Tufity w przekrojach Karpat Jasielskich

Tufity

^{l i}

przekrojach I\arpat Jasielskich

TR.nSC: w~ - TuJfity rw przekroj,u i prcxfi'lu stI1uiktuT'y B6b1"k.i: przekrój; profil - J?owiązaniie znaiemsk - SIady cyikllu magmoweg<> w serii fliszowej - Literatura

cyłQ-wana

WSTĘP

W r .. 1954 wspólnie z J. Tokarskim opisaliśmy i opl"acowa,liśmy wy-

stępowanie ttuf:L't6w w warstwa:ahkrQW.~kic,h gómych leżącej synkl!iny dukielski'ej:, podSciie1!ającej nasu'Wlaljący się czołowy elieIOOIlit an1lykImaJIl:y :lPodjednostki dukie1sKo-michowskiej w południowej części Karpat Jasiel-

skich (l954,· tab!. I przekrój A). Ostatnio M. Kamieński i K. Ciszewska ,(19'56) zasygnalm>wali i zanalizowaM ·()Ibecność tulfitów wykrytych p1'7:ez

K. Ciszewską w piaskowcach i łupkach istebniańskich oraz w dolnej czę­

;ści eoceńskich łupków pstrych w ,północnym obrzeżeniu Karpat Jasiel-

;ski'Ch w antyklinie Podzamcza-Liwoeza-B1'7:anki ,(tab!. I przelkrój F). Auto- :rowie ci użyczyli mi 1,lprzejmie swoich materiałów w ,tra,keie przygoto- wania ich do druku. Ponadto doc: K. Ciszewska za UlPrzejmą zgodą dy- rektora Instytutu Geologicznego prof. dr.

E:

^Riihlego ~ornądrLi.ła i oddała mi do dyspo~ji przekrój tfałdu Brzanki zamieszczony na 1lalblicy I !(prze- -krój F). Obu autorom" a w pierwszym rzędzie doc. dr. K. Ciszewskiej

składam serdeczne podziękowanie.

W l'!. 1954 profilując oz: J. Kruczkiem giębo'ki odwiert poszukiwawczy

~K 21, prrzebijający strukturę Bóbr,ki w tychże Karpatach; znalauJlem

·wsp6ilnie z wymienionym geologiem ,podwójną warstewkę · tufdtową

w eoceńskich pierwszychłupikach pstrych (fig. 1 i tab!. I przekrój B).

Nasza diagnoza co do tufit'owego charakteru tej skały została następnie skontrolowana) mikroskopoWo i chemicznie przezJ. Tokarsltiego. potem ten materiaq tufdtowy został szczególłowo opracowany petrograficznie 'przez Wł. Parachonia'ka. Obaj wymienieni; petrografdwie IPrzeprowadzili ze mną sże.reg dyskusji na tema,t omawianych w tej pracy tufi,t6w, Ila co im szczerze dziękuj~. Tufity z odwiertu K21. na' skutek występującej ku

południowi ciągłości struktur i pl"Zlekrojów {tab!. I przekJroj.e AJ H, C)f znajdują się w skartowanym przeze mnie terenie we wspólnyin, rueprzer-'

188 ADAM TOKARSKI

TUFITY W PRZIDKlROJU I PROFILU STRUK'.DURY BÓBRKI

Przekrój struktury Bóbrki

Trzon s.truktury B Óibrki. wysad antyklinalny podniesionej części

KaI'!P8it JasiJelsklich {Obtułowd:cz 19~2b, A. 'Dokarm 1947) prnewo.dni jest jako specjalna strefa intea'sekcyjna> oraz pl'lZede wszystkim jako ^wyraźny element "oporowy" w tek!tonicznej dynamice regionu. Przekroje B i C pr7Jedstawione na tablicy I tną tę strukturę na odcinku kUJlminacyjnym jej osi podqużnej. Zostały one pmeze mnie szczegtHowo skartowane na po- wierzchni i, s.profilowane W głą'b aż dó 2500 m osiągniętych w odwiercie K 2'1 na przekroju B, w którym wykryto p:o raz pi,erwszy w tej części

Karpa't pod warstwami ist€lbniańskimi warstwy godulskie i dolno-kredo-

wą serię ~,DK" aż do warstw 'cieszyńskich VI ^spą.gu.

Struktura ta w swoim obrazie powierzchniowym i, przypowierzch- niowym sldada' ^się ze skmynioweg,o ^fałdu, Bóbtki z odSłoniętym sztywnym.

jądrem utworzonym z piaskowców istelbnia!ńskich w środ~u., oraz z towa-

rzyszących temu fałdowi od północy i połU'dnia dwu synklin wypełnio-.

nych warstwam1 krośniJeńskimi. Przy tym zewn:ętr2my brzeg północnej

z tych s.yniklin nasunięty jest ku północy na swoje przedpole jako podl..

cięta łuska, o j·~drze utworzonym z łupków menilitowych, a także -...: być.

może - z pstI'IYOO warstw eoceńskich.

Przy ogólnej stromości wszystkich form struktury, w których upa-, dy ma-dko spadają poniżej 60°, zaznacza się w niej charakterystyczna asy..,.

TUFITY W PRZEK.RJOJACH KARPAT JASIELSKICH 189

metria - odwrotna w stosunku do normalnej karpackiej. Mamy tu mia- nowicie przechyleniJe cał'ośd ku południowi. Przez to ~nk1ina {południo­

wa jest ,głębolka, ze stromo ustawionym jądrem wypełnionym przez łup­

kowe wał"stwy krośnieńskie górne. Synklina zaś północn~ zondUllówana w swoim pl'Zlebiegu podłużnymi podnoszą~a się osiowo od ZJa.'chodniego przekroju C do wschodniego przekroju B, jest stosunkowo pły:tka. Przy tym jej skrzydło południOWle jest nie tak strome w przekroju B t nIe tak

<>balone w przekroju C, jak to ma miejsce w szeregu innych karpackich form tektonicznych, utwol'lZOnych przez zdecydowany nadsk idący od

południa.

Charalkterystycwy dla tej ·odwrotnej asymetrii struktury B6brki jest równieri; stopień samodzielnego zaangażowania tektoniczDJego obu

"miękkich" stref skrzydłoWyCh środkowej antykliny, utworzonych z eo-

ceńSkich łupków pSltrych z piaskowcami ·ciężkowkkimi. W skrzydle pól- nocnym wyciśnięcie tej serii, normalne przy n.adsku ^idącym z południa.,

jest na tyJ.e umiarko'Wan~, że zdoła~y zachować się w nim w ^łupkach pstrych wkłady piaskowców ciężkowickich --'- w· przekroju ,C - jeden, a w przekroju B -dwa. W skrzydle południowym natomia.s1J widzimy niewielkie, ale chankterystyczne zaakcentowanie znaczenia samodzielnej tektoniki. Pas wychodni ^łupków menilitowych ma tu ^zdwojoną szero-

'kość, wskazując na mohliwość wtórnego sfałdowania, stwierdzonego zresz-

tą wi1erceniami o 4 km stąd wzdłuJŻ biegu fałdu ku wschodowi (Kruczek 1957). PoZJa tym piel1wsze łupki pstre tego skrzydła zapadające .średnio

pod kątem 6'0° ku południowi, jakkolwiek mają w przekroju powierzch- niowym i w profilu wiereenia K 2'1 swoją normalną grubość 175 In, są

jednak w rdzeniach powyciskane i zlustrowane (fig. 1).

