• Nie Znaleziono Wyników

Ostdeutsches Athenäum, 1854, No 11

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Ostdeutsches Athenäum, 1854, No 11"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

8$ei& lntt ber 9leuen { O b e rle itu n g

für Sunft, S ö i f f r n f ^ u f t unb l i t e r a t u r .

3 8 r * $ ( a i i , | « J ö c i t a g c

S o n n t a g , ben 1 2 .2 J iä tj 1 8 54 . ^ * jtt N r . 121 b e t N e u e n £>ber=,3tg.

N a tio n a litä t^ Ä r ie g , S tie b e n , H u m a n itä t.

„ 3 « ß u k n f t fan n eine S tation niefct b ab u td ), baß |te bie © te n je n ißrc6@ cbiet5 außbepnt, gcebrt u n b m ächtig fein, fonbern baburd), baß (te ji<h a n bie © p ip e hochber«

jig et 3 b een lieQt u n b überall bet .jßert"

fdjaft beß Äecptß unb b et © ereeßtigteit ben © ie g yerftßafft."

8 o u i ß N a p o l e o n .

I.

D e r SLRenfd) toirb unter einer gem iffenSufam m enftim « m u n g natürlicher unb fittlidper ©erpältniffe geboren.

U nter bem © influß biefer © erpältniffe enttoicteln fid) feine W a g e n ju D e m , trab fic eben unter folcpen unb feinen anbern U m ftä n bcn toerben tonnen.

H ocp lan b, J ieflanb , © er g la n b , S l r o m la n b , ©Zee«

reßnacpbarfdjaft, Srocfniß unb N ä ffe , H ip e unb Ä älte,

3apreßjciten, grud)tbarfeit, SfSflanjen« un b (Spierlcben

— mit jw ei ©Sorten: H i m t n e l f t r i c p unb © o b e n « b e fd) a f f e n t) c i t finb bie natürlichen (Brunblagen, a u f benen bie S t ä m m e unb © B lfer ju ihren berfd)ie«

benen © efta ltu n g cn fich entroicfeln. © o b e n unb .ftlima erzeugen einen ©ienfcpenfd)lag beftimmter, ihnen entfpreepenber Slrt. D iefer, inbem er bie feiner N a tu rh eim a t angemeffctie Scbenßweife naturnotpwen«

big führt, artet [ich jener im m er mehr an. Stber er artet f i c auch f id ) an, inbem er in einer ihr ange«

meffenen S p ä lig f e it a u f fie cinroirft. © r ift fo nicht mehr allein n a t u r b e f t i m m t e ß ©Scfcn,_ fonbern er w irft b e f t i m m e n b a u f bie N a t u r jurücf. (Damit finb bie A n fä n g e ber Ä u l t u r gegeben; inbem er ben © o b e n tultibirt, fultibirt er fich fclbft. (Denn ber burd) ihn beränberte N a tu rb o b c n wirft mit einer größeren S u m m e bermannigfachter beftimmenber (Bin«

flüffe toieberum auch a u f i h n jurücf, unb fo eniroit«

feit fich in einem ftetß waepfenben ©Sccpfelfpiel beb S e f t im m e n ß unb © eftim m tw erbenß bie ßuiltur bon S t u f e ju S t u f e : ber ©Zenfcp unb feine ©rbe berän«

b e m fich- Slug bem rein naturtoücpftgcn S t a m m e « « t p u m erhob fich bag © o l f g t h u m . g a ß t fich ber

© eift eineg © oifß tpum ß in beffen einzelnen ßnbibi«

buen mit © ew u ß tfe in fclbft, hoben bie g n b ib ib u e n eineg © o lf g ein ©Siffen bon ihrer fulturgcfcpicptlicp getragenen g u f a m m e n g e p ß n g f e it g ew onnen, fo erftieg eg ben © t a b einer N a t i o n , un b bie Jtulturftufc ber N a t i o n a l i t ä t .

(Dieb ift, unferg ©raeptenß, ber einjig burchgrei«

fenb richtige S e g r if f beg S erh ä ltn iffeg unb Unter«

fcpiebß jwifepen „ © o l f “ unb „ N a t io n " .

3 c fdjärfer bie ju © r u n b e liegenben N a tu r b e fiim m theiten ausg ep rä g t waren, tim fo fepärfer, bon ben anbern abmeidjenber, inbioibueller wirb fich ein

© o lf g t h u m hetougbiloen müffen. (Die g n b i b i b u e n h ab en aud ber S u m m e ber © ntwicfelungäbebingun«

qen biejenigen ju Ihrer S a f i g , welche fie junäepft u m g e b e n ; ebenfo bie © o l f e r a u g ber S u m m e aller N a tu rm o m e n te biejenigen ihreß ©Sopnplapeß.

© g ift g a n j unb gar fein © ernu nftgrunb borhan«

ben, w eßw eg en bieß n a t ü r l i c h e © rgebniß u n b e r « n ü n f t i g l unb fomit a n j u f e i n b e n fein feilte, ©ß ift g a n j unb gar fein vernünftiger © ru n b borhanben, Wcßßalb c in e ' S n b i b i b u a l i t ä t bie a n b e r e infommo«

biren, ibeßpalb eine, w en n fic bon ber anbern nicht in fom m obirt wirb, biefe befepben feilte. (Die ©ßti m od triiifen S p ra n , bie 3 tatien er ©Sein; bie Äamtfcpa«

baten fahren mit H u n b en , bie S p a n i e r mit ©faul«

efcln. 3 e b e m baß S e i n e ^

©0 ift auß ber Naturgcfcpicple befannt, baß bie weißen © ta u fe bon ben grauen berfclgt unb lobtge«

biffen werben. ©ß ift befannt, baß unfere ehem alige H a ußra tte, ein Spicrcpcn bon mehr Siebenßw ütbig«

feit un b Sl'nmutp, alß bie jept Äeller unb K a n ä le be«

bßlfernbe fcpraupgelbe ©Sanberratic, bon ber Septcrcn a u ß ihrer A e lm a l meggebiffen Worben ift. © ß ift fpridiwßrtlich bie ©rbfcinbfdjaft jwifepen ben (nach ibret S t e l l u n g in ber beftialen Hierarchie cinanber gar nicht fo entfernten) H tin ben unb fiapen. ©ine jtr ä p e j w a r paeft ber anbern bie Singen niept auß;

b a § fo m m t bon ber S ta m m v e iw a n b tfcp a ft. gw ifepen ftr ä p e n unb © u len aber ift ewige g e p b e trop beß ew ig en beutfd)en Sanbfriebenß bon 1 4 9 5 . (Dag ift tpieiifcßet N a c e n ß a ß ,

(Der N a c t n « u n b S 6l f e r * H a ß ber © t e n f e p e n fiept g a n j a u f ber S t u f e biefer S e ftia litä t.

© t a n pat berfuept, ben ©tenfepen für ein »ber«

nunftfäpigeß« ©Sefen a ußjugeben. ©Senn ipm fo w äre, m üßte er, feilte m a n m einen, naepgerabe ein»

m a l b a ju g elan gen , borncpmlicp i n b e n © e ^ i e p u n » g e n j u m © f e n f e p e n auß ber © r u ta litä t fiep erpe«

benb feine © ern u n flfä p ig feit ju wirflicper S e r n ü n flig « feit j u cntwicfeln. © t a n merft aber juft a n biefer S t e l l e w e n ig bab on. ©Senn baß © r o t tpeuer toirb ober bie © polera perrfept, ober fonft ein beliebiger

© r u n b beß © fiß bepagenß w altet — ba n n toirft ir»

genb eine große N a t i o n ben 3 “ b e n bie g e n ftc r ein.

D ß m a n li fepneioen, w e n n fie fönnen, ben © ia u r n bie Ä ßpfe ab trop beß Hottifcperifg bon © ü lp a n e p , unb bie © toßfotoitcr peften fid) ein jfreitj auf, u m mit beffen u n b beß heiligen Sa ja r e ff H Ü fe bie Sü rfen«

punbe tobtjufeptagen. (Daß gefepiept jtoar bloß »beß

© la u b e n ß w e g e n » ; 3 e n e w o lle n (Diefe ju m © ara«

bieß, (Diefe 3 m e ;ur »ortpobogen Äird)e» herüber«

fcpmeicpeln. tparabieß unb H a lbm enb aber u n b bie ortpoboge Äircpe fo m m t bem peil. Sajareff finb t u t « t u r b i f t o t i f c p o o l f g t p ü m l i c p e © t o m e n t e . D ie Ita lie n e r erbold)en bie Sebeßcpi, bie S l a b e n paffen bie Njem ci. D i e © pinefen paben niept bergeffen, baß ber „ S o p n beß H t m m cl0a ein S ia ntfcpu ift. S o g a r im freien Slmerifa bilben bie N a tib cß eine Slrt © u n b ber weißen © tä u fe gegen bie eintoanbetnben grauen.

