TOM 1 marzec-kwiecień 1997 SfaA & M teny nr 3
Jan Dul*, Andrzej Chmielewski*, Robert Stępkowski*, Leszek Pyskło*
Wysokoaromatyczne oleje pochodzenia naftowego stosowane w przemyśle
gumowym na listach surowców rakotwórczych
Część II. Badania analityczne i technologiczne
Part II.Analytical and technological study
Przedstawiono w yniki badań krajow ych plastyfi
katorów petrochem icznych w celu porów nania ich skła
du chem icznego i w łaściw ości technologicznych z w y branym i olejam i zagranicznym i spełniającym i w y m a
gania U nii Europejskiej w zakresie dopuszczalnej za
wartości substancji rakotwórczych. Badania analityczne w ykonano w kilku specjalistycznych ośrodkach. Z a w artość WWA, w yszczególnionych w I części p u b li
kacji tab. 1, oznaczano w K atedrze C hem ii A n ality cz
nej Politechniki G dańskiej, zaw artość b en zo(a)pirenu (B(a)P) w Instytucie C hem ii Przem ysłow ej, zaw ar
tość W W A ekstrahow anych przez dim etylosulfotlenek (D M SO ) i w łaściw ości fizykochem iczne w lab orato
riach szwedzkiej firm y N ynas oraz lotność w In sty tu cie Przem ysłu G um ow ego „Stom il” . W IPG um „S to m il” w ykonano rów nież próby technologiczne w celu określenia m ożliw ości zastosow ania w przetw órstw ie kauczuków oleju BP E nerthene 1849-1.
Badania analityczne
Surowce
Przedm iotem badań były następujące oleje petro chemiczne:
* Instytut Przemysłu Gumowego „Stomil”, Piastów
BP Enerthene 1849-1 - olej arom atyczny, tzw. „olej czysty” , now y produkt odpow iadający obo w iązu
jący m kryteriom dla surow ców nietoksycznych, fir
m a B ritish Petroleum ;.
Nyflex 221 - olej naftenow y, firm a N ynas (Szw ecja);
Nytex 820 - olej naftenowy, polecany do produkcji k au czuków olejow anych, firm a N ynas (Szw ecja);
Nytex 431 - olej naftenow y, firm a N ynas (Szw ecja);
Plastyfikator P3 - w ysokoarom atyczny ekstrakt fur- furolowy, R afineria Czechow ice;
Plastyfikator PO - specjalnie w yselekcjonow ane partie plastyfikatora P3 poddaw ane destylacji próżniow ej w w ysokiej tem peraturze w celu u sunięcia n ajb ar
dziej lotnych składników Z.Ch. „O św ięcim ” ; Plastyfikator PG-12 - w ysokoarom atyczny ekstrakt
furfurolowy, R afineria Gdańska.
B adania zaw artości w ybranych W W A
B a d a n ia w y k o n an o za p o m o c ą c h ro m a to g ra fii gazow ej sp rzężon ej ze s p e k tro m e trią m a so w ą (G C - M S) [1]. B a d a n ą p ró b k ę ro z p u sz c z o n o w ch lo rk u m etylenu, u zyskany ro ztw ó r ro zdzielo n o w u k ład zie ciecz-ciecz (cy k lo h ek san -d im ety lo su lfo tlen ek ). N a stę p n ie n ie w ie lk ą ilość ek stra k tu w d im e ty lo su lfo - tle n k u reek stra h o w a n o do c h lo rk u m ety le n u p rz e z d o d an ie w o d y do górnej w arstw y. l j i l e k stra k tu w c h lo rk u m ety le n u ro z d z ie lo n o n a c h ro m a to g ra fie g a z o w y m F IS O N S FT 8000 te c h n ik ą „o n c o lu m n ” , sto su ją c k o lu m n ę k a p ila rn ą p rz e z n a c z o n ą do r o z d z ie la n ia W W A. K ieru jąc się m e to d ą EPA 610 [2]
o z n aczo n o 16 p o lic y k lic z n y c h W W A, w ty m B(a)P.
W yniki p o d an o w tab. 1.
