Edward Sztafrowski
Posoborowe prawodawstwo
kościelne : 6. Instrukcja Kongregacji Obrzędów "Pontificales ritus"
wprowadzjąca uproszczenia w obrzędach i odznakach
pontyfikalnych
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 12/1-2, 297-305
1969
[ 2 5 ] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 2 9 7
6.
IN S T R U K C J A
K O N G R E G A C J I O B R Z Ę D Ó W „ P O N T IF IC A L E S R I T U S ”
w p ro w a d za ją ca u p roszczen ia w ob rzęd ach i od zn ak ach p o n ty fik a ln y ch I N S T R U C T I O
D E R I T I B U S E T IN S IG N IB U S P O N T IF IC A L IB U S S IM P L I C I O R I B U S R E D D E N D IS
- (A A S 60 (1968) 406— 412)
P O N T IF IC A L E S R I T U S m ag n i h a bere ac p ro in d e sed u la d ilig e n tia c u ra re sollem ne fu it saeculis v e rte n tib u s, q u ip p e q u i n o n ho n o ris ta n tu m p ra e b e a n t in d iciu m , q u o sa c ra E p isco p o ru m d ig n ita s in E cclesia est v e n e ra n d a , sed e t ipsius E cclesiae m y steriu m ob oculos fid eliu m a p e rte p ro p o n a n t.
Q u a n ta a u te m o b se rv a n tia ritu s ab E p isco p o p erag en d o s, e tia m re cen tio re a e ta te , E cclesia sit p ro se cu ta , e C aere- m o n ia li E p isco p o ru m dignosci p o test, in q u o d , a u c to rita te S u m o ru m P o n ti
ficum , n o rm ae co llectae su n t, a d ce
leb ratio n es p o n tific ales m o d era n d as necessariae.
H u iu sm o d i ta m e n lib er, q u i v e n e ra biles trad itio n e s se rv at c ele b ra tio n u m a n tiq u io ru m in quibus, p ra esid e E p is
copo, p re sb y teri, d iac o n i e t m in istri, su u m m in istriu m n a v a n t, c o n g reg ato e t p ra ese n te pop u lo , a b so leta q u o q u e e t cu m n o stra a e ta te m in u s co n so n an tia saepe co n tin e t.
Q u a p ro p te r, litu rg ic a in sta u ra tio n e in c h o a ta , p e r q u a m sacri ritu s a d n o b ilem sim p lic ita te m e t a d signi v e rita tem re d ig u n tu r, a p lu rib u s E piscopis in stan tiu s p e titu m est u t e tia m p o n ti
ficales celeb ratio n es e t p o n tific a lia in signia sim p licio ra re d d e re n tu r.
R e ig itu r a tte n te p erp en sa , quam vis in om nibus C a ere m o n ia le E p isco p o ru m recognosci n e q u e a t, a n te q u a m defini-
B Y Ł O Z W Y C Z A JE M w ciąg u w ie
ków d o cen iać oraz p iln ie troszczyć się 0 p o n ty fik a ln e obrzędy, zw łaszcza że są one nie tylko w yrazem szacunku, ja k i n ależy się godności biskupiej w K ościele, ale jednocześnie jasn o u k a z u ją w iern y m ta je m n icę sam ego
K ościoła.
J a k w ielk ą zaś w agę, rów nież we w spółczesnych czasach, p rzyw iązuje K o śció ł do o brzędów sp raw o w an y ch przez B iskupa, łatw o m o żn a p o zn ać n a p o d staw ie c ere m o n ia łu biskupiego, w k tó ry m p o w a g ą p ap ieży zostały ze
b ra n e przep isy konieczne d o w łaściw e
go u ło żen ia p o n ty fik a ln ej celebry.
Je d n a k że w sp o m n ia n a księga p rze
c h o w u ją c a czcigodne tra d y c je sta ro ż y tn y c h u ro czy sty ch n abożeństw , w k tó ry ch p o d p rzew o d n ic tw em b isk u p a, k a p ła n i, d iak o n i i in n i m inistrzy, w y
p e łn ia ją sw oje posługiw anie, g d y jest obecny w iern y lu d , zaw iera rów nież rzeczy, k tó re wyszły ze zw yczaju i czę
sto nie o d p o w ia d a ją naszej epoce.
D lateg o , g d y z ap o czątk o w an o o d n o w ę litu rg icz n ą, przez k tó rą sprow adza się obrzędy do szlach etn ej p ro sto ty 1 a u te n ty cz n eg o w y ra ża n ia znaku, w ielu biskupów zw róciło się z u siln ą prośbą, ab y rów nież uproszczono biskupie ce
leb ry i p o n ty fik a ln e odznaki.
