1
MAJ-LIPIEC 2012
ISNN 1426-5788
nr 2(47)/2012
Dlaczego
autobusy i tramwaje budzą takie emocje?
Niechciany obowiązek
czy szansa na rozwój?
Transport
publiczny
dla każdego
2
VDL CITEA
Drodzy Państwo - z dumą prezentujemy nasz najnowszy autobus komunikacji miejskiej Citea - nagrodzony międzynarodowym tytułem Bus of the Year 2011.
Citea oferuje niepowtarzalną koncepcję mobilności, poprzez wiele wariantów nadwozia bardzo efektywnie integruje się z potrzebami pasażerów na obszarach miejskich. Komfort podróżowania i intuicyjne użytkowanie Citea współgra z rentownością i efektywnością autobusu.
VDL Bus & Coach jako producent Citea - zaprasza na pokład.
VDL Bus & Coach Polska Sp. z o.o.
Straszków 121, 62-604 Kościelec, Telefon +48 63 26 16 091 2 Adv Polska (204x290)_x 29-06-12 17:54 Pagina 1
3
o d redakcji
WYDAWCA
Komunikacyjny Związek Komunalny GOP 40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. 032 743 84 01
fax 032 251 97 45 e-mail: info@kzkgop.com.pl www.kzkgop.com.pl
ADRES REDAKCJI
40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. 032 257 25 33
fax 032 251 97 45
e-mail: komunikacja@kzkgop.com.pl www.kzkgop.com.pl
REDAKTOR NACZELNA
Katarzyna Migdoł-Rogóż
RADA PROGRAMOWA
Grzegorz Dydkowski Barbara Kos Maria Michałowska Jerzy Mikulski Alodia Ostroch Robert Tomanek Roman Urbańczyk Andrzej Wilk Barbara Żmidzińska
REDAKCJA
Anna Koteras Tomasz Musioł
WSPÓŁPRACA
Aleksander Kierecki Alodia Ostroch Marek Sieczkowski Michał Wolański
KOREKTA
I OPRACOWANIE GRAFICZNE
Agecja Mediów Lokalnych mediaL
PROJEKT
Marcin Korus
DRUKDrukarnia Archidiecezjalna w Katowicach
NAKŁAD
1500 egzemplarzy
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku.
Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada.
Wydawca pisma „Komunikacja Publiczna” dziękuje za współpracę wszystkim autorom tekstów, wyrażając przekonanie, że przyczynią się one do wzbogacenia wiedzy naszych Czytelników.
Komunikacja miejska to łakomy kąsek dla dziennikarzy. O niej zawsze można przecież coś napisać, powiedzieć czy pokazać jakiś materiał w TV. Odnoszę jednak wrażenie, że większość moich kolegów traktuje ją jak przysłowiowego „chłopca do bicia”. Nieste- ty, częściej otrzymuje cięgi niż jakiekolwiek pochwały. Rozumiem, że należy piętnować chamstwo kierowców, nieuczciwość kontro- lerów, opóźnienia pojazdów i inne nieprawi- dłowości. Ale tak naprawdę to, że jeden auto- bus się spóźni, nie oznacza, że cały świat się wali. To tylko mały wycinek z funkcjonowa- nia całości. Owszem – dla kilku czy kilkuna- stu osób, które nie zdążą wtedy do pracy czy na umówione spotkanie, to może być koniec świata, ale patrząc w skali makro, to rzeczywi- ście są wyjątki. Zgodzę się też, że nie powinno być żadnych opóźnień, ale w dobie remon- tów czy zakorkowanych ulic jest to nieunik- nione. Nie wszyscy kontrolerzy czy kierowcy są chamscy i nieuczciwi. O tych uprzejmych i uczciwych nie mówimy i nie piszemy, bo po co. Dziwne, prawda?
Wiele mówi się też w ostatnim czasie o klima- tyzacji. Okazuje się, że jeśli jej nie ma w upal- ne dni to, skandal, ale kiedy jest, też są skargi, bo za zimno. Można by powiedzieć: i tak źle, i tak niedobrze. Jak zawsze, nie wszystkim można dogodzić. Jednak dziennikarze, moim zdaniem, w większości przypadków nagła- śniają tylko tę „gorszą” stronę komunikacji. Bo zawsze przecież znajdzie się jakiś niezadowo- lony pasażer, którego trzeba wziąć w obronę.
I dobrze, ale obiektywnie, zawsze też trzeba poznać, co ma do powiedzenia ta druga stro- na. Przynajmniej tego wymaga rzetelność dziennikarska. Na szczęście wielu moich kole- gów tak robi. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy jakiś dziennikarz napisze lub powie coś nieodpowiedniego lub niesprawdzonego, a przy tym minie się z prawdą, na próżno szu- kać wtedy przyznania się do błędu lub choćby słowa „przepraszam” na łamach. Zastanawiam się, z czego to wynika. Pasażerowie postę- pują podobnie. Kiedy już mają jakieś uwagi czy przemyślenia na temat funkcjonowania komunikacji, dzwonią najpierw do mediów, a nie do zainteresowanej strony. W końcu, jak mówią, media to już nie czwarta, ale pierwsza
władza, ale… No właśnie, zawsze jest jakieś ale. Można przecież napisać list bądź e-maila do przewoźnika czy organizatora transportu i sprawa wyjaśni się szybciej niż myślimy. Albo skorzystać z tak popularnego dzisiaj Face- booka. Często ludziom wydaje się, że gdy- by to oni zarządzali komunikacją, wszystko wyglądałoby inaczej. Zmieniają zdanie, kiedy poznają szczegóły lub rzeczywiście zaczynają pracować w firmie przewozowej, że to nie jest takie proste, jak im się wydawało. Piszę o tym wszystkim, bo na co dzień widzę, że łatwiej jest pisać o negatywnych rzeczach niż tych dobrych. Ale to odnosi się do każdej dziedzi- ny naszego życia. Są też tematy komunika- cyjne, które zasługują na uwagę, a często są w mediach pomijane. A szkoda. Może warto poszukać też tych perełek, które znaleźć moż- na wszędzie, tylko trzeba chcieć je odkryć.
Ale one, jak pisze w tym numerze prof. Marek S. Szczepański, są po prostu niesprzedawal- ne. Dobre informacje mają małe przełożenie na wysoką poczytność, słuchalność czy oglą- dalność.
Polecam w tym numerze kwartalnika arty- kuły z działu „Analizy i Opinie”, które ukazują właśnie stosunek dziennikarzy czy polityków do komunikacji miejskiej. Dlaczego budzi ona takie emocje? W ramach ukazywania dobrych stron komunikacji proponuję rów- nież wywiad z człowiekiem niezwykłym, kierowcą miejskiego autobusu, który swoją uprzejmością i uśmiechem zaraża pasażerów.
Zresztą przez nich samych nazywany jest ide- alnym kierowcą.
Od tego numeru „Komunikacji publicznej”
wprowadzamy pewne zmiany. Nasz ostatni dział, „Kątem oka”, w którym zamieszczamy felietony o komunikacji zbiorowej, zostaje rozszerzony. Zaprosiliśmy do współpracy lokalnych dziennikarzy „Gazety Wyborczej”
i „Dzielnika Zachodniego” („Polska – Dzien- nik Zachodni”), aby dzielili się swoimi prze- myśleniami właśnie na temat komunikacji.
To specjaliści w tej dziedzinie. W końcu nie tacy dziennikarze straszni…
Życzę zajmującej lektury!
KATARZYNA MIGDOŁ-ROGÓŻ Redaktor naczelna
Nie tacy
dziennikarze
straszni…
s pis treści
6
10
16
20 24 30
32
36
42
47
55
64
65
66 50
52
56
nr 2/2012
AKTUALNOŚCI
Najnowsze wieści z polskiego i światowego rynku transportu zbiorowego.
GORĄCY TEMAT
Transport publiczny dla każdego
Michał Dębiec
LIDERZY RYNKU
Nowe oblicze Katowicz Piotrem Uszokiem rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż
Stolica Górnego Śląska zmienia się. Aktualnie Katowice to je- den duży plac budowy. Najdalej za trzy lata zobaczymy efekty modernizacji i przebudowy miasta.
ANALIZY I OPINIE
Niechciany obowiązek czy szansa na rozwój?
Michał Wrońśki
Dlaczego autobusy i tramwaje budzą takie emocje?
Tomasz Głogowski, Przemysław Jedlecki
Między ironią, żartem a dramatem
Marek S. Szczepański
W trzeciej dekadzie marca odbył się – zorganizowany przez Komunalny Związek Komunikacyjny GOP – Kongres Trans- portu Zbiorowego. Jednym z jego elementów był panel dysku- syjny, zatytułowany „Transport zbiorowy w mediach i media w transporcie zbiorowym”. Wzięli w nim udział znani dzienni- karze telewizyjni, radowi i prasowi.
Informacja w zarządzaniu publicznym transportem zbiorowym
Łukasz Kosobucki
Proces zarządzania transportem zbiorowym podlega ciągłym kontrolom oraz krytyce społecznej, dlatego odpowiednie jed- nostki, które za zadanie mają zarządzanie publicznym trans- portem zbiorowym, powinny dążyć do racjonalnego kształ- towania oferty przewozowej, dostosowanej zarówno pod kątem ekonomicznym, jak i technicznym do rzeczywistego i potencjalnego popytu, którego wyrazem są lub będą podróże komunikacyjne.