Sla& fortt& itf, nr 3 marzec-kwiecień 1997 TOM 1
Tabela 1. Stężenie WWA w badanych olejach
Stężenie (ppm)*
Związek Enerthene
1849-1 aromatycz.
Nyflex 221 naftenowy
Nytex 820 naftenowy
Nytex 461 naftenowy
Plastyfikator PO wysokoa-
romatyczny
Plastyfikator P3, wysokoa-
romatyczny
Plastyfikator PG-12 wyso- koaromatyczny
naftalen 0 0 0 0 0 0 0
acenaftylen 0 6,2 0,002 0 0 0,01 0,12
acenaften 0,003 3,1 0,2 1,2 1,5 1 1,01
fluoren 0,2 0,6 0,1 4,8 0 0,8 0,65
fenantren 0 0,6 0,8 8,3 4,5 15,5 2,23
antracen 0 0,3 0,8 3,8 0,2 1,4 0,20
fluoranten 0 0,6 0 1,7 0 0 2,40
pi ren 0,03 0,3 0 0 0 0 0
benzo(a)antracen 0;4 0,3 0,1 0 3,5 0 0,90
chryzen 0,01 0,3 0,1 0 31,2 134,8 27,8
benzo(b)-fluoranten +
benzo(k)-fluoranten 0,07 0,9 0,2 0 27,05 68,67 32,6
benzo(a)-piren 0 0,3 0 0,02 14,1 21,8 9,0
indeno(1,2,3-cd)-piren 0 0,3 0 0 7,7 5,3 2,82
dibenzo(a,h)-antracen 0 0,6 0 0 4,7 2,7 2,87
benzo(g,h,i)-perylen 0 0,6 1,4 0 43,3 21,4 31,45
Łączna zawartość bad. WWA 0,7 15,1 3,8 19,8 137,69 273,36 113,97
* ppm - części wagowe na milion części wagowych oleju B adane oleje zagraniczne praktycznie nie zaw ie- rająbenzo(a)pirenu oraz silnie rakotwórczych benzo(b)- i benzo(k)fluorantenu. Zaw artość tych zw iązków je s t szczególnie w ysoka w plastyfikatorze P3.
Podobnie niekorzystnie kształtuje się zaw artość WWA w krajow ych plastyfikatorach, w szczególności plastyfikatorze P3. N a uw agę zasługuje porów nanie za
w artości W W A w plastyfikatorze P3 i plastyfikatorze PO otrzym anym z plastyfikatora P3 przez destylację w ysokotem peraturow ą pod obniżonym ciśnieniem. Z a
w artość W W A w plastyfikatorze PO spada o 50% (z 273,36 ppm do 137,69 ppm ) i o ponad 50% zaw arto
ści benzo(b)- i benzo-(k)fluorantenu.
O znaczanie zaw artości benzo(a) pirenu
O znaczanie prow adzono m eto d ą spektroskopii U V -V IS [3]. Przed pom iarem w idm a absorpcji p rze
prow adzono ekstrakcję oleju za po m ocą D M SO . Tło absorpcyjne w w idm ie, pochodzące od innych składni
ków obecnych w oleju, n a tle którego leży analityczne pasm o B(a)P, różni się znacznie dla badanych próbek.
D la oleju BP E nerthene 1849-1 je s t ono najniższe, dla plastyfikatora PG 12 około 30 razy w yższe i dla p la
styfikatora P3 około 200 razy wyższe. W ysokość tła w w idm ie obsorpcji w arunkuje granicę oznaczalności, czyli najm n iejszą w y k ryw aln ą zaw artość B(a)P, k tó rą m ożna tą m etodą oznaczyć. Była ona najniższa dla oleju BP E nerthene 1849-1, w yższa dla plastyfikatora PG - 12 i najw yższa dla plastyfikatora P3.
Wyniki oznaczeń:
Olej B P Enerthene 1849-1. Pasm o analityczne B(a)P bardzo słabo w idoczne na tle absorpcyjnym - leży n a granicy w ykryw alności dla tego tła. O znaczo
n a zaw artość B(a)P około 0,15 ppm.
