Wytyczne użytkowania płyt elewacyjnych Tubonit
Wydanie: maj 2020 r.
Niniejszy tekst jest tłumaczeniem dokumentu przygotowanego przez Societa Italiana Lastre SpA. Treść dokumentu jest aktualna w dniu jego opracowania.
SIL SpA i Tuplex TD sp. z o.o. sp.k. zastrzegają sobie prawo do zmian w treści dokumentu bez uprzedzenia odbiorcy.
TUBONIT
Systemy elewacji wentylowanych z okładzinami z płyt włókno-cementowych Spis treści
1 Società Italiana Lastre SpA ...4
1.1 Certyfikaty i znak ...4
2 Płyty włókno-cementowe Tubonit ...4
3 Systemy elewacji wentylowanych z okładzinami z płyt włókno-cementowych Tubonit ...5
4 Słowniczek pojęć ...5
5 Części składowe elewacji wentylowanej – warunki techniczne i istotne uwarunkowania ...7
5.1 Podział odpowiedzialności ...7
5.2 Podkonstrukcja ...8
5.3 Hydroizolacja, termoizolacja i przerwa wentylacyjna ...9
5.4 Płyty okładzinowe Tubonit – opis techniczny ...9
5.5 Mocowania ...12
5.6 Elementy dodatkow ...13
5.6.1 Uszczelki zabezpieczające podkonstrukcję ...13
5.6.2 Kraty, blachy i obróbki ...14
6 Uwarunkowania i krytyczne aspekty projektowania elewacji wentylowanych z płyt Tubonit ...14
6.1 Wstęp ...14
6.2 System elewacji wentylowanych z płyt płaskich Tubonit ...15
6.3 Podkonstrukcja – informacje ogólne ...15
6.3.1 Wsporniki – zalecenia niezależne od materiałów wykonania ...16
6.3.2 Łaty drewniane / profile metalowe i dylatacje – zalecenia niezależne od materiałów wykonania ...18
6.3.3 Podkonstrukcja drewniana ...21
6.3.4 Podkonstrukcja stalowa ocynkowana ...23
6.3.5 Podkonstrukcja aluminiowa ...24
6.4 Przerwa wentylacyjna ...26
6.5 Mocowania 2. i 3. stopnia ...29
6.5.1 Mocowania 2. stopnia ...29
6.5.2 Mocowania 3. stopnia ...29
6.6 Płyty okładzinowe ...34
7 Okładzina elewacyjna z płyt włókno-cementowych Tubonit ...35
7.1 Kwestie szczególne – przykłady rozwiązań wybranych kwestii wykonania zestawów elewacji ...35
7.2 Przewóz, przeładunek i przechowywanie płyt włókno-cementowych Tubonit ...43
7.2.1 Transport i przeładunek płyt ...43
7.2.2 Przechowywanie płyt ...43
7.2.3 Ręczne przenoszenie płyt ...44
7.3 Przygotowanie płyt do montażu – prace na obiekcie ...45
7.3.1 Informacje ogólne ...45
7.3.2 Cięcie ...45
7.3.3 Otworowanie ...46
7.3.4 Wykończenie płyt po każdej operacji obróbki ...46
7.4 Montaż i przytwierdzanie okładziny z płyt włókno-cementowych ...47
7.5 Czynności dodatkowe i utrzymanie elewacji wentylowanych wykonanych z płyt Tubonit ...47
1. Società Italiana Lastre SpA
Firma Società Italiana Lastre SpA powstała w 1961 r. Dzięki bogatemu asortymentowi wyrobów wysokiej jakości, szybko stała się wio- dącym producentem płyt włókno-cementowych we Włoszech i w Europie.
Produkcję płyt płaskich uruchomiono w 1973 r., rozpoczynając od asortymentu przeznaczonego głównie dla budynków prefabrykowa- nych. Z czasem rozszerzono ofertę produktów o okładziny zewnętrzne i wewnętrzne, stanowiące dziś trzon działalności produkcyjnej.
SIL projektuje i wytwarza swoje produkty ze szczególną troską o środowisko naturalne, stosując jednocześnie szereg rozwiązań służą- cych bezpieczeństwu i higienie pracy.