Wreszcie także i po!łu!dniowa synklina struktutry ma dd'Wl"01m.ą asy-

metrię ·z wyd,śnięciem. Jej skrzydła północnego,co wskazu1ehanaci~k idący z ^północy.

Dolną' częścią swojej eoceńskiej serii pstrej południowe skrzydło antykliny Bóbrki dostosowuje się w zupełności do sztywnej tektoniki ~ej;

. jądrowej części. Są tu prze<;le wszystkim u g,óry wszystkie trzy wk~ady

piaskowców dężkowiclrich łi~~c od najwyższego: ,pierwszy, drugi i ~e­

ci o grubości .20-50 m, rozdzilełone drugti.ri i' trzecimi łupkamiiPstrymi.

których ,gnlbość wynosi· 30-40 in. Stosunki te wido.czile są na wy-chod'- niach odsłondętych wżdłur.i: prz,ekroju. W wierceniu K.21, prowadzonym dla rozpowaIlia kompleksów dolno-kredowych {fig. l}, rz·adkie rdzenio- wanie na odcinku serii eoceńskiej nie traJfiło wyraźnie w ogniwa straty- graficzne tego zespołu warstw, a przeciwnie - miejscami uzyskiwano rdzeń z podrzędnej wkładki łupkowej kompleksu' piaskowcowego lub z Wfkładki piaskowcowej kompleksu łupkowego. WyznacZlenli.e .granic po-

190

188,80

m,70

21J1,20

,{ ?l~

7.~ _+~ ~/.

/ d /

^354.1U

L ....

J 356,70

ADAM 'I'OKARlSI{I

_'02, 1)(}

"c:.

. /'<S

~

~+

~

+~ :5fJO"G

... .cr;t.;I 638, 70 , ^{j 561,60}

I r~ I

I ,J 63IJ,70

... _.

- .

_~ł)

M. /

~l.~

/~+.~ ~,

.' I

· . .' I .. I

· I

I ) 705,70

&.- ....

A"~

+

/'

$~

_~

IJ;~:

. IJOf,70

.... I .: ) 904,60

· /

..

^{./ ~}

~~ I

... '>;.

/ Ą924,IJ()

~

I I

I I

!

I

Fig. 1

913,50

I I

I I

I

l

L_J ^978,00

d

^{.,' ". lJ88'IJO}

'. I ,' ... ) 991,80

~

... 1000,30

... ^/

I ...

,

.~ 1002,80

~

^{., 1050,20}

I ..

'. I . I

I I

I I

.,--... 1053,20

• 1128,00

.• , 1/32,20

/

, / /

/ _ . /197,60 / .. ^{' . '}

. .

I

I I

I I

L_ ... -' 1201,20

~:.:

~/

_/'

/ , / 1337,fJO I / .

( .

• • 1339,10

A

^143g,50

~ 1440,50

I~

/ A

^1494,1)(}

~ 14IJ5,gO

Y.:~

_~ ~~

TUFITY W PRZEKROJACH KARPAT JASIELSKICH 191

/~'~'~

^~jI787.80 . /

^{'1 ~~M.ro}

.. :; 'LO'L?>':> ^{~ ' . ' ,J 2278,3(1 227ą,50}

~~~:J

^1547.30

_~'~~o

^{/ .,'.. 2028,.50 , 23M,2()J}

. .

/, . ^2315,10

~~"IO

( .... 1838,40

l'"

^{"20/J2,OO fj234M(I}

~,,::,

^15IJ/J,30

_~,~.oo

· .

~

^2062,;10 _/'1, ^{2346,00 ~'\.}

I

.A

^2097,20

/+

~''''''

J = ;,'. 1647,80

20fł8,OO

(jf)

^2376,20

i['~ ~

^2127,80 ", ", •• ' 237/J,70

3:- :: ^y",

~" ....

^{łt •••••• 1896,2(1 r} 2/28,10 ' ~,24/o,glJ

-"./.~

^{1700,60 ~ 2158,/0 • • 2411;60}

1'~7,~

^{• 1t58.W ~A4'3.~ A ,}

~?OO

.#. ' •• " ^.:

^{.. ::}

^{. 2188,40} 2189,00 c..'" ^~2443,'0 }443,80 .... ..J IIUO,80

~~~ ""

.~~. ~

~

^2459;30

~?:'~

^1758,20

.. -

^{/ '}

/

, •• :', 2m,50

~-"

^{oel. uno,of'l}

/

'. . ..

^/

Y~"""

^'

^{· .. . ...} / ^"' ~2"'''

I ₍ / _.'. '

.

^{' . ' _ ~ 2248,00}

• ',) 2012.30 . .."J 2248,80 ~ 2483,'/()

I · .... _~-

. .. I

/@@I,

_~ · ^' B g j l l

"-

^l(j

~2

..

~7 ^h~-II12

,..

Q . . . . 17

~3 ~8

""""'"

¹³

....

"lo .... ¹⁸

~4 ^'

^...

~g

'-

... ^{14 .<}

,,-

^fI)

~5 .'

.

~10

~

¹⁵ ... 20

Fig. 1

Profil :rdzeniowy wiercenia K 21'

1-5 !kreda dO'lrul.: 1 h.!pki ciesZyństkie górne, 2 DKG - piaskowiec grodziski, 3 DK, - warstwy wierzOiWSIklie" 4 DiKs - warstwy !gockie dolllle, 5 DK1 - warstwy Jgockie gór.p.e; 6-9 kreda górna: 6 warstwy godUllBkde dolne i środllrowe, 7 warstwy goou!Islk:ie górne (łupkowe), 8 piaskowce istelbniańskłe, 9 fuJpiki istelbniańskie; 10-11 trzeciorzęd':

10 K.r piasikowiec "kryj,ący" la ([II, [[, [) - piaskowiec ciężJrowicki, 11 (4

+

5, 3, 2, 1)- pstre łupki eoceID.UI (z zielODei; c czerwone) 2l wIIt.łru:IkBmi :iJłowców; 12 tufity; 13 żyłki 'kalcytowe; 14 szczeLiny; 15 "progi"Lahee; 16 hieroglify; 17-19 gran:ice mię<Wy'

jednoslikami lHos,tratygraficznymi: 17 wg rdzeni, 18 wg karotażu, 19 wg kawerno- metru; 20 linie in1;eJ:1lretacy-jne

i

-1:92 ADAM TOKARSKI

swzegól.nychzasad.niczych partii piaskowcowych i łupkowych otrzymaliś­

my tu natomiast z profilowania elektrycznego (:fig. 2), normalnie ^{już uży­}

wanego dla oelów elektroS'tratyg;raficznych przez geoJogów ^Przemysłu Naftowego, zwła'szcza w omawianej części profiJu fliszoweg,Q. Według od- p owi e d.niC;h wspólnych maksimów potencjału własnego (PQrow/lltości)

i oporów, poniżej najwyższego odcinka wykresu rozpoczętego tuł głęboko­

ści 217 m, -w którym dwie gladkie linie odpowiadają pierwszym pstrym

łupkom - wyodrębniają się tu poszczególhe piaslmwce ciężkowickie:

pierwszy na odcinku 317-447 m, drugi pomiędzy głębokościami 539-715 m, a trzeci win-terwale 77'9-92'1

m.

