym. W trakcie wywiadu z 22 sierpnia 2012 ustalono, iż dochód rodziny nadal nie przekracza kryterium i stanowi 248,44 zł, na osobę w rodzinie. Sytuacja rodziny nie uległa poprawie. W ramach pracy socjalnej „Zwrócono uwagę na konieczność doręczenia zaświadczeń ze szkoły od dzieci celem kontynuacji dodatku na dojazdy”

Decyzją z 23 sierpnia 2012 roku nr ZC.5012/48/12 przyznano zasiłek celowy w kwocie 200 zł z przeznaczeniem na zakup przyborów szkolnych dla dzieci. Uzasadnienie, podobnie jak w przypadku innych decyzji dot. zasiłków celowych, nie spełnia normy wynikającej z Kpa, bowiem ograniczyło się do zadania o treści: „Stwierdzam, że zalegający w aktach sprawy materiał dowodowy daje podstawę do przyznania w/w świadczenia i dlatego należało orzec jak w sentencji”.

Przypadek III:

1 marca 2012 roku wpłynął wniosek klientki o pomoc finansową w związku z problemami zdrowotnymi męża i związana z tym trudna sytuacją ekonomiczną rodziny.

Ustalono, że rodzina jest 2-osobowa. Oboje małżonkowie są osobami w wieku aktywności zawodowej, ale osobą czynną zawodowo jest tylko żona. Mąż ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności, od zeszłego roku choruje (nowotwór oponiak, ropień opłucnej, zapalenie płuc, niedoczynność przysadki mózgowej, niewydolność oddechowa, zaburzenia psychoorganiczne po resekcji guza nasiodłowego), porusza się o balkoniku, wymaga praktycznie całodobowej opieki ze strony osób drugich. Klientka jest ubezpieczona w KRUS z tytułu gospodarstwa, ponadto ma zarejestrowaną działalność gospodarczą (tartak), z której od września nie osiąga dochodów, gdyż to właśnie mąż organizował w niej pracę. Obecnie klientka cały czas poświęca na opiekę nad niepełnosprawnym mężem i utrzymuje się praktycznie tylko z jego renty.

W trakcie wywiadu ustalono, że dochód rodziny, to 913,13 zł na osobę. W ramach pracy socjalnej poinformowano klientkę o możliwości ubiegania się o kartę parkingową w związku z niepełnosprawnością męża, możliwości ubiegania się o zasiłek chorobowy z KRUS

(13)

13 i rozpatrzenia kwestii zawieszenia działalności gospodarczej. Nie wspomniano natomiast nic np. o usługach opiekuńczych. N okoliczność powyższych ustaleń przedłożono wyjaśnienie o następującej treści: „Pani […] zwróciła się z prośbą o udzielenie pomocy finansowej i został jej przyznany zasiłek celowy na częściowe pokrycie kosztów leczenia.

Nie rozważano udzielenia pomocy w formie usług opiekuńczych, gdyż nie oczekiwała takiego wsparcia ze strony OPS. W okresie choroby dużą część czasu Pan […] (osoba chora) spędza w szpitalach bądź też na różnych badaniach. W zakresie opieki nad mężem pani […] była w stanie ją samodzielnie sprawować. Otrzymuje również wsparcie ze strony środowiska sąsiedzkiego”.

Decyzją z 19 marca 2012 roku nr ZC.5012/24/12 przyznano pomoc w postaci zasiłku celowego specjalnego w kwocie 300 zł z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów leczenia. Brak uzasadnienia decyzji. Uzasadnienie decyzji ograniczono do zapisu

„Stwierdzam, że zalegający w aktach sprawy materiał dowodowy daje podstawę do przyznania w/w świadczenia i dlatego należało orzec jak w sentencji”.

[Dowód: akta kontroli, str. 197-198, 231-232]

Przypadek IV:

Klientka w wieku 84 lat, samotna, bezdzietna, bez najbliższej rodziny. Jedyną krewną jest bratanica, która zamieszkuje w Olsztynie. Klientka zamieszkiwała w skromnych warunkach, w domu będącym własnością obcej osoby, zajmując 2 pomieszczenia. Dom ogrzewany piecem węglowym, bez łazienki (tylko umywalka z zimną wodą). Klientka jest osobą schorowaną (nowotwór dróg rodnych, reumatyzm, zaćma, niedosłuch), korzysta z aparatu słuchowego. Ze względu na rodzaj schorzeń i zaawansowany wiek klientki, nie może ona samodzielnie funkcjonować w środowisku. Jak wynika z akt, czasowo zaopiekowała się nią bratanica.

