Składka na ubezpieczenia społeczne

Składka na ubezpieczenia społeczne



Finansowanie metodą repartycyjną, Finansowanie metodą repartycyjną



ciągu roku należy zgromadzić tyle środków, aby pokryć całoroczne wydatki.



Źródłem finansowania świadczeń jest wówczas bieżąca składka, a tak

gromadzony fundusz ma charakter konsumpcyjny.



System repartycyjny jako narzędzie

redystrybucji międzypokoleniowej przeważa

w bazowych systemach emerytalnych.



Finansowanie metodą kapitałową Finansowanie metodą kapitałową

 zasada tzw. kapitalizacji składki i gromadzenia rezerw finansowych.

 Tak tworzony fundusz ma charakter inwestycyjny (kapitałowy).

 Działalność finansowa ubezpieczeń emerytalnych opiera się wówczas nie tylko na składkach, lecz także na dochodach od kapitału. Na wysokość

świadczeń ogromny wpływ mają wtedy dochody z nagromadzonych kapitałów i trafność ich

kalkulacji w perspektywie kilkudziesięcioletniej.

 Art. 4 pkt 2 USUS – wymienienie podmiotów będących płatnikami

 W ustawie definicja płatnika nie ma – mamy definicję ubezpieczonego.

 To kto jest płatnikiem, zależy od tytułu do ubezpieczenie społecznego ubezpieczonego (stosunek pracy, działalność gospodarcza etc.)

 Definicja z doktryny:

 osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do obliczenia pobrania i przekazania co miesiąc składki do ZUS- u, jak

również realizacji prawa do tzw. świadczeń

krótkoterminowych (pojęcie analogiczne do płatnika w OP).

 W przypadkach np. działalności gospodarczej płatnik i

ubezpieczony to ta sama osoba – dualizm sytuacji prawnej.

 W przypadku np. stosunku pracy płatnik nie tylko oblicza, pobiera i przekazuje składkę ale i ją współfinansuje lub finansuje całkowicie.

• Składka na ubezpieczenia społeczne jest to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, celowym,

odpłatnym i bezzwrotnym.

 Przymusowość oznacza, że należności z tytułu składek mogą być dochodzone w trybie właściwym do ściągania opłat publicznych i podatków.

 Celowość oznacza obowiązek przeznaczenia funduszy

pochodzących ze składek wyłącznie na wypłatę świadczeń.

 Rodzaje funduszy: Fundusz emerytalny, Otwarty Fundusz Emerytalny, Fundusz Rentowy, Fundusz Chorobowy i Fundusz Wypadkowy.

 Odpłatność zakłada związek miedzy obowiązkiem uiszczenia składek a prawem od świadczeń, którego realizacja następuje w razie zajścia przewidywanych

prawem zdarzeń. Jeśli zdarzenie nie zajdzie, składka nie podlega zwrotowi. Tej cechy nie ma składka emerytalna wnoszona do OFE.

Stopy procentowe składek wynoszą:



19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne,



8,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe,



2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,



od 0,40% do 8,12% podstawy

wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.

 Odstąpienie od stosowanej w ubezpieczeniach gospodarczych zasady proporcjonalności składki do rozmiarów indywidualnego ryzyka i oparcie wymiaru składki pracowniczej o tzw. składkę przeciętną.

 Wymiar składki przeciętnej był określany w rachunku

globalnym tak aby została zapewniona równowaga między

wpłacanymi składkami a wypłacanymi świadczeniami. Oparcie finansowania ubezpieczenia na konstrukcji składki przeciętnej oznaczał w istocie rzeczy przesunięcie i ponoszenie większych obciążeń z tytułu składki przez osoby młodsze, a przez to

mniej narażone na określone ryzyka.

 W rozwiązaniu tym wyraża się idea solidarności ogółu pracowników objętych ubezpieczeniem, zakładająca, że

wszyscy powinni w jednakowym stopniu przyczyniać się do tworzenia funduszu ubezpieczeniowego, choć ich wiek, stan zdrowia, czy stan rodzinny wskazują, że oni sami, lub ich

rodziny dopiero w odległej perspektywie czasowej znajdą się w sytuacji, gdy będą musieli korzystać z tego fundusz.

 Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty

miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, nie później niż:

 do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;

 do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów

budżetowych;

 do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.



Od 1 stycznia 2018 roku płatnicy

ZUS zlecają tylko jeden wspólny przelew obejmujący wszystkie należności z

tytułu składek ubezpieczeniowych.



Każdemu płatnikowi ZUS nadaje jego indywidualnego numeru rachunku.



Podzielona wpłata zostanie rozliczona na najstarsze zadłużenie na danym

ubezpieczeniu albo funduszu.



Biorąc pod uwagę różne kategorie ubezpieczonych, podstawy wymiaru składek dzieli się na cztery kategorie:

1)

faktyczny przychód w rozumieniu

przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)

przychód w kwocie zadeklarowanej przez ubezpieczonego;

3)

kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz

4)

kwotę kryterium dochodowego na osobę w rodzinie

(por. I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i

konstrukcje prawne, s. 58).

 Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach.

 W 2019 r. to kwota 142.950,00 zł

 15 grudnia 2017 roku parlamentarzyści przyjęli nowelizację ustawy o ubezpieczeniach społecznych. Ta przewiduje zniesienie limitu przychodu w opłacaniu składek ZUS w wysokości trzydziestokrotności wynagrodzenia. Zmiana miałaby wejść w życie od dnia 1 stycznia 2019 r.

 Prezydent RP w drodze kontroli prewencyjnej skierował jednak ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem kontroli zgodności z Konstytucją.

 Sprawa pod sygn. Kp 1/18 – rozprawa przed TK 30 października 2018 r.

 Wyrok TK z 14 listopada 2018 r., Kp 1/18

 W związku ze stwierdzonymi uchybieniami w trakcie prac nad zaskarżoną ustawą w Senacie Trybunał uznał zaskarżoną ustawę za niezgodną z art. 7 Konstytucji.

 Chodziło o spór co do quorum na posiedzeniu Senatu.

 Zaskarżona ustawa została przegłosowana uchwałą na 51.

posiedzeniu Senatu 7 grudnia 2017 r., podczas głosowania część obecnych na sali senatorów wyjęła z maszyny do głosowania swoje karty, przez co nie wzięła w nim udziału. Wedle stenogramu i dostarczonego Trybunałowi zapisu wideo z posiedzenia maszyna do głosowania zarejestrowała obecność jedynie 48 senatorów. Po zakończeniu obrad Senatu i przeprowadzonym głosowaniu Wicemarszałek Senatu zgłosiła brak kworum. Sekretarz Senatu dokonał ponownego policzenia obecnych senatorów.

 Płatnik zaprzestaje opłacania składek z powodu osiągnięcia przez ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym

kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki, zwanej dalej "kwotą ograniczenia", ogłoszonej w sposób określony w art. 19 ust. 10 ustawy, na podstawie:

 informacji uzyskanej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem", że kwota ograniczenia została osiągnięta;

 własnej dokumentacji płacowej.

 W przypadku gdy z dokumentacji płacowej płatnika wynika, że w danym miesiącu następuje przekroczenie kwoty

ograniczenia, płatnik oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od tej części podstawy wymiaru składek, która nie spowoduje

przekroczenia kwoty ograniczenia.

 Zakład zwraca składki obliczone i przekazane od nadwyżki ponad kwotę ograniczenia w terminie 30 dni od złożenia przez płatnika składek deklaracji rozliczeniowych korygujących i imiennych raportów miesięcznych korygujących, złożonych w związku z przekroczeniem kwoty ograniczenia.

 Po otrzymaniu zwrotu nadwyżki płatnik zobowiązany jest niezwłocznie zwrócić ubezpieczonemu finansowaną przez niego część składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

 Maksymalna podstawa wymiaru składek w 2020 r.

 Ustawa budżetowa przewiduje zniesienie limitu maksymalnej podstawy wymiaru składki.

 Konieczna jest jednak zmiana ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

 Zniesienie maksymalnej podstawy wymiaru składki spowoduje obowiązek odprowadzenia składki od całości przychodu uzyskanego w danym roku.

 Planuje się, że zwiększy to wartość składek w funduszu o 5,1 miliarda złotych.

 Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez

Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek, z

zastrzeżeniem ust. 6c, 8 i 8d.

 Po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, płatnik składek może złożyć wniosek o ich zwrot.

 Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, o którym mowa w ust. 6c.

 Nienależnie opłacone składki ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia:

1) otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6b;

2) opłacenia składek, w przypadku braku zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6b.



W przypadku większości

ubezpieczonych podstawę wymiaru

składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi faktyczny przychód uzyskiwany przez ubezpieczonego.



przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób

fizycznych z tytułu: zatrudnienia w

ramach stosunku pracy.



W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie

wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy

agencyjnej, umowy zlecenia lub innej

umowy o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

się przepisy dotyczące zlecenia albo

umowy o dzieło.

Z przepisu tego wynika, że w odniesieniu do

pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy

cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się" w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Wniosek

powyższy nie budzi wątpliwości w przypadku

pracownika, z którym sam pracodawca zawarł umowę cywilnoprawną, jednak – zdaniem SN – takie

rozwiązanie wydaje się również uzasadnione w

sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy.

Obowiązki płatnika powinny bowiem obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy.

Należy też wziąć pod uwagę, że wskazanej w art. 18 ust.

1a operacji uwzględnienia w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy cywilnoprawnej nie jest w stanie wykonać osoba trzecia, będąca zamawiającym (zlecającym) w umowie cywilnoprawnej zawartej z pracownikiem, która może nawet nie wiedzieć, że zleceniobiorca (przyjmujący zamówienie) jest pracownikiem podmiotu, dla którego świadczy usługi w ramach własnej umowy.

Prezentowane są zarówno poglądy przemawiające za niemożnością zsumowania wynagrodzenia z umowy o pracę z wynagrodzeniem z umowy cywilnoprawnej, jeśli jej stroną nie jest pracodawca i to on nie wypłaca z tego tytułu wynagrodzenia (por. I.

Jędrasik-Jankowska, Konstrukcja uznania za pracownika, s. 24–26 oraz Z. Kubot, Definicja płatnika składek, s. 14), jak i przemawiające za zsumowaniem wynagrodzeń otrzymywanych z tytułu obydwu umów i opłaceniem składek od całości przychodu przez pracodawcę (por. P. Prusinowski, Obowiązek zapłaty składek, s. 293–294).

Należy wskazać, że istnieje możliwość rozwiązania problemów praktycznych z ustaleniem kwoty osiąganego przez pracownika wynagrodzenia z tytułu umowy zawartej z podmiotem trzecim, na co zwrócił już uwagę P. Prusinowski, wskazując, że pracodawcę i podmiot trzeci wiąże więź zobowiązaniowa, na podstawie której są świadczone usługi, a zatem w umowie będącej jej podstawą można zawrzeć postanowienia dotyczące przepływu informacji o przychodzie pracownika z tytułu umów cywilnoprawnych (pogląd ten podzielił także SN w wyr. z 18.10.2011 r., III UK 22/11, OSNP 2012, Nr 21–

22, poz. 266).

SN przyjął, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy § 2 Rozporządzenia o podstawie wymiaru składek nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest w raporcie za ten miesiąc, w którym zostało wypłacone, i wówczas staje się podstawą wymiaru składek (art. 18 ust.

1 SysUbSpołU w zw. z art. 11 ust. 1 PDOFizU).

 niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

 Uchwała 7 sędziów (I UZP 5/09, OSNP 2010, Nr 5–6, poz. 71)

 Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne są fizycznie otrzymane (wypłacone) środki pieniężne, albo też takie środki postawione do dyspozycji pracownika (a więc środki pieniężne wypłacone, ale z przyczyn leżących po stronie pracownika niepobrane przez niego, a więc należność przekazana do dyspozycji pracownika jako prawnie mu przysługująca). Nie jest więc prawnie możliwe uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek należności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód powstaje bowiem dopiero w momencie rzeczywistego otrzymania lub postawienia go do dyspozycji pracownika.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe

 Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody np.:

 nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują

pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,

 odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę

 wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia

 ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością

pracownika

 diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach

Co z należnościami wypłacanymi pracownikowi delegowanemu do świadczenia pracy w innym kraju?

np. ryczałtów związanych z zakwaterowaniem czy bonów lub świadczeń pieniężnych na wyżywienie.