D i e aufgeftärten änfiepten weißer © f la n j e t über fepwarje ©tenfepen finb lä n g ft bor ber £)nfel«2om»

Sileratur befannt getoefen. 3 “ Deutfcplanb p a t m a n einm al bie g r a n j o f e n gepaßt. D a m a l ß patte m a n Necpt m it folcpem H a ß . © t a n pat überhaupt immer Necpt bam it, w e n n er fiep g e g en eine bie freie, na«

türlicpe, fulturlicpc unb fitiliepe bolfßtpümlicpe ©nt«

wicfelung unterbrüefenbe © eto a lt rieptet; a lß b a n n gept er aber eben niept a u f bie Stace, a u f baß © o lf , fon»

b e m a u f beren 3mP crtinenj; er erlifept m it biefer;

er läßt jeber anbern © olfßtpüm licpfeit i p r Necpt, ja er pinbert niept ipre © in w ir fu n g , wofern biefe eine f r e i e ift. D ie jen ig e n beifpielßweife, welcpc peut noep baß © if t beß gra n jo fen p a ffeß in iprem © u f e n foepen unb 81 ließ, w aß franjöftfcp ift, ebenbeßmegen für pöl«

lifcp erfiären, ftepen a u f ber S t u f e beß H u l,b« unb Äapenpaffcß, erm angeln ber p u m a n e n ©igenfepaft beß bollen ©ernunftgebrauepeß unb gepören fomit unter baß Sluge beß 3 r« n a r j ie 0 . D e n ©ölfer« un b Nacen«

paß,| biefcß ©rbftücf ber beften g a ü ß nu r leife feptummernben 2pierpcit im ©tenfepen, ju irgenbtocl»

epen politifepen g w e e fe n w adjrufcn — ift lauter g r e b e l , ticiber liegen 3 p a tfa d )e n alß © eifp ie lc für all baß in © ten ge bor. S i e füpren und a u f ben S a p jurücf, baß bie ©tenfepen nod) w e n ig S e w e i f e für ipre „© ernu nftfäpigfeit" in Piefen S t ü c f e n abge«

legt paben.

III.

D i e Slnfänge ber ©olfergefcpicpte finb gefüllt mit Sdjrecfen, unb mit B l u t gefärbt. U n g ep cu re H or’

ben braepen auf, w arfen fid) a u f anbereß © eb iet, ber tilgten bie © inw opner, maepten, w a ß ja üb rig blieb, j u S f l a b c n . Sin ben © r e n je n b o n © o l f ju © o lf, bon S t a m m ju S t a m m wütpete fortwährender ©er«

nieptungßfam pf. © in e fannibalifepe © erjeprungßfuept ftacpelte bie S ß p n c oft eineß un b beffelbcn (tfanbeß, w ie noep peut bie 3 'ifu la n e r ber S ü o f e e , bie 3nbia- nerftämm e gegen cinanber. © o n welcher ©rbittcrung fcpwoüen bie 3 u b e n a u f g e g en alle N a cpb a rn , fie, bie a uß erw äp lten Sllleinfeliggemacpten!

Stiegt etwa b it ©rfepeinung beß S t a m m « , © olf«

u n b Nacen«H<tffe6 in ber menfcplicpen N a t u r notp«

w e n b ig g eg rü n b et? N e in , fie ift erft ein © r o b u f t ber fcptcipten, ntebrigen S e i t e n ber © tenfepennatur unb bet © ornirtpeit, ein g e u g n i ß für bie bon ber

© e r n u n ft noep niept bew ä ltig te Jpicrpeit im ©ten«

fd)cn. 3tne überflutpenben H 0Ibcn berließcn ipren peimifepen © o b e n , Weil er iprem urfprünglicpen ober iprem burep Octlocfenbe N ad)ricpt auß ber g e r n e auf«

geftacpelten © eb ürfniß nidjt mepr genügte; fie fann«

ten niept U rbarm acpung.nicpt b ie g in ß a u f g in ß f t e ig c r n b c

© ultur, fonbern jo g e n gierig erobern, b. p. rauben unb piünbcrn, ftatt ju erwerben. ©Saß ipnen ben neuen ©eftp I ftteitig rnaepte, perniepteten fit burep geuer unb Scproert,

g a n j Wie bie bigotten S ß p n e gb erien ß ben ame«

rifanifepen U rein w o hn ern fein H a a r gefrüm m t paben w ü rb en , w en n biefe ipnen freiwillig ipre S t p ä p e geopfert unb überbieß jeben © fo rg e n aufß neue Hirn»

mel unb © roe «in einen © o lb f lu m p e n berwanbelt palten. Sßic dtßter um ipre jtnoepen, fo paberten juerft bie H ir*en, gifeper unb g ä g e r u m SBcibe«

pläpe, u m w eg g efa n g en e, toeggefcpoffcnc © eu tc, bebor biefer H o # ber Jfonfurrettj, biefe w a iburfprünglidje N e a f t io n ber © ribilegien bcrgn ügtp eit gegen bie natur*

toücpfige © ew erbefreipeit, in ben H a ß bon S t a m m gegen S t a m m felbcr ü b er g in g , ber bann auep opn e bie urfprünglicpe Urfacpc entbrannte w ie ber g o r n beß S t i e r ß beim Slnblicf eineß frieblicpen rotpen Negenfcpirm ß. 3a bei ben 3uben w a r in ber S p a t ber H a ß gegen bie »Heibett« bewußte ober inftinftibe Sßolitif; benn bie g b e e ber „Sluß*

erw ä p ltp e it“, toelcper er entfprang, w a r ber © r u n b - ju g iprer © o litif.

S o bie © ß lfe r ber © o rje it un b nieberer ©ultur«

ftufen. D e r trop atleß S S a p n ß unerbittliche g o r t*

fepritt, ber fiep faft wiber ©Sillen ber ©tenfepen a n ben ©tenfepen felber bollbringt, leprte fie, baß eß bequemer unb juträglicper fei, bie ©ebiete abjugren«

;en un b bie abgegrenjten ju refpeftiren; außjutau*

fepen, ftatt ju b e r w ü fte n ; H a u b e ! j u treiben, ftatt j u fteplen; © Saaren j u © ta rfle ju tragen, flatt feinen Ä o p f . D i e © erlilgungßfd)läd)tereien feierten feine große S te ffc mepr, fonbern fparten fiep a u f alß aparte g e f t t a g b e r g n ü g u n g e n entfeffclter ö a n b e n , un b bie Ä u n ft beß H a u ta b jie p e n ß blieb baß flaffifcpe ©igen»

tpum allein ber U r w ä lb le r. ©Sie fiept eß n u n m it ben © u l t u r b ß l t e r n ?

(Scpluß folgt.)

® e r g e f if ^ iln t u S a n b et © o lb fü fie . D e r N e g e r , um geben bon feiner g e w a ltig e n N a tu r , ift a u f ben © t a u b e n geralpen a n eine m ätplige, über«

natürliche, alle gefepaffenen D i n g e burepbringenbe @e«

m alt, welcpe jeboep u n tpätig ift, un b fiep u m bie Sin«

gclegenpeiten ber © t e i # e n niept fümmert, biß ber

©tenfep burep einen Slct beß © la u b e n ß unb ber ©er«

eprung biefe © tad)t in einem befonbern © eg e n fia n b e fe ir t, ipre Slufmerffamfeit geweeft unb ipre D ie n fie erfauft pat, fo baß fie benüpt toerben tßnnen ju einem S e g e n ober einem g l u d ; e . D e r N e g e r iji in feiner Slrt b o n © er ep ru n g ftetß burep manepe g w e i f e l un b B e fü r ch tu n g e n geleitet, benn er pat feine © em ißpeit über bie g o r m feiner © er ep ru n g un b bie feinen © ß p e n angenepm ften ©ebräuepe, baper bie © la n n ig fa ltig fe it feiner © erep ru n g ß b ejeu g u n g en , feine g w e if e l über ipre

©Sirffamfeit unb ben © in flu ß ber getifepm änner, welcpe häu figen unb bertrauten © erfepr mit biefer übernatürlichen ©faept j u p a b en borgeben. 3pre ©e»

w a it über bie © cm ü tp e r berer, bie unter iprem ©in«

fluß ftepen, ift unbegrenjt, benn ba ber © la u b e ber un jä p lig en ©ereprer biefer ©taept einen lo c a l n S i p anmieß, un b ba, w ie fie meinen, ipre © eb ete unb D p fe r eine © rfü llu n g iprer © e r la n g e n erfauft paben, fo gept naep bem ©Sillen ber © ittenb en eine enblofe

© fa n n ig fa ltig fc it bon © m a n a tio n e n bon biefen © ß p e n auß, welcpc burep einen Slct ber © erep ru ng j u m ge*

meipten Slufentpalt einer Icbenben benfenben © la c p t gew orben finb; baper bie berworrene g u rep t in bem

© eifte ber getifepanbeter, fit möchten in irgenb einem Slugenblicf auß unglücflicpem g u f a l l ober U n w iffen p eit ober in g o l g e befonbercr a n einen © ß p en gerichteter

© eb ete baß unfclige g i e l ber Singriffe biefer unjicpt*

baren ©Sefen werben. D a p e r bie N otp to en b ig teit b o n entgegenwirfenben © erem onien unb g a u b cr m itteln , u m fiep gegen folcpe Singriffe j u fepüpen ober fie j u bereitein.