Zgodne ż tymi danymi są materiaq:y mikro:6aunistyc,zne opracowane przezE:. JUI'ilqewi,czaw oparciu o zespoły otwornicowe U:SItalone jako t y- powedla poszczególnych poziomów przez mikropaleonltologów Przemysłu Naftowego (Czernri.kowski 195.0, JUl'kiewicz 1955). Ponad pierwszym pia- skowcem ciężkowickim, od :samej ,góry profilu, podawiła -się mikrofauna z Ammodiscus umbonatus(pl. XL, fig. 1), a od: głębokoŚici 148 ID"""'" mikro- :Ilauna_ ^2'J Cyclammina amplectens i Spiroplectammina grzybowskW-(p1. XL, mg. 2); -oibie-.'typowe dtla pierwszych łupków !pstrych, pierwsza dla wyż­

szej, druga dla niższej Ich partii. Natomi!lJSt w interwale odpowiadającym

trzecim pstrym ^łupkom 715-779 m ^znalazłH. Jurkiewicz w urobku,

F~g. 1

Core ,profiJ.e of deep boriIlig K 21

1-5 Lower Cretaceous: 1 upper Cieszyn shales, 2 DKl) - Groo.msko sandstone, 3 DK4 Wierzowice beds, 4D!K_{a -} l'Ower 1@ta beds, 5 DlKl - U1Pper [.,gota Ibeds; 6-9 Upper Cretaceous: 6 io.wer and nNdd'le'GodUJla lbeds, 7 u'Pper Godula beds (shally), 8 Istebna sand1stones,,9 'Istebna iSihales; 10-11 TertialI'y: 10 KI "top" sandJstone, 10 (nI, iIiI, I) -

Cioężkowice sandstone, 11 t(4

+

5, 3, 2, l) - Eocene variega'ted shales (z green" c ;red' with mudstone_ intercalations; 12 tullifites; 13 calcite vei.n.s, 14 fissures, 15 slide surlaces, 16 hieroglyphs; 17-19 Ib01liI1dary between lithostratigraphic units: 17 . detel'lIIlined by cores, 18 determined. by el. IOgging, 19 determined: by cavernumeter;

20 1nte;rpretation lines Fig. 2

E1ektrostraty.graf-ia. wiercenia K 21

1 lupki cieszyńskie gprne,2 warstwy DlK5 , 3 warstawy DK4 , 4 warstwy DKs' 5 warstwy DK1' 6 warstwy godulskie dulne i śrQI(i'lrowe (piaskowcowe), 7 warstwy go- dulskiegóme (łUa;Jilrowe), 8 piaskowie'c iSltellmiatński, 9łu;pki istebniańsllde, 10 (lu, III,

,II, I) - !piaskowiec cięrżkO'Wicki, 11 (4 +5, 3, 2, l) - łupikli pstre eocenu Electrostrati'graphy iJf doeep boring K 2;1

1· ~Cieszyn sha1es, 2 DK5 Ibeds, 3 D!Ki IbedS, 4 DKs bedis, 5 DKl J.:>eds, .6 lower and· middle Godula 'beds (sandstones), 7 UlPlPer Godulabeds (snaly), 8 Istebna sand- .lltone, 9 Istebna shales, 10 (kr, III, II, 'I) ,---Ciężkowice sandstone, 11 (4

+

5, 3, 2,.1) -'- Eocene valI'iegated shaJes

TUFITY W PRZEIQWJAIOH iKAIRłP;.t\..T JASIElBK.I!CH 193

w ,gŁębokości 725 m pierwsze wystąpienie mikrofauny z Trochamminoides

C01'onatus li: GLom.ospira charoides (pl. XL:r., f:ig. 1), charakteryzującej

w sposób typowy <trzecie pstre łupki.

Upady~ widoczne w rdzeniach wydobytych na odcinku przewierca- ni'a trzech wk!ładów piaskowców cięilkowi.ckich i rozdziel'ających je łup­

ków pstrych, wynoszą 60°.

U spodu warstw eoceńskich :mamy o.dsłoIiJięty na powierzchni typo- wy dla antylcl!iny BóbI'1ki ;"przekładanięc" utwo.rzony z ko.lejnych kilku do kilkudzieśięciometrowych kompleksów: łupków pstry,ch przeważnde

'czer,wonych czwartych z piątymi, piaSkowca ulG-yjącego" i c-zarnych piasz-

czystych łupków irStebniańskdch. leżących już nad'W1istumetrowej· serii.

piask0'V!Ców irStebirui'a.ńskich. W wierceniu również j, <ten "przekładaniec"

wydzielony został jedynie napodSltawie elektrostratygrarfili, zresztą w s.po- sób klasyczny. Od spągowej granicy trzeciego piaskowca cięilkowickiego

tzn. od rg,ł~kości 921 m, a nad wyrarźnie zazna~zonym. swoją stropową granicą w ~ok()ś.cd; 943 :m piaskowcem "k!ryj'ącym"~ły gładką limą potencjaQ:u właS!Ilego (porowatOIŚci) i oporów czwarte i piąte łupki

pstre. bez zaznaczenia wtkładki pilaskowcowej" . którą sygnal~zu~e rdzeń wynieSiemy z g~ębokości 940,:50-r94ⁱ1,200 m. Spąg pfasko;wca "kryjącego"

według rdzemda może być przyjęty w głlębokości 9~2 ID, nad komplek- sem piaskowców istebniańskich. który został w~naczony przez dolną gra-

nicę rdzenia łupkowego ~ przez górną gratIlicę wychyleń o.bu linii karo-

tażu elektrycmego w gJębo.kości 963,,00. m. Bezpośrednio pod piaskowcem

,',kryjącym". a ntad pioaskowcami istelmiańskimi znajdują się łupki, jak na to. wskazują niskie wartości olbu wykresów. Łamany przebieg Linii wykre- sów mówi przy tym ^Q obecrności cienkich wkładek piaskowcowych, a itaka jest właśnLe charakterystyka elektrostraty1graficzna łupków 1steibniań­

skicA, odpowi,adJają,ca ich liItolo.gIi.i. Zostały one zresztą wydObyte na tym odcinku w dwócih: rrlzemaoo. U'zyskanYJCh z głębokości 948,40...j915'O,60· m OJ:18.Z

961,3'0-963,800 m. Upady we wszy.srt:kich rdzeniach uzyskanych z "przelcla-

dańca" wynoszą 700 i 8()0. J'

We wgłębnej części aDJty'kliny BObrki ·przewdercono w otworze K 21 do. głębokości 1485 m (2'00 m grubości) piaskowce ~fle,bniańskie (grubo- i średniozia·rniste 7) miką i z plamami kaolinu w spoiwie? z W1kładkaroi

cZJaTnych łupków piaszczyiStych, z k1;9rych jedna została uchwycona w najwyższymrdreniu wziętym z tej serii, z interwału 973-,5'0-978,00.