Firma poczyniła znaczne inwestycje w dziedzinie badań i rozwoju produktów, poprawiając tym samym ich jakość oraz technologię produkcji. Wszyscy pracownicy SIL, od kierownictwa po zatrudnionych w wydziałach produkcyjnych, są wykwalifikowani i przeszkoleni w sposób gwarantujący ciągłe doskonalenie produktów i obsługi klienta.
1.1. Certyfikaty i znak CE
Płyty włókno-cementowe Silbonit powstają w zakładzie produkcyjnym Società Italiana Lastre SpA w mieście Verolanuova (BS, Włochy).
W Polsce sprzedawane są przez spółki Tuplex TD sp. z o.o. sp.k. i Tuplex TI Sp. z o.o. pod marką handlową Tubonit.
Zakład produkcyjny uzyskał następujące certyfikaty:
- UNI EN ISO 9001 dla systemu zarządzania jakością,
- UNI EN ISO 14001 dla systemu zarządzania środowiskowego.
Dla płyt płaskich Silbonit/Tubonit uzyskano:
- dokument środowiskowej deklaracji produktu – EPD,
- FDES Déclaration environnementale et sanitaire conforme à la norme NF P 01-010 (francuską deklarację środowiskowo-zdrowotną na podstawie normy NF P 01-010),
- poświadczenie systemu kontroli produkcji dla oznakowania płyt znakiem CE na podstawie normy UNI EN 12467.
Dla zestawów systemowych elewacji wentylowanych z okładziną z płyt włókno-cementowych Silbonit/Tubonit wydano, na podstawie EAD nr 090062-00-0404:
- dokument europejskiej oceny technicznej ETA nr 17-0318 opracowany przez IETcc Instituto de Ciencias de la Construcción Eduardo Torroja (Instytut Nauk Budowlanych im. Eduardo Torroja) w Madrycie.
SIL i TUPLEX zastrzegają sobie prawo do zmian w informacjach zawartych w tym dokumencie bez uprzedzenia odbiorcy. Informacje o obowiązującej, najnowszej wersji dokumentu znajdują się na stronach internetowych www.sil-lastre.com i www.tuplex.pl.
2. Płyty włókno-cementowe Tubonit
Tubonit to płyty płaskie włókno-cementowe, przeznaczone na okładziny ścienne i sufitowe na zewnątrz i wewnątrz pomieszczeń.
Płyty noszą oznakowanie CE nadane zgodnie z normą zharmonizowaną UNI EN 12467.
Niniejszy dokument dotyczy wyłącznie zastosowania płyt Tubonit na okładziny elewacyjne pionowe.
Płyty wykonano z włókno-cementu, tj. materiału, którego cementowa baza zawiera domieszki mineralne oraz włókna pochodzenia organicznego.
Mieszanina ta w ciągłym cyklu produkcyjnym ulega dwukrotnie prasowaniu i następnie autoklawowaniu. Surowce i technologia pro- dukcji nadają płytom właściwej wytrzymałości mechanicznej, nasiąkliwości i stateczności wymiarowej. Dzięki wyjątkowym wartościom tych własności płyty nadają się do użytku nawet w bardzo trudnych warunkach środowiskowo-klimatycznych.
Płyty płaskie Tubonit oferowane są w kolorach naturalnych i palecie wybarwień. Płyty są barwione w masie i wykończone hydrofobową powłoką ochronną z bezbarwnych żywic akrylowych. Płyty barwione w masie można wykończyć na specjalne zamówienie powłokami z żywicy akrylowej w kolorach z palety NCS lub RAL. Płyty dostępne są w wersji gładkiej i fakturowanej.
Aktualna oferta wersji wykończenia i powłok dostępna jest na stronie internetowej www.tuplex.pl
Płyty Tubonit na okładziny elewacji wentylowanych można nabyć w formatach standardowych lub w mniejszych wielkościach ciętych na wymiar wedle wymagań klienta. Płyty dostępne są w wersjach o grubości 8, 10 lub 12 mm.
Płyty są formatowane, a ich powierzchnie wygładzane celem zachowania cech geometrycznych określonych w normie zharmonizowa- nej UNI EN 12467. Kierunek wygładzania płyt jest zgodny z przebiegiem włókien w cemencie i jego ślady mogą być widoczne w nie- których wariantach wykończenia. Ma to znaczny wpływ na estetykę elewacji. Projektant i wykonawca elewacji wentylowanej powinni uwzględnić te właściwości dobierając warianty płyt.
