Aleksander Sterczewski
Spis prac naukowych ś. p. Henryka
Likowskiego
Collectanea Theologica 13/4, 370-374
1932
NOTANDA.
SPIS PR A C N AUKOW YCH Ś. P. HENRYKA
LIKO W SKIEGO .
I. Biografja.
[ C a t a l o g u s p u b l i c a t i o n u m fel . r e с. H e n r i c i Li s k o ws k i ] ,
Ks. Henryk Likowski urodził się 9 stycznia 1876 r. w Mi- chorzewku (W ielkop .), gdzie ojciec jeg o był nauczycielem. Uczęszczał do gimnazjum M arji M agdaleny w Poznaniu, które ukończył w r. 1895. Studja teologiczne odbył w Poznaniu. Po otrzymaniu djakonatu udał się do M onasteru (W e stfa lja ), gdzie na fakultecie teolog, studjow ał historję kościelną, słuchając tak wybitnych profesorów, jakimi byli Pieper, Dickamp, Sdralek, Fin ke, Niehues. Po roku wrócił na kilka miesięcy do praktycznego Seminarjuim duchownego w Gnieźnie, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie. Po dwuletniem kontynuowaniu studjów historycz nych w W rocław iu w rócił w r. 1901 do diecezji, oddając się pracy duszpasterskiej. O bejm uje posadę wikarjusza katedralne go w Gnieźnie, przechodzi na w ikarjat do Biezdrowa i tu później zostaje proboszczem. W tym czasie zajmuje się w dalszym ciągu prywatnie pracą naukową.
W r. 1919, wyoofawszy się z pracy duszpasterskiej, prze szedł na stanow isko bibljotekarza naukowego w poznańskiej bibljotece uniwersyteckiej; później przez kilkanaście miesięcy zastę pow ał dyrektora tejże bibljoteki*1). W międzyczasie przygotował
pracę doktorską i w r. 1922 uzyskał stopień doktora filozofji w Uniw ersytecie poznańskim. Od r. 1923 był wiceprezesom W ydziału Teologicznego Tow. P. N. w Poznaniu. W r. 1925
*) O działalności bibliotekarskiej Ks. L. piszą w spomnieniu po- śm iertnem : P o s a d z y L u d w i k : Kurjer Poznański 1932, nr. 151.
S z u l c - G o l s ка В o ż e n a : Przegląd Bibljoteczny VI (1933), str. 9 4 - 9 5 .
dokonał habilitacji na wydziale teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Tenże fakultet proponował mu objęcie m ającej utworzyć się katedry h istorji Kościoła w Polsce. Ponie
waż M inisterstw o ze względów oszczędnościowych katedry tej do budżetu nie w staw iło, przejście ks. L. do Lwowa nie mogło nastąpić. W tymże czasie powierzono ks. Likowskiemu wykłady historji K ościoła w Seminarjum duch. w Poznaniu, a po roku zamianowany został profesorem tegoż seminarjum. W r. 1926 był też współredaktorem „Roczników H istorycznych“ , wyda wanych przez Pozn. Tow . M iłośników H istorji.
W r. 1927 po dłuższych pertraktacjach o b ją ł zastępstwo katedry historji K ościoła w Polsce na wydziale teo lo g ji katol. Uniwersytetu warszawskiego. Niebawem otrzymał nominację na p rofesora nadzwyczajnego.
Zmarł po dłuższej chorobie 18 marca 1932 r. Pochowano go na cmentarzu warszawskim, a byli parafjanie biezdrowscy po stawili nagrobek ku jego czci i pamięci.
II. Bibljografja.
P r a c e d r u k o w a n e 2).
1. K w estja unji kościoła wschodniego z zachodnim na so borze konstanckim.
a ) „Przegląd K ościelny“ V III (1 9 0 5 ) str. 5 1 0 — 519. b ) „Przegląd K ościelny“ IX (1 9 0 6 ) str. 7— 20. c ) „Przegląd K ościelny“ IX (1906) str. 168— 186.
(P raca nieukończona: patrz recenzję napisaną o niej przez M a r j a n a G o y s k i e g o w „Przeglądzie Historycznym V [1907] str. 3 90).
2. Pow stanie godności prymasowskiej arcybiskupów gnieź nieńskich. (U stęp z dziejów hierarchji kościoła polskiego). — „Przegląd Historyczny“ X IX (1 9 1 5 ), str. 21— 44, 1 5 4 — 190, 2 4 9 — 274.
3. Ks. M aciej z M ieleszyna ( f 1522) i jeg o kronika klaszto ru trzemeszeńskiego. — Rozprawy W ydziału Teologicznego P o znańskiego Tow arzystw a Przyjaciół Nauk. Serja II, poszyt 4/1
(Poznań 1918) str. 184— 210.