UNIJNE ABC
Polityka transportowa Unii Europejskiej – kierunki i tendencje
Robert Tomanek
Europejska Polityka Transportowa oparta została na paradyg- macie zrównoważonego rozwoju transportu. W takim ujęciu silne jest przekonanie o możliwości utrzymania wzrostu mobil- ności przy jednoczesnym ograniczeniu rozwoju transportu – po- przez zmiany w strukturze podziału zadań przewozowych.
WYDARZENIA
Targowy konkurs ponownie rozstrzygnięty
Michał Dębiec
Kolejne Targi SilesiaKOMUNIKACJA mamy już za sobą. Już po raz czwarty, w ramach wystawy, odbył się konkurs na pro- dukt w komunikacji miejskiej przyjazny osobom z niepełno- sprawnością. Wygrały Autosan i firma GMV.
SilesiaKOMUNIKACJA 2012 już za nami
Joanna Niedzielska
Ponad dwadzieścia autobusów można było zobaczyć na tegorocz- nej edycji targów SilesiaKOMUNIKACJA, a także uczestniczyć w wielu spotkaniach branżowych oraz panelach dyskusyjnych.
JAK ONI TO ROBIĄ?
Transport zbiorowy jako czynnik rozwoju regionów
Withold Sikora
Skala oczekiwań społeczeństwa w stosunku do publicznego transportu miejskiego podlega modyfikacjom uzależnionym od postępu technicznego, szczególnie technologii informa- tycznych i telekomunikacyjnych, wzrostu mobilności ludno- ści, polepszenia standardów środowiskowych, komfortu życia i wydłużenia okresu aktywnego życia mieszkańców miast.
NASZE SPRAWY
Uprzejmość mam po mamiez Grzegorzem Maro rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż
Autobus linii 657. Niby zwykły pojazd komunikacji miej- skiej, a jednak nie. Prowadzony przez niezwykłego człowieka – Grzegorza Maro – przez pasażerów nazywanego idealnym kierowcą.
Lekcja historii w autobusie
Andrzej Wawrzyczek
Nowoczesny autobus, blisko setka pasażerów i trasa usłana perełkami przeszłości. Oto wyśmienity przepis na jedyną w swoim rodzaju lekcję historii połączoną z promocją ko- munikacji miejskiej. „Śląska objazdówka” to projekt, który Komunikacyjny Związek Komunalny GOP realizuje od 2011 roku we współpracy z „Gazetą Wyborczą”.
DOBRE STRONY
Komunikacja oczami MichałaAndrzej Wawrzyczek
Gdy przed oczami nagle robi się ciemno, dla większości ludzi w jednej chwili wali się cały świat. Michał Dębiec z Krakowa tylko uporowi swoich rodziców zawdzięcza, że w jego przy- padku stało się inaczej. Dziś korzystając ze swojego doświad- czenia, pomaga ulepszać komunikację.
PREZENTACJE
Mały kraj wspaniałej komunikacji
Emil Markowiak
Słowacja to kraj dość mały, zamieszkany przez 5,4 milionów obywateli, z równie niewielką jak na europejskie warunki sto- licą. Jednak gdy jest się w Bratysławie i widzi wszystkie nowo- czesne biurowce, można odnieść wrażenie, że jest to miasto znacznie większe, zostawiające daleko w tyle polskie ponad półmilionowe ośrodki miejskie.
KĄTEM OKA
Wirtualny świat w realnej komunikacji
Tomasz Głogowski
Pojawiając się na Facebooku, KZK GOP zyskał fantastyczne narzędzie do porozumiewania się z pasażerami i widać, że osoby odpowiedzialne za politykę informacyjną w związku komunalnym coraz lepiej to rozumieją.
Jestem okropny i powinienem się wstydzić
Przemysław Jedlecki
W Katowicach notorycznie zdarza się, że samochody blokują torowisko tramwajowe na ulicy Tadeusza Kościuszki. Drodzy kierowcy! Nie macie pojęcia, jak bardzo wtedy o was myślę!
Na Euro świat się nie kończy
Michał Wroński
O ile w przypadku projektu tramwajowego można jednak za- łożyć, że w ciągu 3 lat doczeka się on realizacji, to szybka kolej do Pyrzowic pozostaje wizją zupełnie futurystyczną.
OKŁADKA Fot. Marek Piekara
48
s pis treści
Fot. Dominik GajdaFot. Marek Piekara
Transport publiczny dla każdego
B
lisko 70 osób uczestniczyło w konferencji CATALIST poświęconej dostępności trans- portu zbiorowego dla osób o ograniczonej mo- bilności. Odbyła się ona 22 i 23 marca 2012 roku w Urzędzie Miasta w Krakowie.10
30
obowiązek Niechciany
czy szansa na rozwój?
P
olitycy powinni trzymać się od komunikacji zbiorowej daleko, a najważniejszy głos mają pasażerowie. Choć pozornie dziennikarze i organizatorzy transportu stoją po dwóch stronach barykady, to faktycznie chodzi im o to samo.T
ransport zbiorowy był, jest i będzie. Będzie, bo być musi. Bo tak nakazuje prawo, mając na względzie po- trzeby tych wszystkich, którzy nie dysponują własnym sa- mochodem i zdani są na autobus, tramwaj czy pociąg.19
Fot. Marek Piekara
takie emocje?
Dlaczego autobusy i tramwaje
budzą
6
a ktualności
S E R W I S P R Z YG OTO WA N O N A P O D S TAW I E T R A N S I N F O. P LMOGŁEM CI TO UKRAŚĆ…
Jak skutecznie ustrzec się przed kieszonkowcami? Właśnie przed tego typu złodziejami podróżnych ostrzegali wspólnie kontrolerzy KZK GOP i katowiccy policjanci.
Nieostrożnym pasażerom przykle- jano naklejki z hasłem „Mogłem Ci to ukraść”.
28 maja br. rozpoczęła się druga edycja akcji profilaktycznej „Nie daj się złodziejowi”, organizowanej przez Komendę Miejską Policji w Katowicach, KZK GOP, Urząd Miejski Katowice, Tramwaje Ślą- skie SA oraz harcerzy i uczniów klas mundurowych XV LO w Ka- towicach. Celem projektu jest ograniczenie liczby kradzieży kie- szonkowych, a także oszustw doko- nywanych za pomocą skradzionych dokumentów. Nieumundurowani policjanci, którzy szczególnie w cza- sie trwania akcji podróżowali ko- munikacją miejską, wytypowali osoby, które swoim zachowaniem (na przykład otwartą torebką czy portfelem w tylnej kieszeni) pro- wokują kradzież kieszonkową, a po wyjściu z pojazdu przepro- wadzali rozmowę profilaktyczną i wręczali ulotki informacyjne oraz materiały instruktażowe o właści- wym sposobie zachowania.
Na podstawie analizy zdarzeń, policja wyznaczyła rejony Kato- wic, które są najbardziej zagrożo- ne kradzieżami kieszonkowymi.
W celu zapobiegania niebez-
piecznym zdarzeniom w ko- munikacji miejskiej, a także dla własnego bezpieczeństwa kon- trolerów, ponownie przejdą oni kurs samoobrony.
NOWOCZESNE TRAMWAJE POJAWIĄ SIĘ NA ŚLĄSKU
Mieszkańców Śląska z pewnością ucieszy wiadomość, że Tramwa- je Śląskie SA ogłosiły przetarg na zakup 30 sztuk wysokiej jakości wagonów tramwajowych. Muszą to być jednokierunkowe, nowo- czesne konstrukcje tramwajowe, wieloczłonowe, o udziale niskiej podłogi nie mniej niż 60 procent długości podłogi przedziału pasa- żerskiego. Pojazdy muszą być zasi- lane silnikami prądu przemiennego.
Zamówienie obejmuje także dosta- wę pakietu naprawczego i specjali- stycznego sprzętu, niezbędnego do eksploatacji wagonów.
Oferty na dostawę wagonów można było składać do 29 czerwca 2012 roku. Przetarg jest współfi- nansowany z funduszy unijnych w ramach realizacji projektu „Mo- dernizacja infrastruktury tramwa- jowej i trolejbusowej w aglomeracji górnośląskiej wraz z infrastruktu- rą towarzyszącą”.
O udzielenie zamówienia mogli ubiegać się producenci nowych wagonów tramwajowych nisko- podłogowych z napędem energo- elektronicznym prądu przemien- nego, które uzyskały homologację w krajach Unii Europejskiej. War- tość netto każdego dostarczonego wagonu nie może być niższa niż 5 milionów złotych.
Tramwaje Śląskie zmodernizują także 45 wagonów 105 Na oraz torowiska i inne elementy infra- struktury.
HOLENDERSKA MARKA W WARSZAWIE
Na ulice Warszawy wyjechał trzy- drzwiowy VDL Citea12, wypro- dukowany w Holandii. Ta mało znana w Polsce marka zdobyła tytuł „Autobus Roku 2011”, a od
teraz warszawiacy mogą się prze- konać, czy na niego zasłużyła.