N a d ) biefer allgem einen Slnficpt w ollen Wir b e m Befer cinigcß über bie Bebenßgew opnpeiten beß N e g e rß borfüpren, benn w ir fßn nen pier feinen S d j r it t tpu n, opne ftetß a u f bie getifd )g eb rä u d )e jurüefjufo m m en, fo fepr finb fie mit ben tagtäglicpcn © efep ä ftig u n g en un b © e t g n ü g u n g e n beß N e g e rß berbutiben. S e p r feiten unterläßt berfelbe © to rg e n ß unb Slbcnbß feinem g e tifd ) ein O p fe r barjub ringen, ober, w e n n er ißt o b « trintt, bemfelben feine © erep ru n g j u be^eugeq,

(2)

Krieg k i r b b o n K ö n ig en ober S t a a t e n nie unternom«

m en, o p n e bie S tationalgottpeiten ju fr a g en ; bie g e«

tifcfymänner „geben h in a u f fie j u fr a g e n “, naebbem O p f e r bargebradjt k o r b e n ftnb, u p b k e n n bie %nt«

k o r t niept g ü n ftig ift, k i r b ber K rieg niebt unter»

n o m in e n , © rneute O p fe r k e r b e n bargebraept, um bie © u n f t ttnb ben B e if t a n b ber © o tter unb ein Ber»

fpreepen bed © rfo lg d ju erlangen. 3ft bled gemon»

neu, fo jiepen fie ben g e in b e n jubcrficptdVoll entgegen, tm b beriaffen ftd) eben fo febr a u f ben S c p u ß iprer

© o tter, aid a u f ipre eigene Sapfcrfeit. Stad) bem S i e g e , beffen S tu pm bem g etifd ) gebührt, fudjen fie feine fortbauernbe © u n ft ju g e w in n e n burd) O p fe r u n g vieler K rie g sg efa n g en en . S i c f e k e r b e n aid ben Scpuß«

göttern befonberd angenehm betrachtet.

g e tifd jm ä n n e r begleiten bie K rieger ind g e l b , unb treiben fie 511 tübnen tapfern J p a t e n bureb bad Ser«

fpredien übernatürlicher .fpilfc unb burd) unaufhörliche An ru fun gen . 3bre gefa ng enen g e in b e k e r b e n folglich aid g e in b e bed fiegrcid)cn g e tifd ) betrachtet, unb fein O p fe r ift fo a ng enehm , aid ihr S l u t , S a p e r gebt bad maffenbafte Sticbertncgeln ber pefiegten g e in b e nach ben S i e g e n ber K ö n ig e tion Slfcpanti unb S a » bomet) nid)l f o w e p l aud ber blutbürftigen S t i m m u n g bed Stegerd, a i d aud einem religiöfcn ^ flidjtgefüp t g e g en feine © o tte r hervor. Stieberlagen k e r b e n manch«

m a l, aber nid)t immer, ber g e r in g e m S ta c h t ber @öt»

ter ber S e f i e g t e n jugefeprieben.

ö u e h in bem © ctid jtd k efcn perrfdjt bad getifd)»

© le m en t P or; ber © b u m - J r a n f , ben ber Singctlagte triiifen muß, u m feine S c h u lb ober U n fd )u lb ju er«

proben, ift befannt, unb aud) j u Vielen anbern ©ot«

tedurlbcilen n im m t m a n feine g u flucpt, benn ba ber Sieger U iig lü cf unb J o b übernatürlichen Urfacben ju«

fdjreibt, fó k e r b e n getifd>m änncr unaufhörlich an gek en b et, um ben S c h u lb i g e n j u entbeefen.

g a u b e r e i ift ein Serbrechcn, bad nad) ben Sieger«

gefeßen nid)t blod ber ^e& e ober bem ^ e jc n m e iftc r J o b bringt, fonbern auch über feine S e r k a n b t e n J o b ober S c lciv erci. ©ntbeeft k ir b ber Serbredjcr iiament«

lich burd) bie g etifd jm ä n n er, k e ld je bei ber a n f l a g e bed S d j u l b i g e n ihre eigenen g k e e f e Verfolgen. SBcnn jcm aiib, ber furj jub o r mit einem anbern S t r e it ge»

habt, plöhlich erfranft ober ftirbt, fo k ir b biefer an«

berc befdjulbigt, ipn bepegt ju hüben, unb entgeht feiten ber S t r a f e , a u c h üppcßiren bie ber «g>cgerei a n g e tla g te n B e r f o n e n a n b en getifch, u m v o n ber falfdjcn a n f l a g e befreit ju kerben, unb k e n n m a n fie unfdjulbig erfiärt, k i r b ber a n f l ä g e r hurt gebüßt.

<£>äufig k e r b e n Beule a n g e fla g t, gefährliche g c - tifdje, kclche ihren Stadjbarn U n h e il bringen, in ihrem B e f iß ju haben, © in m ertm ürbiger g a l t tarn ju mei«

ner K en ntniß . © in S e m o h n c r v o n a t i m forderte eine g e tifd )fr a u v o r ©eriept, un b befebulbigte fie beit J o b mehrerer feiner S e r k a n b t e n herbeigeführt ju paben;

feine a n g a b e k a r , biefe g r a u fei eine S c l a v i n eine©

ßpdupllingd Von a t i m , ber fürjiid) geftorben- O e r g e tifd ) mürbe über bie Urfacpe bed J o b e d befragt u n b erflärte, ber böfe g etifd ) biefer g r a u trage bie S c h u lb . S i e k a r b ergriffen un b folite pingcrieptet kerben, aid cd ipr g e la n g ju entkifdjen unb ihren getifch mit fid) ju ne h m e n , © in ig e g e i t nachher k u r b e fie in einem a nb ern S p eile bed Sanbed Von ein em SJtitglieb ber g a m i l i e bed ^ ä u p t l i n g d cntbecfl, angepaeft, gefcplagen unb ihr ber getifd), ben fie trug, v o m K o p fe gefeptagen. SB ütpenb über biefe S e ija n b « l u n g goß bie g r a u eine B ib a tio n S lu m vor ihrem g e tifd ) aud unb rief feinen g o r n über bie g a m i l i e bed angreiferd herab. S e i t biefer g e i t k a r e n feepd SJIitglicber feiner g a m i l i e geftorben, un b ein fiebented l a g , j u ber g e i t k o er feine K la g e verbrachte, töbtlicp erfranft barnieber. S i e f e U n fä lle k u r b e n bem g lu d j e ber g r a u jugefdjricben; er verlangte, baß fie Vorerft ip m aid feine S c l a v i n audgeliefert, un b jweitend, baß ihr ber getifch g e n o m m e n kerbe. Stidjtd g in g über ben ©rnft, mit bem er feine K la g e Vorbrachte, unb ber abergläubifdje Sdjrecfcn, ber ipn befallen, jeigte fid) in bem g itter n feiner S t i m m e un b in ben gro»

fjen S c h w eiß tro p fen , bie Von feinem ©efiepte perab«

r a n n e n .