4. Recenzja pracy: B e c k e r E d w a r d k s ., Documenta ec clesias civitatis Bidgostiensis concernentia, Berlin 1918.— „Kw ar talnik H istor.“ X X X V (1 9 2 1 ) str. 116— 117.
2) Jakkolwiek wielka część prac drukowana jest w formie feljetonów, nie zmniejsza to ich w artości naukowej. Poniew aż w Poznanin nie wychodziło żadne czasopism o teologiczne, autor m usiał korzystać z uprzejmości redakcji gazet.
5. Recenzja pracy: K u n k e l A d o l f , G nesener Hussiten- verhöre 1450— 1452. — „Kwart. H istor.“ , X X X V (1921) str. 117— 118.
6. M iasto książęce Środka. Kartka z dziejów Poznania w la tach 1 2 3 1 — 1253, Poznań 1922, str. 30. — Odbitka z „D zien nika Poznańskiego“ .
7. Bibljoteki i Archiwa Poznańskie. — „Dziennik Poznań ski“ r. 1922, nr. 146, 151, 152, 153, 154, 155.
8. Geneza święta Translatio s. Adalberti w kościele pol skim. (Rozw iązanie sprawy o relikw je św. W ojciech a). — Kwart. T eol. W ileński (1923) str. 53— 89. Także w osobnej od bitce. Por. też „K urjer Pozn.“ 1923, nr. 109.
9. Portal gotycki przy kościele podominikańskim. — Fel-jeton w „K urjerze Poznańskim“ r. 1923, nr. 112.
10. Recenzja pracy: C i e s z y ń s k i N i k o d e m к s., Rocz niki katolickie. Rok 1922. Poznań 1923. — „Kurjer Poznański“ , 1923, nr. 143.
11. Najdawniejszy statut poznańskiego bractwa strzeleckie go z r. 1 417/1418. — Feljeton w „Kurjerze Poznańskim“ r. 1923, nr. 193.
12. Początki bractwa strzeleckiego w Poznaniu. — Feljeton w „Kurjerze Poznańskim“ , r. 1923 nr. 204, 205.
13. M agdeburg a początki kościoła w Polsce. — Referat wygłoszony dnia 2 0 .III 1923 na posiedzeniu W ydziału T eol. Pozn. Tow . Przyj. N., streszczony w sprawozdaniach za r. 1923.
14. O nieznanych statutach M ikołaja Trąby z r. 1414. — R eferat wygłoszony dnia 16.V 1923 na posiedzeniu W ydziału T eo l. Pozn. Tow . Przyj. Nauk, streszczony w sprawozdaniach za nok 1923.
15. Praw o małżeńskie w Polsce aż do soboru Trydenckie go. — R eferat wygłoszony dnia 13.X I 1923 na posiedzeniu W y działu T eol. Pozn. Tow . Przyj. Nauk, streszczony w Sprawozda niach za rok 1923.
16. Początki klasztoru Cysterek w Owińskach (r. 1242— 1250), Poznań 1924, str. 66.
17. „E t unum exemplum docet...“ Na m arginesie nowego studjum z dziejów kultury polskiej. — 3 feljeton y w „K urjerze Poznańskim“ , r. 1924, nr. 90, 115, 145.
18. P olska w Europie i wśród Słowiańszczyzny na podsta wie statystyki bibljotecznej. — Feljeton w „K urjerze Poznań skim “ r. 1924, nr. 211, 213.
w „Kurjerze Poznańskim“ r. 1924, nr. 298. — Przedruk w ^ W ia rusie W ielkopolskim “ r. 1925, nr. 212.
20. Założenie klasztoru Cysterek w Owińsku. — W ykład wygłoszony na posiedzeniu W ydziału T eol. Pozn. Tow. Przyj. Nauk dnia 18.1 1924 w Poznaniu, streszczony w Sprawozda niach za rok 1924.
21. Doktryna Paw ła W łodkow ica na soborze koinstancjeń- skim i je j źródła. — R eferat wygłoszony na posiedzeniu Kom isji Historycznej Pozn. Tow . Przyj. Nauk dnia 15 grudnia 1924 w Poznaniu. — (P atrz Sprawozdanie Poz. Tow . Przyj. N. za rok 1923 i 1924, str. 5).
22. Synod prowincjonalny kaliski z r. 1406. — „Przegląd T e o l.“ VI (19 2 5 ) str. 3 7 7 — 390.
23. Zwiedzenie m iejsca prac ziemnych przy m oście tum skim przez przedstaw icieli nauki. — Artykuł w „Kurjerze P o znańskim“ , r. 1925, nr. 31.
24. Sprawa prymasowstwa w K ościele polskim w latach 1793— 1795. — W ykład wygłoszony dnia 24.VI 1925 ina posie dzeniu W ydziału T eol. Pozn. Tow . Przyj. Nauk, patrz Spraw o zdania Zarządu Tow . Przyj. Nauk za rok 1925, str. 11.