 Status pracowników wysłanych znajduje odzwierciedlenie w ustaleniu składników wynagrodzenia mających uzupełniać wynagrodzenie za wykonaną pracę, ze względu na to, że ich sytuacja generuje wyższe niż zwykle wydatki na utrzymanie, choć wykazuje tylko podobieństwo do przebywania w podróży służbowej.

 Pracownicy zatrudnieni za granicą u polskiego pracodawcy nie odbywają podróży służbowej, wobec czego prawodawca wskazał wyraźnie, że osobom wysłanym do takiej pracy nie są wypłacane diety, lecz chodzi o ich równowartość w ramach wynagrodzeń, które - wzorem diety - uwzględniają sytuację faktyczną związaną ze świadczeniem pracy poza stałym miejscem zamieszkania.

 Zastosowana została i w tym przypadku ulga w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, zbliżona do ulgi uzyskiwanej przez przebywającego w podróży służbowej, tak że obowiązek składkowy nie obejmuje wynagrodzenia do kwoty równowartości diety.

 Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody:

 część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w

sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób

stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy,

 W związku z tym ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wymaga pominięcia wyłącznie równowartości diet, lecz już nie ryczałtów za noclegi. Przychód z tytułu ponoszenia przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracowników za granicą stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

 Przychód w zadeklarowanej przez ubezpieczonego kwocie będzie stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku kategorii ubezpieczonych (art. 18 ust. 7 i 8 USUS):



osób podlegających dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym



osób prowadzących pozarolniczą

działalność i z nimi współpracujących



W wyjątkowych okolicznościach także

osoby świadczące „pracę” na podstawie

umów cywilnoprawnych

 Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe zleceniobiorców, stanowi przychód – w rozumieniu przepisów o podatku

dochodowym od osób fizycznych – osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej

wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

 Jeżeli odpłatność za wykonanie umowy została

ustalona w innej formie, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi

zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia.



Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi

współpracujące.



Dla tej kategorii ubezpieczonych kwota zadeklarowana nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego

wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.



W roku 2018 r. – 2 665,80 zł



Zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z 21

kwietnia 2010 r. (II UZP 1/10, OSNP 2010, Nr 21–22, poz. 267) -



ZUS nie jest uprawniony do

kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą

działalność jako podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści

się ona w granicach określonych ustawą o

systemie ubezpieczeń społecznych.



Ulga z art. 18a USUS



komentowany przepis dotyczy jedynie osób prowadzących pozarolniczą

działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych

(art. 8 ust. 6 pkt 1 USUS), a nie wszystkich ubezpieczonych

prowadzących pozarolniczą działalność.

 Preferencyjne zasady ustalania

podstawy wymiaru składek nie mają zastosowania do osób

współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą

działalność gospodarczą, gdyż osoby współpracujące nie zostały

wymienione w art. 18a USUS

Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

1)prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

2)wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.



zwrot "wykonywały w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej" z art. 18a ust. 2 pkt 2 USOS należy odnieść do czynności zatrudnienia (obowiązków) powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy,



a nie do wszystkich czynności, jakie pracownik

może wykonywać, np. z racji posiadanych

przez niego kwalifikacji, bądź też do działań o

takim samym lub podobnym charakterze



Art. 18a USUS



W 2018 r. nie niższa niż 630 zł (minimalne

wynagrodzenie w 2018 r. to 2100 zł).

 Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

 Art. 18. 1. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

 2. Przedsiębiorca może zrezygnować z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.

 Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może zrezygnować z uprawnienia, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, przez zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36. W takim przypadku okres 24 miesięcy

kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami.

 Objęcie ubezpieczeniami następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.

 Przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od

dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36.



W przypadku, gdy powstanie lub ustanie obowiązku ubezpieczeń emerytalnych i

rentowych nastąpiło w trakcie miesiąca, a przepisy przewidują najniższą podstawę

wymiaru składek z danego tytułu ubezpieczenia (np. art. 18 ust. 7 USUS – 60%)



kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w danym miesiącu i następnie mnożąc przez

liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (art. 18 ust.

9 USUS).



Zmniejszenie najniższej podstawy składek nastąpi również w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust.

10 USUS).



Pamiętaj! Termin opłaty składki za dany

miesiąc. Niezdolność do pracy trwająca np.

od 5 do 14 danego miesiąca.