W lutym 2012 roku klientka złożyła podanie o umieszczenie jej w DPS w Biskupicach.

Dochód klientki stanowiła emerytura oraz dodatek pielęgnacyjny. W oparciu o wywiad przeprowadzony 8 marca 2012 roku, decyzją z 20 marca 2012 roku nr DPS.5026/1/12, skierowano klientkę do Domu Pomocy Społecznej dla osób starszych w Biskupicach, gdzie umieszczona została decyzją Dyrektora PCPR w Wieliczce z 28 marca 2012 roku. Klientka przebywa w DPS od 16 kwietnia 2012 roku.

W związku z umieszczeniem w DPS, decyzją 23 maja 2012 roku nr GOPS.8226/1/8/12 ustalono odpłatność za pobyt w DPS w wysokości 625,33 zł (przy dochodzie w wysokości 893,33 zł), a odpłatność Gminy w kwocie 922,56 zł od 16 kwietnia 2012 roku.

Przypadek V:

Klientka, ur. w 1952 roku, zamieszkiwała razem z córką. Klientka cierpi na zaburzenia urojeniowe (urojenia nihilistyczne, myśli samobójcze, zaniedbanie). Kilkakrotnie hospitalizowana, zgodnie z zaświadczeniem lekarza psychiatry wymaga całodobowej opieki.

Dotychczas córka sprawowała opiekę nad matką, ale pogarszający się stan zdrowia i jej niechęć do przyjmowania leków sprawiły, że opieka ta stała się niewystarczająca. Ze względu na agresywne zachowania matki, córka zaczęła się obawiać o swoje bezpieczeństwo.

Dochodem klientki jest emerytura KRUS.

Decyzją z 22 grudnia 2010 roku nr GOPS 5026/11/10 skierowano klientkę do Domu Pomocy Społecznej dla kobiet przewlekle chorych psychicznie w Stróżach, gdzie została umieszczona decyzją PCPR w Tarnowie z 29 grudnia 2010 roku.

W oparciu o wywiad przeprowadzony w listopadzie 2010 roku, decyzją 18 stycznia 2011 roku nr GOPS.8226/1/1/11 ustalono odpłatność za pobyt w DPS w wysokości 463,25 zł (przy

(14)

14 dochodzie w wysokości 661,79 zł), a odpłatność Gminy w kwocie 1705,73 zł, od 10 stycznia 2011 roku.

8 marca 2011 roku przeprowadzono wywiad kontrolny, ustalając, że strona uzyskała decyzją z 24 lutego 2011 roku zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł, z wyrównaniem od grudnia 2010 roku wypłaconym w miesiącu marcu 2011 roku. Zwiększenie dochodu nastąpiło zatem faktycznie od miesiąca marca 2011 roku, a aktualny dochód mieszkanki, to 814,79 zł.

Zarządzeniem Starosty Tarnowskiego z 8 lutego 2011 roku ustalono również nowy koszt utrzymania mieszkańca w DPS.

Na tej podstawie, decyzją z 24 marca 2011 roku, zmieniono decyzją z 18 stycznia 2011 roku i ustalono, że od 10 stycznia 2011 roku (czyli od początku jej pobytu) odpłatność strony będzie wynosić 570,35 zł, a odpłatność gminy – od 10 stycznia – 1598,63 zł, a w związku ze wzrostem kosztów utrzymania w DPS – od marca - 1824,99 zł.

Od 1 marca 2011 roku dochód klientki wzrósł do kwoty 834,43 zł (czyli pon. 10%)

Od 1 maja 2011 roku nastąpił wzrost dochodu do 863,84 zł (czyli o 49,05 zł). Na tej podstawie, decyzją z 7 czerwca 2011 roku nr GOPS.8226/1/1a/11, zmieniono decyzję z 24 marca 2011 roku i ustalono, że od 1 maja 2011 roku odpłatność klientki wynosić będzie 604,69 zł, a odpłatność Gminy – 1 790.65 zł (odpłatność winna ulec zmianie od 1 czerwca).