S i c g r a u befanr.te, baß fie feine S c l a v i n fei, unb b a ß ihre J o d jte r unb vier K inber fid) nod) aid S f l a b c n in feinem ^ la u fe j u S f i m befänden. S e c p d 3 a p r e k a r e n cd, feit fie aud bem B ande floh, u m ipr Se>

ben j u retten S i e geftanb, baß fie in ber «fpiße bed g o r n e d ihren getifd) a ngerufen, ipred ß e r r n dpaud ju Verfluchen, bad fei aber lange per; fie fct'ien inbeß nicht ju l e u g n e n , baß fie g l a u b e , bad U n h e il feincd «fpaufeö fei bem g o r n ipred g elt«

fdjed jujufepreiben, unb in ber S p a t jeigt aud) ihr B e n e h m e n , baß ihr S t o l j a u f bie S ta c h t ipred g e«

tifdjed fid) befriedigt fühle. S i e bat fcljr brigenb, baß m a n fie Deffclben nidjt berauben möchte, ba fie baburd) ipren Bebendunterhalt gem in ne. S t a n fteUte ipr Vor, b a ß fie k e n ig fte n d bem <£trjen nad) a n bem SJtorbe fcpulb fei, ba fie © ta u b e n a n bie S ta c h t ipred g e « tifdjed patte, aid fie ben g lu c h a u f ipren «gierrn per»

unterrief, unb baß, fo la n g e er unb fie biefen © la u « t p eu pege, cd nifpt angetneffen fei, baß fie einen fo

c

gefährlichen g e tifd j hepalte, ©d ift für bie ß u g « länber äußerft fdjkierig, folcpe g ä l l e ju behandeln, b a cd g a n j unm öglich ift, fid) mit ben Sie«

gern hierüber a u f vernünftige © rü n b e cinjulaffen. 3n bem v o r lic g e n b e n g a lle mürbe ungeordnet, baß b i e g r a u ben g etifd ) verlieren, aber Von ipretn rgjetrn frei fein folle. Slber ed genügte nidjt, ber g r a u ben g etifd ) ju nepm en, ber H ä u p t l i n g v o n Q ß m Verlangte aud), baß bcrfelbc ipm audgeliefert kerbe, dam it er ipti in fein B a n d nehme, unb feinen g o r n burd) © eb ete unb O pfer Verföpne, um Den g l u d ) lod ju kerben. S o n f t eradjtete er fiep für verloren, ba er glaubte, k e n n er ben g etifd ) niept bcfd)kid)tißt, fo k ü r b e n er unb feine g a m i l i e un«

feplbar fterben S t a n benüßte bied, u m a u d jb ie g r c ip e it ber g a m i li e ber g r a u ju erlangen, unb ber getifd) k u r b e ipm überliefert, cinjig unter ber SBebingung, baß er bie S e r k a n b t e n ber g r a u aldbatb frei laffe. © r er«

Härte fid) pieju g a n j bereitmillig, aber bie g r a u fepien ben getifd) ipren K indern vorjujiepen, unb m a n mußte fie jur Slud liefciun g beffeiben j k i n g e n . g p r e J odjter uno ipre vier © nfel k u r b e n ipr nebft greipeitdeertifita«

teil überliefert, un b ber getifd) bem H ä u p t lin g v o n Sltim übergeben.

S t a u fa n n fiep einen B e g r if f von der © m k irfu n g b ie « fcdSlbergiaubend tiiadjcn, k e n n m a n ermägt, baß biefer S t a u n 5 S f l a v e n a u fg a b unb eine Steife von mepr aid 1 0 0 (e n g l.) S t e i le n mactjte, um in ben B cfiß biefe©

g etifiped ju g e la n g en , unb baß bie g r a u benfclbcn pöper fdjäßte, aid ipre Kinber. SJtan brachte den g etifd ) in ben ©eridjtdpof, forgfältig eingckictelt in ein mcißcd J u d ), unb aid m a n bied jurücffdjtug, jeigte fid) — eine f u p fcr u e B fa n n c mit einem K lu m p e n Bepm , w orin B ü p a g a icn fe b c r n ftaefen. S t i l biefem gefürchte«

ten © o t t g in g Der arm e Jeiifel getröftet fort, aber bad fdjrccfenvolle ©efiept, mit Dem er bcnfclben feinem S t l a v e i i a u f Den K o p f legte, jeigte ju r © en ü g e , mit meldjer abergläubifd)en g u ic p t er bcnfclben anfaßte;

bie g r a u aber, jeßt mit bem gebrachten O p fe r bcrföbnl, tröftete fid) mit dem © la u b e n , baß g a u f u m p o n (© o tt) fie in ber S ö a p l eine© neuen getifd) leiten iverbe. SJtan f a n n ed für atbern palten, baß G uro pä cr fid) mit fol«

epen g ä l l c n befaffen, pörte m a n aber bie Sieger nidjt an, fo k ü r b e n fie bie S a d j e in iprer eigenen SBcife abm aepen unb bie g a n je g a m i l i e tobten. Sind) mürbe ed niept audreiepen, k e n n m a n Den getifch jerftören wollte, ben ber abergläubifdic Sdjrecfcn mürbe fie boep v c tfo lg e n 'u n b ju n e u e n © ra u fa m fe iten treiben.

SJtan k e n b e t fid) a n bie getifd jm änner faft in allen A ngelegenheiten bed Bebend, um S erb rcd jen ju eilt«

beeten, um lln p e il abjutvenben, einen S e g e n ju g e w i n ­ nen unb bie g u t unft ju cntpüücn. Beute, bie um prieftcrlicpe ^jilfe bitten, bringen ben getifd jm ännern

©efepenfe, madjett m it iprcni ©ifer, Deren Sicr.ft ju geminiicn, fid) oft a rm unb bringen fid) in S t l a v e r e i.

S a d B o l f ift Dermaßen Idcptgläubig, baß bie^ unver«

fdjämteften B e trü g er eie n unbeachtet un b ungerügt Vor«

gepen, unb nu r k e n n ernfted U n p cil baraud erfolgt, k e n b e t m a n fiep an bie englifdjen Ś ia g if t r a t e .

S i e Sieger palten ju beftimmten g e il e n allgemeine g a f t e n , bie aud) einen J p e i l iprer Steligion audjum adjen fepeinen, un b v o n fepr m a n n ig fa ltig en religiöfcn Gert«

m onien begleitet find. S i e S n e f t e r berechnen bie g e i t iprer Slnn äperu ng unb fordern bad S o l f auf, fid) jur B e o b a d j t u n g bcrfrlben vorjitbereiten. Stationalopfer Der erften g r ü d jte k e r b e n ftetd bargebradjt, epe bie K ö n ig e ober bad S o l f Von ber neuen Grnte genießen, unb außer biefer allgem einen g e ie r bringt nod) jcDer

© in jeln e befonbere O pfer für fid) unb feine g a m i l i e bar am J a g e , k o fie juerft d a v o n effen. U m Die g e it, k o biefe © eremonie beobachtet kirb, ift ed S i t t e , baß alle Silänncr burd) bad S o t f jiepen, unb bie SBcge nach Dem getifcpm alb au frä u m en . SBäprcnD biefer Slufjüge fingen fie la u t bad Bob ber © ottpeiten bed Banded.

$ t e 3 b e e b e i e k t g e n © e i n a ! 6 l e b e t t b ig e t t D r g a t i i i m u i .

S i e SJlittpeilung in Str. 8 bed SHpenäum : „ S i e g b e e Der O r g a n if a t io n in ber ©eftpiepte“ fa n n für mepr aid oberflächlich benfenbe. Befer 3 p r e r g e it u n g nur erfreulid) fein. S o c p k ir b ber Befer niept kei«

ter fragen ? S i e äJtenfdjpeit mit iprer ©efepiepte ift nu r ein J p e i l ber ©rD«Slatur, biefe nur ein Jpeil«

epen ber S ß elt; folite fein g u f a m m e n p a n g , fein g n»

einanbergreifen ber D r g a n id m e n fein ? ©d peißt a m S c p lu ffe Der SJlittpeilung: „ S e r S a m m e l p u n f t , in k e ld je m Slaturbeftimmtfcin unb menfcplicped Sicpfelbft«

beftimmen geeint finb, bie uniVerfale SJIadjt, aud und in ber bie gefam m tc gefcpicptlicpe B e w e g u n g fiep webt u n b vollbringt, ift © o l l . ' @ ut, bad ift eine ^iin»

k e i f u n g . 81 ber k i e ift biefe © in ig u n g ? SBie ift biefed SB cbcn? S u r f t e niept ber Befer berfudjt fein, bie Statur Der SJIenfdjpeitdgcfcpichte k i e Slbpängigfeit ber g r eip e it entgegenjufeßen, unb b a n n k le b e t in Der „uniberfalcn SJIadjt“ eine bie ©cfcpidjte b i f t i « r e n b e , m itpin bad Sicpfelbftbeftim m en ber SJlenfcpen u n b S ö l f c r vernichtende, ju fepen? S c h e in t niept üb erha u pt bie g b e e ber O r g a n if a t io n in ber ©e«

I fcpidjte bie g b e e ber g r e ip e it aufjupeben, un b ba m it bem g u f a l l c (fiepe bie SJlittpeilung) felbft Die S t e l l e eine© © liebed anju m eifen ? — K urj, ed fom m t pier eben befonberd a u f bie ©infidjt in Den S a m m e l« , ober beffer S lu d g a n g d p u n ft an, u m Die ©cfcpidjte aid O rg a tü d m u d , unb bam it bad SBcfcn ber SJIenfcppeit unb Deren B e f t im m u n g redjt ju begreifen, opne fiep in g r rlp ü m er unb © eg e n fä ß e ju verlieren, ©eftat«

ten S i e mir bedpalb, g p r e n Sefcrn folgende S f i j j e Vorjulcgen:

SBenn icp mir © o t t nidjt n u r aid eine uniVerfale SJIadjt, aid Den äBeltgeift ober bie SBeltfeele vorftelle, fo g e f ^ ie p t bad Darum, k e i l icp offenbar ba n n nur ein © i n e d pabe, bad, u m j u f e in , noep ein Slnbcred (bie fubftanjielle SBclt) erfordert, unb k e i l jede .fralb«

peit, jede B e fd j r ä n f u n g ben B e g r if f „ ® o t t “ aufpebt.