Firma przysłała swój produkt na dwutygodniowe testy w Miejskich Zakładach Autobusowych. Według rzecznika MZA Adama Stawickie- go, na nowy autobus VDL Citea12 mogą trafić pasażerowie linii: 117, 174 i 222. Na razie nie zapowiada się, aby mogło być ich więcej. Wkrót- ce MZA podpiszą trzy kontrakty, w sumie na 105 autobusów, które dostarczą do Warszawy fabryki Mercedesa, Solbusa i Solarisa.
WYBUCH W UKRAIŃSKIM TRAMWAJU
Dziewięć osób zostało rannych w wyniku wybuchu, do które- go doszło 11 czerwca w tramwaju w Dniepropietrowsku na Ukrainie.
Rannych, z poparzeniami, przewie- ziono do szpitala. Władze zapewniły, że incydent ten nie był zamachem, a eksplozja nastąpiła w wyniku upuszczenia na podłogę pudełka z prochem, które przewoził jeden z pasażerów – członek dniepropie- trowskiego koła myśliwych i ryba- ków.
Prokurator obwodowa w Dniepro- pietrowsku Natalia Marczuk twier- dzi, że nie był to akt terrorystyczny, a zwykły wypadek. Pasażerowi zo- staną jednak postawione zarzuty niewłaściwego przewożenia niebez- piecznych substancji. Prokurator zapewniła, że incydent nie miał nic wspólnego z zamachami bombo- wymi z kwietnia bieżącego roku.
27 kwietnia w Dniepropietrowsku doszło do serii czterech wybuchów, w wyniku których rannych zostało 30 osób, w tym dziesięcioro niepeł- noletnich. Wówczas prokuratura potraktowała serię wybuchów jako akt terrorystyczny. Za ujęcie spraw- ców władze wyznaczyły wysoką na- grodę. 31 maja szef MSW Ukrainy Witalij Zacharczenko poinformo- wał, że dwaj sprawcy wybuchów, którzy żądali 4,5 mln dolarów okupu, zostali ujęci. 1 czerwca za- trzymano kolejne dwie zamieszane w zamachy osoby.
Fot. Dominik Gajda
Nieostrożni pasaże- rowie wychodzili z autobusu z naklej- kami „Mogłem Ci to ukraść”
7
a ktualności
ZABYTKOWE TRAMWAJE W KRAKOWIE I NA ŚLĄSKU
1 lipca po raz dziesiąty na ulice Krakowa wyjechał zabytkowy tramwaj. Krakowska linia muze- alna będzie obsługiwana między innymi przez wagon ND z poło- wy lat 50. ubiegłego wieku, który przeszedł gruntowną moderniza- cję w latach 70. Został on zapre- zentowany 30 maja br. na terenie zajezdni tramwajowej Podgórze.
Tym razem to niezwykłe muzeum będzie poruszać się nie tylko w obrębie centrum, ale powiezie pasażerów aż do Kopca Wandy w Nowej Hucie.
W okresie wakacji linia muzealna będzie uruchamiana w każdą nie- dzielę i święta.
Również KZK GOP, wspólnie z Klubem Miłośników Transportu Miejskiego, tak jak w poprzednich latach, uruchamia sezonową linię tramwajową oznaczoną nr 0.
Linię będzie obsługiwał zasłużo- ny dla komunikacji miejskiej na Śląsku tramwaj typu „N”, zbudo- wany w 1953 roku w chorzow- skich zakładach Konstal, który w przeszłości obsługiwał regular- ne przewozy na trasie Chorzów – Katowice. Obecnie pojazd ten jest wpisany do rejestru zabytków, jako „ruchomy zabytek techniki”
i służy nowym pokoleniom pasa- żerów, już jako mobilne muzeum.
Obsługiwane zabytkowym ta- borem kursy realizowane są od 17 czerwca do 30 września 2012 roku. Tramwaj linii 0 kursuje w niedziele i święta na trasie Kato- wice Słoneczna Pętla – Chorzów Stadion Śląski Pętla Zachodnia.
NAGRODA DLA SOLARISA
Autobus elektryczny Solaris Urbino electric został uznany za Innowację Roku 2012 w kategorii
„transport publiczny”. Nagrodę tę przyznali mu w czerwcu czy- telnicy niemieckiego magazynu branżowego „Busplaner”. Pojazd jest całkowicie bezemisyjny, wy- posażony w najnowocześniejszy
system napędowy i może prze- jechać do 100 km bez koniecz- ności dodatkowego ładowania.
Dostawcą systemu napędowego jest partner Solarisa – firma Vos- sloh Kiepe.
Nie jest to pierwsza nagroda dla Solarisa Urbino electric – jesie- nią 2011 roku podczas targów Transexpo w Kielcach, gdzie był po raz pierwszy prezentowany, otrzymał złoty medal w kategorii
„najlepszy produkt”.
Nagroda Innowacja Roku została przyznana przez niemiecki ma- gazyn po raz piąty, natomiast fir- ma Solaris została jej laureatem po raz drugi. W ubiegłym roku, w kategorii „transport publicz- ny” nagrodzono autobus Solaris Urbino 18 Hybrid z szeregowym systemem hybrydowym wyposa- żonym w baterie, superkonden- satory oraz zewnętrzny system ładowania (plug-in).
Obecnie prototypowy Urbino elec- tric poddawany jest rygorystycz- nym testom. Zdobyte dzięki nim doświadczenie zostanie wykorzy- stane przy projektowaniu kolejnych pojazdów, które rozpoczną funkcjo- nowanie w ciągu najbliższych mie- sięcy. Wyposażone w najnowsze rozwiązania technologiczne au- tobusy elektryczne marki Solaris stanowią niezawodną oraz przy- jazną środowisku alternatywę dla pojazdów wyposażonych w silniki spalinowe.
RZECZNIK PASAŻERA WE WROCŁAWIU
Wrocławskim pasażerom będzie teraz łatwiej rozwiązywać ewen- tualne problemy wynikłe pod- czas korzystania z komunikacji miejskiej, mają bowiem swojego pełnomocnika. W MPK Wrocław powstała nowa funkcja – rzecznik pasażera. Na stanowisko to została powołana Renata Popławska. Bę- dzie ona pomagać pasażerom pisać reklamacje, doradzać w trudnych sprawach związanych z kontrolą biletów, dostarczy także wszelkich potrzebnych informacji. Przede wszystkim jako rzecznik będzie odpowiedzialna za utrzymywa- nie bezpośredniego kontaktu z klientami, zapewnienie możliwo- ści uzyskania porady i informacji w zakresie usług świadczonych przez MPK Wrocław oraz zasad kontroli biletów.
Rzecznik pasażera jest do dyspo- zycji pasażerów osobiście, można się z nim także skontaktować te- lefonicznie lub za pośrednictwem e-maila, kiedy tylko zajdzie taka potrzeba. Pracownica MPK moni- torować też będzie przestrzeganie praw pasażerów i informować o obowiązujących przepisach prawnych. Dla wielu pasażerów ważny jest fakt, że podejmie ona interwencję w sprawach spornych, w których dostrzega możliwość polubownego roz- strzygnięcia.
Fot. Marek Piekara
Tramwaj linii 0 kursuje w niedziele i święta na trasie Katowice Słoneczna Pętla – Chorzów Stadion Śląski Pętla Zachodnia
8
S E R W I S P R Z YG OTO WA N O N A P O D S TAW I E T R A N S I N F O. P L
a ktualności
MOBILNE ROZKŁADY JAZDY
Rozkłady jazdy są już dostępne dla popularnych urządzeń mo- bilnych, takich jak smartfony, palmtopy i tablety. Od 7 maja br.
działa strona m.kzkgop.pl. Po- wstała z myślą o coraz szerszej grupie użytkowników, którzy ko- rzystają z urządzeń mobilnych.
Urządzenia mobilne zdobywa- ją coraz większą popularność.
Gwałtowny wzrost liczby ich użytkowników widoczny jest między innymi w statystykach odwiedzin rozkładów jazdy KZK GOP. W styczniu 2011 roku ze stroną z rozkładami jazdy za pomocą urządzeń mobilnych łączono się ponad 27 tysięcy razy. W marcu bieżą- cego roku połączeń z tego typu urządzeń było już ponad 119 tysięcy.
W związku z tym, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom pasa- żerów, KZK GOP przygotował przystosowaną do wymagań tych urządzeń wersję rozkładów jazdy.
Wersja mobilna została zreali- zowana specjalnie z myślą o ni- skiej rozdzielczości ekranów oraz zgodnie z wymaganiami dotyko- wych interfejsów nowoczesnych telefonów komórkowych. Dzięki odpowiednio zaprojektowanej nawigacji serwisu, w łatwy spo- sób można wyszukać połączenie
lub odnaleźć aktualny rozkład jazdy. Mobilna wersja serwisu internetowego pozbawiona jest dużych elementów graficz- nych, które są nieprzystoso- wane do telefonów komórko- wych. Z mobilnego serwisu mogą korzystać posiadacze telefonów komórkowych ma- jących dostęp do sieci Web oraz wszystkich urządzeń małoekra- nowych (palmtop, smartfony, tablety itp.).
Obecnie strona działa jako wersja testowa.