7 września 2011 roku Sąd Rejonowy w Brzesku ustanowił córkę opiekunem nad całkowicie ubezwłasnowolnioną klientką.

Zarządzenie Starosty Tarnowskiego z 7 lutego 2012 roku ustalono nowy koszt utrzymania w DPS. Na tej podstawie, decyzją z 26 marca 2012 roku nr GOPS.8226/1/2/12 zmieniono decyzję z 7 czerwca 2011 roku w część i dotyczącej odpłatności ponoszonej przez Gminę i ustalono, że od marca 2012 roku odpłatność ta wynosić będzie 2 049,12 zł.

Od 1 marca 2012 roku dochód klientki uległ zmianie do kwoty 918,30 zł. Decyzją z 27 kwietnia 2012 roku nr GOPS.8226/1/2a/12 zmieniono ponownie decyzję z 7 czerwca 2011 roku i ustalono, że od kwietnia 2012 roku odpłatność za DPS będzie wynosić 642,81 zł, a „Odpłatność ponoszona przez GOPS od 01 kwietnia 2012 roku wynosi 2 011,00 zł”.

[Dowód: akta kontroli, str. 209-212, 221-228]

(15)

15 Przypadek VI:

30 grudnia 2011 roku wpłynął wniosek strony o udzielenie pomocy w formie usług opiekuńczych. W trakcie wywiadu ustalono, że klientka jest osobą 85-letnią, po złamaniu szyjki kości udowej. Większość czasu spędza w pozycji leżącej, z pomocą drugiej osoby jest w stanie przenieść się na wózek inwalidzki. Ze względu na ograniczenia ruchowe, korzysta z pampersów. Samodzielnie nie jest w stanie wykonywać czynności samoobsługowych, dlatego też pomoc opiekunki jest niezbędna. Dotychczas klientka korzystała z usług w ramach tzw. pomocy sąsiedzkiej. Klientka posiada dalszą rodzinę, która ją często odwiedza, ale mieszkają w Oławie. Źródło dochodu klientki stanowi świadczenie emerytalne w wysokości 827,17 zł..

Decyzją z 2 stycznia 2012 roku przyznano „pomoc społeczną w formie usług opiekuńczych świadczonych przez Panią Stanisławę S …” od 1 stycznia 2012 roku „na okres trwania umowy, tj. do 31 grudnia 2012 roku”, jako świadczenie częściowo odpłatne, odpłatność ustalono w wysokości 10% kosztów usługi. Ze decyzji nie wynika co kryje się pod hasłem

„opieka”. Nie podano wymiaru przyznanej pomocy, ani kosztu jednostkowego ww. usługi, a co za tym idzie strona nie została poinformowana o wysokości odpłatności.

30 grudnia 2011 roku zawarto umowę zlecenie z Panią Stanisławą S. na świadczenie pomocy w zakresie zapewnienia kontaktu ze środowiskiem lokalnym, zaspakajanie potrzeb wyższego rzędu i innych wynikających z zaistniałych nagłych sytuacji u klientki. Ww. zakres usług nie obejmuje praktycznie usług higienicznych i pielęgnacyjnych oraz pomocy w podstawowych czynnościach życia codziennego, czyli tego co de facto jest najbardziej potrzebne klientce.

Umowę zawarto na maksymalnie 62 godziny miesięcznie, nie mniej niż 1 godzina dziennie od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 roku.

Kierownik Ośrodka przedłożyła wyjaśnienie o następującej treści: „Osoba, z którą została podpisana umowa zlecenia na świadczenie usług poza wymienionymi w w/w umowie zakresem, świadczyła pomoc w zakresie podstawowej egzystencji. Brak zapisu konieczności wykonywania tych usług wynikł z oczywistej pomyłki przy sporządzaniu umowy zlecenia Sądzono, że świadczeni e pomocy w zakresie odstawowym jest oczywiste a umowa powinna zawierać również inny zakres obowiązków".

Wywiady kontrolne przeprowadzono w kwietniu i październiku 2012 roku, w których ustalono, że od marca wzrosły dochody strony, ale nie miało to wpływu na wysokość ponoszonej odpłatności.