R ozw ażyw szy p rz e to uw ażn ie spraw ę, chociaż nie d a się d o k o n ać odnow y ca-
tiv a O rd in is M issae, O fficii d iv in i e t A n n i litu rg ic i in s ta u ra tio p e r a c ta sit, o p p o rtu n u m tam e n visum est q u a e d a m iam n u n c sta tu e re , q u ib u s ritu s p o n ti
ficales, e o ru m d ig n ita te serv ata, e tia m sim p licitate fu lg ea n t. Q u a m ob rem q u a e se q u u n tu r sta tim m u ta n d a vel in s ta u ra n d a p ra e c ip iu n tu r.
łego c ere m o n ia łu biskupiego, zanim nie d o k o n a się d efin ity w n ej reform y M szy św., b re w iarz a i ro k u litu rg icz nego —■ je d n a k że w y d ało się rzeczą po ży teczn ą ju ż obecnie w y d ać pew ne zarządzenia, dzięki k tó ry m pontyfikal- ne obrzędy, z ach o w u jąc sw oją pow agę, ja ś n ia ły b y rów nież p ro sto tą. Z tej to ra c ji n a k az u je się ju ż tera z dokonać n a s tę p u ją c y c h zm ia n czy refo rm .
I O k a p ła n a ch i m in istra ch u słu g u ją cy ch o d p ra w ia ją cem u B isk u p o w i I D e P r e sb y te r is e t M in istris circa E p iscop u m cele b r a n tem a ) D e p resb yteris e t m in istris in
M issa concelebrata
1. A d p ra e c ip u a m illam E cclesiae m an ifestatio n e m clariu s o ste n d en d a m , q u ae in E u c h a ris tia tam a p e rte e x p ri
m itu r cum p ra e e st E piscopus suo p re s
b y terio e t m in istris circ u m d a tu s, p o p u lo in e a actu o se p a rtic ip a n te , m axim e co n v en it u t, in s ta u r a ta co n ce le b ratio n e, E piscopo so llem n ite r c e le b ra n ti p resb y te ri a d sin t cu m ipso co n ce le b ra n tes, iu x ta v en erab ilem E cclesiae tra d itio
nem .
Q u o a u te m m aio r facu ltas p ra e b e a tu r p re sb y teris p ra e sta n tio ris d ig n ita tis M issam cu m E p iscopo c o n ce le b ra n d i:
a ) u n u s e p resb y teris c o n ce le b ra n tibus m u n ere p resb y teris assistentis fu n g itu r ;
b) d eficien tib u s d iaconis, d u o e co n c eleb ra n tib u s locum d iac o n o ru m assis
te n tiu m sum ere p o ssu n t h
b ) De presb ytero e t diaconis assis
ten tib u s
a) O k a p ła n a c h i m in istra c h we M sz y św. ko n celeb ro w a n ej
1. D la jaśniejszego u k a z a n ia owego podstaw ow ego u ja w n ie n ia się K ościoła, k tó re z n a jd u je tak oczyw isty w yraz w E u ch a ry stii, g d y przew odniczy jej biskup, otoczony sw oim p re zb ite riu m i m in istra m i, a w iern y lu d czynnie bie
rze w niej u d ział, je s t rzeczą ja k n a j
b ard ziej o d p o w ied n ią, ab y — skoro przyw rócono k o n c eleb rę — w czasie uroczystej c eleb ry bisk u p iej, zgodnie z c zcigodną tra d y c ją K ościoła, byli obecni bre zb iterzy i k o n celeb ro w ali z biskupem .
A by d ać k ap ła n o m p o sia d ając y m znaczniejszą godność w iększą m ożność k o n c eleb ro w an ia z b isk u p em M szy św. :
a ) je d e n z k o n c e leb ru ją cy c h p rezb i
teró w p e łn i fu n k c ję a rc h id ia k o n a ; b) g d y nie m a diakonów , m o żn a za
m ia st diak o n ó w a sy stu jąc y ch d o b rać dw óch k o n celeb ran só w h
b ) o pre zb iterze i d ia ko n a c h a systu
ją c y ch
1 Cf. R itu s se rva n d u s in co ncelebratione M issae, nn. 18 i 19.
[ 2 7 ] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 2 9 9
2. P resb y teri assistentis est E piscopo leg en ti a d stare . L ib ru m ta m e n a n te E p isco p u m e x tra a lta re m in iste r ten eat.