Upady., w g.órze wynosz.ące 70°, stopniowo ku dołowi mal~ą do 35°, aby u samelgo spągu serii wzroSl11ąć znowu do. 710°. Granicę spągową piaskow- ców istebniańSlkich wyznacza nagłe z!mniejszenie się opo'rów wykresu ka-

rotażo.wego w gł~bokości 148'5 m. Niżej do glębdkości 1542 m wiercenie

szłio., ZJgodnie z niskimi opotiami wido.cznymi na wykresie profilowania elektrycznego" w serH łupkowej, dając z niej rdzeń łupków zielonych

Acta Geologica Polonica, vol. VII - 13

194 ADAM TOKARSKI

PS M2,5AO,258

0200 600 Dom

3lXJ

--,.L+-~H-+-~i-311

/100

(jIJO .

'00

'300

Fig. 2

TUFITY W m~OJACH KAlRPAT JASIELSKICH 195

1000

---+-+-h'~I-+"';'-/48:J

ltOO -,!:;_--t---+--+-f>.~+-~ /542

. 1600

2200

1700

·2300

---;;~-:-+--iH_Ió~..;..-/7!i8

+---...:....+-++-171+""""',.--7367 '

/800

1400

/gOO ----ł---+-f.-+.ł.p.+-.:.-/8fJ5

Fig. 2

196 . ADAM 'l1OKARJSKI

. z upadem 45° wZJięty z głębokDści 149~90-1495,90 m Draz łupkiczerwDne

(o.d 15()0 m) i ZielDne w ua-oIbJ.ru. Uważa się je za warstwy godulskie g.órne wedł-ug typoWIej lttDlogH, o rzeczywistej grulbości 30 m. Niżej prze/bito o.d

głębokOlŚci 1542 do 1758 m warstwy gDdulskie środkDwe i dolne z:łDżOlIle

ze ~birtych, rgl~Ulkonitycznych piaskC>'Wców, pl7Jeważme drobnoziarnistych,

Q UJPa&ile 5'0°, z żyłami kalcytu. Ich górną granicę wy~naJCza wzrost opo- r,ów nawyk;resie profiloWlani'a eJlektrycznego, a ich dolna granica, nie wy-

różniająca się niczym specjalnym w elektrDstr~tygrafiij znajduje się na

głębokDści 1756 m. Została Dna napDtkana w ,~pełnym" rdzeniu WydDby- tym z gł'ębokO'Ści 1756,00-1'7'5-8,20 m,' w którego najniższej ,części pDjawi!-

ły się czarne łupki bezwajpieIllIl.e. P.DniiJej znajdują się typowe utwory górnej części ,WIarSitw 19oC'ldch DznaJCZone przezgeDlogów Przemysłu Na.f- totwego symbDlem DK1(St. WdDwiarz, 1953~. Są

tO

drobnozia'ittlist.e, zbite piaskowce krzemiDnmW1e ze smugami czarnego' iłu i z wkładlkaIDi czar- nych łUiPków bezwapiennych. Mają one upad 60°. Komp1eks ten został przelbi,ty w wierceniu K 211 w grUlbości rzeczywistej 120m. Dolną graIllicę

warstw DKlI, nlewidDczną w wykresie karotaIŻDwym, zdaje się tu tWD ...

l'zyć powierzchnia nieciągłości. MianDwicie w dDŚĆ .,pełnym" trzymetrD- w:ym r!drLeruu WZliętym z gł;ęboikoSc!i 189~,80-1896,20 m, w dwu wyŻ5rZyćh

jego mettI'laC'h WydDlbytD typDwe piaskowcek.rZemionkDwe, smugowane oraz czarne łupki bezwapienne warstw DKl z upadem 60°. NatDmiast w ,trzecim, n'8!jnJ.ższym metrze znalazła się skiała typowa dla dolnych warstw ,]gockich Depresji, Centralnej - DKa" tzn. !piaskowiec jasnożółty,

grwbDztarnli.sty, .kJruchy, z up~diem 15°. Pona.eWlaż zaś ["ównież niżej w rdze- niach są podobne skały"górtną granicę warstw DKs kładę pDmięd/iy środ­

kowym i na1niższym metrem omówiDnego intel'WaIłu. Gnani:cę tę mimo.

braku o~nak shlniejszych napięć tekttJond.cznych Dprócz gWltDwnego zmniejszania się upadu przy zmianie :typów liltDlogicznych, widZlę w for- mie niezgDdlnosci .tektoniczinej. Pelegałaiby ona na zgarnięciu wal"Stw DKl i DK2 jako pDdstawy strOOllS'ZJego fałdu poood str~em łagodnie ~ap'adają­

cych warstw DKs. Brak byłoby przy tym W' ,profilu omawiane@> Ddwier- tu łupkDwych warstw DK2, !które Właśnie dzięki swojej pDdatnej tekstu- rze mOlgły Itu ltiworzyć strefę PDcząJbk.DWe.gO zluźnienia i ruasrt;ę:pnie mDgły zostać wtórnie nag,rDmadzone w śrDdkDWelj cZlęŚci f.ałdu.

WaiI"s.twy kruchych piaslrowców DKs zDstlł'ły prZe/bite dlD głębokDści

2028.200 m (miąższość rzeczywista 75 m), z upadami rDsnącymi. ku dołowi

od 15° aż do 60°. kh dDlną gm.nicę uchwycO!no na glęb. 2028,30 m w "peł­

n;ym" :rIdIz:eniu z głę!b. 20'26,70-,20218,50 m. Pod typowym !pi'askowcem DKa

znajdują się tam bezwapienne czarne łupki z charakterystycznymli poje- dY1Ilczymi otoczakami. kwarcu o średnicy ldI.ku mm i z wlcladkami plia- smowców ,g)ruboziartnistyclh.. MDżna je uważać za odpDwiedal!i.k warstw wierzowsklch czyli ~ geol'Dgów nalftowy,ch. Poza tym, z dDlną granicą

TUFITY W PRZEK:RJOJ.A:CH KARPAT· JASIELSKICH 197

warstw DKg związ,ane jest nagłe ,zmmi-ejsmnie oporów na wylkresie karo-

-tażowym już w głębokości 21012 m. Utpady w warstw.a·ch DK4 w górze, po- nad glębokością 21230 ID ·wyno~ą od 410° do 60° przy h.ierogl.iifach wystę-

. ,pujący'ch lIlia dolnej lP,owierzchni warstwy' napotkanej 'W r4zeniu WZ!i.ę'l\ym

..z głębokości 2'09"7,20-1210918,00 ID. Potem do głębokości 2300 m upą.Id.YlIIla-

. leją do 210°, .aby Wlreszoie dalej w dół znowu wzrosnąć do 6'0° ipOitem do .80°. Dolną graJrli'cę1lego kOrnlPle:({su pozwalającą na ok:reśrenie jego..:rze-