SURFUJ W AUTOBUSIE!
Od 1 czerwca br. mieszkańcy Gdańska mogą korzystać z dar- mowego Internetu w autobusach miejskich kursujących w ramach linii ContiBus. Jest to możliwe dzięki wyposażeniu 10 pojazdów w zestawy WiFi. Autobusy zo- stały specjalnie oznakowane.
W dni, w które na gdańskim sta- dionie rozgrywane były mecze, czyli 10, 14, 18 i 22 czerwca, kursowały dwie linie ContiBu- sów, które zapewniły bezpłatny transport między lotniskiem a stadionem i centrum Gdań- ska. Autobusy linii lotnisko – stadion kursowały na tej trasie 4 godziny przed meczem i 3 godzi- ny po zakończeniu spotkania.
W pozostałe dni ContiBusy jeżdżą na trasie: lotnisko – Bra- ma Wyżynna – Dworzec Głów- ny, średnio co 10 minut. Linie ContiBusów obsługuje Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku.
Dodatkowo przed Euro 2012 ZKM w Gdańsku uruchomił internetową wyszukiwarkę po- łączeń, dostępną pod adresem www.info.zkm.pl. System poka- zuje, gdzie w danym momencie znajduje się wybrany tramwaj czy autobus i jaki będzie jego rzeczywisty czas przyjazdu na dany przystanek.
Od 1 czerwca działa też mobilna wersja wyszukiwarki połączeń.
Na razie dostępna jest w języ- kach polskim i angielskim, trwa- ją prace nad wersją niemiecką.
Wchodząc na stronę www.mobile.
zkm.pl można wyszukać odjazdy z interesujących nas przystanków, wybierając jeden z poniższych trybów wyszukiwania: według numeru przystanku, nazwy przy- stanku lub nazwy ulicy, na której znajduje się przystanek. Rozkła- dy pokazują rzeczywisty czas odjazdu.
STRAŻ GRANICZNA POMOŻE KONTROLEROM
Z komunikacji miejskiej w aglo- meracji warszawskiej korzysta coraz więcej obcokrajowców, a w trak- cie Mistrzostw Europy w Pił- ce Nożnej, które odbywały sie w naszym kraju ich liczba była naprawdę ogromna. Pasażerów z innych krajów obowiązują, tak jak i tych z Polski – okre- ślone zasady i opłaty. Niestety, kontrola dokumentów cudzo- ziemców oraz egzekwowanie należności za przejazd bez bi- letu są bardzo utrudnione. Aby rozwiązać ten problem, ZTM nawiązał współpracę ze strażą graniczną. Wspólne działania kontrolerów ZTM i funkcjona- riuszy straży granicznej zapew- niają skuteczne działania.
Skuteczność interwencji zwięk- szają wspólne kontrole lub dyżury na węzłach komunika- cyjnych i końcowych odcin- kach tras w rejonach, w któ- rych cudzoziemcy najczęściej korzystają z komunikacji oraz wzajemny dostęp do baz da- nych. Dzięki uprawnieniom funkcjonariuszy SG weryfika- cja danych jest łatwiejsza, ich obecność natomiast przyczynia się do zmniejszenia agresji wo- bec kontrolerów ZTM i posą- dzeń o rasizm ze strony cudzo- ziemców. Podobne rozwiązanie z sukcesem funkcjonuje już w Szczecinie.
Wersja mobilna rozkładów jazdy została zrealizowana specjalnie z myślą o niskiej rozdziel- czości ekranów oraz zgodnie z wymaga- niami dotykowych interfejsów nowo- czesnych telefonów komórkowych.
Dzięki odpowiednio zaprojektowanej nawigacji serwisu, w łatwy sposób można wyszukać połączenie lub odnaleźć aktualny rozkład jazdy
9
a ktualności
TRANSPORTS PUBLIC 2012
W dniach 5-7 lipca 2012 roku odbyły się w Paryżu kolejne Targi Transportu Publicznego Transports Public 2012. Jest to największa tego typu impreza w Europie. W ciągu trzech dni na powierzchni 30 tysięcy me- trów kwadratowych zaprezen- towali się wystawcy z 50 krajów, przedstawiając najnowsze pro- dukty, trendy oraz innowacje z zakresu szeroko pojętego trans- portu publicznego.
W programie imprezy znajdowało się szereg debat i prelekcji z zakresu zarządzania transportem publicz- nym.
W czasie targów odbyła się rów- nież ceremonia wręczenia na- gród Public Transport Innovation Awards, za najbardziej znaczące innowacje w sektorze transportu publicznego.
Nagrody zostały przyznane w czte- rech kategoriach: energia i środowi- sko, systemy operacyjne, informa- cja pasażerska i systemy biletowe, dostępność, osprzęt, urządzenia i projekty.
Jak co roku, w ramach targów odbył się również konkurs „Gol- den Bus”, honorujący najlepszych kierowców autobusów.
Blisko 50 kierowców z różnych europejskich sieci transportu pu- blicznego rywalizowało ze sobą w kilku etapach. Pierwszy miał za zadanie sprawdzić ich zna- jomość przepisów ruchu dro- gowego. Dziesięciu finalistów pierwszego etapu miało okazję zaprezentować swoje umiejęt- ności prowadzenia pojazdu na specjalnie przygotowanym torze, a następnie sprawdzić się na uli- cach Paryża w realnych warun- kach ruchu drogowego. Podczas rywalizacji oceniane były między innymi zachowanie kierowcy wo- bec pasażerów oraz komfort jaz- dy.
W imprezie wzięło udział bli- sko 250 dziennikarzy.
ZMIANY W ZARZĄDZIE SCANII I MAN-A
Rada nadzorcza Scania miano- wała Martina Lundstedta na no- wego prezydenta i dyrektora ge- neralnego Scania AB. Lundstedt przejmie obowiązki 1 września 2012 roku. Pełniący dotychczas tę funkcję Leif Östling został po- wołany do zarządu Volkswagen AG. Tego samego dnia dojdzie do zmian w zarządzie Scanii. Per Hallberg, obecnie dyrektor działu badawczo-rozwojowego zaopa- trzenia został wyznaczony na dy- rektora produkcji i logistyki. Za- stąpi Andersa Nielsena, którego wyznaczono na dyrektora gene- ralnego MAN Truck & Bus AG.
Nowym członkiem zarządu jest dr Harald Ludanek, następca Pera Hallberga na stanowisku dyrektora badań i rozwoju. Hen- rik Henriksson został natomiast mianowany nowym członkiem zarządu i dyrektorem produkcji i franchisingu produktu. Zastą- pił Martina Lundstedta. Nowym członkiem zarządu i dyrektorem zaopatrzenia jest Andrea Fuder, która obecnie sprawuje funkcję dyrektora grupy zakupu wypo- sażenia wnętrz w Volkswagen AG. Nową osobą w zarządzie jest również dyrektor działu zasobów ludzkich Kent Conradson.
Do zmian doszło także w za- rządzie MAN-a. Rada nadzor- cza powołała w skład zarządu od 1 lipca 2012 roku Jochena Schumma (64 lata) oraz od dnia 1 września 2012 roku Ulfa Ber- kenhagena (51 lat). Berkenha- gen, dotychczas członek zarzą-
du spółki Audi AG, przejmuje w spółce MAN SE i w należącej do niej spółce MAN Truck &
Bus AG nowo utworzony pion zakupów. Jochen Schumm, do- tychczas pełnomocnik generalny działu personalnego w Volkswa- gen Nutzfahrzeuge, będzie teraz odpowiadał za dział kadr zarów- no w zarządzie spółki MAN SE, jak i spółki MAN Truck & Bus AG. Dotychczasowy członek za- rządu odpowiedzialny za spra- wy personalne, Jörg Schwitalla, wkrótce przejmie funkcję do- radcy w koncernie Volkswagen.
Dr Georg Pachta-Reyhofen, prezes zarządu spółki MAN SE, przejmuje jako członek kierow- nictwa koncernu Volkswagen dodatkowe zadania związane z koordynacją w całym koncer- nie sprzedaży silników. Z dniem 1 września 2012 roku Pachta- Reyhofen przechodzi do rady nadzorczej spółki MAN Truck &
Bus AG i w związku z tym rezy- gnuje z pełnionej tam dotychczas funkcji w zarządzie.
Na następcę prezesa zarządu spółki MAN Truck & Bus AG rada nad- zorcza powołała z dniem 1 wrze- śnia 2012 roku Szweda Andersa Nielsena. Dotychczas odpowiadał on za pion produkcji i logistyki w zarządzie spółki Scania AB.
Prezes zarządu spółki Audi AG, Rupert Stadler przewodni- czyć będzie radzie nadzorczej spółki MAN Truck & Bus AG, a w jej skład wejdzie również Leif Östling, przyszły członek zarządu spółki Volkswagen AG, odpowie- dzialny za pojazdy użytkowe.