3. E p iscopo a d c a th e d ra m p re sb y teri p ra e sta n tio ris d ig n ita tis de m o re assis
ta n t. L ic e t ta m e n d iaco n o , a u t, p ro n ecessitate, e tia m d iac o n o e t subdia- cono M issae a d c a th e d ra m E piscopo assistere e t m in iste ria im p lere d ia c o n o ru m assistentium .
c) D e diaconis e t subdiaconis
4. U t v e ritas o rd in u m e t m in iste rio ru m in c e le b ra n d a E u c h a ris tia cui p ra e e st E pisco p u s a p e rte m an ifestetu r, p ra e s ta t, si ad sin t, a d m u n u s d iaco n i a lta ris e t su b d iaco n i in M issa veros diaco n o s e t su b diaconos n o n excludere.
5. N ih il im p e d it q u o m in u s plu res diaconi, si a d sin t, suis vestibus in d u ti, diversis m in isteriis in te r se d istrib u tis fu n g a n tu r.
6. E piscopo sine c a n tu M issam cele
b r a n ti d e c e n t u n u m saltem d iac o n u m assistere, in d u tu m a m ic tu , a lb a, cin g u lo e t stola, q u i E v an g e liu m leg a t e t a lta ri in se rv ia t 2.
7. F e ria V in C e n a D om ini, in M is
sa C h rism atis, si n e q u e a n t h a b e ri om nes d iac o n i e t su b d iaco n i, p au cio res adesse possunt. S i ne h o c q u id em o b ti
n e ri p o test, olea d e fe ra n t q u id a m p re s
b y te ri co n celeb ran tes.
2. D o a rc h id ia k o n a należy asystow ać b iskupow i czy tające m u . Je d n a k że księ
gę p rz e d b iskupem poza o łtarzem w i
n ien trzy m ać m inister.
3. P rezb iterz y p o sia d a ją c y z n aczn iej
szą godność w in n i zgodnie ze zw ycza
je m asystow ać b iskupow i p rz y kated rze.
W olno je d n a k diakonow i, albo, zależ
nie od konieczności, także d iakonow i i su b d iak o n o w i asystow ać biskupow i p rzy k a te d rze w czasie M szy św. i w y
k onyw ać posługi diak o n ó w a sy stu ją cych.
с) O d ia ko n a ch i su b d ia ko n a ch 4. A by w sp raw o w an iu E u ch ary stii, k tó rej przew odniczy b iskup w sposób ja s n y u ja w n ić a u ten ty czn o ść św ięceń i posług, je s t rzeczą b a rd ziej w skazaną nie w ykluczać z p osługi d ia k o n a i ru b - d ia k o n a w e M szy św. — o ile tylko są do dyspozycji ■—■ p raw d ziw y ch d iak o nów i subdiakonów .
5. N ic nie stoi n a przeszkodzie, aże
b y k ilk u d iak o n ó w — o ile są do dy spozycji — u b ra n y c h w sw oje szaty usługiw ało, podzieliw szy m iędzy siebie sw oje fu n k cje .
6. W y p ad a , by biskupow i, o d p ra w ia ją c e m u M szę św. nie śp iew an ą, asysto
w ał p rz y n ajm n ie j je d e n d iak o n , u b r a n y w h u m e ra ł, albę, pasek i stułę, k tó ry b y czy tał ew angelię i u sługiw ał przy o łta rz u 2.
7. Jeżeli w W . C zw artek W ieczerzy P ańskiej w e M szy św. K rzyżm a, nie m o żn a d o b ra ć w szystkich d iak o n ó w i subdiakonów , w y m ag an y ch przez p rzep i:sy , m oże być ich m n iej. Jeżeli zaś i tego nie m o żn a osiągnąć, oleje
2 Cf. R itu s serva n d u s in celebratione M issae (1 9 6 5 ), η. 44.
d ) D e canonicis in choro assitenti- bus
8. I n M issa P o n tific a li E p isco p i c a n onici h a b itu ch o rali sem per in d u a n
tu r.
e) D e m in istris in ferio rib u s
9. M in istri q u i E p iscopo a d cath e- ' d ra m in se rv iu n t p lu v ia li n e in d u a n tu r.
w in n i przenosić p re zb iterz y k o n c eleb ru ją c y
d ) O ka n o n ik a ch a sy tu ją c yc h w chó
rze
8. W czasie M szy św. p o n ty fik a ln ej b isk u p a k a n o n ic y w in n i się zawsze u b ie ra ć w strój chórow y.
e ) A sy sta niższa
9. M inistrzy, k tó rzy u słu g u ją b isk u pow i p rzy tro n ie nie p o w in n i u b iera ć się w kapę.
I I K ated ra B isk u p ia I I D e sed e seu C athedra E piscopi 10. Sedes E p isco p i v e n era b ili e t t r a
d ito no m in e „ c a th e d r a ” v o c atu r.
