O jurze środkowej między Krośniewicami i Płockiem

AnnaRYLL

o ^{iurze środkowei}

między Krośniewicami i Płockiem

iW południowej cZĘŚCi wału kujawskiego i przylegającej do niej 'za- chodniej części nieclki waJrsza·W!Skiej Zakład Geologii struktur' Wgłębnych Niżu IG wyikcmał vi ostatnich ,latach (19~19168) szereg głębokich wier-

c'eń, iktóre pozwoliły między innymi lIla rozpo2'illlalItie stra'tygraficzno-facjal- . ne U tworów

JUTy

środJkowej na obszarze między J{:riośniewicami 'a Płoc­

!Idem. Wiercenia 'te wstały usytuowane. naPI'zekroju sejsmicznym prze-

bie,gającym: od wysadu ikłlOd.awSko-łęc·zyckiJegowkierunllru K-iltna i Płocka

(f.ig. ',1). Są

to

na·stępujące otwO'ry: iKrośn!i:ewiceI1G 1, Gostynin· IQ 3,

. Gostynin lG lita i Gosty;n:iJn ID 4. Wyikonane w latach pię6dziesiątych

przez Zakład !Złóż Rud Zela'za JlG otwory Borucice K. .30 i Głogowiec rG 1

umoż~iw'Ny ponadto otrzymanie pełnegO' przekroju 'przez utwary jury

śrocikowej, ktt6ry przecina wał !kujawSki d połud!niowo-zachodniączęść

ni.edki wars~wSk.iej. Wymieni~ otwory z wyjąifikiem dwóCh ^zostały qpTacowane przez au'torlkę. Jura śrocIDrowa z dtWQru Głogowiec 'IG 1 zos-

tała qpraoowana przez J. ZInosikę ~1'957b), a 'z otworu Borucice K 310 przez . W. KaraszewskiegO' (l'9512)iJ

J.

Kopika: (19i5i6). Dla, ccl.6w poróWIIlawczych

także i te otwO'ry zostałypoDO:WlIlie sprO'filowane przez autorlkę. '

Spośr,ód prac dotyc'zącyeh tegO' niewieJlkiego obszaru należy wymięnić

publiikacj.e: J. lPobQrskiego 1(1915)1), S. Marika 1(1954, 1191611), S. Z. Różyckiego

i S. Marlka ~1J9i515.},ikt6re zawierają O'pracowania jury ŚTocllkowejz wiieliu otworów kartującyclh, dkon!turowywującyclh ikłodawski wysad solny, a taIk- ' że pracęJ. ZlIloSild 1~1~95i7b) 00 char,a[kIterze synte'tyeznym, podsumowującą

dane uzyskane z wierceń poszukiwawczycih i dokumentujących łęczyckie 'złoża rud żelaza. W pracach tych wymieri.ieni autorzy zastosowali podział

stra'tygra.ficzny wg S. 'Z. RbżyclkiJego' 1(19'53')" qpracO'wany dla obszaruJ u~

Kraikows®o-Częstochowskiej,'W!PTowadzając dO' niego tyllko niewielklie

modyfikacje. . ' .

Pragnę w tym miejscu podzię'kować mgr Krystynie Daycza!k-Cali- kOWlSkiej za pomoone dyskusj,e dotyczące tej pracy, a dJro'wi Sylwestrawi Marlrowi i mgr AmriIe RaczyńSkiej !Za życzliwe i Wit1ikliweuwagi.

Kwartainik Geologiczny. t. 14, nr 1, 19'1'0 if.

('l Pi"'O'tl.

! ... .

^~

~E g-~ ~

_{$l) N C'P}

~~ .~ N~~'Oi

~ ~t/) ~ O..,

.cr

C'P ~ rIl $l) •

~]i:l.~ ~ ~ ^'1

f · ^s

_g~C'PĘ~~f

^{l ~~. (b'~}

'ra.S"oo'< 0;,..

8:

Pi"" ('l ""'. 00~ ~

~ i.;i~~~·

.e~&1 ~ ~ I

.... 1llIiii"OIl>~

g.~0i:l.

...

~:s

$l) ~ j~ ~

g ~~~e. . ^~~

~łl ~

§

g-: .-

1-" !*~ ...

ll""'l

^~.'

N· .... fA.... \,..1,<

~ !-! Pi"".... .st>

p

..,..u

"-<:l,,"

§J

""t1l000<":j<l

·u ... • _{$l) ~ rt-}ti.

i

_~.

s:L . ej) $l) -

Cłfil8q~,

~9~.~gńq

"'~t1litl$l)$ll

~'IiSp;""'" ~~

'<o . er ^~ $;1 ... '0 ~ o ... .

Q.h tli ... Jll.

~J

^('l

~

N.cD('l!:fPi""N . ~. ^s:L _$l)

e

_C'D...

...

^{.?' ~,} _...

~~§.. ~ ~N

tt>.t;) 1-3'0 g:

... ~:;:s.rI! ~ t::Jo'

~

J&

^$l) t:s {:S. C'P EJ

~.q('J

g

~ g.~

~ ~

re..tJ g-o

~

;::l. p"'< ::t ~ ~ ~

~e.~ g.

^$l)

~a

~ rp ~'< ~

J' ^I .C!

~

Q ...

o

Q

~

t<.1

~1 Km~2 Kk~3 Kg~4 Kc~5 KI~6 ' J3

illIIl1Iill

7 J2

11118

~~9 P2~10

A-B 11

12

Fig. 1. Szkic .geO'logiczriy omawianego obszaru ,pod .powierzcbniąkenozoiku (wg. W. Pożatl"y-skie.go) GeologicalJ. sik;,etch of the ,axea dilScus,sed (without cainozoi'c), laccording to W. Pożaryski iI. - lPaileocen dOliny, II - maSbrycht, 3 - kam!;,-an,4 - SIIlIllton ~. k.ontlalk, :; - turan, OOniotman 1 al'b górny, 8 - kreda dolna oie rozdmeJ.ona, 7 - jUJra górna, II - Jura środkolW'a, II - jU'ra dolna 1ll.'etyJ!:, 1;() - c~yn, lU - UnIa przekroju, U - granlcejednooek geolog-icznych .

1 - Lower 'Pe1aeocene. 2 - Mae.wncbiian, 3 - Campa'nlan, 4 - Sanotocn.ian and Conlaclan, 6 - Tou'-

~an,cen·omSJn1an and. -u~ AJJblan, 6 - lOon-łlUlldlv-ideid Lawer Oretaceous., 7 - lJ!Pper Junas- sic, 8 - Middle Jurassle, 1/ - Dower Jurassie and Rhaet.lc, 10 .,.... ZechsteIn, 1l - cross-sectlon l1ne, J.2 - bóundarles ol geol0S'ical unltl! .

..

_<:>

00

>

g

!:fi

~

o

jurże środkowej między Krośniewicami i 'Płockiem 109

miąższości stw:ierdmn() właśnIie W rejonie Krośniewic "'- Gostynina (ta'b. 1). W Krośn:i.eWicach -IG 1 :zanotoWano 7010 m, 'W Głogowcu IG 1 oIkoło

900 m (wierc'enie. za¹trzyn18lne vi lPioziomiesubgiaraiOJCj.alIlowym do1n:ego ku- jawu - padana liczba Jest szacUJnlkÓ/Wa), a w Gostyn!inie lIG 3 - 8313,5 m.