Plastyfikator PG-12. Pasmo analityczne B(a)P w y raźnie widoczne na tle absorpcyjnym. Oznaczona zawar
tość B(a)P niew idoczna na wysokim tle absorpcyjnym, którego przebieg w skazuje na to, że zawartość B(a)P w oleju leży znacznie poniżej granicy wykrywalności, w y
noszącej dla tego tła 30ppm. Zawartość B(a)P oceniona m etodą dodatku wynosi poniżej 30 ppm.
O znaczanie zaw artości WWA
ekstrahow anych przez D M SO i porów nanie w łaściw ości fizykochem icznych
Dalsze kryterium oceny plastyfikatorów stanowiły badania przeprow adzone w firm ie N ynas. O znaczano ich w łaściw ości fizykochem iczne oraz zaw artość eks
trahow anych za pom ocą D M SO w ielopierścieniow ych w ęglow odorów arom atycznych. W ykonano badania krajow ych plastyfikatorów i oleju BP Enerthene 1849-
1. W tab. 2 przedstaw iono uzyskane w yniki i m etody oznaczania. W krajow ych plastyfikatorach zaw artość WWA ekstrahowalnych w DM SO wielokrotnie przekra
cza 3%, wartość uw ażaną za graniczną, powyżej której oleje traktowane sąjak o substancje rakotwórcze [4].
G ęstość krajow ych plastyfikatorów , a szczegól
nie stałe lepkościow o-gęstościow e są w yższe niż oleju
TOM 1 marzec-kwiecień 1997 SfaA & M t& iy nr 3
BP Enerthene 1849-1, co w skazuje n a w y ższą zaw ar
tość w tych plastyfikatorach WWA.
Potw ierdza to także w yższa zaw artość w ęgla w y stępującego w strukturach arom atycznych oznaczona m etodą IR. Szczegółow a analiza ekstraktów D M SO z badanych olejów w skazuje na w ielokrotnie w y ższą za
wartość WW A w kraj ow ych plastyfikatorach w porów naniu z czystym olejem BP E nerthene 1849-1.
pienia krajow ych ekstraktów furfurolow ych: plasty fi
katora P3 i plastyfikatora PG -12 tzw. „czystym ” ole
je m BP E nerthene 1849 -1. O ceny dokonano na pod
staw ie badań w łaściw ości technologicznych typow ej m ieszanki z kauczuku butadienow o-styrenow ego K er 1502 zaw ierającej zm ienne ilości w ybranych olejów oraz w łaściw ości fizycznych w ulkanizatów w yk o n a
nych z tych m ieszanek.
Tabela 2. Właściwości fizykochemiczne olejów oraz zawartość WWA ekstrahowalnych przez DMSO
Właściwości Metoda badania Enerthene
BP 1849-1
Plastyfi kat.
PO
Plastyfi kat.
P3
Plastyfi kat.
PG-12
Gęstość 15°C, kg/dm3 ASTM D4052 0,948 1,007 0,977 0,958
Lepkość 40°C, cSt ASTM D445 464 846 259 79
Lepkość 100°C, cSt ASTM D445 19,9 20,9 11,8 7,2
Stała lepkościowo-gęstościowa ASTM D2501 0,885 0,971 0,963 0,917
Liczba kwasowa, mg KOH/g ASTM D974 0,20 0,28 0,27 0,10
Ekstrakt DMSO, zawartość WWA, % IP 346 4,8 22,6 19,0 16,8
Analiza typów węgla Ca'1. %
Brandes
29 >404) >404) 36
cn2), % 17 10
c„3>, % 54 54
1) CA - udział struktur aromatycznych 2) CN - udział struktur naftenowych 3) Cp - udział struktur parafinowych
4) oznaczenia nie wykonano. Zastosowana metoda spektroskopii IR umożliwia badania substancji zawierających poniżej 40%
związków aromatycznych.
O znaczanie lotności
B adania w ykonano m eto d ą TG A w w arunkach izoterm icznych w atm osferze pow ietrza [5 ,6 ]. O zna
czano ubytek m asy po ogrzew aniu w 190°C. U zyskane w yniki (tab.3) p ozw alają stw ierdzić, że ta w łaściw ość polskich plastyfikatorów , z w yjątkiem plastyfikatora PG-12, w porów naniu z badanym i zagranicznym i nie budzi zastrzeżeń.