11. C a th e d ra e p o sth a c b a ld a ch im u m n o n s u p e rp o n a tu r; a tta m e n sed u la c u ra se rv e n tu r p re tio s a o p e ra a saeculis t r a d ita . C e te ru m b a ld a c h im a e x sta n tia ne re m o v e a n tu r, nisi a u d ita p riu s C om m issione litu rg ic a e t de a rte sacra.
12. N u m e ru s g ra d u u m c a th e d ra e ita, iu x ta u n iu scu iu sq u e ecclesiae s tru c tu ra m , a p te tu r u t E p iscopus a fidelibus b en e conspici possit, e t ipse re v e ra u n i
v ersae fid eliu m c o m m u n ita ti praesse v id ea tu r.
13. U n ic a sem p er sit c a th e d ra epis
c o p alis; e t in ea E pisco p u s se d e at q u i c e le b ra t a u t c eleb ratio n s p o n tific a lite r p raeest. C eteris vero E piscopis vel P ra e la tis fo rte p ra ese n tib u s sedes p a re tu r, loco co n v en ien ti, q u ae ta m e n non sit a d m o d u m c a th e d ra e e recta.
10. M iejsce, gdzie z a sia d a biskup określa się czcigodnym i tra d y c y jn y m term in em „ k a te d ra ” .
11. N a przyszłość nie n ależy um iesz
czać b a ld a c h im u n a d k a te d rą . J e d n a k że z p iln ą tro sk ą trze b a strzec sta ro żytne d ro g o cen n e dz ie ła sztuki. Z resztą nie p o w in n o się u su w ać ju ż is tn ie ją cych b a ld a ch im ó w bez u p rzed n ieg o za
sięgnięcia o p in ii K o m isji litu rg icz n ej i sztuki sak raln ej.
12. L iczba sto p n i p rzy k a te d rz e tak w in n a b y ć p rzew id zian a, zgodnie ze s tru k tu rą każdego kościoła, ażeby b i
skup dobrze b y ł w id zian y przez w ie r
n y ch i u k azy w ał się ja k o rzeczyw iście przew o d n iczący całej w sp ó ln o ty w ie r
nych.
13. Zaw sze p o w in n a być ty lk o je d n a k a te d r a b iskupia, a b iskup w in ien n a n iej zasiadać, g d y o d p ra w ia lub pon- ty fik aln ie przew odniczy nabożeństw u.
D la p ozostałych zaś biskupów ew en tu -
[ 2 9 ] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 3 0 1
aln ie p ra ła tó w , k tó rzy są w te d y obecni, n ależy p rzy g o to w ać siedzenia w o d p o w ie d n im m iejscu, nie w zniesione je d n a k n a sposób k a te d ry b iskupiej.
III U p roszczon y sposób u ży cia n iek tó ry ch szat i od zn ak p o n ty fik a ln y c h II I D e sim p licio re usu q u aru n d am v e stiu m e t q u orundam in sig iu m
p o n tifica liu m 14. E p isco p u s q u i a lb a m iu x ta r u b ricas in d u it, n o n te n e tu r ro c h etu m sub a lb a conservare.·
15. A d lib itu m E p iscopus a d h ib e re p o te s t:
a ) caligas e t s a n d a lia ;
b ) ch iro th ecas, cum fa c u lta te , si li
b u e rit, eas coloris sem per a lb i a d h i
b e n d i;
c) fo rm ale su p er p lu v ia le assum en
dum .
16. A b o le a n tu r v ero :
a) tu n ic a E piscopi, a d h u c sub dal- m a tic a in d u e n d a ;
b) g rem iale sericum , serv ato a lte ro g rem iali, q u a n d o v erae u tilita ti est v. gr. a d u n c tio n e s p e ra g e n d a s ;
c) can d e la , q u a e cum lib ro a ffe rtu r E p isco p o a d leg en d u m , nisi q u a n d o necessitas a d s it;
d) p u lv in a r a d g enuflexiones o b ite r facien d as.