W kierunlku Łęczycy --,-Ozonkowa miążSZ<lŚĆ jury środkowej maleje do

Około 650 m, a przy wysadach solnychll'lega reduJkcji do 4100 ID i nm.iej (8; Maveik, W51_4). W pómolCllio-mc'hodmej części wału kujawskiego; za- róWinO w rejolIlie Brze'ŚCiai Kuja,wsk!1ego, jak i Ci€Chodnlka, miąższości rÓWIIli€ż się zmniejszają (J. 'Zlnooko, ł95!7(1). Biorąc :pod uwagę wy.niJki

wierceń oraz Skąpe dane sejsmicme można się spodziewać miąższości! !Ilie

większej ni'ż 601O~7100 m. [pełny lPrdfil osadów jlllI'Y śl'odkOlWej osiągnięItQ

tu jedynie w melicznych wiereen:iach. iW rej,QIIlie CiechOcilnlka;, w otworze Alleksandlrów Kuj. połOŻlQnymna SSW skrzydle antyGqiny Ciechocinka,

mią:ższość jury środlkowej 'Wynosi 562,7 m,na jej Skrzydle NlNE miąższość

jest lIlatomiast ~nacznie zredukowana: w. otwor~e Ciechocinek 31 (Ter- ma 14) do 303',0 m, woVworze Cieclhodnek (Terma 116) do 3i419,0 ·m, a wot- worze Cieclhocinelk 1'8 (Terma· 4) do 3159,0 m. W rejO!Ilie Brz€ŚCia·KujaJW­

skiego żadIIl,ez wierceń nie jpI1zEfuiło j'UlI'Y środkoW.ej,a stwierdZJOIla. łącma miążs:wść osadów ik'elow,eju, ba'tonu i nie pełnego Ikujawu nie prze!lm'acza tu 425 m (IRzadlka Wola).

W pól!nocno-WSCihodJiu.ej części .obszaru Krośnilewice - Płoclk:,już w obrębie niecki warszawsIkiej, miąższOOć jury śr,odkowej .znm.iej'sza się iówlIl!i,eż wyraźnie: VI Oostyninie IG IVIa wynosi ona 3153,9 m, w Gosty-. ni:nie f G 4 - 300·,0 rn, a wtPołOOonym dlroło 2Oik;m lIla pOłudnie otworze Zycihlilri. lG 3 - 492,0. m (LA. !RylI, 1'9'617). .

Profil środlkowej jury ro~zyna się piaszczy:sto-mułowoową serią transgvesywną doliI1.eg.o aalenu. Granica :ZIPodściela.jącymi. osadami .lą­

dowymi liasu Jest na całym Ni'im1lrudna do uC'hwycenlia taik w rdzeniu,

·jak.jJ w ikrzywycih ikarotażowych ·ze względu naznacme podobieństwo lit<r logiczne ltych· :llt'Worów.Wpiaskowcach dolnooa:leńskich przewarstwienia murowcowe są jednalk 'licmiejsze, a IPrzewa1rStwienia HaJSte dochodzą ni~

raz do 1 m miąższości '(1KrOŚlI1.iewiee 'lIG i1). W osadach tych stwilerdzono ba:r:dzo uhogą mik:r:ofaU!Ilę, Ijedynie 'W otworze K:rośniewioo irG 1 jest ona reprezentowana przez formy cha~aikterystyczne dla aalenu '(10. StyIk, 1'9:&4) • .

Są to lIlastępujące .otwornice: Ammadiscus glumaceus Ge r ke, S -o s., Verneuilinoides mauriitii ,(T e ^!l' q.), Reiflih.oldeUa dreheTi B art. Z ilIir- nych mikroSkamieniałoociznaleziono tu: Camptocythe-re aff .. faveolata T r i e b. Na pozostałym o!bszarze -Niżu aalen dolny nie rostał dotąd rÓWIIlież udokumentowany fauną amonitową.

Aaloo dOimy nile wykazuje pod względem !litologicznym wi~szych zróżnicowań (fig. 4), Jlliąższości natomiast (taJb. l} wahają się od 30- 3'5-m w !'ej:onie Łęczyca - Ozorlków, poprzez 40,5--'716,<9 m w rejonie

Krośniewie,e - GostytruLn. EG

a.

^{do 21}2,I&---i5IO m w·m.lchodJn:iJ~j części niecki

warszawskiej. .

110 ^{Anna [RylI}

,Na pilaszc'zysto-mułowoowejserii aalenu dolnego ~zywają :i.łowc:e

miejScaroi. z laminacjami i w górze 'z przewarstwieniami piaszczystymi, z drobnymi, ikonkrecjami syderytycznymi i 2ie spirytyzowanymj)szczą'llka­

mi rośm. Wiek g6rnoaaleńSki tej serii określa 'zeąlół fauny amonitowo- -otwornicowej, stwieI1dronej w położonych w mewi'elk'iJej od:leglości (5 i 10 km) od wiercenia Kl'ośn.iewd.ce ]G.l otworach Wechów 6/~ i Borucice K 30 I(J. Kop,iJk, 1'915¹6; J. ZnoSko, 119157b). ,spośród fauny maleziWlej w tych dwóch, wierceniach najl~:iej precyzują wielk opiJsa\IlYclh' wyżej osadów amonity 'z rodzaju Ludwigia sp., oraz otwomiceLenticulina varians B o r n., Reinholde.zla dreheri B a ^l' t. W Kl'Iośni!ewicach IG /lmaleziono

spośród te,go zespołu j,ecłynie Reinholdella dreheri B a l' 't. (8i48,t-8'l4,6 m).

GÓrnagran.ica aalenu, !przyjmowana dOltychcżas na Kujawach umow- nie między opisaną rtu ilasuo-mułowcową ser:ią aałenu g·Ól'\D.ego i! leżącą

nad nią nie udoikumen'towaną faunistyczniJe serią piaszczystą bajosu, na-

stręcza na omawianym oIbszar2ie !pewne wątpliwości. Bal'ld2iO silnie rozbu- dowana seria ilasta w .otworze Gostynin

110

3 (12117,7 m) wg;eruje pewne

analogie z oIbsza'rem J'U'stynowa. Na tym .obszarze aalen górny został sto- sunkowo dorbrze udOkumentowany, a w g.ómej części Ikomplelksu ilaste- go stwierozono.faunę amoniJtową ibajosu (K. Oayczak-iCfililkowska- in:for.

ustna). Bodoblnde w \N1E i

N

obr2'ie:żJeniu Gór rSwiętoikJrzySki.ch, w górnej czEt"

ścti serii ilastej przylk:rywając,ej dolny aa:len, stwierdzono faunę amonirtową:

w wierceniu Sylwerynów 'znaleziono CestileioceT'as opCL'li'TWiides M a y er

wSkazujący na niższą c'zęSć poziomu Lud,wigia murchisooae, w wiercęn:iu

Gutwin gbrnobajos1ci,e amonity: WitchElUia deltafalcata I(Q u.n! Witchellia

$p. ex. gr. regrediens H a u g. (J. Eopilk, J. nańcowa - infoI'II,lacja ustna).

W ,wiercen:iJu rGostyrrtin IG 3 omawiany Ikompleks ilasty lIlie jest udoku- mentowany faUJniStycmie, a. w IKroŚlniewicacrh ::I1G 11 jest uddkilm.entowany tyliko w dolnych3ⁱ4 metrach. Wydzielono tu więc ,górną część kOIrliP1e1ksu ilastego, dotąd na całym obszarze uznanego m 'aalen górny, jako "aa1en- -bajros". Seria "aaleno-bajosu" róim:i się od niżej l'eżącego ik!~leksu aale- nu górnego wfęlkszym udzia~em mułowców w· osadzie i brakiem konkrecji syderytowych .

. W otwromch 'z niecki warszawSkiej -Zydhl:Ln IG 3, Gostyndn IG l/la i Gostynm lIG ,4 - 'ze w~lędu na małe mią'ŻS2iOŚCi i .ograniczone rd2'ienio- wanie - nie wydzielono serii jp["2'iejściowej, a granicę mi!ędzyaaJ:enem

i bajosem prrepl'Owadrono na !podstawie pomial"ów geofizycznych między

. serią ilastą i pilaszczystą·

iM~ą'ŻSwści lk:omp1Jeiksu UowC'owego aaletnu gómego i aaleno-bajosu wy-

noszą w l"ejo'llie Łęczyca -Ozorlków 315+710 m, w rejonie iKrośniewice ~

Gostynin ']G:3 :""-'7'fi+:1914 m, a w lIli'ecce warszawskiej - '215,4+910 m .

