INSTYTUT ŚLĄSKI W KATOWICACH
Komunikat nr. 7
I n s t y t u t Ś l ą s k i
Organizacja, zadania i program działaln ości
Organizacja
D la prow adzenia system atycznych badań nad zagadnieniam i ślą- skiem i oraz dla rozszerzania i pogłębiania znajom ości Śląska pow stał z inicjatyw y w ojew ody śląskiego D ra G rażyńskiego 1 n s t y t u t Ś l ą s k i .
Zebranie organizacyjne In sty tu tu odbyło się dnia 29 listopada
*933 r - S ta tu t został zatw ierdzony przez Śląski U rząd W ojew ódzki dnia 15 g ru d n ia 1933 r. D nia 28 lutego 1934 r. odbyło się pierw sze w alne zgrom adzenie członków In sty tu tu , na któ rem dokonano w yboru pierw szego Z arządu i innych władz In sty tu tu . D yrektor In sty tu tu m ia
now any został w dniu 17 m arca 1934 i objął swe norm alne czynności z dniem 16 m aja 1934 r. D nia 26 czerwca b. r. odbyło się nadzw yczaj
ne walne zgrom adzenie członków, które uchw aliło prelim inarz budżeto
wy In sty tu tu na rok 1934/35. Z chwilą uchw alenia budżetu In sty tu t Śląski rozpoczął n orm alną sw ą działalność.
L o k a l In sty tu tu mieścił się od początku m aja do połow y lipca b. r. tym czasowo w jednej z sal Sejm u Śląskiego, odstąpionej n a ten cel przez P a n a M arszałka Sejm u Śląskiego K on stan teg o W olnego.
Obecnie uzyskał In sty tu t stały lokal w D om u O św iatow ym w K a to w i
cach (ul. F ran cu sk a 12 I. p., telefon 311-87).
O rganizacja In sty tu tu przedstaw ia się n astęp u ją co : N ajw yższą w ładzą jest w a l n e z g r o m a d z e n i e c z ł o n k ó w , składające się z członków zw yczajnych i w spierających o rów nych upraw nieniach statutow ych. Liczba członków zw yczajnych w dniu 1 lipca b. r. w y
nosiła 65, liczba zaś członków w spierających 41. W śró d członków w spierających znajduje się 9 zw iązków sam orządow ych, 10 instytucyj gospodarczych i społecznych i 22 przedsiębiorstw przem ysłow ych i handlowych.
N a czele In sty tu tu stoi K u r a t o r j u m, w skład którego w cho
dzą z u rz ę d u : w ojew oda śląski Dr. M ichał G rażyński, m arszałek sejm u śląskiego K o n sta n ty W o ln y i sekretarz generalny P olskiej Aka- dem ji U m iejętności rek to r Dr. Stanisław K utrzeba. Do kom petencji k u ra to rju m należy powoływanie dyrektora In sty tu tu , ustalanie p ro gram ow ej działalności Z arządu oraz kontrolow anie Z arządu w zakre
sie jego działalności.
W ła d z ą zarządzającą In sty tu tu jest Z a r z ą d , złożony z 9 osób.
W skład Z arząd u w chodzą 4 członkowie z urzędu, m ianow icie: delegat Śląskiego U rzęd u W ojew ódzkiego, przedstaw iciele T o w arzy stw a P r z y jaciół N au k na Śląsku i Związku O brony K resów Zachodnich, dy rek to r In sty tu tu , oraz 5 członków, w ybieranych przez w alne zgrom adze
nie. S kład obecnego Z arządu je st następujący: M in . E u g e n ju sz K w ia tk o w sk i — prezes, kurator D r. T adeusz K u p c zy ń sk i — w icepre
zes, dyr. A leksander S zczepański — skarbnik, D r. R o m a n L u t man, d yrek to r, pełniący rów nocześnie obow iązki sek retarza Z arządu, oraz jako członkow ie: D r. T adeusz D obrow olski, d y re k to r M uzeum Ślą
skiego, D r. S tanisław K udlicki, przedstaw iciel Zw iązku O brony K re sów Zachodnich, P ro f. S tanisław L ig o ń , N aczelnik Jan P rzyb yła i K s.
P ra ła t D r. E m il S zra m ek , przedstaw iciel T ow arzystw a P rzyjaciół N auk na Śląsku.
W skład K o m i s j i R e w i z y j n e j w chodzą: Gen. D yr.
A leksa n d er C iszewski,. D yr. S te fa n Ja rn u to w ski i D r. A d a m K ocur, p rezydent m iasta K atow ic.
W skład K o m i s j i R o z j e m c z e j w chodzą: D yr. C zesław W ieniaw a-C hm ielezoski, poseł na S ejm Śląski, Dr. M arja K uja w ska , posłanka na Sejm Śląski i W in ce n ty Spaltenstein, prezydent m iasta C horzow a.