17. D a lm a tic a m , iu x ta a n tiq u a m tr a d itio n em , E p isco p u s servet, cu m solem- n ite r c e le b ra t; e t in su p e r e tia m in M is
sa le c ta : in c o n secratio n e E piscopi, in co llatio n e O rd in u m , in b en ed ictio n e A bbatis, in b en ed ictio n e A bbatissae, in b e n ed ictio n e e t co n secratio n e V irg i
n um , in c o n secratio n e ecclesiae vel a lta ris. A tta m e n , ex ra tio n a b ili causa, a su m en d a d a lm a tic a su b te r p la n e ta m a b stin e re p otest.
14. Jeżeli biskup u b ie ra się w albę, zgodnie z p rzep isam i, nie m u si po zo sta
w iać p o d a lb ą rokiety.
15. W ed łu g sw ojego u z n a n ia może b isk u p używ ać lub n ie:
a ) pończoch p o n ty fik a ln y c h i sa n d a łów ;
b ) rękaw iczek, z m ożliw ością, jeżeli zechce, u ż y w an ia zawsze k o lo ru b ia
łeg o ;
c) arty sty czn ie w ykonanego n a k ry cia n a kap ę.
16. Z nosi się n a to m ia s t:
a) tu n ik ę b isk u p ią, przy w d ziew an ą dotychczas p o d d a lm a ty k ę ;
b ) jed w ab n e n ak ry cie, z ach o w u jąc in n e n ak ry cie, g d y zachodzi rzeczyw i
sta p o trze b a np. d la d o k o n a n ia n a m aszczeń ;
c) św iecę, k tó rą nosi się razem z księ
gą, g d y b isk u p m a czytać, c h y b a że zach o d zi ko n ieczn o ść;
d ) p oduszkę u ż y w an ą do k ró tk ich przyklęknięć.
17. G d y b iskup o d p ra w ia w sposób uroczysty, p o w in ien używ ać d a lm a ty k i, zgodnie z d a w n ą tra d y c ją . P o n a d to w i
n ie n je j używ ać także w e M szy św.
czy tan ej : w czasie k o n sek racji b iskupa, przy u d z ie lan iu św ięceń, b en ed y k cji o p a ta , i przyoryszy, p rzy b łogosław ień
stw ie i k o n sek racji dziew ic, w czasie k o n se k rac ji kościoła i o łtarza. Je d n a k -
18. I n u n a q u a q u e actio n e litu rg ica , u n a ta n tu m m itra E p isco p u s u ta tu r , q u ae iu x ta ra tio n e m c eleb ratio n is e rit
a u t sim plex a u t o rn a ta .
19. B aculo u ti p o tes t quivis E p is
copus, q u i p o n tific a lite r, c o n sen tien te E p isco p o loci, c eleb rat.
20. U n ic a c ru x d e fe ra tu r in p ro cessione, a d m aio rem d ig n ita te m et v en era tio n e m crucis p ro c u ra n d a m ; q u ae, si a d est A rch iep isco p u s, e r it c ru x arch iep isco p alis, in c a p ite tam e n p ro cessionis d e fere n d a, cu m im ag in e c ru cifixi in a n te rio re p a rte p o sita. C ru x in processione d e la ta , p o stea iu x ta a l
ta re la u d a b ilite r e rig itu r, ita u t fia t c ru x ip sa a lta ris. Secus re p o n a tu r.
że d la słusznej przyczyny m oże nie . w k ła d a ć d a lm a ty k i p o d o rn a t.
18. W poszczególnych czynnościach litu rg icz n y ch w in ien b isk u p używ ać tylko je d n e j m itry , zw ykłej lu b ozdob
n e j, zależnie o d c h a ra k te ru d a n ej czyn
ności litu rg icz n ej :
19. K a ż d y b iskup m oże używ ać p a sto ra łu , gdy, za z g o d ą m iejscow ego b i
skupa, o d p ra w ia w sposób p o n ty fi- k alny.
20. W czasie p ro c esji p o w in n o się nieść je d e n tylko krzyż, celem p o d n ie sien ia w iększej jeg o godności i należnej m u czci. Jeżeli je s t obecny arcybiskup, będzie to krzyż a rcy b isk u p i, niesiony je d n a k n a czele p ro cesji, a p o sia d a jąc y n a fro n to w ej stro n ie w izerunek U k rz y żow anego. J e s t rzeczą w skazaną, by K rzyż niesiony w czasie p ro cesji u m ieś
cić później p rz y o łta rzu tak, b y służył jak o krzyż ołtarzow y. G d y tego się nie czyni, n ależy go schow ać.