. BAJOS

• (Na wyżej omówionych iłowcach osadzi~ się dość jednolity kompl€lks jasnoszarych piaslkowoów śred.n.1o- d drobnozia:rni:stych, nieco pylastych, kI1uchych, ilaminowanych iłowcem, na całym obs2'Ja!l"ze Niżu na .ogół nie . da1towanych fauną amoni'tową. J,edynie w rejonie Justynowa pozycja wspo-

mnianej popr2'iednio fauny amonitowej ibajosu ·ułatwia da:uowanie kom- p1eksu. W seri::i piaszczystej Ibajosu nie 'znaleziono dotąd ani fauny amoni- towej ani! otwornicowej, a fauna małż owa jest niesłychanie rzadlk:a. ,W gór-

O' jurze środkowej między KrośnieW,icim'ii i PłockiEim 111

nejczęści Ibajosu W otworze Bol'uciee K 30 znaleziono jedynie Posidano- myc, alpina G ras. (J. KOjpik, 1915:6~. .

Granicę górną ibajosu lIla Obszarze między Klx>śniewicami a Płockiem

(tak jak i na sąsiednich ,obsza:rach) wyznaczają m'll'ro'wcowo-ilaste :utwory' dolnego ikujaWiU, udoikumentowane ,faUiIl'i!stycznie. . '

. Miąższość piaszczystych .osadów Ibajosu w l'elonie Łęczyca - Ozorków

mieści się na ogbł w granicach 50-,80 m, w rejonde Krośniewice - ~

tyrun 37..,-.47 m, a w ruecc-e wal'szawSkiej 115--;00 metrów.

KlU'J.AIW

Kuj a w d o In y j,est ,tu stosurrlkowo sł~bo uidokumen'towany fa'lliną amoni'tową. Rozpoczynają go na ,og.ół typowe dla obszaru wału kujaw- skiego oąady poziiomu IStrenoceras subfurcatum, wykształcone w postaci

mułowców ilasto-pia!szczystych z wikładka'mi piaskowoów, !które ku górze

stają się ooraz bardziej liczm.e. Takaiacja znamienna jest dla rejonu Łę­

czycy - Ozor!lwwa oraz dla niedkiJ warszawSkiej. W otworze Kr.OOniewice lG '1 już IW górnej części poziomu strenocerasowego pojawiają się iłowce,.

a w otworze Qostyndn lC3, w !którym stwierdzono jedne z :najwię!kszych miąższości jury środkowej, Jrujaw dolny wykształcony jest w całości w fa- cji mastej .

. W Gostynini:e lG,.3 w całej ilastej serii, obejmująeejtalkże część ikujawu

śl'odkowego, znaleziono mikrofaunę dokumentującą jedynie ikujawski wiek osadów. ,Nie ma 'tu więc możliwości podziału ikujawu dolnego na poziomy amonitowe, a granicę pomiędzy Ikujawem dolnym i środkowym przepro- wadzono u'IDQwme na podstawie krzywych ikarotażowych wskazujących na m€(!o bardziej IllJUłowcowe wyikształcenie najniższej częśd kOlll!P1€iksu ila-

stego. .

Najrriższy poziom ku jawu uddkumentowany jest w KTlOŚIIliewicac'h IG l aroanitem z gaitunlku Garantiana densicostata Q U., 2'JI'La.1,e.zioQIlym. w stro- pOwej części poziomu str.enocemsowego. W iPo~ostałych wierceniach nie

stwłerdzono fawny amOlIlitowej'(ani w poziomie stl1enoceraSOwym, ani w całym dolnym !kujawie), aznalezi,ona mikrofaruna pozwala Ijedyn-ie na wydzielenie !kujawu dolnego.

W Krośniiewicach DG l nad najniższym, ud~um€\Iltowanym poziomem . kujawu doJnego spoczywa jednolity komplelks czarnych iłowców o pdkroju

łuplkowym,·z połySkiem j,edwa'biStym i drobnymi, ,guzikowatymi konkreC- jami syderytu 'z lam:iJnami i Idl'ołmymi wpryśnięcianti! dolomitycznymi, się­

gający w głąb śl'odkowego Ikujawu. Dolna część tego kompleksu należy do :poziomów ,Garantiana garantiana i Subgarantiana tetragcma kujawu dol- nego. Nie stwierd2JOIIlo tu fawny amonitowej, obiilta m:iJkrofaunaz prze-

wodnią otwornicą Garo'ntella ci. rudia oK a P' t. wska:z'U'ją natomiast na ddl- no!kujaw.ski wi,eIk osadów. IPoojawienie się nowego ~łu otwo.rn:ioowego wyznacza tu Igranicę między jednoI1łtymi litologicznie ilastynU osadami dolnego ;i środ~owego kujawa. 'W otworze Głogowiec ID l ,tyl!lro nadwier-

0000 osady ikujaw:u dolnego, 'ktÓl'e nie 'l"óŻlIlią silę pod względem Htofacjal- ll1ym od osadów w iKrośniewicach IG 1.

Jak jlUż w6jpOmniano, w niecce warszawskiej w otworach Gostyn:in IG lPla oraz Gostyniln JiG 4 stwierdZOlIlo odmienną !fację kujawu dolnego.

Są to od dołu mułowce i iłowce laminowane lub poprzerastane piaskowcem

112 ^{Anna Ryll}

drobnoziarnistym, często dolomityC2lllym. W przys:tropowychpartiach tego

podpiętra osady stają się coraz Ibaroziej piaszczyste. OhaTaik'te:rystyczne Jest przy tym; że Ikujaw.dolny w otworze Gostyn:in lIG 4 jest bardziej piaszczysty iDiilż w otworze Gostytnfun DG1I1a, ipOlożonym bliżej waru ilru- jaJWslciego. Za1a1eziona ttl milkrofauna wsk,a'ZJUje jedynie na Ikujawski wi,ek osadów, a malkrofaUiIlY lIlie stwierdzono. Stratygrafię ustalano tu na pod~

stawie korelacji litologdcznej z rejonu Łęczycy - Ozo:r!lrowa, gdzie stwiier- dwno (J. Kopilk, 1'9156; J. Znosko, 1'9157b) podobny rozwój facjalm.y ikujawu dolnego, udodrumentowanego w dolnej. części przez GaraTlltiana baculata Q u. oraz Strenoceras SiP.,a wY'2lej !przez Garantiana dubia Q u,

Miążswści Ikujawu dolnego są mał'O zróm:icowanezarówno w 'Omawia- nej . tu południoweJ cZęSciJ wału lkujawsktego, jak d ;w zachodniej części

ni€Cki warszawSkiej. RMmice mią'ŻSoości między tymi rejonami są nato- miast dość maczne - ,ok. 310 m w niecce warszawskiej d IbIliSko 1'00 m na Kujawach.

W ikujaw'iJ.e śLfodikowym na obszarze 'Krośniewice - Gosty- nin ID 3 wyróimiorio poziom Parkinsonia subarietis i Parkinsc:mia parkin- sanri jako,jedną całość oraz poziom Pa'T'ki1liScmia schloenbachi. Na obszarze n1eck[ warszawsldej mo:ima ibyło wydzielić wszystlki,e trzy poori'Omy amoni- towe.

W otworach Krośniewice IIG 1, Głogowiec EG l jJ Gostynin. ]G 3 rozw.ój f.acja:1ny dwu niższych jpOIZiomów jest pódobny. Osadzają silę tu w dalszym

ciągu

te

same czarne iłowce z Ikonikrecjami syderytycznymi, znane już

z kujawu ddllnego. W partiadh przysiropowydh Howcete zawierają do-

mies2lkę frakcji mułowoowej, a nawet pojedyncze przewarstwilenia piasz- czy;ste. UdOkumentowany 'został tu itylJkO dolny poziom ikujawU. środko­

wego pr.zez Parki'TliSonia S'Ubarietis We II; z. mlalezioną na :głęb.6l2,9 m w 'Otworze i}(rośńiewic,e IJG1. Brak wyraźnego .2lróżndcowama f-acjalnego na tym dbszat"ze mięązy IPOziomem subarieti\9owym apal'lkinsoniowym

UiIlie.IIl.dŻliwia rozdzielenie ich nawet n,a podstawie litologii. Występującę

tu otwornice um'Ożliwiają jedynie oddzielenie !kujawu dolnego od środ­

kowego. Kujaw śr<;ldkoWy ddkumentują takie formy, jak FuhrbergieUa gigantea Br a n d. M

a '

łz., Fuhrbergiella ~., Glyptocythere tuberoden- tina B r a

n

^{d. iM:} a l ·z.