Targi Transportu Publicznego Trans- ports Public 2012 to największa tego typu impreza w Europie
g orący temat
10
Organizatorem konferencji „Dostępność i bezpie- czeństwo w transporcie publicznym osób o ogra- niczonej mobilności” był Wydział Gospodarki Ko- munalnej Urzędu Miasta Krakowa, przy wsparciu Bogdana Dąsala – pełnomocnika prezydenta Krako- wa ds. osób niepełnosprawnych oraz Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego. Miałem okazję i przyjemność prowadzić tę konferencję i zaplanować jej przebieg w taki sposób, aby teorię przełożyć na praktykę. Swo- je niezwykle inspirujące prezentacje wygłosili uznani w środowisku międzynarodowym eksperci ds. do- stępności przestrzeni publicznej i transportu: Steven Golden (Transport for London), Eva Rödsta (Vasttraf- fik Göteborg), Roland Krpata (Wiener Linien GmbH
& Co KG), Wolfgang Lagath (VAG transport-corpo- ration Nuremberg) oraz Graham Lightfoot (Mandes Limited, Irlandia). Pośród zaproszonych uczestników znaleźli się przede wszystkim reprezentanci operato- rów transportu i przewoźników z Warszawy, Krakowa, Katowic, Poznania, Opola, Gdyni, Częstochowy, Biel- ska-Białej, Rybnika, Tychów i Chorzowa. Na sali obec- ni byli również studenci Politechniki Krakowskiej, Tomasz Koźmiński – niewidomy asystent posła Jerze- go Fedorowicza, Michał Markiewicz – pracownik na- ukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego i twórca aplikacji transportowej ARIADNA (przeznaczonej dla niewi- domych użytkowników) oraz reprezentanci organi- zacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych w Krakowie. To pierwsze tak poważne spotkanie pla-
nistów transportu, pragnących dowiedzieć się więcej o barierach towarzyszących życiu osób z ograniczoną mobilnością (stwierdzenie to odnosi się do wszystkich pasażerów, którzy tymczasowo lub trwale są niepełno- sprawni sensorycznie lub motorycznie). Konferencja okazała się inspirująca dla wielu uczestników, gdyż bezpośrednio po niej wiele napłynęło pytań na temat barier oraz próśb o propozycje ich zniwelowania.
Niepełnosprawny pasażer
Pierwszy dzień konferencji rozpoczęło moje wy- stąpienie, które wygłosiłem jako ekspert Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego i członek Powiato- wej Rady Osób Niepełnosprawnych w Krakowie –
„Zasady dostępności komunikacji miejskiej dla pa- sażerów o ograniczonej mobilności”. Przybliżyłem w nim sylwetkę pasażera niepełnosprawnego, opi- sałem model zależności podmiotów uczestniczą- cych w systemie transportu miejskiego (wynikający z Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym) i wy- mieniłem kluczowe aspekty dostępności przystan- ków, pojazdów, obsługi i dodatkowych technologii wspierających. Najistotniejsze wytyczne, jakimi po- winien się kierować organizator transportu i prze- woźnik, są następujące:
• dostępność transportu jest potrzebna ogromnej grupie osób – służy nie tylko osobom niepełno- sprawnym, ale także turystom i mieszkańcom gminy,
MICHAŁ DĘBIEC Specjalista ds. niepełnosprawności i dostępności przestrzeni publicznej
w Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, bloger www.MoimiOczami.pl
„DOSTĘPNOŚĆ I BEZPIE- CZEŃSTWO W TRANS- PORCIE PUBLICZNYM OSÓB O OGRANICZO- NEJ MOBILNOŚCI”
– RELACJA Z KONFE- RENCJI CATALIST
B lisko 70 osób uczestniczy- ło w konferencji CATALIST poświęconej dostępności transportu zbiorowego dla osób o ograniczonej mobilności. Odbyła się ona 22 i 23 marca 2012 roku w Urzędzie Miasta w Krakowie.
Transport
publiczny dla każdego
Fot. Radosław Kaźmierczak
11
g orący temat
• dostępność dla jednej niepełnosprawności
= niedostępność – nie można traktować na przy- kład niskiej podłogi jako jedynego uznanego ele- mentu dostępności pojazdu,
• Internet i przystanek to także części systemu komunikacyjnego, których nie można pomijać w planowaniu dostępnego transportu,
• dostępny transport to piramida zależności – za- mawianie przez gminę dostępnych rozwiązań wpływa na zwiększenie dostępności dostarcza- nych przez przewoźników i producentów usług i produktów przewozowych,
• dostępność to ludzie – pracownicy i współpasa- żerowie, których należy edukować w zakresie wspierania niepełnosprawnych podróżnych,
• konsultacje z osobami niepełnosprawnymi i tworze- nie przyjaznych standardów to właściwa ścieżka pla- nowania zrównoważonego rozwoju transportu,
• uniwersalne projektowanie systemu transporto- wego powinno być nadrzędną zasadą planisty,
• promocja dostępności powinna towarzyszyć dzia- łaniom na rzecz dostępności usług, ponieważ dzięki niej popularyzują się standardy i wiedza o dobrych praktykach.
Londyn bez barier
W prezentacji „Keeping accessibility on the agen- da (Mieć dostępność w planach)” Steven Golden1 przedstawił rezultaty badań użytkowników komu- nikacji miejskiej w Londynie, z których wynika, że 6 procent londyńczyków ma problemy z mobilno- ścią. Spośród tej grupy 14 procent porusza się na wóz- ku inwalidzkim i tyle samo ma dysfunkcje wzrokowe.
Różne dysfunkcje pojawiają się głównie u osób po 65.
roku życia (48 procent). Tylko 20 procent niepełno- sprawnych mieszkańców Londynu pracuje lub uczy się, 23 procent osób dotkniętych niepełnosprawnością i poszukujących pracy poddało się jeszcze przed roz- mową kwalifikacyjną ze względu na niedostatecznie dostępny transport w regionie pracodawcy. Aż 50 pro- cent uczestników badania twierdzi, że widuje znajo- mych i rodzinę rzadziej niż by tego chcieli, ponieważ transport sprawia im poważne trudności.
W Londynie dokonano już wielu zmian, a ich lista jest imponująca zarówno pod kątem obszerno- ści, jak i jakości. Trwają ciągłe prace nad poprawą oświetlenia (w całym mieście) oraz nad czyszcze- niem ciągów komunikacyjnych ze wszelkich prze-
szkód. 65 stacji metra jest już wolnych od stopni (w tym 30 przesiadkowych), a do 2015 roku ta liczba powiększy się do 113. Wagony metra wyposażone są w elektryczne platformy wjazdowe dla wózków. Cała flota autobusowa jest nieskopodłogowa (z możliwo- ścią przyklęku) i rozkładanymi platformami wjaz- dowymi. Pojazdy wyposażone są w miejsca przy- stosowane dla wózków inwalidzkich i informację audiowizualną. Przewozy realizowane przez promy rzeczne również są wolne od stopni. Wszystkie lon- dyńskie taksówki (tzw. „black cabs”) są przystoso- wane do przewozu osób na wózkach inwalidzkich, a kierowcy przeszkoleni na okoliczność obsługi osób niepełnosprawnych. Świadczone są specjalne przewozy „od drzwi – do drzwi”. W planowaniu po- dróży pomagają tablice informacji dynamicznej na przystankach i w serwisie internetowym, infolinia i smsy (prezentujące na żądanie najbliższe odjazdy z przystanku). Warto podkreślić, że prowadzone są regularne i kompleksowe szkolenia kierowców i obsługi stacji metra w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym.
Miszkańcy stolicy Wielkiej Brytanii, których do- tknęła niepełnosprawność, chcą podróżować nieza- leżnie i bezpiecznie. Samodzielność jest szczególnie upragniona przez przedstawicieli grupy wiekowej 15-35 lat. Środowisko organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych zgłosiło również takie żądania, jak informowanie pasażerów w spo- sób dostępny o wszystkim, co dotyczy przewozu i problemów na trasie, aby w ten sposób uniknąć stresujących i kłopotliwych sytuacji. Obsługa trans- portu powinna być wykwalifikowana, przeszkolona i przyjazna pasażerom, a „podróże wolne od stopni”
mają być równie szybkie i bezproblemowe, jak dla każdego innego pasażera (sytuacja, w której czeka- my godzinę na przyjście kogoś, kto obsłuży wcią- garkę lub windę jest nie do przyjęcia).
Obecnie spółka Transport for London, mimo ogra- niczonego kryzysem budżetu, realizuje kilka zadań jeszcze bardziej podnoszących świadomość. Zwięk- szana jest rola obywateli w ustalaniu priorytetów dla transportu poprzez angażowanie zaintereso- wanych w prace Rady Obywatelskiej oraz Nieza- leżnej Doradczej Grupy ds. Niepełnosprawności.
Prowadzone są badania nad redukcją czasu podró- ży i wzrostem solidności przewozów. Na transport patrzy się globalnie – jako podróż z punktu A do
Dostępność dla jednej niepełnosprawności
= niedostępność – nie można traktować na przykład niskiej pod- łogi jako jedynego uznanego elementu dostępności pojazdu
Fot. Michał Dębiec
12
punktu B, a nie tylko z przystanku do przystanku przesiadkowego. Z tego powodu poprawiane są i wzbogacane w dodatkowe funkcje wszystkie środ- ki przekazu informacji pasażerskiej. Dzięki kampa- niom informacyjnym skierowanym do środowiska osób niepełnosprawnych i filmom instruktażowym w Internecie, zwiększa się świadomość niepełnospraw- nych na temat dostępnego transportu i przysługują- cych im form wsparcia. Ważnym zadaniem jest także uwolnienie od stopni całej przestrzeni miejskiej, aby umożliwić wygodne podróżowanie wszystkimi środ- kami transportu, a nie tylko najbardziej dostępnym – metrem. Londyn dąży do usunięcia barier mentalnych poprzez cykliczne programy edukacyjne dla użytkow- ników transportu oraz komórek obsługi.