IV Z m ian y w ob rzędach b isk u p ich
IV D e q u ib u sd am im m u ta n d is v e l a b o len d is in ritib u s ep isco p a lib u s a ) D e vestibus in d u en d is et e xu e n
dis.
21. I n q u av is actio n e litu rg ic a E p is
copus vestes sacras a ssu m it a u t d e p o n it in sec re tario vel, eo d eficien ta, in sa- cristia, vel e tia m a d c a th e d ra m a u t, p ro o p p o rtu n ita te , a n te a lta re ; vestes a u te m e t in sig n ia su p er a lta re ne p o n a n tu r.
22. C u m E p iscopus a n te M issam in se c re tario p ra e e s t H o ra e O fficii, q u ae tem p o ri d iei c o n g ru it, plane '.am iam ab in itio H o ra e sum it.
a ) W k ła d a n ie i zd e jm o w a n ie szat 21. W każdej czynności litu rg iczn ej b iskup w k ła d a i z d ejm u je szaty litu r giczne w sp e c ja ln e j zakrystii, a g d y je j nie m a w zakrystii, lub n a w et p rz y tro n ie, e w en tu a ln ie , g d y ta k w ygodniej, p rz ed o łtarzem . N ie p o w in n o się jed n ak kłaść n a o łta rz u szat i odznak.
22. G d y b isk u p p rz e d M szą św. p rz e w odniczy w sp e cjaln ej zak ry stii godzi
nie k an o n iczn ej b re w iarz a, o d p o w ia d a ją c e j porze d n ia, od ra zu p rzed godzi
n ą k an o n ic z n ą n a k ła d a o rn a t.
[ 3 1 ] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 3 0 3
b ) D e libro E u a n g elio ru m
23. L ib e r E v an g elio ru m , o p p o rtu n e d istin g u e n d u s a lib ro E p is to la ru m , de- fe rtu a su b d iaco n o in itio M issae. Post
q u a m a u te m Episcopum c eleb ran s a lta re e t lib ru m E v an g e lio ru m o scu latu s fu e rit, ipse lib e r su p er a lta re , in m edio, re liń g u itu r. A d iac o n o a c c ip itu r, dicto M u n d a cor m e u m , a n te q u a m b e n ed ic tio n em ab E p isco p o p e ta t a d c a n ta n d u m E v an g cb u m .
c) D e litu rg ia verbi in M issa сиг E p isco p u s praeest, q u in ipse M issam celebret.
24. C u m E piscopus, a d n o rm am n. 13, M issae p ra e sid e t q u in ip sa ce
le b re t, in litu rg ia v e rb i ipse e a om nia p e rag e re p o tes t q u a e de m o re c ele b ra n ti c o m p etu n t.
d ) D e q u ib u sd a m abolendis.
25. E pisco p u s n o n iam genuflexione, sed in clin atio n e, ab om nibus s a lu ta tu r.
26. A d m a n u u m lo tio n em E piscopi in a ctio n ib u s litu rg icis n o n ia m eius fam iliares, sed aco ly th i vel clerici m i
n istren t.
27. A b o le n tu r o m n ia q u ae C aerem o - n ia li E p isco p o ru m p ra e s c rib u n tu r sive de circulis co ram E p isco p o faciendis, sive de certis p a rtib u s a binis e t binis recitan d is.
28. Ite m a b o lita h a b e a tu r p raeg u s- ta tio p anis, v in i e t a q u ae, q u a e p ra e s
c rib itu r in C a ere m o n ia li E p isco p o ru m . 29. Si E p iscopus H o ra e can o n ica e a n te M issam p ra ee st, preces p r a e p a r a tionis a d M issam o m ittit, q u a e in C a e re m o n iali E p is co p o ru m in te r p sa lm o d ia m p ra e sc rib e b a n tu r.
b ) E w a n g elia rz
23. E w an g eliarz, słusznie odró żn ian y od L ek c jo n a rz a, p rzynosi su b d iak o n n a p o c zą tk u M szy św. G d y zaś b iskup o d p ra w ia ją c y u c a łu je o łta rz i E w an g e
liarz, księgę po zo staw ia się n a śro d k u o łtarza. Bierze ją d iak o n , p o odm ów ie
n iu „ M u n d a cor m e u m ”, p rz e d otrzy
m an ie m od b isk u p a b łogosław ieństw a do śp iew an ia ew angelii.
c ) L itu rg ia słow a w e M s z y św., k tó rej b isku p p rz e w o d n ic zy , chociaż sam je j nie odpraw ia.