W poziomie Parkinsonia schloenbachi rozpoczyna się powszechna dla

całego rejonu sedymentacja piaszczysta. W . rejonie Krośniewice - Gci>- . tynm llG3' są !to piaskowce d:l'Idbno.ziarniste, jasnoszare, kruche, porowate,

a miejscami mułowoowe wykazujące podkrój mierzwisty. Są one niekiedy nieregularnie laminowane i poprzerasiJane ciemnobrunatnym iłowc-em, nie- raz syderytycznym. Niewile1ikie partie piaSkowca są zdolomityzowane.

W górnej części trafiają się niereg,ularne przerosty syderytu, rzadziej mu- szlowce syderytowe. Fauna poziomu Parkinsonia schloenbachi jest zazwy- czaj uiboga igatunlkowo i osobniczo, a wiek·tych 'Osadów jestzwyikle usta- lony na !Ni~ na podstawie charakterystyczneg'O il stał'ego wyksziJałoenia

litologicznego oraz poł'Ożenia między dobrze daitowanymi tfaunistycznie ikompleksami. iłowcowymi.

W omawianym rejonie nie stwiJerdzono 'Oznaczalnej makrofauny, a mi- lkrofaUiIla. jest ibairlzo uboga i nią>rzew.odnia;

W niecce warszawSkiej dzięki znalezionej fa'Ulliie amonitowej i pewnej

zmien'IlOlŚd litol'Ogicznej, zaznac2J8.jąooj się w 'stropie poziomu Parkinsonia

o ju+ze środkowej między iKrośniewicami i 'Płockiem 113

subarietill ibąd!ź to W rdzeniu, bądź ,też w profilu ikarotażowym, możliwe było wyq.z1elenie trzech poziomów amonitowych ślIod!kowego Ilruj,awu.

Na murowoow<hpiaszczystym !kujawie do:lJnym osadzają się czarne How- ce z reguły z nielicznymi Ikonikrecjami ilasto-syderytycznymi,z dwoma

po~iomami zLepieńców lUJb ltoc'zeńców ilas'to-syderytycznych. ^Iłowoe te za-

wierają drobne ^wtrącenia !piaszczyste, !którycih ilość w górze poziomu Par- kinsonia subarietis w.zrasta, zwłasreza w Gostyninie lIG 4. IWyZej, w pozio- mie Parkinsonia parkinsoni, w iłowcach tyc!h kookrecje i px~erosty ilasto-

-syderyŁycm-e są liczniejsze, pojawiają się też ciharaJk'terystyczne dla tego poziomu drobne Iguzikowal1;,e !konkrecje syderytu. Dzięki znaLezionym (iGos- 'tynin IG 1/11a) amonitom I(Parkinsonia acris W' e t 'z - przewodni dla ^!PO- ziomu Parkinscinia subarietis i ParkinsooiXL ci. pseudoparkinsoni We ,t 'z.

- przewodni dlaplOziomu ParkinsaniXL parkins'Oni) moma było rOOO:zie1ić

ten iłowoowy lkompLełks. iPoziom Parkinsooia schloenbachi reprezentują

piaskowce rdoolbnoziaTniste, jasnoszare, !kruche, porowate z przema'zami ilastymi. W dolnej ^części poziomu pojawdają się jeszcze nieraz I~zwłasreza

w otworze GostyiIliJn IG l/la) wkładki iłowców.

Miąższość osadów !kujawu środlklOWego rośnie na oibszarze Kujaw od rejonu Łęezyca - Ozorków (rzędu lo60 m) plO GostyniJn. IG 3 (2¹67,,5 m), w ni€COe warSzawSkiej ulega ponownie :redulkcji (-113,1 m w otwOrre Gos- tyn;in IG lila u",l!2:5;5 ID w otwarze GostyWn In 4). !Należy podlkreślilć, że największe różm.ice w miąższości w obrębie ikujaWIU \Środkowego 'zazna-

czają się właśnie w pozilOmie Parkinsonie/' schloenbachi. .

Utwory Ik u j a w u g 6'r In e g o S'taiIl'OWią odręłmyty!p osadów, odcina-

jący się wyra~ie 'zarówno od osadów poZJiomu Parkinsania schloernbachi, jak i od utworów batonu. " .

W rejonie łęczyclkim, gdzie osady jlUryśi':odikowej zostały szczegółowo

opracowane (iJ. 2moSko, 1'9i5J71b), utwory górnego kujawu wy!kształoone są

w postaCi ciemnoszarych, prawie ezamych iłowców lO pdkroju łujpkowym

z pokładami muSzlowców· ila,gto-syderytowych bądź wapieI1lIl:o-dolomitycz- I).o-syderytowyeh .oraz syderytów. W, rejonie tym muszlowce i syderyty

tworzą stałe poziomy 00 do' ^ilości i miąższooci talk, ^{że można} je ze ^sobą

korelować, zwłaszcza w doln'ej części ikujawu górnego, a oObfilta fauna amo- nitOWa pozwoliła (J. 'ZnIOskIO, i1i915l'7b) na ~modyfdkowani.e pod~ału S.Z.

RóżyclkiegoO {t9l53') i wyodrębnienie dwu" poziomów amonitowych.

iNa obszarze Krośniewic'e --- (Płoclk przewail'shvileatia: musZlowcowo"';sy- dery tyczne w ciemnych iłowcach mają' mniejsze miąż,sz<JŚCi i ilość ich

wyra'źnie 'zmniejsza się w'miaręposuwani!a się ku północnemu wschodowi.

Spośród fau,ny znaLezilOnej w IKroŚ!niewicac\h '~G '1 jedynie mał'żoracz,ek

Glyptocythere hieroglyphica tuberosa B r. jest charaJkteryBtyczny dla gór- negoO ikujaWlU. W otworze 'Gostynin. rrJG l/la Ilrujaw górny jest uddkumenJto- wany przez bogaty 'zespół miikroifuuny Haplophragmoicles corncavus C h a m p., Lenticwlina sp., P.Zanwlaria pseudocrepidula A ci a ms, Ophthal- midium carinatum aggluti'Tlians P a z d ^{t 00,} jplI'zy czym przewaga ilościowa

tej ostaltniej formy nad Paląeamiliolina cż.ęstochowie.nsis P az d r ⁰⁰ wSka- zuje ^wyTaź:nie na górnokuja'\Wk:i wilek osadów (lO. StY'k, 1¹9616). W pozo-

stałych otworach (bralk bliższej dokumentacji wiekowIej dla gómegoku- jawu. Ze~ mi!kroia:l,lrny wSkazuje jedynie na kujawski wiek osadów.

Granicę międJzy kujawem ,górnym a batonem wyznaczają więc zespoły

mi!krofalU.nistyC'2Jne oraz dość ostra ,granica litologicznawyraZon.a poja~€- Kwartllll·rUk Geologiczny - 8

114 Anna !RylI

niem się w ił~ach przewarstwień piaszczystych. Należy podkreślić, że

w c,en'tra'łnejc'zęści dbsmru piaszczystość osadów jest znacznie mniejsza,

zwłaszcza w otworze Kl'Iośniewic,e ID 1.

Miąższości! Ikujawu górnego 'llikładają się w anal'Ogiczny s,posOb ja!k

mią'Żswści osadów ilrujawu środ/kowego.

lBATON

B a t o n d o- llIli Y został wyl'lóżri.d!Olny lIla podstawie korelacji ldtologicz- lIlej i :mdJkrofuuny wskazującej, niestety, jedynie na :batoński wiek osadów.