S a d © a n j e , lln b efd jrä n fic k i r b alfo B r i b e d fein, unb beide finb © inpeit im r e a l e n S e i n , w obei id) nod) ben S o r j t i g pabe, © o lt nidjt nur im K o p fe aid g b e e ju befißen, fonbern real im S e i n — k e n n aud) der dporijont bed SJlenfcpen noep fo Hein ift — anjufdjaucn. SJtir ift alfo „ © o t t “ : bie g b c c bed fummarifepen (?) S e i n , ober bad S e i n üb evp aup t;

unermeßlid) in feiner © röß e, e k ig in feiner g eita u d « bepnung. —

Segen w ir und ben g n p a l t biefer g b e e audeinan«

ber, fo patten k i r foeben eine uitiverfale SJIadjt unb bie S u b f t a n j i m S e n t e i l gefdüeben. 81 Id gefdjiebcn a n g en o m m en , deuten mir fie niept in SD cdjfclkirfung, nidjt aid e in a n fer bedingend, folgtid) jebed aid ein Unbebingted. g u t realen S e i n Verbunden, k ir b biefe S ö ecpfclk irfun g ba fein muffen, unb bad reale S e i n jeigt fid) baper überall aid bad B e d in g te , K raft tmb S u b f t a n j innigft Verfdjlungen jur © rfdjcinung. - S o n pier an werben k i r ber © m p f i n b u n g ipr Stecpt einräum en tnüffen, Denn wir pab en ed mit bem SBirtlicpen aid 6m p fin b u n g d « S a tu m ju tpu n; bad S e n t e n wirb und Dabei nur ju begleiten, Ład ©in pfunbenc, SB ap rgcnom m enc ju orbnen unb audju«

fpredjen paben, b. p. w ir werben Den g n p a l t ber g b e c n a d ) b e n G r f c p e i n u n g e n b e r S B i r t l i c p f e i t aud«

einanbcrlegen müffen, unb biefe, benfenb, aufeinanber folgen laffen. S a — aflerbingd a u f bad SJtiniinum unferer © rb Statur befepränt't — bemerten k i r ju«

näcpft: f l ü e p t i g V o r ü b e r g e p e n b e ©rfdjeinungen, wie g t a m m e n , SB o lfenbilbu ng en t c , Denen andere D a u e r n d e gegenüberftepen. S i e b a u c m b e n Gr«

fcpcinungcn v o n S u b f t a n j unb K raft in iprer inn ig en B erb in D un g fcpciden fid) ba n n in u n o r g a n i f d j e und o r g a n i f cp e. S i e unorganifdjen in foldje, bie eine u n b e f t i m m t e g o r m ( k i e Suft, SBaffcr tc.), und in folcpe, bie eine b e f t i m m t e g o r m jeigen (w ie bie

© rbe felbft unb alle anderen größeren SBaffcrfugeln, unb a u f ber ©rbe befonberd bie K rpftallc). S i e organifdjen in folcpe, Die f e i n e nerböfe © m pfänglicp»

feit (bie B flü iije n ), u n b in foldje, bie n e r b ö f e G m « p f ä n g l i c p f e i t beiveifen; Scßtere wieder in u n b e « m u ß t e — Jpiere, — unb b e w u ß t e — SJlenfcpen.

h i e r m i t patten k i r ben g n p a l t bed unenblidjen S e in 'd , fo weit er un d bewußt ift, a adeinanb ergelcgt.

S i e fpftematifdje g o l g e läßt und eine © n tk ie fclu n g , mitpin eine © c f c p i d j t e apnen, un b mirtlid) ift aud) eine U r g e f d i i c p t e vorpanb en , kclcpe Die ©rbe noep aid S o n n e n p ü f l e weiß, unb fie burd) g ü p rla u fe n b e ber B e rg a n g c n p e it k a tib e ln b bid ju iprer jeßigen @c«

ftalt unb bid junt S a f e i n bed SJIcnfdjen begleitet.

S i e f e Urgefcpicpte pat minbeftend ben © r a b pöcpfter SBaprfcpeinlidjfeit. S S a d folgt aud ipr? S a ß bie Statur ein fid) entkicfelr.bed S e i n mirtlid) ift; Die K ra ft m u ß in Der S u b f t a n j nad) einem beftimmten

© ra b e erfepeinen, aber ed wirb im m er der eine — niedre — © r a b ber SJiutterfcpooß eined anderen — pöperen ober feineren — © rob ed , S o fteigt bie

© n tk ie fclu n g Vom B liß ftr a p ! unb Slno rg a n bio ju m B em ußtfein, dem SJIcnfdjen. — SBirb fie bei bem B e w u ß tfc in fiepen bleiben fö n n en ? G e w iß niept. S a d ewige S e i n k ir b v o n bem nicbcrftcn © r a b e bed B e « wußtfeind a n wieder im m er pöperc © r a b e peraudge«

bäten müffen, mitpin eine n e u e © ntk iefclu n g , eine n e u e ©cfcpidjte, unb biefe — ba ber S J te n fc p ber bleibende J r ä g e r , bad O r g a n bed B c k t iß if e in d ift — bie S J I e n f d j p e i t « ® e f d j i c p t e . S o ift bie SJtenfcp«

peitd ©cfcpidjte bie fortfteigenbe Seiler ber Urgefcpicpte.

— S B o p i n aber biefe S t e i g e r u n g ? SB opin jede B e » k e g u n g im Steicp ber Statur a ud läu ft, fobalb fie frei gefepepen f a n n ; fie feprt fid) n a cp f» cp felbft, naep iprem Slud gangd pu nfte um, fie k ir b ju r Kreidbemc»

g u n g S o ift auep bie 3Jicnfd)peitd«äcfcpid)te bie U m fepr ber Urgefcpicpte; bad B e w u ß t f e in entwicfelt fiep v om S e lb ftb e m u ß tfein feined J r ä g e t d , bed SJIen«

fepen, an burep neue g a p r ta u fe n b e in immer weiteren K reifen bem Slud gangd pu nftc ber Urgefdjidjte entge«

gen. U n b k eifet bied niept bie ©efcpidjte kirfliep naep? S e r Slu d g a n g d p u n ft der Urgefdjidjte ift bad S e i n felbft, bad ew ig e, unermeßliche; bied S e i n j u burepbringen, ju erfaffen, beffen fid) flar, deutlich bc»

k u ß t ju kerben, ift bieSlrbeit ber SJIenfcppeit, ober viel»

mepr: bad S e i n fepaut im B e k u ß l k e r b c n ber SJIenfd)«

heit fid) fteigernb o n — fiip felbftbewußt ju werbenj

(3)

S i b peut ift bicS © rfennen fdjon fo toeit gepiegen, hafi m a n fa g t: ,9 ia t u m f e r m t n if j ift ©otteber«

f enntnifj. “ —

-jpierbon ift bie f i t t l i c f ) e ©nttoicfelung ber SOZenfcf)»

peit nid)t aud=, fonbcrn e in gcfcßloffcn ; eb ift natur«

lid): jcmcljr ber SJienfdi bob reale S e i n bctoufjt burdjbringt, ur.b bcffen ©inpcit ertennt, je ntepr muß er and) ber eigenen 6ini)cit a le Sßcrfon unb ificnfcf)«

pcit fid) bemußt toctben, bie ißm ja bab n a c h ft e reale S e i n finb, unb barum , je ßoßcr bieg S3erou§lfein, je bloßer aud) bad Öiingen nad) perföniict)er unb ftaat«

lid)cr greipeit, nad) j b b m o p o litib m u b . (B a b bei bie«

fern Siin g cn v o n S n n e n nad) Slußen mitßclfen tann, loirb in bcn S t r u b e l bcr braufenben Jtraft pinein«

g c jo g c n ; aber B u f a 11 bleibt’6 immer, nießt toirb e8

d i c t u m einer fremben SOZaißt, fo bebeutenb aueß fein (Sii7.tritt in ben JVeib ber B e w e g u n g werben bann.