Wyrok SN z 20 września 2017 r., I UK 341/16



Możliwość zmniejszenia proporcjonalnie

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach określonych w art. 18 ust. 10 w związku z art. 18 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.

U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.), mają tylko osoby deklarujące najniższą podstawę

wymiaru składek. 　



Świadczenia wypłacane w naturze wliczane do przychodu (niewyłączone zgodnie z

rozporządzaniem)



Zasady ustalania świadczeń otrzymywanych od pracodawcy w naturze zależą od ich rodzaju.



Jeśli są to rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy, to ich

wartość ustala się według cen stosowanych

wobec innych odbiorców niż pracownicy. Jeśli są

to rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę,

to ich wartość ustala się według cen ich zakupu.

 Uchwała SN z 27 kwietnia 2005, II UZP 2/05

 W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137 poz. 887 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k. c.).

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2017 r., P 9/15

Art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 41 ust. 12 i 13, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 86 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie, w jakim stanowi podstawę ustalania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych innej − niż wynikająca z umowy o pracę − wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2017 r., P 9/15

Mogłoby się wydawać, że pracodawca może wynagradzać pracownika również znacząco ponad realną wartość świadczonej pracy, a instytucje państwa (w tym ZUS) nie powinny kwestionować zawartych umów o pracę ponieważ tym samym ingerują w relacje stron stosunku pracy i ograniczają swobodę kontraktowania. Tak jednak nie jest, ponieważ – jak już wspomniano − wysokość wynagrodzenia wprost determinuje wysokość świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, finansowanych ze środków publicznych. To z tego właśnie powodu, analiza postanowień umów o pracę musi uwzględniać również interes publiczny i dlatego wątpliwości w powyższej kwestii rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. akt II UZP 2/05.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2017 r., P 9/15

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w świetle Konstytucji, wysokość wynagrodzenia umownego, rzutującego na podstawę wymiaru składek, może i powinna podlegać weryfikacji z uwagi na wskazany wyżej publicznoprawny charakter stosunku ubezpieczeniowego. Dziać się tak powinno wówczas, gdy ogół okoliczności wskazuje na nieważność umowy o pracę w części dotyczącej wynagrodzenia, bo nie spełnia ono wymogów art. 78 § 1 k.p., a więc nie odzwierciedla jakości, ilości i rodzaju wykonanej pracy. W takiej sytuacji ZUS może zastosować – w swej istocie nadzwyczajny – tryb ustalenia podstawy wymiaru składek. Taka regulacja ustawowa nie godzi w standardy konstytucyjne. Nie budzi bowiem wątpliwości interes prawny państwa, w tym wypadku reprezentowanego przez ZUS, w zapobieżeniu różnorakim próbom wyłudzenia świadczeń nienależnych albo zawyżonych i stąd – akceptowane przez sądy – powoływanie się na pozorność niektórych umów o pracę.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2017 r., P 9/15

Samo opłacenie składki w określonej wysokości nie tworzy automatycznie po stronie pracownika ani prawa podmiotowego do otrzymania zasiłku chorobowego (albo macierzyńskiego) w określonej wysokości, ani nawet ekspektatywy maksymalnie ukształtowanej.

Gdyby było inaczej, ustawodawca nie umożliwiłby, choćby, składania dokumentów korygujących, bo uiszczenie składki w określonej wysokości zamykałoby definitywnie sprawę.

Nie ulega wątpliwości, że – ze względu na treść przesyłanych przez płatników składek raportów − ZUS nie ma możliwości dokonania weryfikacji ekwiwalentności wynagrodzenia umownego na etapie inkasowania składki. Ustalenie wszystkich niezbędnych danych możliwe jest dopiero w ramach postępowania wyjaśniającego, toczącego się z udziałem ubezpieczonego pracownika i płatnika składek.

Pytania do rozważanie:

1)

Jeśli ZUS kwestionuje wysokość podstawy wymiaru, to jaką wysokość ma przyjąć za właściwą?

2)

Na kim spoczywa ciężar dowodu, co do realnej wysokości wynagrodzenia?

3)

Czy ZUS może z góry zakładać, że podstawa

wymiaru składki do minimalne wynagrodzenie

za prace?