W ramach pracy socjalnej zapisano: „Pozostawanie w stałym kontakcie z w/w i opiekunką”.

[Dowód: akta kontroli, str. 199-200, 229-230, 233-234]

Przypadek VII:

Mężczyzna w wieku poprodukcyjnym, prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, rozwiedziony. Z byłą żoną oraz synem nie utrzymuje żadnych kontaktów.

Zamieszkuje w domu należącym do bratanka, w którym ma zapewnioną służebność osobistą.

Utrzymuje się z renty rolniczej oraz zasiłku pielęgnacyjnego, łączny dochód wynosił w marcu 2012 r. - 790,65 zł. Nie posiada gospodarstwa rolnego. Jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności, z orzeczeniem okresowym wydanym do 10 października 2014 roku.

Klient korzysta z pomocy Ośrodka od września 2011 roku, m.in. w formie usług opiekuńczych. Wywiady aktualizacyjne przeprowadzono 18 kwietnia 2012 roku i 16 października 2012 roku.

W dniu 19 stycznia 2012 r. klient zwrócił się z prośbą o pomoc w formie opału. W tym samym dniu przeprowadzono wywiad środowiskowy. W formularzu wywiadu zapisano, iż pracy socjalnej „nie planuje się”. W związku ze złożonym wnioskiem, klientowi przyznano pomoc w formie zasiłku celowego. Postępowania zakończono decyzją o nr: OP.5020/6/12 z 23 stycznia 2012 roku.

(16)

16 Przypadek VIII:

Małżeństwo w pięciorgiem dzieci, w tym trojgiem w wieku szkolnym. Dwoje pełnoletnich dzieci kontynuuje edukację. Rodzina nie posiada gospodarstwa rolnego.

Zamieszkują w domu jednorodzinnym będący formalnie własnością nieżyjącego ojca klienta.

Klient posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, okresowo do 31 stycznia 2013 r., żona posiada uprawnienia do świadczenia emerytalnego. Dochód rodziny stanowią również świadczenia rodzinne oraz zasiłek stały, otrzymywane z GOPS. Dochód na osobę w rodzinie wynosił w czerwcu 2012 roku - 269,25 zł.

W dniu 13 marca 2012 r. klient zawnioskował o pomoc w postaci zasiłku celowego na okres trzech miesięcy. W tym samym dniu przeprowadzono wywiad środowiskowy. W formularzu wywiadu zapisano, iż pracy socjalnej „nie planuje się”.

W dniu 16 października 2012 r. przeprowadzono aktualizację wywiadu w związku ze zmianą kryterium dochodowego. W ramach pomocy przekazano rodzinie pralkę, kołdry, poszwy, dwie pary butów, mydło itp., ofiarowane przez PCK w Bochni. W ramach pracy socjalnej przekazano również druki niezbędne do ponownego ustalenia stopnia niepełnosprawności. Na złożone wnioski klienta przyznano pomoc w formie zasiłku celowego, zasiłku stałego, zasiłku okresowego oraz w formie dożywiania dzieci w szkołach. Postępowania zakończono decyzjami o nr: OP.5020/8/12 z 24 stycznia 2012 r., GOPS.5023/I/5/12 z 22 marca 2012 r., ZS.5010/5/12 z 23 kwietnia 2012 r. zmieniająca decyzję GOPS.5010/2/11 z 25 października 2011 r., ZO.5011/14/12 z 23 lipca 2012 r. oraz PS.5010/5/12 z 17 października 2012 r.

Decyzją z 23 lipca nr DOŻ.5.23/43/12 przyznano w ramach Programu dożywiania posiłki dla syna w Szkole Podstawowej w Zbydniowie oraz córki w Zespole Szkół w Tarnawie.

Świadczenie przyznano na okres od 3 września 2012 roku do końca roku kalendarzowego z wyłączeniem dni wolnych od nauki. Świadczenie przyznano od września na podstawie dochodu z czerwca.

Przypadek IX:

Małżeństwo w czworgiem dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Mąż aktywny zawodowo, żona nie pracuje. Rodzina mieszka w domu będącym własnością nieżyjącej babci klientki. Sprawy spadkowe są nieuregulowane ze względu na fakt, iż matka klientki nie chce przekazać domu córce. W październiku 2012 roku dochód rodziny w przeliczeniu na osobę wynosił 303,57 zł. Na dochód składały się zarobki męża oraz świadczenia rodzinne. Z treści dokumentacji wynika, że oboje małżonków ma problemy z nadużywaniem alkoholu.