Rys. 1 – Przykład zamontowanych płyt okładzinowych – strzałki wyróżniają kierunek wygładzania płyt Tubonit. Kierunek wygładzania wpływa znacznie na estetykę wykończenia elewacji.
Włókna w masie cementowej układane są w procesie produkcji równolegle do dłuższego boku płyty. W ten sposób płyta ma wyższą wytrzymałość wzdłużną.
Należy pamiętać że płyty włókno-cementowe – podobnie jak inne materiały na okładziny elewacyjne – ocenia się pod kątem estetyki wyglądu z konkretnej odległości, która powinna odpowiadać odległości określonej dla oceny innych elewacji. W obrębie tej samej płyty okładzinowej, a także powierzchni obejmującej kilka takich płyt, mogą być widoczne wtrącenia, jak i różnice w fakturze oraz odcieniu.
Niejednorodność wybarwienia, która może dodatkowo ulegać zmianie w miarę upływu czasu i obecność niewielkich nierówności na powierzchni dodaje każdej płycie niepowtarzalnego charakteru.
Płyty trafiają do obrotu handlowego z oznakowaniem CE i deklaracją właściwości użytkowych wydaną na podstawie rozporządzenia UE 305/2011 w sprawie wyrobów budowlanych.
3. Systemy elewacji wentylowanych z okładzinami z płyt włókno-cementowych Tubonit
Elewacja wentylowana z płyt Tubonit stanowi wielowarstwowy system okładzin elewacyjnych zewnętrznych dla budynków, oparty na mechanicznym łączeniu jego części składowych. Nazwa „elewacja wentylowana” bierze się z faktu, że między wewnętrzną po- wierzchnią okładziny a powierzchnią ściany nośnej lub termoizolacji znajduje się przerwa, umożliwiająca naturalny i ciągły przepływ powietrza między obydwiema powierzchniami.
Niniejszy dokument poświęcony jest wyłącznie płytom Tubonit przeznaczonym na okładziny elewacyjne zewnętrzne pionowe (tj. ścienne), o spoinach otwartych, wykonane z warstwami termoizolacji między płytami okładzinowymi a ścianą nośną budynku lub bez termoizolacji. Systemy elewacyjne rozpatrywane w dokumencie wykonywane są metodą montażu mechanicznego. Montaż przy użyciu kleju zdecydowanie nie jest zalecany przez producenta płyt.
Należy pamiętać, że podstawową zasadą jest stosowanie tylko i wyłącznie systemów przebadanych przez producentów klejów pod kątem kompatybilności z danymi płytami elewacyjnymi. Jedynym systemem klejowym, który przeszedł pozytywnie testy wiązania z Tubonitem jest Tweha PanelMate produkowany przez Tweha Professional B.V. Przed ewentualnym użyciem w/w systemu należy szczegółowo zapoznać się z wytycznymi producenta kleju, który przeprowadził w/w testy i odpowiada za skuteczność oraz bezpie- czeństwo takiego rozwiązania.
Elewacje wentylowane są niekonstrukcyjnymi przegrodami zewnętrznymi mogącymi pełnić szereg funkcji, w tym:
• poprawić walory estetyczne i architektoniczne budynku,
• poprawić termoizolacyjność budynku,
• chronić budynek przed czynnikami atmosferycznymi i zanieczyszczającymi, a tym samym sprzyjać jego trwałości użytkowej,
• poprawić izolacyjność akustyczną budynku
• zwiększyć walory zdrowotne budynku
4. Słowniczek pojęć
Poniżej podane pojęcia mają znaczenie nadane im w EAD 090062-00-04041 oraz normie UNI EN 12467, chyba że wprost wskazano inaczej. Projektant powinien uwzględnić poniższe pojęcia w zestawie terminologii uregulowanej przepisami prawa właściwymi dla konstrukcji elewacji wentylowanych z okładzinami z płyt włókno-cementowych w miejscu ich montażu.
Pojęcie Objaśnienia
Okładzina elewacyjna wentylowana
Elementy zainstalowane na ścianach budynku, tworzące układ wielowarstwowy stanowiący barierę dla deszczu i wiatru oraz pełniący inne funkcje. Główne części składowe okładziny to:
płyty okładzinowe, przerwa wentylacyjna, termoizolacja oraz konstrukcja nośna (zwana też „podkonstrukcją”).