·-czywistej miążsmści na 175 m pIl"owaidzę na podStawię wy.n.ików karo~u tam, gldrL:ie w g9:ębokDści. !'367 ;m powiększ8lją się Ojpory' skał dość .słabo .porowatych~ '. W . rdZęiniach bowiemzamz; poniżej ·tej głębokości znajdują .sięzlewne piaskowce gruboziarniste, które mogą być uważane ~a piasko:"

wiec grodz:isk:i {ko!llpleks DK^5). Upady w nich wynoszą 60° i 80°. Wresz~

,de na.wykresile karota;Wwym oId: głębokości 2436 m w dół za·cz;ynają się :;poj'awiać,. przy niezmienionych wartościach potencjału własnego (poro-

watości), nie:twykle więlkie Qtpory, wskarujące na prrewierca.nie zupełnie

:nowego typu skalnego. W rzeczywistości mógł on wystąpić

w

profiluW1:er-

·OOll.'1a dopiero od głębokooci 2443,24 m

w

dół, gd;yż j!e/S'Z.cze w mterwale

;2443,1'0-:-2'443,8'0 m 'Wydobyto cztNI.1astocentymetrowy· rdzeń piaskowca o teksturze odpoW'ioadającej kompleksowi DK5. Niżej zaiŚ, w dwu rdrzeniach;

-ostatnioh w tym odwiercie WZięt1ydh z głęboloości. 24'59,30-2400,00 m oraz :2483,00-21483.,70 m bez możności zmie~aU/padu, m:aJ.az9ly się luźno wy-

~ępujące skały nowego typu - ,czam.e ^łupki i ^muł!Owce iPrraszczyste i wap- .:n!i.sVe. Są to zaJlewtne lu,pki ci~ki:e górne, zgodnie z rdiaglIlozą P. Karn-·

·kowskiego i E. Konarskiego, k1Jóm;y pierwsi profilowali ^najniższy od'Cilnek tego od'Wiertll.

Pomiarstratametryczny . wykonany pod kierownictwem T. Rokosza 'wodwie.rcieK 21 dał W glłębokości 1'000 m południolwy kierunek upadu -warstw DKa"zgodny z przypowierzchniową budową południowego skrzy- -dla fałdu Bóbrk.i. Prawdopodoibnie w całym przewierconym profilu war-

.stwy zapadają ku południowi dając ku dołowi pełny aiąg stmtygr,ąficzny

-od eoceństkich pierwszych IPSltrych łU!pków, aż do warstw cieszyńSkich

:górnych, z wypadnięciem jedynie warstw DKlI na p,rnerwie strukturalnej .

. Profil struktury Bóbrki

W obI'lęlbie pstrych utworów eoceńskiJCh południowego skrzydła ial- -<lu BÓlbrki przelbit~o odwiertem K 21" położenie stratygl'latficzne tufitów .daje się określić dość dokładnie.·

Znaleźliśmy je z J. Kruczkiem w pełnym rdzeniu długim na 3;9 m,

"wydobytym z głębokości 188,8{)-1912~ 7,0 m, skiladającymsi-ę ~ zlustrowa-

nych łupków zielonych o Ulpadach zmi,eniają'CYc.h się od 50° do 80° (fig. 1).

W trzecim od góry metrze tego rdzenia, na 47-5'0 ,cm i na ^98~lOO cm po-

.ńiźej jego tgórnej graJrlicy, tUJfity wyróżniły s1ę ·jako wlda.dJki ciemnosza-

198 ADAM 'DOKARSKI

rej skały Haatej usianej blaszkami biotytu, o !powierzchniach łupliJwości

zgodnych z upadami. łupków zielonych w podłożu i nadkładzie tych war-- stewek.

Miejsca wySltępowania tych wk!ładek w profilu odwiertu 191,27- 191,30 ID ,oraz 191.,78-191,80, m znajdują się w db.rębie pierwszych pstrych.

łUpków,,' Q około 125~50 m ponad stropem pierwszego piaskowca ciężko-' wickiego wyrn.acwnym przez rdzeniowani;e elektryczne (f.ig~ 2). W kan-o strukcji przekroju daje to wy'solrość około 60 m nad spągi.em 170-metro-·

wego koIlllP~eksu pierwszych pstIo/ch łujpików. W urobku. uzyskanym przy przewierooniu pi,erwsrzych pstrych łupków H. Ju.rikiewicz wyróżnił.

tu" g.órn.y odCinek profilowy 0-148 m z fauną zespOłu Ammodiscus um-bo-- natus charakTteryzują~ą w całej Depresji Centralnejgómą częć ,pierw-··

szych łupków pstrych. Natomiast· ·w n1żs.zym odcinku IPrO'flilowym 148-317'

mznalazłlQn mikr,afaunętJ CyclMnmirw. ampLectem' i! SpiTbpleetammina.

gtzybowskii typową dla doilnej części pierwszych pstrych łupków oma-- wianych obszarów. Granica pomiędzy obu tymi oospoła.m.i straty;graficzi-:

nymi wypada w rzeczywistym profilu serii na 710' m nad jej ~ągiem i tu-- fity znajdUJją się w stropowej parttii niższego odd2li.ału z CyckLmmina am- plectens, a więc w p~ożeniu dającym. się w obrębie pierwszych łupków

pstrych zidentyfikowac na dużych Obszarach Srodkowych Karpat (Czer-:

nikowski 1950. Jurkiewicz 1957).

Wreszcie ,pierwszy !piaskowiec ciężkowicki podIściełający pierwsze-

łupki pstl"1e o 7'0 m poni;żej wk9:adek tufitowych eiągnie się wzdłuż fałdu.

B6brtki. swoimi wychodniami ku zachodowi, gdzie w odległości 10 km.

w Łężynach w skaIitowooym przeze mnie· przeikroju D (tabl. I) rtna:1azłem.

w łupkach faunę nummu1itów, którą następnde zebrał i oznaczył F. Bieda·

(19'46). Zawiera ona według teg.o autora następująCE!' formy: Nummulites- pl,a'il.ulatusLaJmk., N.a.tacicus Leym., N. paTVulus DoulV'., N. mamillinus- Douv., N. ifregularis Desh., N. mutchislO1ii Brunn., N. partschi de l·a Hal"- pe, N. praetuberculatus RozI. Na pOdstawie tej faunyF. Bieda wiek za-o

wierająoych ją warstw oZll1a~ył na iprez. Wynika z fe,go, że opjsywane~

tufity mogły osadzać się w iprezie lWb w doinym lutecie.

POWIĄZANIE ZNALEZISK

Południowa synklina struktury B6brki wypełniona jest łupkowy-­

mi warstwami krośnieńskimi Igórnymi z widocznym w odsłonięciach prze-..

gubem synk1.dmalnym. Mimo ,widocznej z przelk:roju C (tah!. I) jej asyme-- trii i mimo związanej z .tym konieczności przyjęcia' wyciśnięć jej w skrzy- dle 'Północnym NumaczO'Il.ych jako wynik wsteczn€!go przechylenia całej'

strUJktury (por. wyżej str. 1819), forma ta robi wrażenie elementu ciągłe-­

go. Również facjalno-stratygraIfkzne przejlście od łupkowych warsItw'

krośnieńskich górnych' do łupkowo-pi1askowcowych warstw .:kiro'Śnieńskich.I

AOTA GEOLOGIOA POLONIOA, VOL. VII

Przekroje Karpat Jasielskich - Geological sections of the Jasło Carpathians

Przekrój C częśCliowIO wg H. Swidziiliskieg'O i R. Osiki, 'p~'lZekrój F wg K. Ciszewskiej - Section Caf ter H. Swidziński <lind R. OsikIa partly, secrtion F after K. Ciszewska

r;