Wymacza go przede wszyB1Jkimzwarty zasi:ęg występowania Miliolina

częstochowiensis P a 'z d r o, jak i 0'becn00ć Haplophragmoides ex gr. cana- riensis {d' Or<b.'), Nodosaria fantinensis Ter q., Ophbhalmidium sp., Pale- amiliolina częstochowiensis !p az d r o (O. Styk, \1i9I6'6').

Dobrze udOkumentowany fauną I(m.in.· z gatUniku Perisphinctes aun- gertts Op p.:) iba,ton dollIly regionu Łęczyca - Ozorków (3. Znosko, 1957b), podzielony Illa dobrze wyróżn~ające się kompleksy litologiczne,pozwala na

ścisłą Ikorelację z Qltlawianym ttu 'Obszarem. W otworze K:tXJŚniewice po-

wtarzają się dość dokładnie ~ompleksy lit'ologiczne wyróżniane w rejo-

nie łęczyckim. .

Baton rozp(lczyna się bardzo zróżnicow.anymi osadami, które można porÓWinać do "serii skało'tocwwej" rejonu Łęczyca - Ozorków. Są to od

dołu: wap'i.lenie dolomityczne, ilasto-piaszczyste, mułowce wapiemlo-do-

l'OmityCŻIle z drobnymi IkQIlikJrecjami syderytyc2lIlymi d iłowce ciernilI10szare z drobnymi !przerostami piaskowca dolomitycznego i dalomitu. Iłowce te

zawierają ikonlkl'lecje i porwalki! syderytyczno-do1omityczne, a taiide lPięc!i.o­

centymetrowe. przewarstwienia muszlowca dolomitycznego. Miąższość

"serii Skarotoc,zowej" wynosi tu 5,9 m. .

Po :niespdkojnej sedymenttacji otej najniższej części poziomu Perisphinc- tes te.nuiplicatus następuje okres staibi!lizacji i Ikrótkotrwałego pogłębienia

zbiorniika, wyrażony osadzaniem się iłowców mułowcowych z lI'óźnego ttypu

wtrąceniami piaszczystymi, ku górze coraz liczniejszymi. ~a1ezione tu dwa am'Onity z rodzaju Perisphinctes wskazują na Ibaoońsk!i. wiek tym osa- dów, a charakter litologilczny pozwala je Ikorelować z "serią łuPków ila- sto-piaszczystych" Łęczycy - Ozo.r!kowa. Iłowce mułowoowe mają 1'9.1 m

miąższości.

Moment wyraźnego ~iaszczenia osadów można w iKrośniewicacih' Zl8.ob-

serwować jedynie na wylkresach ikarota·,2)owych. Rdzeń uzySkano jedynie z najwyżej występujących ~2,8 m) !piaskowców mułowc'Owych, iPrrewail'-

stw.ionyCłh kruchymi .piiaskowCami 'z przema!za·mi ilastymi. Kończą one Ha-

sto-muł'Owoowy poziom Perisphinctes tenuiplicatus korelatywny. z tzw.

"serią mu~owCoów dolnych" OIbszaru łęczyclkiego.

W porostałych otworach osady iba,tonu dolnego są mniej urozmaiCone pod w;zględem litologic2lIlym. TwOIrzą je od dołu iłowce .z. Wkładkami syde- rytowymi, laminowane drdłmozi.ami.stym piaskowoem. Ku górze pojawiają się ooraz liczniejsze przewarstwienia (do !kilku oonItymetr6w miąższości)

piaskowca i piaSkowca dolomitycznego. W lIlajwyższej Pcm'tii, 'z wyjątkiem

Go.Stynm.a I1G 11J11a, .gdz'i1e tracja ilasta utrzymuje się przez cały !baton dol- ny, występują iPiaskowce dolomi:tyczne z przew:arstwieniami muŁowców.

Talk: więc jedynie w otworze Krośniewice lG 1: ba·ton dolny może być ściśle porównywalny z obszarem Łęczyca - Ozorlków.

o

;turze środkowej między Krośpiewicami i Płockiem 115

iW 'b a t o n i e ś rod k o ^IW y m dominują wyraźnie osady piaszczyste.

Ten sam typ sedymentacji) utrzymuje się przez ,baton gÓlmy. Z powodu nielicznej miikrafauny granica między !batonem środJlrowym a górnym z0- stała przeprowadzona ,ty'Jlko na podstawie !korelacji litdlogicznej, i to po-

średnio - poprzez region Łęczycy - Ozorikowa i udolkumentowany fa'UlIlą amonitową region Ikrakowsko-c.zęstoc'howsk'i! 1(5.

rz.

Różyoki, l~). CharaJk- Iterystyeme dla 'tych podpięter jest naprzemianl,egłe /Ułożenie ikompl,eksów

piaszczystydłr l' mułowcowych. . '

Na obszarzeKI'Ióśn1ewic - [płocka osady batonu środkowego pozostały

:nie rozdzielone ze względu na idh :ni.ewiellk~ezl'ÓŻnicowanie litologiez:ne.

W ,ba tonie środkowym K1'OŚruewic tworzą się głównie jasnoszare piaskow- ce drobnoziarniste ~ruche, w dole z przemazam'ii ilastymi, mułowc-e ila- sto-jpiaszczyste o jpdkroju mierzwistym i piaskowce dolomityczne. 'Z reguły występuje tu też charalkterystyczmy poziom zlepieńca śród!formacyjnego.

Ku tpółinoc:n.emu wscIhodowi (IW wierceniach gostyln.ińSkidh) ma·leje udział

fralkcji mułowcowo-ila,stej w osadach (w peł:norozeniowym. otworze Gos- . tynin

ro

^{1/la '}zaledwie do ikililru pooćent), a dominującymi Skałami dbok

piaskowców są dolom'i~y piaszczyste.. .

B a to n gór n y podzielony został w regionie Łęczycy - OzorkOlWa na trzy serie tprzypOrzą~owane trzem poziomom amonitowym. Tyllko w pełnordzeniowanym otworze Gostynin :DG l/la można Ibył,o zaobserwo-

wać analogicmą trójdziiemooć osadów 'batanu górnego. ZaróWlOO w profilu otworu KrośIlliewice ;]G ·1, j,ak i Gostynin 10 '3 '(:gdzie uzysk (rdzenia lIlie

przekraczał 1(JIJ/0) ttrud:no !było przeprowadzić talki szczegółowy podział.

W <JItworze Kl"aśniewice IlG 1. stwierdzono jasnosza~e ikruche piaSkowce, zwyikle drobnoziarniste, poprzewarstwiane mułowcem ilas1Jo..ipiaszczystym,

często 'znii:erzwionym. W .górze pojawiają się wIldadlk:i. dolomitu piaszczy- stego oraz dolomitu, a piaskowce przy1bierają miejscami 'zabarwienie de- rn:nozielonez <lidcieniem ll'1iielb1eSkawym, wskazujące lIla dbooność chlorytu

;lub ·też żółte, związane 'z 'zawartościlą oolitów i pseudo-.oolitów limonito- wych. W otworze Gostynin 1G 3 przewarStwienia dolomitu stwierdzone

zostały już w mjn:fższej części Ibatblnu gÓl'lIlego (występowały one ~Zl"esztą rÓW1llież i w batonie środkowym). Taik.że wcześniej lIliż w 'KTośmewicach pojawi~ją się tu iPia~owoechloryitowe. '

W zachodniej części lIliecki wa'rszawskiej {otw6r Gostyn.'in lIG l~la) do- konano szczegółow~ podziału batonu górnego. iNajni.ższa "seria mułow­

ców środlkowych" z obszaru łęczyclkiego (poziom Oecatraustes~Pa".oeco­

traustes) heterocostatus) zaczyna się zlepieńcem ŚTódwaa:stwowym 1(10,'6 m

miąższości), !który przechodii! . ikJU g6r21e w .mułowiec ilasto-piaszczysty, mierz wisty. Potem następuje z:tiowu sedymentacja !piaszczysto-dolomitycz- na. Udział mułowców (oilmło 'lISO/o) ^iW tych osadaoh j'est stosunkowo nie- wielki, 55%osadów staJllowią tu jasnoszare !piaskowce drobnoziarniste, kruche, 'zwykle mu~owcowe z iJlastymi przemierzwieniami.. !Pooad 'ln'/o sta-

nowią jasnoszare dolomity piaszezystez ciemnoszarą laminacją; dolomitów jest niewiele - Około l()iO/o. .