W aktach zalegało kilka notatek służbowych pracownika socjalnego opisujących przypadki wizyt w środowisku, m. in. sytuacji kiedy wezwany funkcjonariusz Policji stwierdził u klientki 0,9 promila a u jej męża 9,75 promila alkoholu w wydychanym powietrzu. Rodzina została objęta nadzorem kuratora. W sądzie toczy się postępowanie o ograniczenie rodzicom praw rodzicielskich. Ośrodek pismem z 14 listopada 2012 r. zwrócił się do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o podjęcie działań zmierzających do poddania się leczeniu odwykowemu klientki i jej męża.

Wywiad alimentacyjny z rodzicami klientki przeprowadzono 14 listopada 2011 roku. Z uwagi na niskie dochody rodzice nie są w stanie pomagać finansowo córce.

Na złożone wnioski klientki przyznano pomoc w formie zasiłku celowego, zasiłku okresowego oraz w formie dożywiania dzieci w szkołach. Postępowania zakończono decyzjami o nr: DOŻ.5023/104/12 z 27 sierpnia 2012 r., ZO.5011/20/12 z 20 listopada 2012 r., ZO.5011/20/12 z 14 grudnia 2012 r. zmieniająca decyzję ZO.5011/20/12 z 20 listopada 2012 r.

(17)

17 Rodzina jest objęta szczególnym nadzorem ze strony pracownika socjalnego, co potwierdzają liczne notatki służbowe dokumentujące prowadzoną prace socjalną, mającą na celu pomoc rodzinie. W wywiadzie z 16 listopada 2012 roku pracę socjalna opisano następująco: „Pomoc przy uregulowaniu rachunków. Pani […] dano krzesełko obrotowe do biurka dla dzieci.

Skserowano dokumenty do bezrobocia”. Kierownik GOPS przedłożyła dodatkową informację o następującej treści: „W związku z tym, że Pani […] posiadała nieuregulowane rachunki za energię elektryczną i zakład zagroził odcięciem dopływu prądu, pracownik socjalny wykonał telefon na potwierdzenie podanych informacji. Ustalono także z panią […], że część zasiłku okresowego przeznaczy na uregulowanie zaległości i doręczy dowód wpłaty. Wdane krzesełko obrotowe zostało przekazane od prywatnej osoby”.

Przypadek X:

Samotna matka z dwójką dzieci w wieku przedszkolnym. Mieszkają w domu będącym własnością rodziców klientki, zajmują w nim jedno pomieszczenie. Klientka posiada gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Rachunki za media płacą rodzice. Mąż klientki z dniem 10 października 2012 roku został pozbawiony władzy rodzicielskiej w związku z wyrokiem sądu, którym został skazany na 6 miesięcy pozbawienia wolności za znęcanie się nad żoną i dziećmi. Klientka planuje złożenie pozwu o rozwód. Starszy syn klientki przebywa od września 2012 roku w Szpitalu Dziecięcym w Krakowie w związku z chorobą nowotworową

i koniecznością stosowania m.in. chemioterapii. Kobieta wnioskowała o przyznanie zasiłków rodzinnych, jednakże z uwagi na przebywanie męża poza granicami kraju w celach zarobkowych, sprawa trafiła do rozpatrzenia w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej w Krakowie. Dochód na osobę w rodzinie wynosił we wrześniu 2012 roku - 175,33 zł.

Wywiad alimentacyjny u rodziców klientki przeprowadzono 11 października 2012 roku, podczas którego zobowiązali się oni do świadczenia pomocy finansowej na rzecz córki w wysokości 200,00 zł miesięcznie.

Na złożony wniosek klientki przyznano pomoc w formie zasiłku okresowego. Postępowanie zakończono decyzją o nr: ZO.5011/17/12 z 19 października 2012 roku.