Przegroda szczeliny powietrznej
Element wstawiony w obręb przerwy wentylacyjnej, służący pio- nowemu lub poziomemu podziałowi przerwy wentylacyjnej na mniejsze przestrzenie (w roli przegród ogniowych lub przeciwko
parciu wiatru). Uwaga: Element ten nie może w żaden sposób ograniczać właściwości przerwy wentylacyjnej.
Przestrzeń powietrzna Wolna przestrzeń znajdująca się między elementem okładzino- wym a warstwą termoizolacji lub ścianą nośną.
Przerwa wentylacyjna
Warstwa powietrza otwarta na środowisko na zewnątrz okładzi- ny elewacyjnej, znajdująca się między ścianą nośną lub warstwą termoizolacyjną a elementami okładzinowymi. Przerwa wenty-
lacyjna umożliwia wysychanie wilgoci mogącej dostać się pod elewację wentylacyjną pod wpływem opadów atmosferycznych
lub skraplania się wilgoci z powietrza. Wysychanie polega na odparowaniu wilgoci i rozproszeniu jej w postaci pary wodnej
między wewnętrzną i zewnętrzną powierzchnią ściany.
Płyta okładzinowa
Płyty, deski, płytki, kafle, cegły-połówki, panele, arkusze lub bla- chy o krawędziach uformowanych tak, by tworzyć bryłę sztyw-
ną, montowane na powierzchni zewnętrznej ściany budynku a wykonane m.in. z płyt drewnopochodnych, włókno-cementu, betonu, kamienia, łupka, ceramiki, metalu, tworzywa sztucznego lub laminatu HPL. Powyższe pojęcie przywołane w EAD dotyczy w ramach niniejszego dokumentu wyłącznie płyt płaskich włók- no-cementowych. Powyższe pojęcie przywołane w EAD dotyczy
w ramach niniejszego dokumentu wyłącznie płyt płaskich włók- no-cementowych.
Mocowania okładziny Profile, wsporniki, śruby / kotwy, gwoździe, nity oraz elementy złączne specjalistyczne służące do mocowania elementu okła-
dzinowego do podkonstrukcji.
Mocowania podkonstrukcji Śruby / kotwy, gwoździe, nity oraz elementy złączne specjali- styczne służące do mocowania elementów podkonstrukcji do
siebie nawzajem.
Stopień mocowania
W dokumencie tym przyjęto trzy umowne stopnie mocowania rodzin elewacji wentylowanych z okładzinami włókno-cemento-
wymi (patrz opis rodziny „A” w EAD):
Stopień 1 – mocowania kotwiące elewację wentylowaną z okła- dziną do ściany nośnej
Stopień 2 – mocowania łączące elementy podkonstrukcji ze Stopień 3 – mocowania łączące elementy okładziny do profili sobą
podkonstrukcji
Zestaw elewacji wentylowanej
Zestaw elewacji wentylowanej jest zestawem części przeznaczo- nym konkretnie do montażu i wykonania okładziny ściennej ze- wnętrznej. Składa się z okładziny, jej mocowań, podkonstrukcji, termoizolacji (jeśli skompletowano ją z zestawem) oraz elemen- tów dodatkowych. W niniejszym dokumencie powyższe pojęcie,
przywołane w EAD, należy rozumieć następująco: Zestawy elewacyjne składają się z płyt płaskich elewacyjnych, tworzą- cych okładzinę. Składają się także z podkonstrukcji, ewentualnej
warstwy termoizolacyjnej oraz innych elementów dodatkowych służących do poprawy ogólnej trwałości ukończonego systemu elewacyjnego lub jego wybranych części, a także do zachowa- nia ciągłości przerwy wentylacyjnej w sposób uniemożliwiający
ograniczenie przepływu powietrza przez nią wraz z upływem czasu.
Ściana nośna
Jest to ściana która spełnia wymagania konieczne wobec szczel- ności powietrznej i wytrzymałości mechanicznej (tj. wytrzyma-
łości na obciążenia statyczne i dynamiczne) oraz wymagania wobec wodoszczelności i paroszczelności. Ściana nośna może
być konstrukcją murowaną (z cegły lub bloczków, dowolną konstrukcją
z betonu wylewanego na miejscu lub kamienia), drewnianą lub na szkielecie metalowym.