Odsetki za zwłokę - Odsetki od nieopłaconych w terminie składek należne są na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.



Dodatkowa opłata - możliwość wymierzenia płatnikowi dodatkowej opłaty w wysokości do 100% nieopłaconych składek.



Odpowiedzialność wykroczeniowa płatnika składek - art. 98 ust. 1 pkt 1a USUS

 nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie

 znamiona wykroczenia z art. 98 ust. 1 pkt 1a USUS wypełnia tylko całkowite zaniechanie

odprowadzenia składki w wyznaczonym terminie.

 Aby uniknąć odpowiedzialności, wystarczy zatem uiścić część należności – ważne jest tylko

zachowanie wymaganego prawem terminu

 Racjonalne byłoby przyjęcie, że pojęcie "opłacanie składek" ustawodawca utożsamia z uiszczeniem ich w pełnej, należnej organowi rentowemu,

wysokości. Natomiast uiszczenie jakiejś innej kwoty (niższej niż składka należna za dany okres) nie jest równoznaczne z opłaceniem składki.



Odpowiedzialność karna płatnika składek

 Możliwe kwalifikacje prawne:

 Nieopłacenie składek na ubezpieczenie społeczne może w niektórych wypadkach wiązać się również z odpowiedzialnością karną z tytułu przewłaszczenia mienia (art. 284 § 2 KK) lub kradzieży (art. 278 KK).

 Dotyczy to przypadków, gdy płatnik składek będący pracodawcą nie opłaca części składek pobranej (potrąconej) z wynagrodzenia

pracownika, dysponując inaczej "nieswoimi"

środkami.

 W razie wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie dotyczące nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości postępowania o wymierzenie

dodatkowej opłaty płatnikowi składek będącemu osobą fizyczną za ten sam czyn nie wszczyna się, a wszczęte

zawiesza się do dnia zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie.

 W razie prawomocnego skazania płatnika będącego osobą fizyczną za przestępstwo lub wykroczenie polegające na

nieopłaceniu składek lub opłaceniu ich w zaniżonej wysokości:

1) wszczęte postępowanie o wymierzenie dodatkowej opłaty za ten sam czyn umarza się z urzędu;

2) decyzję o wymierzeniu dodatkowej opłaty za ten sam czyn uchyla się z urzędu, a pobraną opłatę zwraca się, niezwłocznie wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego od dnia pobrania dodatkowej opłaty.



Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości z tytułu składek



Art. 31 USUS odsyła do konkretnych

przepisów Ordynacji podatkowej, w tym do odpowiedzialności osób trzecich za

zaległości podatkowe.



Dział III Rozdział 15 ustawy – Ordynacja

podatkowa

 Ordynacja podatkowa do kręgu podmiotów odpowiedzialnych za zobowiązania podatnika jako "osoba trzecia" zalicza m.in.:

1) rozwiedzionego małżonka podatnika (art. 110),

2) członka rodziny podatnika (art. 111),

3) nabywcę przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz nabywcę składników majątku związanego z prowadzoną

działalnością gospodarczą (art. 112),

4) firmanta (art. 113),

5) wspólników i byłych wspólników spółki cywilnej, jawnej,

partnerskiej oraz komplementariuszy spółki komandytowej albo komandytowo -akcyjnej niebędących akcjonariuszami (art. 115),

6) członków zarządu spółki z o.o., spółki z o.o. w organizacji, spółki akcyjnej i spółki akcyjnej w organizacji (art. 116),

7) członków organów zarządzających innych osób prawnych,

8) osoby prawne powstałe w wyniku podziału osoby prawnej (art.

117).

 Art. 116 OP

  Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji

odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2016 r.

poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

 Art. 116 OP

 § 2. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności

upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat

wymagalne, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 5-6 USUS

 5. Nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek

zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być

egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

 5b. Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do

wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia

postępowania egzekucyjnego.

 5c. Bieg terminu przedawnienia przerywa

ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.

 5d. Przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności o odpowiedzialności

osoby trzeciej

osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku

po upływie 5 lat, licząc od końca roku

kalendarzowego, w którym decyzja została wydana kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.

 Odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty - art. 29 USUS

 Umorzenie należności z tytułu

składek - art. 28 USUS