25. Recenzja pracy: W i с h e r к i e w i с z o w a M a r j a , Ry nek poznański i jeg o patrycjat. Poznań 1925. —■ W „K urjerze Poznańskim “ , 1925, nr. 221 p. t. „Książka o Rynku poznańskim“ .
26. W spraw ie żywota bł. Bogum iła. — 2 feljeton y w „Ku rjerze Poznańskim “ 1925, nr. 307 i 309.
27. Potrzeba wytworzenia nowych warunków pracy na polu h isto rjo g rafji Kościoła polskiego. —■ R eferat druk. w Pamiętniku Ii-go Powszechnego Zjazdu H istoryków Polskich w Poznaniu 6 — 8 grudnia, Lwów 1925, sekcja IV-ta, str. 1— 6.
28. Polska a M isje katolickie. (W ykład wygłoszony na Międzyn. Akadem. K ongresie M isyjnym w r. 1927). — Druk. w M i o n i U g o : Propaganda M isyjna w 12 wykładach, Poznań 1 928/29, str. 67— 72.
29. Początki kanoników regularnych w Polsce. — Stre szczenie pracy, przedstawionej ma posiedzeniu W ydziału T eol. Pozn. Tow. Przyj. Nauk z dnia 24.VI 1929. (Sprawozdania Pozn. Tow . Przyj. Nauk za rok 1929, str. 3 0 — 31) 3).
P r a c e w r ę k o p i s a c h .
1. M em orjał o stanie i znaczeniu b ib ljoteki trzem eszeńskiej. — Rkp. w bibljotece Uniw. Pozn.
3) Artykułów autora o charakterze publicystycznym, ogłaszanych dość często w gazetach poznańskich, a sygnowanych (h l) nie spisano, bo nie są przyczynkami naukowemi.
2. N ajdawniejsze dzieje klasztoru cysterek w Ołoboku (1 2 1 1 — 1292). — Praca doktorska, zreferowana na posiedze niu Wydz. hist. P. A. U. 25.V II 1921. —· Por. Bulletin interna tional de l'Académ ie Polonaise, Craoovie 1925, inr. 6, str. 2 6 — 32 p. t. Die älteste G eschichte des Cistercienserm nenklosters in O lobok 1211— 92.
Poznań Ks. A leksander Sterczew ski.
EINE GRÜNDUNGSURKUNDE DER POLNISCHEN
ARMENIER AUS d. XIV. JH D T.
Das einmal erwachte Interesse für Armenien und seine G e schichte wird in der W issenschaft immer re g e r; man behandelt
immer öfter die Geschicke dieses unglücklichen, hartbedrängten V olkes, man studiert seine Kunst und Litteratur, man verfolgt auch das Los der armenischen Auswanderer, die notgedrun gen ihre uralte Heimat am A rarat verlassen mussten, um in fer nen Landen eine neue zu suchen. Eine solche fanden sie auf der Krim, in der W alachei, Rotrussland und Polen.
Die Einwanderung der Armenier in Polen wird kaum frü her, als im X III. Jhdt. anzusetzen s e in 1). Das G leiche ist wohl auch von der armenischen Gem einde in Kamieniec Podolski zu sagen. D iese, an der äussersten südöstlichen Grenze des la teinischen Christentums gelegene Festung, war nicht bloss ein Bollw erk gegen die immer wieder vordringenden W ogen des Islam , was auch die römische Kurie von Nikolaus V. an rich tig einschätzte, sondern dank seiner ungewöhnlichen, dazu noch natürlich und künstlich befestigten, Lage auch ein bedeutendes Handelszentrum m it dem Osten, zum T eil auch m it dem Süden. Aus Zentralasien, Persien, Indien, dem Kaukasus, der Krim, der Türkei, aus Griechenland, C ypem , Ungarn, aus der W ala chei, ja aus Italien kamen hier W arenladungen an und wurden über K ieff nach M oskau, auf dem Flussw ege nach Danzig, den Skandinawischen Ländern und Deutschland versandt. D ie ser Handel ruhte fast ausnahmslos in den Händen der ortsan sässigen A rm en ier2). Eine legendarische Nachricht erzählt, sie hätten hier bereits 1250 eine eigene Kirche besessen, den frü hesten geschichtlichen B eleg für ihre Anwesenheit in Kamieniec besitzen wir aber erst aus der M itte des XIV . Jhdts. Es ist dies eine Eintragung in einem armenischen Messbuche, das sich im vorigen Jahrhundert daselbst befand. Sie b esagt, dass ein
ge-J) L e c h i c k i Cz., Kościół Ormiański w Polsce, Lwów 1928, U . 2) Vgl. P r u s i e w i c z A ., Kamieniec Podolski, in „Litw a i Ruś“ II, W ilno 1913, H eft 4— 5, S. 5— 6 ; B a r ą c z Sadok, Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869, 2 6 5 — 266.