Przypadek XI:

Mężczyzna w wieku emerytalnym, wdowiec, prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Posiada uprawnienia do świadczeń emerytalnych. Klient utrzymuje się z emerytury w wysokości 1352,77 zł miesięcznie. Nie posiada gospodarstwa rolnego. Osoba ma trudności w samodzielnym zabezpieczeniu realizacji podstawowych potrzeb. Klient objęty jest usługami leczniczymi realizowanymi przez pielęgniarkę środowiskową. Poza dniami roboczymi pomoc świadczą również dwie córki, które wspierają ojca w prowadzeniu gospodarstwa domowego.

Wywiady aktualizacyjne przeprowadzono 24 kwietnia oraz 5 października 2012 roku.

W formularzach ww. wywiadów środowiskowych stwierdzono, iż nie planuje się pracy socjalnej z klientem. W związku ze złożonym wnioskiem klientowi przyznano pomoc w formie usług opiekuńczych. Postępowanie zakończono decyzją o nr: GOPS.5025/6/10 z 27 grudnia 2010 roku.

Kierownik Ośrodka przedłożyła następującą informację nt. sposobu realizacji usług u klienta:

„Po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego została wydana decyzja przyznającej tę formę pomocy w której jest określona odpłatność. O kosztach usługi w danym roku strona jest

(18)

18 informowana oddzielnym pismem. Usługi są realizowane przez PCK w Krakowie w ramach podpisanej umowy.

Pracownik PCK przesyła drogą e-mail wykaz godzin świadczonych u podopiecznych za dany miesiąc i zgodnie z wydaną decyzją naliczana jest właściwa kwota do zapłaty

Przykład: w miesiącu grudniu 2012 na rzecz w/w świadczone było 17 godzin

17 g x 11,40 ( koszt jednej godziny) x 10%( ustalony koszt usługi) = 19.38 zł ( kwota do zapłaty przez Pana [...])

Kwota ta jest przyjmowana przez pracowników GOPS na kwitariusz a strona otrzymuje potwierdzenie dokonanej wpłaty.

Na rzecz Pana [...] w 2012 była świadczona liczba godzin:

L.p Miesiąc Liczba świadczonych usług Ponoszony koszt

1. Styczeń 20 22,80

2 Luty 23 26,22

3. Marzec 22 25,08

4. Kwiecień 20 22,80

5 Maj 22 25,08

6 Czerwiec 22 25,08

7. Lipiec 20 22,80

8 Sierpień 14 15,96

9. Wrzesień 20 22,80

10 Październik 23 26,22

11 Listopad 22 25,08

12 Grudzień 17 19,38

“

Przypadek XII:

Kobieta w wieku emerytalnym, stanu wolnego, prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Mieszka u swojej dalszej rodziny, zajmuje jedno pomieszczenie. Z uwagi na liczne problemy zdrowotne wymaga pomocy osób drugich w codziennych czynnościach. Posiada uprawnienia do świadczeń emerytalnych. Klientka utrzymuje się z emerytury w wysokości 964,52 zł. Osoba ma trudności w samodzielnym zabezpieczeniu realizacji podstawowych potrzeb. Objęta jest usługami leczniczymi realizowanymi przez pielęgniarkę środowiskową.

Brak osób ustawowo zobowiązanych do alimentacji.

Wywiady aktualizacyjne przeprowadzono 6 kwietnia oraz 17 października 2012 roku.

W formularzach ww. wywiadów środowiskowych stwierdzono, iż pracy socjalnej „nie planuje się”.

Na złożone wnioski klientki przyznano pomoc w formie usług opiekuńczych. Postępowanie zakończono decyzją o nr: GOPS.5025/4/11 z 14 stycznia 2011 roku, zmienioną decyzjami o nr PS.5025/7/12 z 11 kwietnia 2012 roku oraz PS.5025/7/12 z 22 października 2012 roku.

Przypadek XIII:

Małżeństwo w czwórką dzieci w wieku szkolnym. Mąż podejmuje prace dorywcze, żona nie pracuje. Posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego. Dochód rodziny w kwietniu 2012 roku wynosił w przeliczeniu na osobę 272,49 zł. Na dochód składały się: wynagrodzenie z tytułu pracy dorywczej w wysokości 500,00 zł, świadczenia rodzinne w wysokości 661,00 zł, zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153,00 zł, pomoc finansowa od matki klientki w wysokości 120,00 zł oraz dochód z gospodarstwa rolnego w wysokości 200,92 zł pomniejszony o opłacone składni do KRUS.