W najbliższej przyszłości dopracowany zostanie Plan Wdrażania Dostępności (Accessibility Implementation Plan). Przy okazji olimpiady i paraolimpiady znoszone będą kolejne bariery w poruszaniu, a regularne bada- nia potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych będą kontynuowane, aby nowe rozwiązania nie stanowiły przeszkód w dostępie do przewozów.
Projekt KOLLA
Eva Rödsta2 w swojej prezentacji „The KOLLA – project – public transport for everybody” (Projekt KOLLA – transport publiczny dla każdego) przed- stawiła rezultaty projektu specjalnych usług prze- wozowych świadczonych w Göteborgu i wykorzy- stujących elastyczne linie autobusowe. W mieście zamieszkałym przez ponad pół miliona ludzi trans- port zbiorowy realizowany jest za pomocą autobusów, tramwajów, pociągów i promów. Od 2008 roku wszy- scy pasażerowie powyżej 65. roku życia mają bezpłatne przejazdy w godzinach pozaszczytowych. Zaobserwo- wano, że to posunięcie podwoiło liczbę podróżujących seniorów. W 2010 roku przyjęto Narodowy Plan Dzia- łań (National Action Plan) uwzględniający postulaty środowiska osób niepełnosprawnych. Ponieważ spe- cjalny transport dedykowany pasażerom o ograniczo- nej mobilności był 14 razy droższy od standardowego, przyjęto założenie, że każdy obywatel powinien mieć możliwość podróżowania, gdzie tylko zechce, trans- portem zbiorowym. Należy znieść maksymalną liczbę barier, które utrudniają podróżowanie.
Projekt KOLLA objął swoim działaniem szereg zmian w przestrzeni publicznej. Przebudowano przystanki komunikacji miejskiej, wyposażając je
w lepsze oświetlenie, ścieżki prowadzące dla niewi- domych, kontrastujące oznaczenie skrajni peronów oraz podwyższenia redukujące różnicę w wysokości pomiędzy peronem a podłogą pojazdu. Obniżono również wszystkie krawężniki przy przejściach dla pieszych i zabezpieczono wejścia na jezdnię pasa- mi medialnymi o wypukłej fakturze i kontrastującej barwie.
Tabor wyposażono w elektryczne i oznakowane kontrastująco rampy dla wózków, jednocześnie za- strzegając, że maksymalna waga wózka nie może wynosić więcej niż 250 kilogramów (z pasażerem), a rozmiary nie powinny przekraczać 70x120 cm.
Kierowca na małym ekraniku może obserwować wjeżdżającego do pojazdu pasażera i w przypadku problemów zaoferować mu swoje wsparcie. Projekt KOLLA zwiększył także liczbę niskopodłogowych tramwajów z 50 procent do 62 procent, a autobu- sów z 86 procent do 100 procent. Zadbano również o jakość obsługi i satysfakcję pasażerów – kierowcy przeszli kompleksowe szkolenia kontaktów z klien- tami (z naciskiem na wsparcie osób niepełnospraw- nych), a ich praca jest stale nadzorowana. Każdy kierowca przechodzi również coaching, którego głównym punktem są relacje z pasażerami.
Istotą projektu KOLLA było wprowadzenie ela- stycznych linii transportu zbiorowego. Nie mają one rozkładów jazdy, tylko są zamawiane telefonicznie.
20 linii obsługuje wyłącznie dostosowany tabor i każdy może z nich skorzystać (nie tylko osoby o ograniczonej mobilności). Rocznie elastyczne li- nie wykonują około 260 tysięcy kursów. Załoga li- nii pomaga osobom starszym i niepełnosprawnym w dotarciu do budynku, przesiadce i niesieniu baga- żu. Podczas rezerwacji kursu osoba niepełnospraw- na może zamówić również transport specjalny, jeśli elastyczna linia nie spełnia wszystkich wymagań podróżującego.
Raz w miesiącu organizowane są otwarte i bezpłatne szkolenia z zakresu korzystania z transportu, zasad podróżowania, wykorzystania informacji przystan- kowej oraz taboru. Podczas szkoleń ich uczestnicy poznają techniki asystowania pasażerom niepeł- nosprawnym. Wiedza o dostępności transportu publicznego popularyzowana jest w magazynach i broszurach dla pasażerów (są pisane prostym języ- kiem), na spotkaniach z organizacjami pozarządo- wymi oraz przez newsletter.
g orący temat
Fot. Michał Dębiec
Perony, ciągi
komunikacyjne i wejścia do budynków powinny być wolne od stopni.
Przejścia dla pieszych i skrzyżowania powinny być dostępne i bezpieczne
13
Dostępność wiedeńskiego transportu
W prezentacji „Accessibility check of existing so- lutions by user groups in and outside of stations”
(Sprawdzanie dostępności istniejących wewnątrz i na zewnątrz stacji rozwiązań przez grupy użyt- kowników) Roland Krpata3 zawarł bardzo wiele ciekawych informacji o transporcie i przestrzeni pu- blicznej w Wiedniu. Grupy testerów podzielono na trzy zespoły, odpowiadające ich niepełnosprawno- ści: motorycznej (osoby starsze, słabo poruszające się i na wózkach), wzrokowej (osoby słabowidzące, niewidome) i słuchowej (osoby słabosłyszące, nie- słyszące). Wszyscy uczestnicy testów posługiwali się tymi samymi wyznacznikami dostępności, którą badali pod swoim kątem. Klasyfikacja dostępności określana jest czterema kolorami:
• zielony – dostępne i wolne od barier,
• jasnozielony – częściowo dostępne i częściowo wolne od barier,
• żółty – dostępne tylko z pomocą innych i pełne barier,
• czerwony – całkowicie niedostępne.
Audytowi podlegały: rozkłady jazdy, informacja pasażerska i turystyczna, pojazdy, skrzyżowania, przejścia, chodniki i wiele innych elementów prze- strzeni. Bariery, które obnażyły badania, należą do najczęściej spotykanych w każdym mieście. Poru- szanie się utrudniają wszystkim: źle zlokalizowane stojaki na rowery, auta parkujące na chodniku, nie- ogrodzone ogródki barowe, słupki, czyste (pozba- wione naklejek i koloru) szyby w drzwiach, reklamy i śmietniki na środku ciągu komunikacyjnego. Pe- rony, schody i wejścia do budynków nierzadko są częściowo zablokowane niestarannie umiejscowio- nymi przedmiotami. Barierą jest też świecąca pod- łoga odbijająca sufit i niekontrastująca powierzch- nia (podłoga, ściany i sufit w tym samym kolorze).
Te wszystkie przeszkody uwiecznione zostały na zdjęciach zawartych w prezentacji Rolanda Krpaty.
Ekspert zwrócił uwagę na duże znaczenie wind, bez których niekiedy nie da się przemierzyć trasy.
Część barier doczekała się propozycji rozwiązań, które rekomendowane są architektom miejskiej przestrzeni. Przyjęto standard kontrastujących oznaczeń szklanych drzwi, kolorystycznego ozna- czania linii metra, utrzymywania właściwej kolej- ności informacji pasażerskiej (linia U1 na górze, niżej U2, na dole U3). Informacje tekstowe zastę- powane są piktogramami o zrozumiałym przekazie.
Dzięki temu można wykorzystać większe symbole (małe nie odnoszą pożądanego efektu) i zniwelować bariery językowe. Jako ciekawy przykład przeczenia tej zasadzie prelegent pokazał zdjęcie tablicy, na któ- rej, poza strzałką w górę, był niezrozumiały symbol (kropka z otaczającymi ją strzałkami skierowanymi ku niej) i opis tekstowy w trzech językach „sortida, exit, salida”. W tym przypadku wystarczyłby pikto- gram drzwi ze strzałką z ewentualnym międzynaro- dowym tekstem „exit”.
Ścieżki dla niewidomych, które dopiero zaczyna- ją pojawiać się w Polsce, w Wiedniu stosowane są z powodzeniem już od kilku lat. Wypracowano tak- że unikatowy sposób informacji dla osób niewido- mych – na ścieżkach, w polach uwagi, po liczbie wy- pukłych punktów można się zorientować, gdzie jest wyjście, schody i winda. Ważne są także oznaczenia skrajni i stopni pasami medialnymi oraz kontrastu- jącymi kolorami.
Podnoszeniu dostępności towarzyszą naukowe se- sje i ankiety, odbywające się często przez Internet.
Były to:
• 74 specjalne sesje tematyczne (6 prelegentów),
• 120 sesji technicznych i naukowych (6 prelegentów),
• 10 interaktywnych sesji (każda zawierała 10-15 prezentacji).