I I I I I I

I I

Ę . l:::'

"

' I , I

I I I

\

_,

\ , , _, , ,

\ , ,

,

\

\

1-6 kreda dolna: 1 !u;pki cieszyńskie, 2 warsItwy DKs, 3 warstwy DX4, 4 warstwy DKa, 5 warstwy DK_2, 6 warstwy DKl; 7-10 kreda górna: 7 warstwy goduls"~ie dolne i środkowe, 7a warstwy godu1slkie dolne - łupIti pstre, 7b warstwy godulslkie środ­

kowe - lupkowo-lpia,skowcowe, 8 warstwy godulSkie górne - lupki pstre, Ba war- stwy godulskie górne - piaskowcowo-łupkowe, 9 piaskowce i'slelbniańskie, 10 łupki istebniańskie; 11-18 trzecioT2lęd: 11 pias!kowce ciężkowickie, 11a pJaskowce cergowskie,

D

I

I

$

""

I

I I

I /

I

I

l1b łupki cer,gowskie, 12 !ulpiki ,pstre eóceflU z piaskowcami, 12a warstwy podrogow- COwe p,iaskowcowe, I2b warstwy podrogowcowe łupkowe, 13 łupk.i menilitowe, 14 WacfstWY przejściowe, 15 warst,wy krośnieńskie d·olne, 16a warstwy krośnieńskie

dolne j. środkowe, 16 warstwy krośnieńsk.ie śwdkowe, 17 W'amtwy krośnieńskie

górne (a łupki !Jasielskle w profilu ·E'), 18 tufity; 19 ,grUJbe linie z przew,ężeniarrti - dyslokacje; 20 fauna numulitowa

f

0 .... _ _ _ _ --<lkm

CL~

^7a f~>~ ^{. i/ 7b}

CZJ

⁸

~

^Ba

fZ02J

'" :1: g

[:~ ¹⁰

13:28

^l/

1-6 Lower Ordaceóus,: 1 Cieszyn shales, :2 DR" heds, 3 l)R4 beds,4 :mea hedis. 5 DK2

beds, 6 DKi beds; 7-10 U,pper Cre'taceous: 7 lower <lJnd middle Godula beds, 7a lower Godula heds - variegated shales, 7b middle Godula bOOs - s'haly arenaoeous, 8 upper Godula bed", - variegated shale'S, 8a u,pper Godula beds - sandstones with shaJles, 9 Istebna sand>s!ones, 10 Istebna slha,les; 11-18 Te'rtiary: 11 Cioę:żJkowice sand- stones, lla Cergowa soandstones, l1b Cergowa shales, 12 Eocene variegatoo shales

D

' " . " v 1111

~

¹⁵

[~ ^!lo

~

^15a

~ ^/1

E

",:-: ,,>-: ^{,,~ ;;..:;..:} 16

D

^{... Ila}

f4ZJ

¹⁷

~

^{.~/// li/} ",,-v- /8} rz:~l ^{13 19}

~NfJ ^{/.,:::/. . 14 fi 20}

wi1Jh sandstones, 1in suhmenilitlc Ibeds - sandsiones, I2b submenilitic beds - shales, 13 menilitic shales, 14 pas$age beds, 15 lower Krosno beds, 15!1 lower and middle Krosno beds, 16 middle Krosno beds, 17 upper Krosno bOOs (a Jasło shales in section E), 18 tu.fIf'ites; 19 (Ihick lines wii1h narr,owings - dislocations; 20 nummulitic fauna

A. TOKARSKI, TABL. l

TUFITY W iP!RJZEK!ROJAiOH iKAIRlP.AiT JASIELSKICH 199

~rodko.wych jest W oQu Skrzydłach tej synkliny dość o.stre. Dlatego. uwa-

.żam warstwy krośnieńsikie środkowe następnego. ku połudnrl.owi eLemen- tu aJlltyklinalnego fałdu Iwon'icza-Zdro.ju z,a be~ośxedni, dalszy ciąg ko.m- pleksu warstw krośnieńskich środkowych !po.łudnioWego. skrzydła. anty- kliny B Óibvki. Sam element Iwo.nicza-Zdro.jujest w przekroju C fo.rmą regularną, z kilkakrotnie wtórnie przetfałdo.WaJllą stropową :częścią warstw

kro.śnieńsklich środko.wych. Stro.po.wa !gI'aJllica:tych serii daje się ła!tWo.

prześledzić na po.wierzchni ,i ekstrapolo.wać J~w po.wietrzu". W ten spo.sób .stro.po.wa granica warstw kro.śnieńskich środkowych w jpołudrniowym

skrzydle fałdu Iwonitza-Zdroju w przekroju C jiest wciąż związana dość .ściśle z pro.filem. lito.s1:lratygr,aficznym struktury BObvkd i to. samo ^wiąza­

nie może być przerzucone na! przeikrój A, wzdłuż rtego. fałdu skartowane- go przeze mnie pomiędzy przekrojami C i A. Niemniej widać, że zacho.dzi tu po.dniesienie omawianej gratruicy w sto.sunlku do. struktury BÓibMi o 42'5 m, gdyż Q tyle większa jest o.dległo.ść "stratygraficzna" stro.pU środ­

klo.Wych warstw kro.śnieńskich o.dstlio.pU łUjpków menilito.wych w fałdzie Iwonkza~Zdroju w przekro.ju A 'w porównaniu z tą samą odległością

w po.łudniQwym skrz)l'dle d:ałdu BÓlbvki w przekro.ju C, a D 6'75 m większa ntż w ikrzekro.ju B. Wreszcie w przekro.ju A mamy ju,Z ,o.d stropu warstw

kro.śnieńSkich środko.wych tylko 400 m "siJrartygraficznej" DdległDŚci cią­

głego. prDd:i'lu warSItw krośnieńskich górnych do warstewki tufitDwej uję­

tej w zdyslDkowaalJe jądro. synkliny dukielskiej (A. TDkarski i J. Tokar- ski 1954).

Ku półnDcy pDwiązalłllie tufitów strukltury Bóbrki z tufitami fałdu

BrzanJki znaileziDnymi przez K. Ciszewską {talbl. I !przekrDje B, C, E" F) nie jest jUIŻ strukturalnie ibez;pOŚlrednie ani facjalnie proste. Naprzód prze- szedQ:szy wz,dłuż struktury Bóbrki z przekrDju B na C i idąc tym Dstat- nim ku NE mijamy w terenie skantDwanym i' sprQ:fiilowanym przeze mnie trzy ,podłużne przesunięcia dyslDkacyjne l'Iozrywające ciąglłość struktu-

raLną. Trzecie z nkh" 'czOiłowe nasunięcie fałdu 'I1al1gDwisk, daje nieciągłDść

<>,kDłD dwukilDmertJrową. Niemniej jednak wszystkie te przesunięcia !prze-

biegają w obrębie jednDlitego. facja'lnie typu profilu, pr~ajmniej Dd

łupków menilitDwych w górę, z char.akterystycz:nym trójpodziałem'

warstw kr,ośnieńskich. Trójpodział ten dopiero poza stre<fą dysloGtacyjną,

w północnym skrzydle fałdu Chlebnej zmienia. się na dWUpDdział IPrzez facjalny zanik warstw krośnieńskich środklowych. Jako jedyny horyzont

wiążący można ilu dalej :brać tylko spągową grankę łupków menilitD- wy;ch, 'CD zresz·1lą r6.wnieri; dlatego jest wska:zane:, że sZU!kamy tu wiązania

ku dDłDwi. Owa przewDdnia gralnica Ddsłania' się w skal'l1iowanym przez .J. abtułowicza (10932a) i zan'alizowanym przez ;H. Swidziń!sk:iegQ (1939) przekrDjU fałdu Plo.tDka, alby potem, pO. zakręceniu w ,przegubie regular- nej synkliny GOrajDwic opracDwanej prZez R. Osikę (1947), wyjść ZillDWU