24. G d y biskup, zgodnie z przepisem n. 13, przew o d n iczy M szy św., chociaż sam je j nie o d p ra w ia, m oże w czasie litu rg ii słow a w ykonyw ać to wszystko, co zazw yczaj przy słu g u je celebransow i.
d ) Z n ie sien ie p e w n y c h rzeczy 25. O b ecn ie wszyscy w y ra ża ją sza
cu n ek w zględem b isk u p a przez ukłon, nie zaś przez przyklęknięcie.
26. W czasie czynności litu rg iczn y ch w in n i u słu g iw ać b iskupow i p rzy u m y w a n iu rą k ak o lici lu b duch o w n i, nie zaś je g o „d o m o w n icy ” .
27. Z n osi się wszystkie przepisy ce
re m o n ia łu b iskupiego n ak az u ją c e tw o
rzenie p ó łk o la p rz e d b isk u p em lu b re c y to w an ia p e w n y ch m o d litw przez dw óch n a p rzem ian .
28. N ależy ró w n ież znieść u p rzed n ie kosztow anie ch leb a, w in a i w ody, p rze
p isan e w C erem o n iale biskupim . 29. Jeżeli B iskup przew odniczy p rz ed M szą św. godzinie k a n o n ic zn e j, w tedy opuszcza m o d litw y przygotow aw cze do M szy św., k tó re były przew id zian e p o m iędzy p salm am i.
30. I n M issa, c u i E p iscopus p ra e e st q u in ip sam c eleb ret, a q u a m in calicem a d o fferto riu m in fu n d e n d a m n o n E p is
copus, sed celebrans, ben ed icit.
31. L ic et E piscopo m itr a e t b acu lo n o n u ti, cu m in c e d it de loco in locum , si ex ig u u m sp a tiu m in te rc e d it.
32- E p iscopus m itr a n o n u ta tu r , nisi iam h a b e a t, cu m m an u s la v a t e t cum th u rific a tio n e m accip it.
e) D e b en ed ictio n e episcopali.
33. A b o le tu r b e n ed ic tio p o st hom i- liam , de q u a in C a ere m o n ia li E p isco porum .
34. C um E piscopus, a d n o rm am iu ris, b e n ed ictio n em p a p a le m im p e rtitu r, h a e c b en ed ictio , cu m suis form ulis, su p p le t b e n ed ictio n em c o n su e ta m in fine M issae.
35. A rchiepiscopo, cu m b e n ed icit, c ru x n o n d e fe ra tu r.
36. B acu lu m a c c ip ia t E p iscopus a n teq u a m b e n ed ictio n is fo m u la m in ch o et, ne ip sa in te rru m p a tu r, om issa ita q u e hoc in casu elev atio n e e t extensione m a n u u m a R itu servando, n. 87, s ta tu ta .
A rchiepiscopus in su p e r m itra m a cc i
p ia t a n te ipsam b en ed ictio n em . 37. D a ta b e n ed ictio n e, E pisco p u s re cessurus a lte re s a lu ta t cu m m itr a e t b a c u lo ; p alliu m , si h o c iu re g a u d e a t, n on a d a lta re , sed in se c re tario d e p onit.
30. W e M szy św., k tó rej b isk u p p rz e w odniczy, nie o d p ra w ia ją c je j jed n a k , w odę, k tó r ą się w lew a do k ielich a w czasie o fiaro w an ia, błogosław i cele
b ra n s nie zaś biskup.
31. B iskup m oże nie używ ać p a sto ra łu , p rzech o d ząc z m ie jsc a n a m iejsce, gdy są niew ielkie odległości.
32. N a um ycie rą k i n a okadzenie nie n a k ła d a się bisk u p o w i m itry , ch y b a że ju ż w n iej był.
e) B łogosław ieństw o biskupie 33. Z nosi się błogosław ieństw o po h o m ilii, o k tó ry m m o w a w C e rem o n ia
le biskupim .
34. G d y bisk u p , zgodnie z przepisem p ra w a, u d z ie la b łogosław ieństw a p a p ie skiego, w te d y to błogosław ieństw o, łącz
nie z p rz ep isa n y m i fo rm u ła m i, z astę p u je błogosław ieństw o, przew id zian e zwy
czajn ie n a k o ń c u M szy św.
35. G d y arcy b isk u p u d ziela błogo
sław ieństw a nie w ynosi się krzyża.
36. B iskup w in ien w ziąć p a sto rał, zanim rozpocznie fo rm u łę b łogosław ień
stw a, a to z tej ra c ji, by je j nie p rz e ryw ać, O puszcza zatem w ty m w y p a d k u wznoszenie i ro z k ła d an ie rąk , p rze
pisane przez K o d e k s ru b r yk w n. 87.