D y r e k t o r e m In sty tu tu jest D r. R om an L,utman.
C e le Instytutu Ś l ą s k ie g o Celem In sty tu tu Śląskiego jest:
a) organ izacja badań naukow ych w zakresie spraw śląskich,
b) budzenie zainteresow ań zagadnieniam i śląskiem i, pogłębianie znajom ości spraw śląskich i ich rozpow szechnianie,
c) szerzenie znajom ości spraw śląskich zagranicą.
C harakter i m etody pracy
1. In sty tu t Śląski je st in stytutem naukow ym , o rg anizującym we w łasnym zakresie badania naukow e,
2. In sty tu t Śląski w inien stać się ośrodkiem inicjatyw y w zakresie badań naukow ych nad zagadnieniam i śląskiem i,
3. Zakres prac In sty tu tu Śląskiego obejm uje spraw y śląskie, 4. W stosunku do innych instytucyj naukow ych na Śląsku In sty tu t
Śląski dążyć będzie w m iarę rozw oju swego do tego, by stać się czynnikiem , koordynującym b adania naukow e w zakresie zag ad nień ś’ąskich,
5. In sty tu t Śląski dąży do porozum ienia i w spółpracy z innem i in
stytucjam i i organizacjam i, których zainteresow ania idą w po
Komunikat Insty tu tu Śląskiego w Katowicach nr. 7 3
dobnym kierunku (In sty tu t Bałtycki, K om isja A tlasu H istorycz
nego, Słow nik G eograficzny, In sty tu t B adań S praw N arodow o
ściowych, Z. O. K . Z. i t. p.).
Program prac I. Organizacja badań naukoivych.
W zakresie o rganizacji badań naukow ych In sty tu t Śląski p ro w adzi następujące prace:
a) Zbadanie obecnego stanu i potrzeb nauki polskiej o Śląsku i jej zasadniczych braków , na k tó rej to podstaw ie ustali się p ro g ram prac naukow ych na najbliższą przyszłość.
b) O rganizacja w ydaw nictw z zakresu najaktualniejszych proble
mów śląskich. P ro g ra m akcji wydawniczej będzie w pierw szym rzędzie uw zględniać następujące zagadnienia: 1. S tan i potrzeby nauki polskiej o Śląsku. 2. K onw encja Genewska i jej w ykona
nie. 3. D orobek P ań stw a P olskiego na Śląsku. 4. M on o g rafja Śląska Opolskiego. 5. Stosunki rolne na Śląsku. 6. M on o g rafja przem ysłu śląskiego. 7. Z agadnienia dem ograficzne śląska.
8. H isto rja ruchu narodow ego na Śląsku. 9. Żyw oty działaczy śląskich. 10. B ibljoteka pisarzów śląskich.
c) O rganizacja badań nad ustaleniem stosunków praw nych w w o
jew ództw ie Śląskiem i pow ołanie w tym celu przy Instytucie osobnej K om isji.
d) O rganizacja śląskich zjazdów naukow ych.
e) U ruchom ienie innych ważnych dla Śląska prac naukow ych, oraz w spółdziałanie z innem i czynnikam i, podejm ującem i takie prace.
f) O rganizow anie system atycznych badań naukow ych w m iejscach, w których znajd u ją się główne m aterjały do dziejów Śląska.
I I . D ział w ydaw niczy.
P ro g ra m w ydaw niczy na najbliższy okres przew iduje następu
jące w ydaw nictw a:
a) S tan i potrzeby nauki polskiej o Śląsku.
b) K onw encja Genewska i jej wykonanie.
c) M o n o g rafja Śląska Opolskiego.
d) M aterjały statystyczne Śląska.
e) M apa W ojew ództw a Śląskiego.
I I I . Dział In fo rm a c ji N aukow ej.
Do zakresu tego działu należy:
a) w ydaw anie kom unikatów , inform ujących o spraw ach śląskich, bezpłatne rozsyłanie ich do prasy, oraz odpow iednich instytucyj i osób w k ra ju i zagranicą,
b) w ydaw anie publikacyj w językach obcych przez w spółpracę w w ydaw aniu razem z in sty tu te m B ałtyckim kw artalnika w ję
zyku angielskim , oraz w ydaw anie „Bibljoteczki Śląskiej“ w ję
zykach obcych,
c) kontakt z instytucjam i krajow em i i zagranicznem i dla rozszerza
nia i pogłębiania znajom ości spraw śląskich,
d) urządzanie zebrań dyskusyjnych i odczytów publicznych, e) akcja odczytow a w ra d jo w zakresie spraw śląskich.