W "serii piaskowców Ig.6myclh" poziomu Oecatrawstes (Pa'l'Oecotraustes) paradoxus domi:nującym osad.em są jasnoszare piaSkowCe drobnoziarniste, ikruclhe 'z 'liczną miiką,'ze sporadycmymiciemnoszarymi [aminami ilasty- mi; oprócz piaskoW(!ów występują

tu

jedynie dd1.omity pila·szczyste.

Większa zmiana. typu osadu następuj,e w "serii ch:lorytQWo-oolitowej"

.116. ^{Anna Ryll}

poziomu Olydonićeros discus, która 'zaczyna się półmetrową wa,rstwą do~

lomrtu !p'iiaszczystego 2ie żwirami piaslkowca dolomitycznego i drobnymi kawernami. Ku górze pojawia się intensywne za;barwienie :tlenlkami żela­

za, wapnista§ć i wzrost n<lŚCi żw~ów aż do ;utworzenia zlepieńca. Leżące

nad tą warstwą dolomity piaszczyste i dolomity mają z reguły ciemno- zieLone lub ibrunainożółie ·zabarwienie. W stropie "serii ohlorytow()..oO()li- teweY' występują !pseudo-oolity, ta być moż'e, i .oolity limcmityc:me.

W '(litworze Gostynin mG 4, !położ,onym ;na półruxmo-wschodJnim kmńc'U

omawianego obszaru, osady Ibatonu górnego (roWlIlież w

!P'ehti.

:vd:zenio-

. wane) niJe wykazują takiego zróżnicowania jak w sąsiednim otworze Go&-

tynin ro l/lla. Są to piaSkowce drobnoziarniste, jasnasza,re,. częBto dolo- mityczne, z ciemnoszarymi przemazami ilastymi, ''z niewie1kimi tylko pr2iewarstwiieniami mułowca !piaszczystego. Występują tu,nie,spotykane w otworze 'Gostynin liG 1/1a,przeroosty ilasto-syderyiyczne. Brak tu więc

serii ohlorytowo-oolitowej.

Miąższość !batonu (najwięlksza w Klr'amiewioach ' - 17'2,5 m) zmniejsza

się stopniowo -zarówno w kie:runikupołudrti.owo-żachodni!m, jak i pół,.

:noono~wschodm.im - do około 1;510 m w obręlbie wału kujawSkiego, 100,4 m w otworze Gostynin lIG ll'la i 514,8 m w otworrze Gost~ ]G 4 w niecce

warszawSkiej. '

KJELOIWEJ

Ke l Q W e j d o In y jest !na obszarrze rKI"OŚin!i.ewice - Płocik płOlDlI1y pod

w1)ględem' makrd.fauni.stycznym, a milk:mfauna - stwierdoona zres7Jtą je- dynie vi otwOT2leKrOOniewice l1G 1 - jest n,ietypowa, gdyż występuje również w batonie; Są ;to pojedyncze okazy Lenticwlina sp., Epistamina parosteUigera Horflk. i Lenticulina pseudbcTassa (Mila tt)'(O. Styk, 1964).

IObszrurem wyjściowym dla stratygrafii omawianych· profili jest także

obszarr Łęczyca - Ozonków (:.L 'Znosk!o, 191f17b~, gidzie w ikeloweju dolnym stwierowno faunę amonitową. W zróżnicowanym pod w~lędem molo- gicznym dolnym Ikeloweju wyrb:Zmiono tu "warstwydolomrtowe" poziomu Macrocephalites typicus z Macrocephalites .sp. i Hibolites caUoviensis O p !p. oraz wyżej "warstJwy glau!koniiowe" poziomu Sigwloceras callooien- se z MacrocephOilites (iPleurocephaHtes) tumidus Reiln. (J. Znoslro, '119570).

W l'ejonie !KJvośniewice - Plock, w którym, jak· wspomniano, wystę­

powanie doLomitów rozpoczęło się już w batonie .górnym, a niekiedy na- wet środkowYlD, dolomityczność nie może być wsikaźnilkiem !korelacyjnym.

Granicę między ibatonem a !kelowejem iPrzyję~ więc na podstawie poja-

wiających się licznie zwieitrzałych /krzemieni, ,typowych talkże dla. warstw ddlomi1iowycih dbszaru łęczyckiego. W otworze Gostymn IG l/iła odpowied- . niki łęczyclkich "wa:rstw ,glaUikonitowych" wyodrębn:iająsię wyraznie,

a miąższość ic!h wynosi 1,8 m. W pozostałych otworach w wyżs1)ej części

keloweju dolnego za'zoocza się wprawdzie nilewierka domies21ka glauikó- nitu, ·ale mac2inie mniej wyraiŹlna.

K e ł o w ej·.g 'ó r n y; Stropową część osadów ~roc:lkowojrurajskich sta- nowi! charalkterrystyczm.a "wa'mtwa bulasta" .repreOOIlltującra .ikelowej rgórny, a: nie!kiedy i dolny dywez. W niegrubej warstwie, Q miąższości od 9.d1lku do iki([lkudziesięoiu c-imtymeltrów, nagromadziła się fauna roepreZenltująca

kilka poziomów amonitowyohikeloOweju: Kosmoceras ;asem, Kosmoceras pollux, Kosmoceras duncani, a nieraz też g,6rnojurajskiepoziomy Quen-

o

^jurze środkowej między Kraśniewicami i Płockiem 117

stedticeras jle:x:icostatum i Quens1;edticeras lamberti .. W' 'z1epieńcu złOż<r

nym Z otoczaków, porwak,6w i ułamków wapieni, margli, piaskowców wap- niStym, ikonikrecji fosforytowych oraz lEpiszcza mall'glisto-glaUJkonitawe,go

tkwią lIliew'l.eJikie ±1ości fauny, głÓWln!i.e arnahitowej i lbelemni!towej, częścio­

wo obtoczonej, połaman.ej i zniszczonej. SpOśród !fauny występującej czę­

sto

Skałotwórczo w rejartie Łęczyca - OzorkóW oznaczono {J. Znosko, 1957b) następujące gatumki amonitów: Kosmoceras jasc:m R e in., Kosmo- ceras ornatum Sc h l., Kosmoceras ci. duncani Sow., Hec:ticoceras punc- tatwm S t a h 1., Hecticoceras lunula (R e i n.) Z i e

t.,

Peltoceras athleta (P ih Hl.) S IP a t ib';, Quenstedticeras d. jlexicostatum P h Ul. i

me. '

Na ,oIbSZaT2le Kl'ośniewice - iPłock warrstwa bulasta nie wykażuje tak

typowegowylkształcenia. W OitworrzeGostyni:n ,I\G ~ tworzą ją: od dołu -

Wlaipień mułoWioowycieIIllIl!dbrtllIlJa1bny z lIlIi.·ęlic2lllymi drobnymi 'belemnita- mi, należący najprawdopodobniej do ikeloweju górnego {1O,2 m miążgzośc:i), przechodzący ~u górze w wapień mułowcowy, ciemnOlbrunatny, ruere.gu- lamie poprzerastany wapieniem żółtobrunatnym, zawierający dywezyjSką faunę kwenstedticerasową ~O,'l ro). W <rtworze Gostynin iG lila' jest .to . wapień jasnoszary, twaxdy,z toczeńcami iego samego wapienia w ,OItocza-

ikach ,glauikonitowych, z czertami, krzemieniami i szczą:1Jkami !fauny małżo­

wej i amonitowej {mią:ŻlSZOŚĆ 0,'1 m). W 'leżących poWyżej wapieniach o iPo- dobnym wylkształceniu liJto1ogicznym 'znaleziono otwornicę Ophthalmi- dium birmensdorjensis K li :b 1. Z w i n .g 1 i, gatunek nie występują<:y

, w ikeloweju, a cihara!k'terystyczny dla osadów argowu ~O. Styik, 1966). W

otworze Gostymn IG 4 wai1'S1lwa bulasta wykształcona j'est bal'd~o typowo, tworzy poziomzlepieńc-a: w lepiszcZJU piaskowcowo-wapnistym ;tkwią oto- czaki iJ toczeńce piaskowoa drobnoziarnistego, niera'z syderytyczn~o czy wapnistego, :w całej warstwie oIbserwuje się Uczne zaplamienia od związ- 1kówżelaza i glaUJkanifu. Ku górze zlą:>ieniec staje się ,oo.ecydowarue wap- nisty. Zniszczone szczątiki fauny amonitowej i !be1emnitowej są, niestety.

bliżej nieomaczalne. MiążsOOiŚlĆ warstwy !bulastej wynosi tu 0,3 m.