200 ADAM TOKARSKI

na powierzchnię w pO!łudni:owym skrzydle skaJI'tQwane.go przeze , mni~

(1947) przekroju :fałdu Podrz.a~c7Ja-Liwocza-Brzanki. Stąd: ku zacJ;lpd9wi

w.zcm:uż ,Wyehodni 1'1O'gowcQW iPołudŻliow~o skrzydła tego, ,fałduprześle~

dimnych przeze ,nmie i części.owo przez' St. Kraj ewskięgo dochoJhimy. po- siedlmu kilometrach do skartowme.go prrezemnie p.rzekroju E tam"

gdzie tnie on tfa!ł-d' Podzamcza-Liwocza-iBrzanki. ,Tu mamyp.od łupkami

meniJi1bwymi kolejno: 12'5 m piel'wszych łupków pstrych, 20 m pierw-

s~o piaskowca cięźkowickieg,o, 50 m drugich łupków pstrych, 30 m dra-' giego piaskJowoa cięi:koWioC'kiego, 60 m "szarych" łupkówistelbniańsk1ch,

7,5 m piaskowca typu istetbniańskiego. 6'5 m ,.czarnych" łu/pków istebniań­

skich i niemniej ^niż 700 m,piaskowców iStelbniańskich. Natomiast wod- ległym o 22 km ku zachodoWi wzdłuż tego samego fałdu, ,w jego c:z;ęści bard7Ji.ej wynurzonej, wpmekroju F skartowanym przez K. Ciszewską..

(1956) mamy, według otrzymanych od niej uprzejmych infurmacji, u dołu kilkanaście metrów warstw godu1skich dolnych w fo:rmie ^łupków zielo- nyoh i czerwonyeh bez' spągowej granicy. Botem idzie kolejoo ku górze- 600 m warstw go dulskich środkowych lZ'łożonych z kHkudzi.esięciocenty­

metrowych ławic 'Piaskowców glaukO!Il.itoWych, ,przedzielOlIlych kiLkume- tro:wymi ,pakietami piaskowców cieńszych przeklladanY'ch szaro-zielony-

mi .łUlP'kami, 470 m warstw g!OdUJ1sikich górnych składających się z pia-

skowców gruboławicowych typu "isltebniań&ki.ego", tylko bardziej zlbi~

tych. Nad nimi pod'SJje'K. Ciszewska 600 m typowych piaSlkowców is.teIb-

niańskicl1, ,200 m ciemnoszarych łupków istebniańskich z dwiema kilku- metrowymi wkładkami .piaskowców tY1J)U ",istE!ibniańSkich" i ^:li rzadkimi wtrąceniaIili łupków czerWIOnych, 150 m eoceńskich ttliższych łuiP'ków .pstrych, 300 m piaskowca cdężkowiC'kiego {jedyn,eglO w !profilu stratyga-a- fiCZlIlym} i 100 m wyższych eoceńskich łupków pstryeh, których górna granica: od strony łupków menilitowych nie zostala uchwycoos w prze":

kroju. '

W skrzydle pó1noClny.m, oIbalonym i pociętym dyslokacja~ widzi.

K. Ciszewska u dOłu zredukowane te'k1bnicznie .przez ścięcia warstwy go-, dulskie i !piaskowce ,igteJbniańskie. Nad nimi znajdują się łupki i:Steblniań­

skle o grubości 300 m z jednym 40-metrowym wkładem piaskowcowym w środku. GruboŚĆ eoceńskich pstrych łuplków,zapewne wyc~tych

tektoniCZlnie i ,n,ie mwietrających piaskowca: ciężkowick.iego wynosi tu.

190 m. Potem idzie 110 .ID łupków menili1bwych z r<>glowcami w środku.

i nad nimi 32'5 m warstw krośnieńskich dolnych !bez ogra'ni'czenia stro- powego. Facja warstw go dulskich tego przekroju jest odmienna od' ^fałdu:

Bóbrki ~ "północna", według oikreślenia K. Ciszewsikiej. Również

me-

mamInOŻinJOŚoCi skorelowania .grubego ,piaskowca: ciężkowick.iego z tego przekroju z jednym z dwu piaskowców cię7Jkowickich !przekroju E, gdyż

nie rozporządzam materiałem mikro.paleontologicznym z. ^żadnego z nich.

TUFITY W PRZEKROJACH KARPAT JASIELSKICH A

3000 m

15(J(J

_,2000·

1500 '

1000 .

500

o

500

1000

EB' t=-tJ

^{_ .... = l}

1':-: '::--:13

1"---Ęl4

--

Fig, 3

em3 ^e

[~~-TI II .

F

~10 1;=~li

•

Litostratygrad'iczna korelacja poziomów tUifitowych· w -K~patach JaBi,elskich . Prze1«ój F - we<m.ug K. Oiszewskiej

201

l piaskowce· i&tebni-ań&kie, 2 łupki dstebniańslk!ie, 3 pias-lrowiec cięilkowicki,· 4 łupki:

pstre oooenru, 5 warstwy nad-i. !pO'dxogowcowe z rogQ~i w środku, 6 łUiPki me-. ni1litowe, 7 warstwy przejściowe, 8-10 ,warstwy krośnieńslkie (8 dolne, 9 środkowe.

. 10 górne), 11 tufity

Lithostratigraphic correlation of the tuf,Lite horiz'ons Section F after K. Ciszewska

l IsteIbna sandstori.€S, 2 Istebna Shaaes, 3 Ciężkowice sandstone, 4 Eocene variegatM' shaaes, 5 &Uibmeni1iticbeds wdth silex in the'miidid!1e part, 6 rnenilitdc shales,'7 plłS$age'

- beds, 8-10 'Krosno becie (8 lower, 9midld'l'e, 10 wppeT), ,11 tUiffites,

202 ADAM 'I1OKARSKI

DlaJtego jedyne możliwe wi,ązaarie .tego przekroju zawierając~o tufity z przekrojem struktury Bóbrki wddzę przez porównanie stropowej gra- nky kompleksu piaskowców istelbntańskich i nadległych łupków isteb-

niański'ch południowego sazydła: faŁdu z takąż granicą str.opową pia ....

skowc6w istelbniańs.kich tego sameglO skrzydła :fałdu w przekiroju E. Le-

żący pOlIlad!tą granicą w przelkroju E kOIIllPleks składa się z dwu pakie- tów łupków istebniiańskich, czamych w dole i szarych w stropie, prze- dzielonych wkiadem piaslrowcowym. Wkład ten można porównywać

z wtrąceniami piaSJkowcowymi w łU(pkach .i.stebniańskich przekroju F.