Tabela 3. Ocena lotności olejów metodą TGA w wa
runkach izotermicznych w atmosferze powietrza
Rodzaj oleju
Ubytek masy po ogrzewaniu w 190°C, % wag.
15 min 30 min
BP Enerthene 1849-1 1,0 2,4
Nuflex 221 3,5 6,7
Nytex 820 8,9 15,2
Plastyfikator PO 2,0 3,8
Plastyfikator P3 5,2 9,4
Plastyfikator PG-12 16,2 22,5
Badania technologiczne
Licząc się z k oniecznością odejścia od stosow a
nia w przem yśle gum ow ym olejów o znacznej zaw ar
tości WWA podjęto się określenia m ożliw ości zastą-
Przygotow anie m ieszanek gum ow ych i w ulkanizatów
W tab. 4 podano ilości stosowanych olejów. M ie
szanki wykonano w laboratoryjnej mieszarce zamkniętej o pojemności 1,21 l z kom puterow ą kontrolą mieszania.
N a rys. 1 i 2 przedstawiono kom puterowe wykresy prze
biegu procesu mieszania mieszanek 10PG12i20BP. Dla po
zostałych mieszanek przebieg cyklu mieszania praktycz
nie nie różnił się od przedstawionych na rysunkach. Zespół sieciujący wprowadzono na walcarce laboratoryjnej.
Próbki do badań formowano na prasach w sposób ogólnie przyjęty dla danego badania i wulkanizowano w tem peraturze 150°C w ciągu 30 minut. W tab.5 podano charakterystykę przebiegu wulkanizacji. Badania w yko
nano wg PN-85/C-04271, kąt oscylacji rotora 1°.
Tabela 4. Ilości stosow anych olejów w badanych m ie
szankach, phr*}
Nazwa składnika Symbol mieszanki
10P3 20P3 10PG12 20PG12 10BP 20BP Olej BP Enerthene
1849-1 _ _ 10 20
Plastyfikator PG-12 - - 10 20
Plastyfikator P3 10 20 - -
*> phr - części wagowe na 100 części kauczuku
nr 3 marzec-kwiecień 1997 TOM 1
Ilość energii na jednostkę m asy =
Energ E i/m * 0,277kw h/1,1739kg = 0,235kwh/kg
Rys. 1. Przebieg cyklu mieszania, przedmieszka 10PG12
TOM 1 marzec-kwiecień 1997
Ilość energii na jednostkę m asy =
Energ Ei/m * 0,281 kwh/1,1739kg * 0,239kwh/kg
Rys. 2. Przebieg cyklu mieszania, przedmieszka 20BP
S C a o tw ten ty nr 3 marzec-kwiecień 1997 TOM 1
Tabela 5. Charakterystyka przebiegu wulkanizacji
Określenie właściwości Metoda badania 10P3 20P3 10PG12 20PG12 10BP 20PB
Moment maksymalny, dNm PN-85/C-04271 47,2 40,3 47,5 40,1 48,6 39,6
Moment minimalny, dNm PN-85/C-04271 9,1 6,9 9,0 6,8 9,04 6,8
Przyrost momentu, dNm PN-85/C-04271 38,3 32,4 38,4 33,3 39,6 32,8
Czas podwulkanizacji, min:s PN-85/C-04271 7:30 7:30 7:30 7:30 7:30 8:30
Optymalny czas wulkanizacji, min:s PN-85/C-04271 24:30 24:30 24:30 23:30 25:30 25:30
Wskaźnik szybkości wulkanizacji, dNm/min PN-85/C-04271 1,9 1,7 1,9 1,7 1,9 1,6
Omówienie wyników
Wyniki badań właściw ości fizycznych m ieszanek gum owych i wulkanizatów zestawiono odpowiednio w tab. 6 i 7 (na str. 35).