. W otworze iKlrOlŚniewice warstwa bulasta znalazła się vi' odcinlku lIlie rdzeniowanym, zaznacza się jednaik podobnie

jJlk

ⁱ w pozostałych otwo- rach wyraźną anomalią w krzywych ikarotażowych .

• • *

. W czasie jury ś~owej obszar iKujaw stanowił centralną część zlbior- nika sedymentacyjnego. Sltwiero2!ono 'tu pełny profil OBadów tego okresu - od aalenu !po !kelowej włącznie. !Dokumentacja amonitowa nie obejmuje

jednalk wszystkich iPięter ..

Granicę dolną jury środkowej wyznaczają mO!l'Skie piaskowce mułow­

cowe, spoczywające na lądowych utworach liasu (fig. 2). iN'adległy ikompl~

ilasty górnego aalenu clharaJkteryzuje amonit Ludwigia sp. i otwornica Reinholde,lla dreneri B art. Górną część ,!komplleksu -ilastego char.tery-

zują - znalezione lIla sąsiadujących od południa obsmTach - amonity:

g6moaaleńs:ki Cestileioceras opalinoides M a ye r i górn()lbajoSkie W it- chellia de'ltafalcata

KQ

u.) i W itchellia~. ex ,gr. regiedien.s H a III g, Straty-

grafię piaszczystego, płonnego pod względem rfaunii.stycznym komplefk,su bajosu wyznacza położenie j.ego w profilu, litologicznym między udoku- mentowanym lkomiP1e!ksem ilastym a ilrujawem dollIlym.

118 ^{Anna Byli}

sw

^NE

';~18of!JC'ce

^K30

1500

2000 _ 1 _ 2 ~3 _ 4

_5 ^lZ12]s

KrośniewiceJ61 GłogoviiecJ61 GosfyninJG3

Fig. 2. Przeilcr6j ,gedl.ogJ,ezny (do liasu) IPrzez antyllclinoTilllIP 'kujawsllde

. Geolo'gtcia'l cross .seCUOiIl {dOW11l tbo L!:a~ throUJglh the lKuj,awy anticliniQIriwn

1 - czwaIlto.r2lęd., 2 - tTzectGrnęd,. 3 - :kreda dolllla, 4 - dUM gÓNla, 5 - JUTa środ­

lrow!ao 6 - ju~a doOna

1 - Quaterlnary, 2.- Tertt1my, 3 - LQlWer C~aceOlUS, 4 - .uwer JIUIlBssIIC, 5 - Mlddle Jura:ssic" 6 - Lawer JUTasBic

Kujaw jest dobrze udokumentowany faJUIristycznie na całym omawia- nym ,obszarze. Oprócz fauny przewod:niej, cytowanej· ^już w łiteraturze

z .obszaru Kujaw (J. Kopilk, ·1006; A.ŁUIniewSki, 1'947; J. ZIooSko, 19570), w otworze Krośn.iewice IG 1 stwierdwno'faunę z rodzajów: Garantiana i Parkinscm:ia (Garantiana dewsicostata i(Q u.), Parkinsonia ci. pseudopar- kinsoni We li; z., Parkinsania plan wlata Q u.), a w otworze Gostynin TG ,l/la . - Parkinsonia atns Wet z. i Parkinsania d. psewdopdrkinsani Wet z ..

Cłogowiec Je1

-700

-soo

Fig. 3. Przekrój .geo],ogi·cm,o-farcj,ar]ny przez antylklinorium lkuj'awSlkle Gedl.ogic..Jla;cial cross section. tbT-ough tbe Kujawy antiol:lnarium

1 - warstwa bulasta, 2 - p1ask:o~·e, 3 - ml.llŁowce, 4 - lIDwie<e, 5 - zlepy musZloWe, 6 - syode·ry1;y, '1 ---dQ1.QIIlJity pi-aszozyste, 8 - korzem!leniJe, kJ. - keloowej. bt - ba.tom, kil - kuj·aw, bj - baJos, aa - aa.len

"l - noda bad, 2 - sa'flldStones, 3 - sli<t!ltornes., 4 - clay9tones, 5 - sbellrl con#o- mer-!lite.% 6 - sidedtes, '1 - arenac.eous doIlomJtes, II - f1llnts, k.l - CaollQV11,a.n., bt - BathOO1r&n., kj - iKujav1m, bj - BadoClltn, aa - AaJlenLain

iR,ÓWIIlież dość dobrą dokurmenJtacją arooniJtową ClharaJkteryru·ją się (cle- stety ty1lko w !rejonie Łęczycy - OzorkowB!) osady Iba'tonu do:lnegoO ii. ŚLtIod­

kowego. Na omawianym obsza:rze jedynie ^w dolnym haionie(dtw6r ^Kraś­

lIliewice IG l) znalezilono szczą:tiki ainonitów z rodzaju. Perisphinctes.

Batem g6my :nIiJe ma ^ścisłej dokumenJtacj'i faunistyoznej. DopiJe·l'IO z ^począ't- .

Tabela 1

• ł . •

~ )IIQ śroAoweJ ^JIII oIIsziIrze walii b,laWBkfego I . . . 1 CIlOid·1Iiedd ~

.,

.

Straty-\ I

^~on

I

^~on Kromiewice - GostYnin

\

, _Niecka warszawsb graIJa Poziomy amonitowe _~-Ozork6w Krośnicwice 10 1

I

^{Głogowiec 10 1}

I

^{Oostynin 10 3 Oostynin 10 l/la}

^I

Gosty:Qin 10 4

,

ł

Ko8mocNas dlmcanl

KJJsmoceras jJollux ^{0,05+0,5 0,5 0,1· 0,1 0,3}

~

KDsmoceras jason

- - - -

Slgoloceras 1,4+1,9 15,4 17,5

2,2 34,1 22,0

1,8 17,1 18,2 .

~ ł

callovtense

14,9

- -

^34,0

^{- -}

^{17,0 17,9}

Macrocephalites _{2,0+13,0 31,8} 15,2

typicus

Clydo1liceras di3cus 10,0+20,0

I ^{- -}

^21,4

^{- -}

^5,4

qekotrQllStes

~

(ParoecotrallStes) 20,0-;-'28,0 62,0 81,5 ,29,2 69,7 69,0 15,0 29,9 24,0

~, paradoxWJ

- - ^{- -}

Z Oekotraustes

O ^. (ParoecotrQllStes) ,1ft'. ^{5,0+14,0 19,1 9,5}

E-< heterocostatWJ ^{158,0 172;5 165,8 157,0} iOO,4 54,8

-< - - - - ^{- -}

= !

^{Codomites aff.} 20,0-;-.30,0 .14,7

deslongchampsi

68,0 55,2

- -

54,6 62,0 57,1 23,5

~ Mo"isiceras 30,0-;-.38,0 39,9

mimisi

i

Perisphinctes _{14,0+28,0 28,0 35,8 41,S} 26,0 . 13,4 7,3

. te1UdplicatWJ ' '

Parkinaonia 12,0+16,0 16,6

i

C01Tlpressa

23,0 '27,0

- -

39,3 32;0 14,3 17,5

~ Parktn.sonia

jerruginea 5,0-;-.7,0 22,7

- - _ . _- ^_.- _{- -}

Parkinsonia 40,0+:60,0 93,0 131,6 135,~ 37,8 47,5

schloenhachi

_{- -}

^{' '}

- - -- ^{- -}

!