Mobilność dla wszystkich
Wolfgang Lagath4 rozpoczął swoją prezentację
„VAG Nürnberg – Mobilty for All since 1972” (Mo- bilność dla wszystkich od 1972 roku – osiągnię- cia VAG) od pokazu filmu promocyjnego, który w całości poświęcony był udogodnieniom w trans- porcie dla pasażerów i osób niepełnosprawnych w Norymberdze. Rejon tego niemieckiego miasta jest jednym z ważniejszych centrów ekonomicz- nych, zamieszkałym przez dwa miliony mieszkań- ców, podróżujących codziennie metrem, tramwaja- mi i autobusami.
Na spocie mogliśmy zobaczyć stosowane techno- logie wspierające bezpieczeństwo i dostępność po- dróży. Wszystkie nowe składy metra wyposażono w kamery, przekazujące obraz do centrum bezpie- czeństwa. Ułatwiono wejście do wagonu, poprzez montaż specjalnych platform wjazdowych, wysuwa- nych automatycznie na każdym przystanku. Drzwi zabezpieczono miękką gumą przed przytrzaśnię- ciem ciała. Informacja pasażerska wyświetlana jest
g orący temat
Fot. Michał Dębiec
Uzyskanie informacji jest kluczowe dla każdej podróży, dlatego przynajmniej rozkład jazdy, strona internetowa i komunikaty bezpieczeństwa winny być zawsze dostępne dla każdego.
Niepełnosprawny pasażer powinien być powiadamiany przez operatora transportu o możliwym wsparciu.
Pożądane byłoby, żeby personel umiał udzielić jasnej i wyczerpującej informacji.
14
dynamicznie na wyraźnych ekranach TFT o dużym kontraście. Dołożono starań, aby strona interneto- wa była maksymalnie przyjazna i dostępna.
Założeniem programu „Mobilność dla każdego”
jest to, aby dostępność transportu i infrastruktury była nieustannym dążeniem, długofalową polityką zmian i celów (pośrednich i bezpośrednich), prowa- dzących do maksymalnej wolności i niezależności osób niepełnosprawnych. Dialog ze środowiskiem osób niepełnosprawnych, dzielenie się wiedzą oraz wspólne poszukiwanie rozwiązań od początku pro- gramu były jego filarami.
W latach siedemdziesiątych VAG rozpoczął swoją drogę do dostępności. Gdy w 1972 roku otwarto me- tro, zorganizowano pierwsze szkolenie z właściwego wykorzystania schodów ruchomych i wind, w którym uczestniczyli seniorzy, osoby na wózkach i rodzice z wózkami dziecięcymi. Lata osiemdziesiąte były okre- sem intensywnych dyskusji i strategicznych decyzji.
VAG powołało specjalnego komisarza ds. dostępności, który miał zagwarantować rzetelne zbadanie i spełnia- nie potrzeb osób niepełnosprawnych. Według pierw- szego raportu aż 20 procent mieszkańców Norymbergii miało problem z mobilnością. Ponieważ grupa takich pasażerów nie była jednolita pod kątem odczuwania barier, VAG podjął decyzję o wypracowaniu rozwiązań satysfakcjonujących reprezentantów każdej niepełno- sprawności, co legło u podstaw ustanowienia wyso- kich standardów dostępności dla wszystkich klientów.
Lata dziewięćdziesiąte odznaczały się poszukiwaniem przyjaznych rozwiązań na rynku. Ustanowiono stan- dard zakupów taboru niskopodłogowych autobusów z przyklękiem. Uzupełniano standardy o inne roz- wiązania na początku pierwszej dekady XXI wieku.
Wówczas również rozpoczęły się intensywne prace nad dostosowaniem całej infrastruktury. VAG roz- począł podnoszenie wszystkich peronów tramwa- jowych do 20-25 cm wysokości, a autobusowych do 15-18 cm. Wszystkie przystanki zostały wyposażone w ścieżki dla niewidomych i oznaczenia skrajni.
W 2003 roku, który był w całej Unii Europjeksiej po- święcony osobom niepełnosprawnym, VAG otrzymał za swoje działania nagrodę od Europjeskiego Forum Niepełnosprawności. Zorganizowano liczne warsztaty i konferencje mające na celu przepływ wiedzy do in- nych podmiotów świadczących usługi transportowe i popularyzację właściwych postaw przeciwdziałają- cych wykluczeniu społecznemu.
Duże doświadczenie VAG w zakresie zwiększania dostępności przewozów dla wszystkich pasażerów pozwoliło na sformułowanie wniosków i podpowie- dzi dla innych operatorów transportu:
• dialog ze środowiskiem osób niepełnosprawnych jest podstawą sukcesu,
• lobbing w kwestiach dostępności jest niezbędny w procesie jej zwiększania,
• różnorodność pasażerów wymusza kompromisy,
• rozwój społeczeństwa jest wyzwaniem dla trans- portu na przyszłość i wymaga koncentracji na eta- pie planowania,
•czynnik ludzki jest najważniejszym elementem zmiany teorii dostępności w praktykę.
Pomimo wysokich standardów w norymberskim transporcie, Wolfgang Lagath podkreślił: VAG konsekwentnie będzie kontynuował pracę na rzecz dostępności dla każdego pasażera. – Prze- szliśmy długą drogę, ale wciąż wiele jest do zro- bienia - dodał.
Czy mogę się łatwo przemieszczać?
Graham Lightfoot5 z firmy Mendes Limited dokonał całościowego podsumowania kwestii dostępnościowych w swojej prezentacji „Can I get there easily? Yes you can!”
(Czy mogę się łatwo przemieszczać? Tak, możesz!).
W transporcie, jak w każdej gałęzi wspólnej prze- strzeni, konieczne jest kierowanie się w planowaniu filozofią uniwersalnego projektowania. Odnosi się ona do takiego projektowania produktów, usług i otoczenia, aby mogły być one wykorzystywane przez wszystkich ludzi, w maksymalnie szerokim zakresie i bez konieczności adaptacji lub specjalne- go oprzyrządowania. Najważniejsze zasady uniwer- salnego projektowania, o których możemy przeczy- tać na stronie Center of Universal Design, to:
• identyczne zastosowanie (equitable use),
• elastyczność użycia (flexibility in use),
• prosta i intuicyjna obsługa (simple and intuitive),
• zauważalna informacja (perceptible information),
•tolerancja dla błędów (tolerance for errors),
•niski poziom wysiłku fizycznego (low physical effort),
•wymiary i przestrzeń dla podejścia i użycia (size and space for approach and use).
Przykłady uniwersalnego projektowania, które przytoczył Graham Lightfoot w kontekście prze- strzeni publicznej, zostały zaprezentowane na zdję- ciach przedstawiających:
g orący temat
Fot. Michał Dębiec
Każdy obywatel powinien mieć mozliwość podrózowania, gdzie tylko zechce, transportem zbiorowym. Przystanek to także część systemu komunikacyjnego, którego nie można pomijać w planowaniu dostępnego transportu
15
•gładkie ciągi komunikacyjne, bez stopni,
•szerokie wejścia i korytarze,
• odpowiednio jasne oświetlenie,
• udźwiękowienie informacji wizualnych,
• wizualne odpowiedniki informacji dźwiękowych,
• wykorzystanie intuicyjnych piktogramów w uzu- pełnieniu do treści tekstowych,
• przejrzyste zagospodarowanie przestrzeni (aby nie musieć polegać jedynie na słuchu).
Utrudnienia w korzystaniu z transportu da się zakwalifikować do głównych rodzajów barier: fi- zycznych, systemowo-proceduralnych, informacyj- nych oraz mentalnych (tworzonych przez personel świadczący usługę oraz współpasażerów). Każda bariera może oddziaływać w inny sposób na osoby dotknięte różnymi dysfunkcjami. Schody są niedo- stępne dla osób na wózkach inwalidzkich, ale mogą być przemierzane przez osoby niewidome i słabo- widzące, pod warunkiem właściwego oznakowania (kontrastującego i dotykowego), zwiększającego bez- pieczeństwo. Brak piktogramów nie musi być prze- szkodą dla pasażera z dobrą orientacją, ale da się we znaki osobie z niepełnosprawnością intelektualną.
Uzyskanie informacji jest kluczowe dla każdej podró- ży, dlatego przynajmniej rozkład jazdy, strona interne- towa i komunikaty bezpieczeństwa winny być zawsze dostępne dla każdego. Niepełnosprawny pasażer po- winien być powiadamiany przez operatora transportu o możliwym wsparciu. Pożądane byłoby, żeby perso- nel umiał udzielić jasnej i wyczerpującej informacji.
Wskazane jest, aby organizator transportu przeprowa- dzał regularne audyty dostępności informacji.
Infrastruktura również wymaga uwagi, aby nie sta- nowiła bariery w podróżowaniu. Perony, ciągi ko- munikacyjne i wejścia do budynków powinny być wolne od stopni. Przejścia dla pieszych i skrzyżowa- nia powinny być dostępne i bezpieczne. Konieczne jest, aby przestrzeń wewnątrz budynków oraz przej- ścia podziemne były dobrze oświetlone i właściwie opisane. Poprawianie dostępności infrastruktury przystankowej winno być zawsze kierunkiem wpi- sanym w strategię systemu transportowego. Nie- zwykle ważna jest współpraca ze środowiskiem osób
niepełnosprawnych, które mogą wskazywać kolejne bariery do eliminacji. Pożądane jest, aby nowo two- rzona infrastruktura z założenia była pozbawiona znanych barier, które potrafią wskazać przeszkoleni do tego celu kontrolerzy.