P o n a d to arcy b isk u p w in ien o trzy m ać m itrę p rzed sam ym błogosław ieństw em .
37. G d y b isk u p m a w ra c a ć p o u d z ie len iu błogosław ieństw a, o d d a je cześć ołtarzo w i w m itrze i z p a sto rałe m . J e żeli m a p ra w o u ży w an ia p aliusza, zd ej
m u je go nie p rz y o łta rzu , lecz w spe
c ja ln e j zakrystii.
[ 3 3 ] POSOBOROWE PRAWODAWSTWO 3 0 5
V O p ra ła ta ch n ie p o sia d a ją cy ch g o d n o ści b isk u p iej, o in n y ch d u ch o w n y ch oraz o in n y c h czy n n o ścia ch litu rg iczn y ch
V D e p r a e la tis d ig n ita te ep isc o p a li non orn atis, de a liis cler icis a liisq u e a ctio n ib u s litu r g ic is
38. E a o m n ia q u ae in h a c I n s tru c tione d ic u n tu r de sim plicioribus r e d d endis q u ib u sd a m sacris vestibus, in signibus e t ritib u s p o n tific alib u s, nec- n o n de q u ib u sd a m ab olendis com m u- tan d isq u e , co n g ru a congruis referen d o , v a le n t e tia m p ro P ra e la tis vel clericis d ig n ita te ep isco p ali n o n o rn atis, q u i insig n ib u s q u ib u sd a m p o n tific a lib u s ex iu re vel ex priv ileg io g a u d en t.
39. A bo litio n es et m u ta tio n e s su p ra s ta tu ta e p e rtin e n t e tia m a d om nes ac
tiones litu rg icas ab aliis clericis cele
b ra ta s.
H a n c In s tru c tio n e m a S a c ra R itu u m C o n creg atio n e e t a C om m issione ad ex seq u en d am C o n stitu tio n em de sacra L itu rg ia p a ra ta m , S um m us P ontifex, P au lu s PP. V I , die 10 iu n ii 1968 b e
nigne a p p ro b a v it e t a u c to rita te S ua c o n firm av it e t p u b lici iu ris fieri iussit, p â r ite r statu en s, u t a die 8 m ensis septem bris a n n i 1968, festo N a tiv ita tis B. M a ria e V irginis, vigere in cip iat.
R o m ae, die 21 iu lii 1968.
B E N N O C A R D . G U T P ra efectu s S. R . C. e t „C onsilii’
Praeses f F e rd in a n d u s A n to n e lli
A rc h ie p . tit. Id icr em S. R . C. a Secretis
38. T o wszystko, co w niniejszej In s tru k c ji m ów i się n a te m a t u p ro sz czenia w zakresie szat, odznak i obrzę
dów p o n ty fik a ln y ch , ja k rów nież 0 zniesieniu lub z m ia n ac h — to w szyst
ko odnosi się rów nież, w analogicznych w y p ad k ach , do p ra ła tó w czy in n y ch d u ch o w n y ch , nie p o sia d ając y c h g o d ności b isk u p iej, cieszących się je d n a k p raw em lu b przy w ilejem u ży w an ia n ie
k tó ry c h odznak p o n ty fik aln y ch . 39. O k re ślo n e powyżej zniesienia 1 zm ian y odnoszą się także d o w szyst
k ich czynności litu rg iczn y ch , sp raw o w an y ch przez in n y ch duch o w n y ch .
Pow yższą In stru k c ję , p rzy g o to w an ą przez K o n g re g a c ję O b rzęd ó w i R a d ę W yk o n aw czą do K o n s ty tu c ji o św. L i
tu rg ii, O jc ie c św., p a p . P a w eł V I , w d n iu 10 czerw ca 1968 r. łaskaw ie z aap ro b o w ał, po w ag ą sw oją p o tw ier
dził i n a k az a ł opublikow ać, p o s ta n a w ia ją c jednocześnie, by zaczęła obo
w iązyw ać o d d n ia 8 w rześn ia 1968 ro ku, w św ięto N a ro d z e n ia N ajśw . M a ry i P a n n y
R zym , d n ia 21 czerw ca 1968 roku.
B E N N O K A R D . G U T P re fe kt K o n g r. O b rzęd ó w i P rzew o d n i
czący „ R a d y ” f F e rd y n a n d A n to n elli
A rc b p tyt. I d y kr у S e k r e ta rz K . O.
30 — P ra w o K a n o n ic z n e