O b serw u jąc p rze b ieg p ro cesu m ie sz an ia i sp o rz ą d z a n ia w u lk a n iz a tó w o raz a n a lizu ją c u zy sk an e w y n ik i bad ań o k re ślo n y c h w łaściw o ści n ie stw ie r
dzono isto tn y ch różnic. Jed yn ie odporność w u lk a n i
zató w n a w z ro st ry sy przy w ie lo k ro tn y m z g in a n iu je s t z n a cz n ie lep sz a dla o leju BP E n e rth e n e 1849 -
1. P raw d o p o d o b n ie je d n ą z p rzy czy n m n iejszej o d p o rn o śc i w u lk a n iz a tó w z p la sty fik a to ra m i P3 i PG -
12 n a w z ro st ry sy m o że być w y ż sz a w n ich z a w a r
to ść w ie lo p ie rśc ie n io w y c h w ę g lo w o d o ró w a ro m a ty cz n y c h , k tó re p o w o d u ją w z ro st ta rc ia w e w n ę trz nego w p ró b k ac h w u lk a n iz a tó w p o d d a n y c h w ie lo k ro tn y m , n a stę p u ją c y m po sobie o d k sz ta łce n io m . D okonana w stępnie technologiczna ocena oleju „czy
stego” i trad y cy jn y ch olejów w yso ko arom aty cznych w sk azu je n a m o żliw o ść b ezp o śred n iej zam ian y o le jó w tra d y c y jn y c h na tak zw ane oleje „c zy ste ” , k tóre z g o d n ie z o b e c n y m s ta n e m w ie d z y , n ie s ta n o w ią z a g ro ż e n ia d la c z ło w ie k a i o ta c z a ją c e g o go ś r o d o w isk a .
Podsumowanie
Jed ny m ze źró d eł ro z p rz e strze n ian ia się w śro dow isku n a tu ra ln y m o lejów w y so k o a ro m a ty cz n y c h o w ła śc iw o śc ia c h ra k o tw ó rc z y c h s ą p ro ce sy p rz e tw ó rstw a gum y i p y ł gum ow y ze śc ie ra n ia się b ie ż nik ó w o p o n sam o c h o d o w y c h . Z teg o w z g lę d u d y rek ty w y EU z o b o w ią z u ją p rze m y sł g u m o w y i p ro d u c e n tó w k a u c z u k ó w o le jo w a n y c h w p a ń stw a c h
c z ło n k o w sk ic h do z a n ie c h a n ia sto so w an ia olejów o dużej z a w a rto śc i WWA. M obil E urop . Ltd i B ritish P e tro le u m o fe ru ją ju ż w o g ra n ic z o n y c h ilo śc ia c h oleje „ czy ste” o zaw artości WWA poniżej 3,0% (eks- tra h o w a ln y c h w D M S O w g IP 346).
S to so w a n e w p o lsk im p rze m y śle g u m o w ym i w produkcji kau czu kó w o lejow anych w ysokoarom a- ty cz n e o leje p e tro c h e m ic z n e zo stały u zn ane za s u ro w ce o d z ia ła n iu k a n c ero g e n n y m ze w z g lę d u na obecność w ielop ierścien io w y ch w ęglow odorów a ro m a ty c z n y c h W W A, w tym ró w n ież b e n z o (a )p iren u , w y k a z u jąc e g o sz cz e g ó ln ie siln e w ła śc iw o śc i r a k o tw ó rcze. D o k o n a n a p rze z n as o c en a te c h n o lo g ic z na c z y ste g o oleju BP E n erth en e 1849 -1 w sk a z u je na co najm n iej ró w n o rzę d n e w łaściw o ści teg o oleju w p o ró w n a n iu z k rajo w y m i e k stra k ta m i fu rfu ro lo - w ym i P3 i P G -12. W m yśl o becnie o b o w iązu jący ch k ry te rió w w E U , sto so w an e w n aszy m p rze m y śle gum ow y m i p rod uk cji olejo w any ch k au czu ków k ra jo w e w y s o k o a ro m a ty c z n e e k s tra k ty fu rfu ro lo w e n a le ż ą do su ro w có w o w ła śc iw o śc ia c h ra k o tw ó r
cz y ch . Z a w ie ra ją one w ie lo k ro tn ie w y ż s z ą ilo ść W W A, w tym b en zo (a)p iren u i b e n z o (b )flu o ran te n u + b e n z o (k )flu o ra n te n u w p o ró w n a n iu z o leja m i n o w ej g e n e ra c ji, np. E n e rth e n e 1849-1.