Z am iarem In sty tu tu Śląskiego jest stać się ośrodkiem inicjaty
wy i system atycznych badań w zakresie spraw śląskich, oraz źródłem akcji i nform acyjnej o spraw ach śląskich tak w kraju , jak zagranicą.
Wykaz cz ło n k ó w Instytutu Ś l ą s k i e g o (wg. stan u z dnia 1 lipca 1934 r.)
A. C z ło n k o w ie w s p i e r a j ą c y i. Z w ią zki sam orządow e.
1. M a g istrat m ia sta B ielska 2. M a g istrat m ia sta Cieszyna 3. M a g istra t m ia sta K atow ic 4. M a g istra t m ia sta Chorzowa 5. M a g istra t m ia sta Rybnika 6. Pow iatow y Zw iązek K om unalny
w Katow icach
7. Pow iatow y Związek K om unalny w P szczynie
8. Pow iatow y Zw iązek K om unalny w Rybniku
P ow iatow y Zw iązek K om unalny w Świętochłowicach
9 -
2. S to w a rzy szen ia społeczne.
1. R ada A dw okacka — K atow ice 2. S tow arzyszenie P olskich In ży
nierów G órniczych i H utniczych -— K atow ice
3. In sty tu c je gospodarcze
1. B ank G ospodarstw a K rajow ego, O ddział w K atow icach
2. B ank Polski, O ddział w K ato w i
cach
3. T ow arzystw o P rz y ja c ió ł N auk na ■ Śląsku — K atow ice
4. Zw iązek Obrony K resów Zachod
nich — Katow ice
3. Izb a H andlow a — K atow ice 4. Izb a Rzem ieślnicza — Katow ice 6. Śląska Izba R olnicza — K ato- 5. P aństw ow y B ank Rolny, O ddział w K atow icach
\. In sty tu c je p rzem ysłow e i handlowe.
i. B iuro Rozdzielcze Zjednoczonych 4.
Polskich W alcow ni Blachy Cynk. 5.
— K atow ice
B iuro S przedaży P olskich W a l- 6.
cowni R u r — K atow ice 7- D yrekcja K opalń Ks. D onners- 8.
m arcka ■—• Świętochłowice 2.
3 -
Godula — Chebzie
G órnośląskie Zjednoczone H u ty K rólew ska i L a u ra — K atow ice K atow icka S. A. — K atow ice L ignoza — K atow ice
P aństw ow a F ab ry k a Związków Azotow ych — Chorzów
Komunikat Instytutu Śląskiego w Katowicach nr. 7 5
9. P olska K onw encja W ęglow a •—
Katowice
10. Polskie K opalnie Skarbowe ■— Chorzów
11. Rudzkie Gwarectw o W ęglow e — Ruda
12. Rybnickie Gwarectwo W ęglowe
— Katow ice
13. Śląskie K opalnie i Cynkownie — Katow ice
14. S. A. Giesche — K atow ice 15. Syndykat P olskich H u t Żelaz
nych — K atow ice
16. The H enckel v. D onnersm arck ■—- Tarnow skie Góry
17. To w. „ S a tu rn “ — Sosnowiec 18. U n ja Polskiego P rzem yślu G ór
niczo-H utniczego — Katowice 19. W irek K opalnie, Sp. Akc. — N o
wa W ieś
20. Zakłady H ohenlohego — W ełno- wiec
21. Zjednoczenie Sprzedaży K w asu Siarkow ego — Katow ice
22. Związek Koksowni — K atow ice
B. C złonkow ie zwyczajni 1. Ks. Adam ski Stanisław , biskup
katowicki — Katowice
2. D r. A lberg M ichał, konsul H isz
pan j i — K atow ice
3. Inż. Buzek Brunon, dyrektor na
czelny — Świętochłowice
4. D yr. Chmielewski Czesław, poseł na S ejm Śląski — K atow ice 5. Chmielewski M ieczysław, adwokat
— K atow ice
6. D r. Cieszewski M a rja n , wicedy
rektor b iu ra Sejm u Śląskiego — Katowice
7. Inż. Ciszewski A leksander, gene
ralny dyrektor — M ichałkowice 8. D r. D ąbrow ski W łodzim ierz, po
seł na S ejm Śląski — Katow ice 9. D r. Dobrowolski T adeusz, dyrek
to r M uzeum Śląskiego — K ato
wice
10. D rozdow ski M a rja n , dyrektor Izby H andlow ej — Katowice r i . D r. D w orzański M a rja n , naczel
nik w ydziału samorządowego Śl.