Podkonstrukcja
Konstrukcja pośrednia między elementami okładzinowymi i ścia- ną nośną, składająca się z profili pionowych lub poziomych lub też profili w obu ułożeniach, wykonana z drewna lub metalu,
uwzględniająca wsporniki metalowe (w tym mocowania wspor- ników do profili).
Elementy dodatkowe
Membrany półprzepuszczalne, przegrody szczeliny powietrznej oraz inne dodatkowe elementy należące do zestawu elewacji
wentylowanej (w tym: masy uszczelniające, taśmy narożne, kity, nakładki złączowe, uszczelki, dylatacje, sprężyny, nakładki
ochronne na rowki, listwy, hydroizolacje, itp.). W niniejszym dokumencie powyższe pojęcie, przywołane w EAD, należy rozumieć następująco: Membrany półprzepuszczalne, przegrody
szczeliny powietrznej oraz inne, dodatkowe elementy należące do zestawu elewacji wentylowanej (profile, obróbki, uszczelki, itp.) mające zwiększyć ogólną trwałość systemu elewacyjnego lub jego wybranych części, a także zachować ciągłość przerwy wentylacyjnej w sposób uniemożliwiający ograniczenie przepły-
wu powietrza przez nią wraz z upływem czasu.
Membrana paroprzepuszczalna Membrana należąca do zestawu elewacji wentylowanej, przyda- jąca właściwości wodoszczelnych ścianie nośnej.
Obowiązujące przepisy prawa właściwego Obowiązujące przepisy prawa krajowego lub międzynarodowe- go (np. Unii Europejskiej) właściwe dla miejsca montażu i wyko-
nania elewacji wentylowanej.
Normy techniczne i wytyczne branżowe
Normy techniczne krajowe lub europejskie, wydane przez wła- ściwe organy ds. normalizacji i które zasadniczo są dobrowolne
(np. normy UNI czy EN), za wyjątkiem przypadków, w których wskazano je w przepisach prawa wprost jako obowiązujące.
Montaż, wykonanie i zabudowa Wszystkie czynności wykonywane na placu budowy, służące kompletnemu montażowi okładziny wentylowanej w sposób
określony przez architekta takiej inwestycji.
Monter lub wykonawca montażu Osoba prawna lub fizyczna, na podstawie umowy odpowiedzial- na za montaż elewacji wentylowanej.
5. Części składowe elewacji wentylowanej – warunki techniczne i istotne uwarunkowania
Elewacje wentylowane nadają się na okładziny budynków istniejących lub nowych – mieszkalnych, handlowo-usługowych i przemysłowych.
Można je mocować na konstrukcjach nośnych wykonanych z dowolnych, powszechnie spotykanych materiałów budowlanych – m.in. betonu (w tym prefabrykowanego), elementów murarskich oraz konstrukcji ramowych drewnianych lub stalowych.
Składają się zasadniczo z poniższych części:
1. Podkonstrukcji zakotwionej do budynku,
2. Ewentualnych warstw hydroizolacji i (lub) termoizolacji,
3. Okładziny z płyt płaskich włókno-cementowych, które po przytwierdzeniu do podkonstrukcji tworzą zewnętrzna część elewacji i tym samym obudowę budynku,
4. Wszystkich elementów złącznych i innych elementów wykończeniowych (np. chroniących przed tzw. mostkami cieplnymi), koniecznych do przytwierdzenia podkonstrukcji do budynku oraz mocowania elementów elewacji do siebie nawzajem,
5. Pozostałych elementów dodatkowych i wykończeniowych, które są konieczne do zachowania trwałości i funkcjonalności elewacji na eta- pie jej eksploatacji (np. przegrody dzielącej przerwę wentylacyjną na mniejsze przestrzenie, uszczelki zabezpieczające podkonstrukcję, itp.).
Dobór elementów konstrukcji elewacji wentylowanej oraz jej elementów wykończeniowych zależy od warunków montażu, środowiska oraz właściwości budynku, na którym elewacja zostanie zamontowana.