Tufity w przekroju F występują stosunklowo obficie w obu skrzy-

dłach fałdu Podzamcze-Bmanka-Liwocz. W naj niższym połmżeniu stra- ty.graficznym znalazła je K. CiszewSka w piaskowcach istebniańskich

w odległości IOkoło 5{) m niżej ich stropu. Wyższy zespół tufitowy złożony

z czterech warstewek został odkryty prze2J nią w skrzydle póhlocnym w łupkach .i.stetbniańskich w wySQIkości około 60 m nad stropern. piaskow- ców iStelbniańskich pod 410-metrowym. wkładem piaskowcowym, który w tym slkrzydiLe znaj duje się w ~upkach istebniańskich 10 około 20'0 m po-

wyżej strOjpu piaskowców :istebniańskich. Wyżej leżące tufity w łupkach istebrriańBkich znalazła wymien,iona badaczka w skrzydle południowym

w odległości około 150 m ponad strOjp€'Ill piaskowców istebniańskich, po-

wyżej niższego z dwu występujących w ,tym skrzy:dle wkładów piaskow- cowy.ch w łupkach istebniańskich, Iktóry ma: 3'0 m grubości i znad duje się

tu na 9.0

III

ponad stropem piaskowców mtebniańskich. Wreszcie w naj-

wyższym położeniu stratygratficZlIl.ym wyIm-yq:a K. Ciszewska w tym prze- kroju turfity w niższych łupkach pstrych !południowego skrzydła o około

~O m powyżej stropowej granicy łupków istebniańskich.

Zestawdając wszystkieznaiez:iska tutfitów z Karpat JasielSkich na kombinowanym profilu litostraty,graficmym Karpat Jasielskich (fig. 3), wydzielić możemY sześć różnycth pozi<>,mów. Rozmieszczone są one od

najwyższej CZJęŚci p1askowców istebn'iańskich, której wiek określony jeSt w granicaoh gónny :mast!rychit-dain CKsiążkiewicz 195i1}, do warstw kroś­

nieńskich górnych mogących należeć juZ do ,bal'dtzo wysokiego OIligocenu,

sądząe ze malezionej !przez F. Hu&sówn;ę (195'2) w niero7Jd.ziel'OlIlych lito- stratygrafi<:z:nie warstwach krośnień:slk:i.ch Węglówki mikrOlfauny o <cha- rakterze zblioonym do mioceńskiego. W tak: zakreślonych granicach stra- tygraficznych !pozycje posz,czeg61nych poziomów turfitowyoh Ka1l1Pat Ja- sielskich są już dość dobrze określone wlitootrwtygrafii t€go obszaru. Po- ziom naj niższy, znajdują<cych się w,górnej części piaslrowców istebciań­

ski ch,

ma

pozycję wyraźną z powodu roli stropowej gratrlicy piaskowc6w

istebniańskich jako regionalnego poziomu odniesienia stratty'graficmlego.

Dwa poziomy tufitów wysrt;~ują w paileoceńskich :(Książkiewicz 1951)

łuplkach istelbniańskich, również dających się prze\Śle&ić na eałym oma-

TUFITY W iBRZEKiRJOJAOH iKARlPAT JASIElSK'LCH

wianym obsz,arze. Tufity zlO.a,lezione przez K. Ciszewską w niższych eoceńskIch łupkach ,pstrych znajdują się pod' grU!bym piaskowcem dęż­

kowickim, na ra,Z-ie trudnym do skorelowania il jednym z kompleksów piaskowcowych roz;pbZlIlany<!h i iPrze'śleld7lOnych w ibardz~ejpołudniowyc1:t fałda'ch. Niemniej występują one niżęj niż ipreskie lub dolno-luteckie tu- fity ze struktury Bó'brki znajdujące się wyraźnie nad najwyższym możli­

wym w Kal"lPa>tach Jasielsikich piaslwwcem ciężkowickim. Wreszd.e war- stewka IMjwyższych tuiitów~przekroju synkliny dukielskiej przebiega w obvębie łupkowych walfstw krośnieńskich gónny<!h. Te zaś są zespo-

łem litostratygraficznym bardzo typowym i bardzo stałym w Kar:patach .Jasiel:skkh. Tu bowiem zmiany ifacjalne w obrębie warstw krośn.ieńskkh i wa,rstw przejściowych zasadn.iczo zad.hoc4ą tylko w niższej części pro- filu warstw krośnieńskich po warstwy !krośnieńskie środkowe Włącznie.

SLAJDY CYKiLU MAGMOWEGO W SERII FLISZOWEJ

Tufity górno-kredowe z najniższej części pst.rejserii eocenu z prze- kroju F, według OIPracowania K. Ciszewskiej i M. Kamieńskiego (1956),

nie ,pozwalają na odtworzenie ich prrzytnale2m:ości magmowej. Są one mia-

nowicie wtórnie przeksz;tałcone przez halmyrolizę i (przez adsori>oję tlen- ku fosforowego. Z ich stratygralfie:znego położenia wynfuka jednak, iż mo-

gą one być związane z poaustrydzk.imi wylewami kwaśnej magmy, które

miały miejsce na południowym zapleczu Karpat. Należałyby więc one, .zgodnie z ostartmio ogłoszo.ną koncepcją StilW,go (1953), do niecoopóźnio­

.nych wylewów oifogenezy austrydz.kiej. Orogeneza

ta

^da~a :fJliszowej jed- nostce śląskiej, do której należy flisz Kal"lpat Jasielskicl1, wielkie masy

'U/tWOl"ÓW detryty,cznych. Z mas ty<:hpowstały piaskow<!e go dulskie oraz

istebniańslkie, a piaskowce ciężkowickiie przedstawiają wygasanie tej se- dymen t,acji ,dertrytycznej.

Tufity iprezu lub dolnego lutetu ze struktury Bóbrki należą we.;.

dług W. Paracholl1iaka {1957) do magmy kwa'mej - granodiorytowej.

Z Itakiej samej mlłJgmy powstały również tufitty, prawdopodoibiIlie górno-

oligoceńskfie, prnekroju dukielskiego, uznane przez J. TOkarskiego za da-

<!ytowe (Tokarscy 1954)'. MieliJby\Śmy tu więc ciągle aż do górnego oligo-

<:enu wpływy wylewów magmy kwaśnej będących, być może, dalszym·

ciągiem zapoazątkowanych w górnej kredzie kWalŚnych wylewów poau- stryd.zkich, według ujęcia H. Stilrejgo. Trwa:łYlby one więc dQużej n~ se- dymentacyjne skutki orogene.zy austrydz.kiej znikające za.sadnic2'lo wraz ze stropową granicą pierwszego piaskowca cię1Jkowickiego.. Może z tą właśnie ciągłością zjawisk wu1kainicZiIlYCh w okresie osadZa>nia się eO<!eń­

skiej fliszowej pstrej serii związany jest, zgod!nie z przypuszczeniem W. Narębskiego '(1956), dopływ manganu do rud eoceńskich?