D i e uiTdeßinberte B e w e g u n g felbft ift — bie g r e i « ß e i t , unb ber Ä a n ip f u m bie g reipeit ift ber Ä a m p f qeqci’i bad ^»'.nbemiß ber ©ntroitfclung. S o ßalte icß g r eip e it nidit für ?ie © ntm icfclim gbaufgabe ber SJZenfcp«

ßeit, fonbern nur für bcn jeber ©nfmicflungbppafe no tß w e n b ig e n S u f t a n ö , ber m it ber Gntmicfeliing allcrbingö aueß fteigt. D a b B e w u ß tw e r b e n ©otteb alb beb unenbließen S e i n im B e w u ß tfe in ber Oicnfd)«

ßeit — b a8 ift bie biefer gegebene B e ftim m u n g , bie fie n a tu r wiffenfcßaftlicß l o f t, fittlid) betßäligt u u b re«

liqioö alb 3bee a ß n u n g b v o ll anfeßaut.

Ä a r l B i t t e r l i n g .

3 « r © e f e h i e ß t e b e ś ® c u t f c p t p u m6 i m p r e u # t - f d i e n S t a a t e u n b b e f o n b e r e i n B t ß l e f t e n .

D i e S d i l e f i f d i e © e f e l l f c ß a f t f ü r b a t e r « l ä n b i f e ß e S u l t u r , welche feil B e g in n beb erften ß o ß r e b ißreb ^weiten ^ a lb ja p rp u n b ertb unter betn fortbauernbetr fßrdfibium © ö p p e r t ' b ju nod) rege- i er D p ä tig fcit fieß aufjtifcßmingcn ben ( I n la u f nimmt, h a t fieß cor w enig en Biocßen u m eine j u r i f t i f e ß e S e c t i o n bermeßrt, bereit B o r fiß bem ® e ß . 3ufli{ralß qperin fßrof. © a u p p bureß bie SBaßl ber SJiitglie«

ber übertragen worben ift. Referent g laubt ben 8

fern beb „ d t p e n ä u m “ einen D i e n ft {it erweifen, wenn er bie beiben erften, in engem B u fa m m c n ß a n g c ftepm ben B o r tr ä g e beb Seßtgcnan nien ißrem toefent«

ließen ß n ß a lte nad) mittßcilt. D e r eine w arb in ber allgem einen B e rfa tn m lu n g ber ©efellfcßaft geßaltcn u n b tritt alb eine © in fü p ru n g beb S tr e b c n b ber neuen S e c t io n in bcn $ßätigteitbtreib ber ©efcllftßaft o u f; bcr {weite eröffneie bie S i ß u n g c n ber S e c t io n fe lb ft; beibe belcpren unb b u r e ß fieß f e l b f t , baß bab

© eb ie t einer »juriftifd)enS e c t io n " tcinebwegbtroefcnunb fo fad)umgrcn{t ift, w ie eb unb bei erftcr R ö t u n g bie«

feb SZamcnb bebünfen tonnte, ^iftorifeßeb, dntiqua«

riftßeb, felbft © tpnograppifd)cb reießen fid) ßier bie Ä a n b , bab gefcpid)tlicß«politifcpe B io m e n t läßt fieß nießt aubfcßlicßcn, un b b o n bem B o b c n ber SReeptb«

gefeßießte laufen g ä b e n nad) allen B e { ir fe n ber ©ul«

lurgefcßicßte überhaupt. S p . D e l b n e r .

1.

l i e b e r b i e e i g e n t ß ü m l i e ß e B e f c ß a f f e n ß e ' i t b e b b e u t f e ß e n B o l t b t ß u m b i n b e n S t a m m «

l ä n b e r n b e r p t e u ß i f e ß e n B t o n a r c ß i e . D e r B o r tr a g g in g bon bem tßatfäd)licßen Um«

ftanbe aub, baß bie beutfeße B e o ö lf e r u n g beb jeßigen norboftlicßcn Dcutfcßianbb bireft a u f feinen bcr be«

fa n n te n beutfeßen S t ä m m e {urücf{ufüßren ift. D i e urfprünglidjen B eto o ß n er, unb fo aueß bie S i l i n g i (flabifirt , S i l e { i “), ein battbalifeßer S t a m m , würben b o n ben S t ä b e n nad) © ü b e n unb SBeften gebrängt, unb biefe Scßtcrcn n a ß m en int 7 ./8 . 3aprpun«

bert große K ä u m e ein, nörblid) begrenzt bon ber O ft- feefüfte, biö 8übccf unb fübiicß babon noeß weiter pin- aufreieß’cnb, w o b o n fid) S p u r e n in maneßem Drtb«

„ a m e n finben ({• B . B üneburg naeß bem flab. 8ini ober Sinoncb). 3 " S a e ß fe n {Wifeßcn S a a l e unb

© Ibe beuten noeß biele B a m e n e n b tin g e n a u f flabifcße B e o ö lf e r u n g {ttrücf. D i e Sanbfeßaft © ger ßatten eben«

fallb S la o e 'n inne. D i e gefam m ten eingebrungenen

© l a b e n faßt © g i n ß a r b , ber ©efeßießtfeßreiber Ä a r l ’b beb © roß en , unter 4 B ö l f e r {ufam m en: D i e D b o - t r i t e n in Bieetlenburg, bie B i n b c n in ber B i a r f (Diele S t ä m m e umfeßließenb: D i e U fern ßcbcHI in llefcrm arf, bem qpabclianb 2C.); bie S o r b e n in (bem jeßigen Äönigreieß) S a e h f c n ; bie © j e d j e n , ©fcbfi, in B ö ß m e n . D i c D c u t f c ß e n w e i f e n6 qpauptftäm m cauf:

1 ) nötblicß bie g r i e f e n unb S a c ß f c n , an bcr B M e r m im b u n g , bureß biefe gefeßieben, fübwärtb bib

a n bcn Bißetn (Cft«, SBeft«)Pßalen unb © ng ern ); ‘2 )

in Biittelbeutfcßlanb bie g r a n f e n u n b D ß u r i n « a e r jene bib {um B i a in , biefe bib {ur S e r b e n « arenre ber S a a l e ; getrennt beibe bureß bie SB erra ; 3 ) im S ü b e n bie S e ß m a b c n (SWcmancn), bie aueß bie beutfeße S c ß w e i* einneßmen, grenąenb mit ben B u r a u n b e t n unb S o n g o b a rb en (bicfcibc Seßeibeltm c w ie heute mit bcr franjöfrfcben unb italienifeßen S e ß w e i j ) , unb bie B a i e r n , gefeßieben bon b e n S e ß w a « pen bureß ben 8eeß.

d e in e r biefer 6 <§auptfläm m e finbet # in ber jeßigen beutfeßen B ew oßn erfeßaft 9iorboft«D eutfeß«

lanbb aubgeprdgt. 6b ßa t fid) biefe bielmeßr aub ißnen aßen gebilbet bureß © olonifation, un b {War mitteift S i e g unb © roberung ober a u f friebließem Bßege. (118 B o r m a u e r gegen bie © la b e n w ü rb en B i a r t e n gegründet, unter B fa rfg ra fen gefleßt, mit B u r g e n berfeßen ( B e r n b u r g , in 8cip{ig bie Sßleiffen«

bürg, Sittenburg im „ D ft e r la n b “ k . ) . 3 e Weiter bie © roberung im flabifeßen San be fortfeßritt, befio Weiter feßoben fieß bie beutfd)cn B i arten (®ren{pro«

biiucn) bor. S o er.tflanb irt früßefter 3 e i t bie B ta r f J ß ü r in g e n ; ^ einrieß I. grünbete bie B i a r f B ieißen, naeßbem er bie © la b e n {ur ©Ibe g ebrängt; b a r a u f fo lg ten bie Saufißer B i a r f , bie (lltm a rf (B ra n b en * bürg), bie U fertn a if, bie Sieum arf, bab 8anb {Wi«

feßen biefer unb jenen alb B iittelm a rt, äßie ßier gegen Siorben, ebetifo berßielt eb fieß gegen O ften ( B i a r f (luftria). B i i t © r r iß t u n g ber B i a r f e n feßrit«

ten beutfeße S i t t e n un b © inridjtungen, beutfeßeb

^>eer« un b g e u b a lw e f e n rc. in bie b o n ißnen einge«

nom inellen 8anbe unb w ü rb en bureß bie naeßfolgenbe frieblid)e © o lo n ifa tio n noeß meßr berbreitet unb be«

feftiget.