W y nik a stą d k o n iec z n o ść p o d ję c ia pró b o p ra cow ania now ych nietoksycznych p lastyfikatorów dla przem ysłu gum ow ego oraz olejow anych kauczuków . W tym celu IP G um „ S to m il” w y stą p ił z in ic ja ty w ą do R a fin e rii w G dań sku i C z ech o w icach p o d jęc ia stosow nych badań nad otrzym aniem p lastyfikato rów u zn aw an y ch p rze z EU za n ieto k sy c zn e .
O b ecn ie w p rz e tw ó rstw ie k a u c zu k ó w b ad an y je s t olej BP E n e rth e n e 1849-1, k tó ry m oże być a l
te rn a ty w n ie sto so w an y w m ie jsc e p la s ty fik a to ra P3 i PG -12.
TOM 1 marzec-kwiecień 1997 S&ewCtM t&Uf nr 3
T a b e la 6. W ła ś c iw o ś c i m i e s z a n e k g u m o w y c h
Określenie właściwości Metoda badania 10P3 20P3 10PG12 20PG12 10BP 20PB
Lepkość wg Mooneya, ML (1+4)100°C PN-90/C-04208 66,8 50,1 61,9 48,4 68,4 51,7
Moment obrotowy po 1s od zatrzymania rotora, M Metoda firmy Monsanto [6, 7] 29,0 22,5 27,8 21,4 31,0 23,3 Szybkość relaksacji, log M/log s Metoda firmy Monsanto [6, 7] -0,3101 -0,3329 -0,3198 -0,3318 -0,2973 -0,3278 Współczynnik korelacji liniowej Metoda firmy Monsanto [6, 7] -0,998 -0,9987 -0,9989 -0,998 -0,9988 -0,9997 Czas podwulkanizacji, 130°C, min:s PN-90/C-04208 18:33 20:21 17:16 19:23 19:14 22:54
Temperatura zeszklenia, °C Met. opracowana w IPGum [8] -55 -55 -55 -55 -55 -55
T a b e la 7, W ła ś c iw o ś c i w u łk a n iz a tó w
Określenie właściwości Metoda badania Symbol mieszanki
10PG3 20 PG3 10PG12 20 PG12 10 BP 20 BP
Wytrzymałość na rozciąganie, MPa PN-93/C-04205 25,8 20,9 25,0 20,6 24,1 20,5
Moduł 100%, MPa PN-93/C-04205 - - 3,5 1,9 3,6 2,2
Moduł 200%, MPa PN-93/C-04205 3,6 2,1 9,0 4,7 9,5 5,6
Moduł 300%, MPa PN-93/C-04205 9,6 5,5 15,8 9,2 16,9 10,2
Wydłużenie względne przy zerwaniu, % PN-93/C-04205 485 570 495 580 460 570
Wydłużenie trwałe, % Metoda IPGum [9] 13 17 12 16 8 16
Wytrzymałość na rozdzieranie, kN/m PN-86/C-04254 42,9 43,6 39,1 43,4 44,1 44
Ścieralność Schoppera, mm3 PN-75/C-04235 0,1012 0,1002 0,1129 0,0988 0,1077 0,1107
Odporność na zmęczenie przy ściskaniu PN-81/C-04292
- przyrost temperatury, °C 34,5 37,0 34,0 37,5 33,0 34,0
- odkształcenie trwałe, % 1,50 1,88 1,49 1,6 1,6 2,8
Starzenie w powietrzu o podwyższonej temperaturze, 72 h 70°C
PN-82/C-04216 -wytrzymałość na rozciąganie, %
zachowanej wartości -wydłużenie przy zerwaniu, %
98 96 93 102 97 93
zachowanej wartości 79 77 78 77 82 76
Starzenie w powietrzu o podwyższonej temperaturze, 216 h 70°C
PN-82/C-04216 -wytrzymałość na rozciąganie, %
zachowanej wartości -wydłużenie przy zerwaniu, %
93 94 90 93 91 99
zachowanej wartości 64 64 63 63 65 64
Starzenie metodą relaksacji,
wydłużenie 30%, temp. 70°C, 144h, stopień zachowania modułu
Metoda IPGum [9]
0,74 0,78 0,78 0,72 0,78
Odporność na zmęczenie podczas wielokrotnego rozciągania o 100%, liczba kilocykli do zniszczenia próbki