~ Parkinsonia 60,0-;-.72;0 162;0 210;0 86,7 262,3 267,5 45,2 113,1 48,5 125,5

-<

parkinsoni

~ 285,0 117,0 320,0

- -

)3$4 132;5 373,0

- -

158,3

- -

170,0

....

Parkinsonia subarietis

p (Subgarantiana . 16,0-;-.30,0 44,0 31,1 29;5

~ tetrat,0na)

- -

- -

- -

Subgarantiana 10,0+20,0 ' ) 53 1

tetragona

25,0-;-.40,0 52,4 ^{J 73,5 30,0 27,0}

.S'

_o ^{Garanlkma 100,0 83,0}

garantiana 8,0-;-.12,0

'O

- -

⁽

Strenoceras 5,0-;-.28,0 30,6

subjurcatum

fil 37,0 47,0 23,1 15,0

Q _(nie rozpoziomowany) 50,0+80,0

< - - - -

=

^{18,0 57,0 ,}

^{- - - -}

- ^{- -}

^{~ 30,0 25,4}

~ ^ł

"Ludwigia 35,0+70,0 185,0 58,1 190,0 ^137,0 28~,S 78,1 63,0

murchisolUJtJ"

- - - - ^{- -} - -

ł

,,Leioceras opalillium" (1) 30,0-;-.35,0 76,9 ^" 40,5

.

_{25,0 '22,6}

'O

1

"

. ł,~3;5 " 1306,0

Mią1szość całej jury środko~ JD8X.643,4 70.0,0 )554,5:' ^{.:;' - . 353;9 "}

,

" ^{" .}

'.

~

:":·:':·:'·2 ... ····5 ... :.:.. .

"""'~"""m~

... ... _. 8 "-=-="c''::''-''11

--

I====~I:, ~9 o.

! , ! ^SOm !

Fig. 4. Zestawienie (pI'(Jflllów·

pi

uodkowej Ila. wschód od lK:rolrlie.wi:c:

Co!mparison c:J!. lMiddle Jur8ssic. eections of the erea east ol' ItiośD.iewice

1 - ptuko.W~l~2I -l,ilUko1Ulcie ~, • - mułowce," - wąllenJe, 6 - wap1eDll.e P1e.szcBySte, 8 - zlapleiM:e. ~ - mepy musz- lowe, 8 - s;,uer,oty. D - Wl8'lllhre 'bUJ,a8ła. lO - kn:lIID1eme. 1111 - .lłowee, PS - krzywe proWotw.llllla potencjałów własnych .

lJ: - 8IIDd&ton •• ·1 - ~ 18DdsklDe& a - eIltatcmes, '" - l1mes11aD.ell. I - erenaCeau. liImEllłol1es, 8 - C\OII8k)merate8. '1 ....; lI1IeI1 .

.. ...tftm-...t.. A _ .. 1",,","'-_ • _ nn4u!I.rr .. "". 1ft _ łolInt,,_ n - d.aV!ltanes. :PS - se1t-tDOtentlalla.s . .

o jurze środkowej między Kr6śIiiewicami i 'Płockiem 119

kierokeloweju w:rejonacih<Łęczycy i CioohoC'inkapojawia się fauna amO'- nitowa: MacTocephalites sp.~ Hibolitessemihastatm (B;r a i ^II); w.), a w po- ziomie sigalocerasowyIll: Macrocephalites macrOcephalus var. compressus Q u. W Ikeloweju górnym - w warstwie bUlastej ~ dominu joe fauna kos- . mocerasowa '(Kosmoceras jason R e i n., Kosmoceras ci. duncani S <> w., An-

.cyloceras

m.

cwHovien.sis I([VI o o r.) i ilnne). .

. Najwięlksze miąższości jua-y śmdkowej stwierdzono. w otworach Gos- tynin IIG 3 (8I3l:,6 m) i Krośniewice

ro

1 (7iQO,O m). Jak wynilka z danyCh sejsmicznych, w okolicy wiercenia Głogowiec IG 1 oSady jury środ!kowe3 osiągają najiPrawdopodohniej 9i()1Q m miąższości. W ~terun!ku Łęczycy i O- zorkowa miąższaści ·te maleją do 650 m, a w warunIkach Jprzystrulktural- nyc;q. do 400 i mniej me'tr.ów. Także i wruecce warszawskilej miąższości

te są znacznie mniejsze (w otworze Gostynin łG lila - 31513,9' m, a w otwo- rze

GoStynin

ID 4 tyllko 306,() m), !Największa reduikcja miąższości. przy- pada Itu na iba'ton (100,4 m w otworze Gostynin lIG l/la oraz 514,8 m wotwo-

rze Gostynin IG 4). . . _ .

Zmiany facjalne na omawianym dbszarze zNustrowane· zostały prze- . krojem poprzecznym przez wał 'kujawski i część niecIki warszawSkiej

(fig. 3). W niektórych poziomach daje się 'zauważyć wyra'źne spiaszczenie ooadów w dbszarach skrajnych, a więc w rej'onie Łęczycy oraz w wilerce- niach Gostynin lIG l/la i Gostynin IG 4. W c'entralnej strefie >tego prze- kroju - w wierceniacih iKrośniewice IG l, Głogowiec 'IG l i Gostynin lG 3

- ·stwierdzonl() wyra-źną przewagę utworów illastych

w

profilu jury środ­

kowej. Te -zmiany facjalne zaczynają się w ,aalenO'-bajosie, do któretgo w-

stały zaliczone w centralnej części obszaru Krośniewice - Gostynin IG ,3 osady ilaste związane facjalniez aalene~ górnym, a: należące przynaj- mniej cZęSciowo do bajlOsu. Osady te Ikor,ciują się najprawdqpodobn'jjej z ilastymi osadami rejonu Justynowa oraz północno-wschodniego i pół­

nocnego obrzeżenia Gór Swiętolkrzyskicih, zawierającymi bunę bajosu.

Natomiast w rejonie łęczyclcilm oraz w n.iecc-e wa:rszawskiej cały:bajos jest piaszczysty. Wyraźne wyrównanieiacji na całym omawianym obszarze obserwuje się więc dopier.o w wyższym (bajosie. W Iklijawie dolnym w ca-

łym obszarze centralnym rKrośniewice - Gostynin IG 3 panuj,e facja ilasta, podezasgdy w skrajnyoh ąbsarwuje silę iację mułowoowo-piaszczy,.;.

stą. Kujaw środkowy i !gómy nie wykazuje zasadniczycih -zmian. :liacjalnYc!h., jednak w strefie cen!tralnej, np. w otworze Kxośniewioe lIG 1, daje się za-

liważyćznac2lIliejszy udział litofacji ilastej, zMaszcza w kujawie górnym.

Wbatonile panuje na całym obszarze facja iłowcowo-piaszczysta, w górze piaszczysta z w!kładlkami piaskowców dolomitycznych, a Ińawet dolomitów, których ilość wzrasta ku pó.ł!nocnemu wschodowi. Kelowej dolny reprezen- tuje charaikterystye:ma facja piaskowc'ów ·ze zwietrza'łymi krzemieniami, kelowej górny - mniej tub baTdziej typowo rO'ZWi!nię1;a warstwa bulasta,

!przechodząca Irla. ogół do oIkSfortdu. _

Zmiany facjalne wiążą się tu z transgresywnymi impulsami morza

.śTodkQwojurajskiego.W peryferycznyoh strefach Ibasenu niżowego osady. transgresywnych poziomów jury leżą przekraczająco na ogniwach niższych lUlb nawet na osadach starszych od: jury. Znany Jest na \Niżu PolSkim transga-esywny charalkterosadów JpOZlbmu Garantiana garantiana oraz ku- jawu górnego.. Transgresja zaJpoczą1ikOWaIla w ik!ujawie ,górnym poSt~je

dalej, osiągając maksimum w batonie tgórnym. W ke10weju g-órnym (war-