D ie b B o r b r in g en beb beutfeßen ©lem enteb a u f flabifeßcm B o b e n ift ein ©efeßid)tbpro{eß, ber an SSießtigfeit unb 3 n to e ffe ben © olon ifirungen beb dl«

tertßumb ober benen in bcr neuen Sßejt nießt nad)«

fteßt, bei SBcitem jeboeß noeß nießt g e n ü g e n b gewür«

bigt unb erörtert. 3U ben ßier einfeßlagenben g r a « gen geßort für’b ©rfie bie naeß bem B B o ß e r ber beutfeßen © oloniflen. S i e ift an maneßcn_ S t e l le n genügenb ju beantw orten. S o Waren bie fäeßfifeßen oorgefeßobene D ß ü r in g e r , bie in ber B i a r f D efter reieß borgcfeßobcnc B a i e r n nebft S d jw a b e tr (biefe

namentließ in U n g a r n , w o noeß ßeute bcr B arne

„ S e ß m a b c n “ für „ D e u tfc ß e “ in ©ebraueß). B c r m i f ß t w a ren bie beutfdjen © oloniften b u r ß w e g m it B la « m änb ern, b. ß. m it g r a n f e n . (B lä m if d ) e8“ Beeßt ift fränfifeßeb B e ß t rc.) 3 n S ß l e f i e n colonifirten g r a n f e n ; b o n ißnen ßaben fuß bib in bie neuefte

3cit bie ©inrießtung ber e ßelißen © ü te r g e m e in fß a ft un b „ r ß e in ifß e “ 8anbred)te (in bem SB en{eblau ifß en fog. Ä ir ß e n r e ß t , b ß. einem für bab g ü r fte n tß u m Beiffe«@ rottfau 1 4 1 5 gegebenen b i f ß ö f l i ß e n S t a t u t ) crßaiten.

©ine {Weite g r a g e : 2 B a 8 ftß {W ifßen bcn ein«

manbernben D c u t f ß e n un b bcn © la b e n für Berßdlt«

niß in nationaler B c { ic ß u n g entw idelt ß a b e — ift bam it beantwortet, baß in g o l g e großer Sßaffibität beb fla b ifß e n unb großer d e tio itä t beb b e u tfß e n ©le«

mentb leßtercb feinen pofitiben Ö en beru ngcn unb

© inftüffen unterlag, w o ß l aber baß^eb b u r ß bie Sob«

trenm ing bon feiner ö r tliß e n ^ c i m a t ben S t r o m ber n a tio n a le n llcberlicfcrung u n ter b r a ß un b © i n b t t ß c a n feinem B a tu r leb en erlitt, fo baß er erft in bcr B e fc r m a t io n in bie g a n {c g ü ö e beb b e u tfß en 8

benb wicber eintrat, b o n b a ab bie u rßcim ifß en S t ä m m e freiliß {um D ß cil überflügelnb. dnberer«

feitb aber trug eb einen © e w in n b a b o n a u f betn

© eb iet größeten greißcitlcbcnb, a n B e ß t e n , bie f iß felbftftänbiger alb a u f ß c im ifß trabitionellem B o b c n aubbilben to nn ten (bie B ia r f e n ßatten eigenes ©e«

r iß t , bab im übrigen B e i ß e bom ^ a ife r ober in b e f fen B arnen geübt w a r b ); a u ß b erfßm o l{en in ißtn bie bcrfßicbencn S t ä m m e {ur © em cin fa m feit eine©

b e u tfß en B olfbtßu m b, bie bcrfßicbencn S t a m u v B e ß t e

{U einem „ J u s T e u t o n ic u m ."

D i e sßolitif, bab innere S ta a tb m e fc n , ßalte B a u m , f i ß freier aub{ubiiben; aub ben B ia r f e n e r w u ß f e n bie b e b e u t c n b fte n S ta a te n D e u tfß la n b b :D e fte r r e id ),^ ie u ß e n unb botßcr S a ß f c n . SBäßrcnb bie g o r m e n bcr ©in«

ßeit D e u t f ß la n b b felbft fremben U rfprungb w a ren : bab jtö n ig t ß u m ein „ f r ä n f if ß e b “, bab Jtaifertßum ein

„ r ß m ifß c b “, fanb f i ß ßier n a t u r w ü ß f i g eine g e i f t i g e

©inßeit, aub w e iß e r eine ßößere ©inßeitbform ju ent«

Wiefein ber lebßaftc D r a n g ber B eu {cit ift. B i i t einem

„ V i a m f a ta i n v e n i e n t " f ß l o ß ber B o r tr a g e ilb c feine m it B e ifa ll bet B e r fa tn m lu n g begrüßten (S o r te .

D e f f e t t t l i c ß e r § ö r f a a l .

^ e r t n D r. g tß o b e ’ 6 fed)6jeßntet u n b le ß te rB o ttr a g fnfipfte a n bie im nötigen berdtS begonnene © arftetlu n g b et tcligi6(en

© n tr o i e f e l u n g 0 |t i n b t c n 6 a n u n b jeigte, wie P o tt u n te r8 citu n g u n b B iitw iifu n g beb engtifeßen S ib tß u m b im B e rc in m it einjeh nen B ra m in e n bie B a rb a re i bcr B ü ttro en o erb ren n u n g abgefeßafft w ü rb e, (1 8 2 0) w elißer im © u riß feb n itt alle g a ß r e 600 O p fer gefallen w aren. 3tucß in S ß in a fanb bab SBcrf bcr B erbrei- tu n g beb © ßrijtentßum b tro ß m a n n e r SBeeßf.Ifade u n b Berfot»

g u ng en gtüefiießen g e r tg a n g , befonberb ßeroorjußeben iß ßier bie S ß ä tig fe it beb b efannten 6 . © ü ß iaff u n b beb © n glän b er S ß o m tin . Slucß ß b ßt m a n a u f S p u r e n rufßfeßer fDtifßon in jenen © egenben, obw oßt ßiß beten © enbboten w eit w eniger m it M cltgion, alb m it © rreießpng anberer ß tv ed e befaßt ju ßaben ßßeinen.

3 n ber 8 e P a n t e fam eb tro ß bero erfü n bigten grlebenbtiebe ber 2IZlf|ton3re ttießt feiten j uunetquieflitßen R eib u ng en jwifeße

ben terfißiebctten ffonfefftonen u n b o o tjü g lid ß w ateb r u f f i f e ß t ; unb öjterreießifeßer S in ß u ß , ber feßon bam alb beutlicß etfennen ließ, weleßer S e g n u n g e n fieß naeß feinen © ru n b fä ß e n ankere

© laubenbgenoffen ju erfreuen ßaben w ürben. G r fueßte nam » ließ oon bem S u l t a n einen g e rm a n ju e rla n g en , bureß ben bie (P to k ß a n te n aub bem gangen türfifeßen 9tciiße o erb an n t w ü r­

ben, feßeint jeboeß ooüe © enüge nießt errcießt gu ß a b e n ; jeßt w enigftenb beftnben fieß in Ä onjian tino p el 14 proteftantifeße

$ re b ig er.

3 n S t c g ß p t e n w aren nam entließ 9)arifet SDlifftonare tß ü tig . S e ß r wießtig fü r bie Ä u ltu r jener © egenben w a r aueß b ie d e r t- eßaft SKeßcmet d li b , bcffen © ebpotibm ub aüerbingb w eniger bie Slrt unb Bieife fueßte, fein B o lf gu bilben, alb jttß gu bet d u b b e u tu n g beffelbcn neue B ü tte l unb Stiege gu oetfeßaffen.

S e n n o eß ifi ißm Slegßpten in B egug a u f Sieferbau u n b # a n b e l, U nterrießt, 3 n b u ftrie unb ^ erjieU u n g einer gewiffen gefeUleßaft- ließen O rb n u n g oielen D a n f feßulbig. Slm G ap bet guten H off­

n u n g ß atte bet ftkoteftan tib m u b eine S tä tt e , bie leiber bureß bab barbatifeße Dlaubfßfiem ber bortigen ßoDänbifeßen B a u e rn gegen bie G ingeborenen oft a rg entw eißt w ürbe. G rfi u n te r englifeßet H errfeßaft, an bie bgb 8 an b 1815 fiel, gelang eb ber H u m a n itä t, m eßr G in g a n g gu fin b e n ; oorgügließ b a ra u f ß in w irften S u p to n 'b Slnträge im p a r la m e n t unb bie S ß ätig feit beb engliftßen © o u o ern cu t B u tie S i e fueßten ein a n b e te b S p ß e m g ut © eltu n g gu bringen u n b bie H o tten to tten guoetm enfdjließen.