PN-78/C-04338
102,8 110,3 107,5 434,37 109,9 216,49
Temperatura kruchości, środowisko ciekłe, °C PN-79/C-04237/01 -55 -55 -55 -55 -60 -51
Tłumienie względne (histereza), % PN-87/C-04247 17,5 17,9 17,3 17,4 16,6 18,5
Odporność na powiększenie rysy podczas wielokrotnego zginania, liczba kilocykli Wzrost rysy, mm
PN-86/C-04247
2-4 12,2 18,9 9,9 19,7 15,8 18,6
4-8 14,6 19,1 12,9 17,0 25,5 28,6
8-12 13,4 15,3 11,0 12,2 21,0 28,7
2-12 42,5 53,2 33,9 49,0 60,3 75,9
nr 3 marzec-kwiecień 1997 TOM 1
Autorzy dziękują za współpracę i wykonanie omówionych w artykule specjalistycznych badań analitycznych Pani dr inż. Agacie Kot z Politechni
ki Gdańskiej, Pani dr Annie Łabudzińskiej z Insty
tutu Chemii Przemysłowej, Pani mgr Małgorzacie Piaskiewicz z Instytutu Przemysłu Gumowego oraz Panu Andreasowi Eggertowi z Nynas GmbH.
Literatura
1. Slebioda M.f Kot A., Wodecki Z., Kołodziejczyk A.M., Oznaczanie WWA w olejach mineralnych, Proc. o f the Vth Polish Conference on Analytical Chemistry, Gdańsk 03.09-08.09.1995. Kom. Chem.
Anal. PAN-Poland 1995, 3 634
2. US EPA Method 610, 40 CFR. Part 136, 43344, Federal Register vol. 49, No 209 (1984)
3. Łabudzińska A., Gorczyńska K , Maliszewska M., Zieliński J., Osowiecka K , Kubica K , Rzepa B., Chem. Anal. 1996, 41 459
4. White L., Europ. Rubb. J., November 1995, 177. N o ll, 38-40
5. Kleps I , Kępska-Zagrajek A., „Badanie rozkładu niekauczukowych składników organicznych wulka- nizatów metodą termograwimetrii ”, niepublikowa
na praca IPGum „Stomil”, 1981
6. Chmielewski A., Piaskiewicz M., Lasota D., Opra
cowanie IPGum. „Stomil” „Prace nad identyfika
cją toksycznych produktów rozkładu wyrobów gu
mowych metodą GC i spektroskopii I R ”, 1995 7. Opracowanie Monsanto Rubber Instruments MTS
„ Mooney stress relaxation with the M V 2000 E ” 8. Burhin H.G., Sprentels W, SeznaJ., Kautsch. Gum-
mi Kunstst. 1990, 43. 431
9. Jaroszyńska D., Kleps I , Gdowska - TutakD., „ Cha
rakterystyka własności termicznych polimerów przy zastosowaniu mikrokalorymetrii i termograwime
trii”, niepublikowana pracaIPGum „Stomil ”, 1979 10. Zbiór metod badań „LABGUM”, niepublikowana
praca IPGum „ Stom il”
W najbliższych num erach „E lastom erów ” zam ieścim y m iędzy innymi:
• Khoo Teng Cheang, Sidek bin Dulngali, On EngLong: Postęp technologiczny w zakresie standardow e
go kauczuku m alezyjskiego i kauczuków naturalnych szczególnego przeznaczenia;
• L. Fanichet, T. Clayfield: Elastom ery olefinow e EN G A G E;
• G. Heinrich, N. Rennar, H. Dumler: O cena poślizgu gum y bieżnikow ej na m okrych naw ierzchniach na podstaw ie tem peratury zeszklenia oznaczonej w w arunkach dynam icznych;
• M. Zaborski, L. Ślusarski: A ktyw ność n apełniaczy w elastom erach;
• M. Rajkiewicz, I. Berek, P. Wilkoński: N ow oczesne, niepylące postaci dodatków chem icznych do gumy;
• B. Jaśkiewicz: M elam ina w przem yśle gum ow ym .