W przypadku taboru istnieją zalecenia, których wdrożenie podnosi znacznie poziom dostępności i bezpieczeństwa. Standardy dostępności (krajowe i międzynarodowe) powinny być uwzględnione w specyfikacjach przetargowych każdego zakupu taboru. Operatorzy transportu i przewoźnicy po- winni poszukiwać dostępnych rozwiązań na całym świecie i obserwować rozwój projektów badawczych w tej dziedzinie. Dobrze byłoby, gdyby cała flota stop- niowo stawała się bardziej dostosowana, dzięki okre- sowym wymianom taboru na wolny od barier i wypo- sażany w dostępną informację.
W Polsce wciąż rzadkie są specjalistyczne szkolenia dla personelu obsługującego ruch pasażerski. W Eu- ropie Zachodniej są one nieodzownym elementem przygotowywania personelu. Kierowcy, kontrole- rzy, inne osoby związane z transportem i stykające się z klientami powinny cyklicznie i obowiązkowo uczest- niczyć w zwiększających empatię treningach wspierania osób niepełnosprawnych. Efektywność szkoleń powin- na być stale monitorowana. Relacja z drugiego dnia konferencji w następnym numerze „Komunikacji publicznej”
1 Steven Golden jest szefem zespołu odpowiadającego za rozwój i wdrożenie strategii dostępnego transportu w głównym przed- siębiorstwie komunikacyjnym Transport for London. Wcześniej realizował wiele projektów dotyczących eliminowania dyskry- minacji w dostępie do usług w transporcie lotniczym.
2 Eva Rödsta jest menadżerem w dziale informacji Specjalnych Usług Transportowych w Göteborgu. Była także menadżerem projektów szkoleniowych, kierowanych do pasażerów niepełno- sprawnych.
3 Roland Krpata jest planistą i menadżerem projektów budowy wind i podnośników w przestrzeni publicznej. Jest także mena- dżerem odpowiadającym za dostępność wiedeńskiego metra dla osób niepełnosprawnych. Współpracuje z roboczym zespołem austriackiego Instytutu Standardów. W 2008 roku otrzymał na- grodę państwową za swoje badania nad technikami wspierania pasażerów niepełnosprawnych.
4 Wolfgang Lagath przewodzi departamentowi technologii w przedsiębiorstwie transportowym VAG w Norymberdze, któ- remu podlegają tramwaje, autobusy i metro. Jest odpowiedzialny za jakość oraz dostępność usług dla osób niepełnosprawnych.
Aktywnie uczestniczy w pracy badawczej Stowarzyszenia Trans- portu i Dróg, gdzie zajmuje się transportem publicznym.
5 Graham Lightfoot – jego działania obejmują nie tylko Irlandię, ale także Wielką Brytanię i Australię. Jest dyrektorem zarzą- dzającym w firmie konsultingowej Mendes Limited. Ma pra- wie 40-letnie doświadczenie w pracy nad dostępnością trans- portu.
g orący temat
PRZYBYCIE
DO CELU DOTARCIE NA
PRZYSTANEK
WYSIADANIE OCZEKIWANIE
PODRÓŻ
INFORMACJE
WSIADANIE
DOSTĘPNOŚĆSchemat zależności elementów transportu ma kształt zamkniętego pierścienia, w którym każdy element (infor- macja, droga na przystanek, oczekiwanie na przystan- ku, wsiadanie, podróż, wysiadanie i dotarcie do celu) determinuje kolejny
16
l iderzy rynku
Katarzyna Migdoł-Rogóż: Jakie najważniejsze in-westycje realizowane są aktualnie w Katowicach?
Piotr Uszok: Przebudowa centrum miasta to naj- ważniejsze wyzwanie stojące przed Katowicami – z tym stwierdzeniem zgadzają się wszyscy.
W ostatnich latach zainicjowano szereg projektów i inwestycji sprawiających, że Katowice znajdują się w centrum bezprecedensowych przemian. Aktualnie miasto to jeden duży plac budowy. W trzech strate- gicznych miejscach, w jego centrum, realizowane są inwestycje przekraczające kwotę dwóch miliar- dów złotych. Na początku tego roku rozpoczęliśmy przebudowę centralnej części miasta. Gruntownie zmieniona zostanie aleja Korfantego oraz Rynek, tworząc przyjazną przestrzeń publiczną. Obecnie trwają prace związane z remontem linii tramwajo- wej. Tuż po zakończeniu realizacji pierwszego etapu inwestycji chcemy rozpocząć kolejną część prac.
A co z terenami pokopalnianymi obok Spodka?
Na terenach po kopalni Katowice powstaje Strefa Kultury, gdzie trwa budowa nowej siedziby Na- rodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, Międzynarodowego Centrum Kongresowego czy nowej siedziby Muzeum Ślą- skiego. Dzięki tym inwestycjom nie tylko rewi- talizowana jest ważna część stolicy regionu, ale powstaje zupełnie nowa przestrzeń kultury, która stanie się miejscem częstych spotkań mieszkańców województwa.
To wszystkie inwestycje zaplanowane na ten rok?
Jeszcze w tym roku do użytku powinien zostać odda- ny nowy Dworzec PKP, a w przyszłym roku będzie- my mogli korzystać z nowego obiektu Galerii Kato- wickiej. Projekt realizowany na placu Szewczyka jest kolejnym bardzo ważnym elementem składającym się na przemianę stolicy metropolii. Ponadto w Ka- towicach realizujemy inne przedsięwzięcia, równie ważne z punktu widzenia rozwoju miasta. Za blisko 600 milionów złotych trwa budowa nowej i moder- nizacja obecnej sieci kanalizacyjnej, a wspólnie ze spółką Tramwaje Śląskie niebawem rozpoczniemy modernizację istniejącej sieci tramwajowej w mie- ście. Za ponad 30 milionów złotych odnawiamy bu- dynek Pałacu Młodzieży, a dzięki inicjatywie mar- szałka województwa śląskiego rozbudowywana jest siedziba Filharmonii Śląskiej w Katowicach. Warto również wspomnieć o projekcie wartym przeszło 400 milionów złotych, który związany jest z mo- dernizacją i budową sieci kanalizacyjnej w naszym mieście. To inwestycja, która zdecydowanie popra- wi jakość życia w katowickich dzielnicach.
Po modernizacji sieci tramwajowej, kiedy może- my spodziewać się nowych tramwajów?
W ostatnim czasie został ogłoszony przetarg na za- kup 30 nowych tramwajów. Warto podkreślić, ze to pierwszy przetarg na zakup nowych wagonów ogłoszony przez spółkę Tramwaje Śląskie SA, któ- rej właścicielem są miasta z naszego regionu. Nowe
Nowe oblicze
Katowic
S tolica Górnego Śląska zmienia się. Aktualnie Katowice to jeden duży plac budowy. Najdalej za trzy lata zobaczymy efekty mo- dernizacji i przebudowy mia- sta. O nowych inwestycjach i nowym obliczu Katowic opo- wiada Piotr Uszok, prezydent miasta, w rozmowie z Kata- rzyną Migdoł-Rogóż.
Fot. Dominik Gajda
17 pojazdy pojawią się jednak na ulicach miast dopiero
wtedy, gdy dokończony zostanie projekt moderni- zacji torowisk tramwajowych w naszym regionie.
Wierzę, że do zakończenia tej inwestycji producent wybrany w przetargu zdoła również zmontować 30 wagonów i ostatecznie dostarczyć je na Śląsk.
Od mieszkańców innych miast można usłyszeć teraz komentarze, że Katowice to rzeczywiście je- den wielki plac budowy. Z której strony nie popa- trzeć, zawsze widzi się ciężarówki, dźwigi. Oprócz Rynku, terenów pokopalnianych, dochodzi jesz- cze ulica 3 Maja. Nie boi się Pan, że rzeczywiście o stolicy aglomeracji mówi się przede wszystkim w kategorii przebudowy i remontów?
Czy koniecznie trzeba się czegoś bać? O Katowicach w tym aspekcie mówi się nie tylko na Śląsku, ale w całej Polsce. Proszę pamiętać, że chyba wszyscy w mieście oczekiwaliśmy tych zmian. Po wielu la- tach ciężkiej pracy i wytężonego wysiłku udało się doprowadzić do realizacji najważniejszych inwesty- cji. Jestem przekonany, że mieszkańcy Katowic nie tylko rozumieją i akceptują czasowe utrudnienia, ale są również dumni z tego, jak nasze miasto będzie wyglądało najdalej za trzy lata. W tym miejscu mu- szę również podkreślić, że o Katowicach mówi się wiele nie tylko ze względu na realizowane inwesty- cje. Od czasu, gdy podjęliśmy decyzję o ubieganiu się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016, w na- szym mieście nastąpił olbrzymi przełom, jeśli cho-
l iderzy rynku
Przebudowa centrum miasta to najważniesze wyzwanie, jakie stoi dziś przed Katowicami