3 ß r S tr e b e n w a r auiß , obw oßt von langfam em , boeß von güns ßigem G rfolg, ebenfo bei bcn G affern. 1826 e n tß an b in ber G a p ß a b t ein fDiufeum nebft B ib tio tß ef, 1829 eine literarifeße

©efeOfeßaft u n b S te r n w a r te . SlufScrbem w ü rb en m eßtere Ä itcßen g eb aut. Slutß bie G olonien ber B e g e t S ie r r a 8eone u n b Siberia (leßtereb m it feinen n o rbam etifanifißen S n ftitu tio - n en ) entfalteten m eßr unb m eßr geiftfgeb Bolfbleben unb liefer­

ten einen B ew eib für bie B ilb fam feit aueß jener 9iace. O ie

© olbfüfte e rfaß t bureß bie bänifißen B iiffionärc ein eigentßüm - ließeb B efeßrungbfßftem , wcleßeb b a rin beftanb, benB ölferfeßaf*

ten bie S B aßrßeit ber S iifftonbprebigten b u r * bie Ä a n o n en gu bew eifen, w enn fie S tierten n i * t glauben w ollten. Stuf B la - b ag ab car fanb bab G ßriftentßum u n ter bem H ä u p tlin g M ab am a günftige Slufnaßm e, balb tr a t je b o * eine (regrei*e Ä eaction gu

© u nften beb alten © ößenbienfteb m it feinen 3Jienf*enopfcrn an beren S te lle . Slußetbem ßab en f t * um Slfrifa’b G ivilifation englif*e unb am erifan if* e ® efellf* aften u n b um bie {funke jeneS Sanbeb befonberb Beifenbe aub B o rb a m erifa v ielfa* e Berbienfte erw orben.

S l m e r i t a felbft w ürbe bem G ßriftentßum b u t * bie ftetb f t*

m eßtenbe G in m a n b etu n g n a * u n b n a * faft gang erobert. 3 n

© rb n la n b w aren eb bie D ä n e n unb H errnß u ter, w c l* e ber

* r i ß l i* e n Ä u ltu r G in g a n g gu vetftßaffen fu * te n . D ie B . S t . naß m en n a * bem grieb en von 1814 einen befonberen Sluf- f* m u n g in ben verf*iebenften S i* tu n g e n . D abreligißfeS eben entfaltete f t* n a m e n tli* u n b fan b bei ber b o rt ßerrftßenben g reißeit n a * allen S e ite n ben aubgebeßnteften S p ie lr a u m . B ibel- u n b fB ifftonbgefellf*aften, O u äF et u n b B ietßobiften U n itarier, g re im a u re r u n b p ietiftif*e S e elen w irften jebe in ißrer Stieife unb n a * ißtcrU ebergeugung fürS fubbreitung beb w uß­

ten G ßriftentßum b im 3 n n - u n b Slublanbe. 3 a a u * com m u- n tftif* e @ efeDf*aften (w ie bie H arm o n itcn u n te r B a p p a u b SB ürtem berg unb O w e n ) fanben ßier eine S t ä t t e , oßne baft m an bcn U m fturg ber U nion b e fü r* te n burfte. B o rg ü g li* er»

w äßncnbm ertß aber finb bie B cftrebungen fü r Sfufßebung ber S fla v e te i u n b @ lei* fteü u ng bcr farbigen greien m it bet ßerr- f* en ben B c v ß lfcru n g ber SBetften. S lu * bie fü n f te (fo e fte ) unb bie 3B iffenf*aften ( ® e f * i* te unb B a tu rw iffc n f* a fte n ) fanben gebiegene B earbeiter. (3 r w in g , G ooper u. S U

D ie a n b e tn S ta a te n S lm etifa’b fo n n ten bib gu biefer jfu f- tuiftufc n o * n i * t g elan g en , n u r in B egug a u f bie Sfufßebung bcr S fla v e te i tß a t eb fffiepifo bcr U nion guoor (1825). D ie fatß o lif* e B cligion gcrictß um biefelb g e it in BcrfaO, befonberb n a ä bcm ein S * re ib e n beb $ a p fte b bem Sanbe bie Stiieberun- terw erfung u n te r bab eben erft ab g ef* ü ttcltc fp an if* e 3 o * g u t (P fli* t m a * e n w ollte; b o * gut p ro c la m a tio n vodftänbiger B cligionbfreißeit ta rn eb n u r in B u cn o b SIßrob. 3 n P a r a g u a y bagegen erflärte ber G jc-3cfuit unb D ictato r g ra n c ia bie K a n o ­ nen für bie beften H eiligen. B raftlicn rift ft* 1822 von P o r t u ­ g al voU ftänbig lob, beßielt inbeft bie CatßoIif*e ßieligion alb S t a a t b B eligion bei.

S lu * St u ft t a t i e n w ürbe um biefe ß eit, n a* b em eb lange n u r ein S lufentßaltbort fü rD cp o rtirte gew efen, b u t * bie freie G in w a n - berung geßoben, unb fogar bib B eufeelanb b ran gen bie B o t- poften ber Ä u ltu r tro ß beb Stiiberftanbeb ber G ingebotnen.

D ie BeCeßrung ber S u b e n im S n la n b gin g lan g fa m u n b n u r feßr fp ä rli* von S ta ttc n f ; erfreulicher bagegen w aren bte re fo rm a to tif* e n B cftrebungen inn erh alb beb 3 u b e n tß u m eb felbft, bie f t* fow oßl a u f Ä u ltu b , alb S * u l e begogen. Seiber w ürben biefelben jeb o * n i * t n u r n i * t allen tß alb en gefbrbert, fonbern in vielen b eu tf* en S t a a t e n (8ü b e* , fD ietflenburg, felbft in P re u ß e n ) b u r * bie B e aftio n u nterbrüeft. Sldeb inbeft w a rb n o * b u r * bie g m ongbm afttegcln übertroffen, benen bie S u b e n in B o m unterlag en . G in 3 e i* e n w aß rß after H u m a n itä t war

bie von ben G ßriften g e m e in f* a ftli* begangene geier beb ß u n - bertjäßrigen @ cbä*tniftfefteb B iofcb SBenbelbfoßnb. S lu * in Slm etifa bilbetc ft* in jener ß e i t eineB eform gem einbe (g u G ß at*

tebtow n)

S o m it w a r H e rr D r. B ß o be am G nbe b et p erio b e ange«

fom m en, beren S * il b e r u n g er gum © egenftanbe feiner bicbjäß«

tig en B o rträ g e erw äßlt ß atte. SUb B e fu ltat betfelbcn fteftte f t*

n a * feinen S * Iu ftb e m e tfu n g e n ßeraub; bie G ntw icfelung ß ef

Cytaty

Powiązane dokumenty

4. SQiit bem Sinfleben ber ©oppelmarfen bars überbicS feßon bcSßalb nidßt lange gezögert werben, weil naeß eingetretener ErweröSunfäßigfeit bie spätere Seibringung

Jeszcze  dekadę  temu  [12]  panowało  powszechne  przekonanie,  że  zasoby  naukowe  należą  do  tzw.  sieci  głębokiej  (ang.  Deep  Web),  nie 

gm gaffe gu B erfolgt bie Vergütung nadj ben Durchschnittspreisen, welche in bem plannt ber ßieferung in bem SDlarttorte beS SieferungSoerbanbeS bestauben (Slbfdjnitt II

leberbanb erwerben ju tonnen, arbeitete erStäcptc burep für Slnberc unb legte jicp bie pärteften Gntbcprungen auf; feine Äöpfe trug er allermertß im Sornifter

ßafteS Streben naß Dbjectibität {ugefteßen müffen, wie es Denn auß befannt ift, baß Büß Btartineau fiß in bielen Bc{ießungen über ben bornirten religiöfen

Pomiar katastrofalnych wydatków zdrowotnych jest również jedną z metod oceny pomiaru efektywności funkcjonowania systemów finansowania ochrony zdrowia – w tym kontekście

Y esa precisa a retirarme Igual que una chiquitana Bem bem bem Maria Te quiero bem bem bem Bem bem bem Maria Te quiero bem bem bem Bem bem bem Maria Te quiero bem bem bem Bem bem

laufenben ©elbrente, woßl aber bie Qaßlung eineg angemeffenen, naeß bem berntaligen ©elbwerte gu bereeßneuben 3 ui tß ia9» äu ber am 14. Slber wenn bie