U rz. W ojew . — Katow ice 12. D r. D zięgiel W ładysław , dyrektor
gim nazjum — Pszczyna
13. Inż. F a lte r A lfred, generalny dy
rektor -—- K atow ice
tą . Inż. Golde Feliks, dyrektor — Katowice
15. Inż. Górkiewicz E ugenjusz, dy
rektor — Chorzów
16. D r. G rażyński M ichał, wojew oda śląski — Katow ice
17. D r. H esek K arol, lekarz pow ia
towy •— Świętochłowice
18. D yr. Jarnutow ski S tefan, d yrek
tor B anku G ospodarstw a K ra jo wego — Katowice
19. D r. Ja ro sz Tadeusz, sta ro sta — Pszczyna
20. D r. K ocur Adam, prezydent m.
K atow ic — Katow ice
21. D r. K oczw ara M., wizyt. W ydz.
Ośw. Śl. U rz. W oj. — K atow ice 22. D r. K oczw arow a A. — K atow ice 23. K orol Józef, starosta — T arn o w
skie Góry
24. D r. K orow icz M arek, kierow nik U rzędu dla S praw M niejszości — Katow ice
25. D r. E. K ostka, nacz. wydz. prez.
Śl. U rz. W o j. — Katow ice 26. Senator Jan Kowalczyk, kom isarz
rządowy Izby H andlow ej — K a towice
27. D r. Kozłowska Aniela, doc. U . J.
— Katow ice
28. Inż. K ram sztyk Jerzy, dyrektor
— Katow ice
29. Inż. K rasnodębski S tefan, gene
ralny dyrektor — Katowice 30. D r. K udlicki S tanisław , dyrektor
Zw iązku O brony K resów Zacho
dnich — Katow ice
31. D r. K u jaw sk a M ar ja, posłanka na S ejm Śląski — K atow ice 32. D r. K upczynski T., naez. W ydz.
Ośw. SI. U rz. W oj. — K atow ice 33. D r. S tanisław K utrzeba, profesor
U. J., sek retarz generalny Pol.
Ak. Um. — K raków
34. Inż. K w iatkow ski E ugen ju sz, ge
neralny dyrektor — Chorzów 35. P ro f. St. L igoń — K atow ice 36. D r. L utm an Roman, dy rek to r In
stytutu Śląskiego — K atow ice 3 /. D r. M azurkiew icz F ranciszek,
n o ta rju sz — Katowice
38. Inż. M oraw ski Tom isław , gene
ralny d y rektor — K atow ice 39. M usioł Ludw ik, w izytator W ydz.
Ośw. Śl. Urz. W oj. — K atow ice 40. D r. N ow ak Ignacy, lekarz —
K rólew ska H uta
41. D r. O lszewicz W acław — S iem ia
nowice
42. P lackow ski Jan, sta ro sta — Cie
szyn
43. In ż. Popiel S tefan, prezes dyrek
cji poczt i telegr. — K atow ice 44. In ż. P rzybylski M arjan , g en e ral
ny dyrektor —' K atow ice
45. P rzybyła Ja n , naczelnik gm iny — Chropaczów
46. D r. P rz y b y ła W iktor, kom isarz rządu m. B ielska — Bielsko 47. Rum un E d w ard , red. nacz. „P o l
ski Z achodniej“ — K atow ice 48. D r. Saloni Tadeusz, w icew ojew o
da śląski — Katowice
49. D r. Sęczyk K arol, nacz. wydz.
zdrow ia publ. Śl. U rz. W oj. — K atow ice
50. Sołtys M., wizyt. W ydz. Ośw.
P ubl. Śl. U rz. W o j. — K atow ice 51. S p altenstein W incenty, prezydent
m. C horzow a — Chorzów 52. Inż. S tadnikiew icz Tadeusz, ge
neraln y dyrektor — Katow ice 53. D r. Tom asz Strzem bosz — K ato
wice
54. Inż. Surzycki S tanisław , gene
ralny dyrektor — Katow ice 55. S zaliński Tadeusz, staro sta —
Świętochłowice
56. D r. Szczepański A leksander, dy
rektor — K atow ice
57. In ż v S zefer Leopold, generalny dy rek to r — K atow ice
58. Ks. dr. Szram ek Em il, p rała t ■— K atow ice
59. Inż. W achow iak S tanisław , dy
rek to r — K atow ice
60. D r. W ilim ow ski M aksym iljan, lekarz — Katow ice
61. W itczak Józef, poseł na S ejm Śląski — K atow ice
62. W olny K onstanty, m arszałek S e j
mu Śląskiego — K atow ice 63. W yględa Jan, sta ro sta — Rybnik 64. D r. Zdanowski B runon, dyrektor
— K atow ice
65. D r. Żurow ski Józef, docent U. J.
— K raków
K atoivice, w lipcu 1934
U W A G A : Z ezw a la sią na dowolne korzystanie z kom unikatów In sty tu tu Śląskiego dla celów prasowych.
Tłoczono w Z ak ład a c h G ra fic z n y c h K . M ia rk i Sp. W yd. z o. p. w M ikołow ie