5.1 Podział odpowiedzialności
Z zastrzeżeniem obowiązków nałożonych przepisami prawa i normami technicznymi (krajowymi oraz międzynarodowymi) właściwymi dla miejsca montażu elewacji wentylowanej, projektant odpowiada za zaprojektowanie, określenie wymagań wobec wszystkich części składo- wych elewacji wentylowanej, technologię jej montażu oraz sposób jej utrzymania. Warunki określa się w projekcie elewacji wentylowanej uwzględniając warunki techniczne i uwarunkowania konstrukcji nośnej, na której elewacja zostanie zainstalowana, a także właściwości śro- dowiskowo-klimatyczne w miejscu montażu elewacji, a tym samym jej eksploatacji (m.in. temperaturę eksploatacji i stopień agresywności środowiska). Projektant odpowiada za wszystkie kwestie związane z warunkami doboru, wymiarowania, obliczeń, montażu i utrzymania:
• płyt okładzinowych,
• elementów składowych podkonstrukcji,
• elementów złącznych niezbędnych do budowy elewacji i zakotwienia jej do konstrukcji nośnej należącej do budynku,
• części składowych które wedle projektu rozwiązania elewacji wentylowanej mają przydać jej trwałości i funkcjonalności na etapie eksplo- atacji (m.in. warstwy izolacyjne czy elementy zabezpieczeń spoin i łączeń).
Projektant powinien zaprojektować elewację wentylowaną uwzględniając naprężenia, na które elewacja może być narażona podczas eksploatacji, w tym ewentualne oddziaływania od wiatru. Na podstawie powyższych założeń Projektant musi wskazać wszystkie wa- runki niezbędne dla prawidłowego i bezpiecznego wykonania elewacji wentylowanej, w tym etapy jej montażu, aż do ukończenia ele- wacji wentylowanej w sposób przewidziany projektem.
Projektant odpowiada również za opracowanie dokumentacji utrzymania elewacji wentylowanej, jeśli dokument taki wynika z wyma- gań prawa lub umowy zawartej z inwestorem.
Z zastrzeżeniem obowiązków nałożonych przepisami prawa i normami technicznymi (krajowymi oraz międzynarodowymi) właściwymi dla miejsca montażu elewacji wentylowanej, monter (wykonawca montażu) odpowiada za sprawdzenie poprawności warunków tech- nicznych i uwarunkowań konstrukcji nośnej budynku, na którym elewacja wentylowana ma zostać wykonana, ustalenie i przekazanie projektantowi rozbieżności między założeniami projektu i wymaganiami wobec inwestycji, dzięki czemu projektant będzie mógł je rozpatrzeć i zmienić projekt rozwiązania w koniecznym zakresie.
Monter odpowiada za montaż i wykonanie elewacji wentylowanej na obiekcie, w tym: przytwierdzenie jej do budynku zgodnie z wy- tycznymi od projektanta.
5.2 Podkonstrukcja
Podkonstrukcja elewacji wentylowanej z okładziną z płyt płaskich włókno-cementowych Tubonit jest układem wielowarstwowym, który zasadniczo uwzględnia:
• wsporniki metalowe,
• pionowe łaty drewniane lub profile pionowe, mocowane do wsporników,
• elementy złączne służące do mocowania wsporników z łatami lub profilami.
Podkonstrukcja jest konstrukcją nośną dla okładziny elewacyjnej. Przenosi wszystkie naprężenia rozproszone i skupione z okładziny na konstrukcję budynku na etapie montażu i eksploatacji elewacji wentylowanej. Naprężenia te mogą mieć charakter mechaniczny – po- chodzić od parcia i ssania wiatru, a nawet od okazjonalnych uderzeń różnych przedmiotów w elewację. Naprężenia mogą mieć również charakter cieplny i higrometryczny (wilgotnościowy), np. mieć postać rozszerzania się i kurczenia pod wpływem zmian temperatury i wilgotności względnej powietrza.
Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje wsporników. Są to wsporniki przeznaczone zasadniczo pod obciążenia oddziałujące w pionie (np. od masy własnej okładziny) i nazywa się „wspornikami nośnymi”. Drugi rodzaj to wsporniki przeznaczone zasadniczo do przenosze- nia obciążeń w poziomie (np. naprężeń od okładziny), które nazywa się „wspornikami oporowymi”.
Wsporniki mocuje się do konstrukcji budynku za pomocą elementów złącznych, inaczej kotew. Wymiarowanie ich jest zadaniem pro- jektanta i nie omówiono go w niniejszym dokumencie.
Płyty Tubonit nadają się do wykonywania okładzin pionowych. Projektant określa płaskość i pionowość podkonstrukcji, po czym para- metry te sprawdza się przed montażem okładziny.
Wielkość wszystkich części składowych podkonstrukcji wymaga obliczenia (zaprojektowania) i sprawdzenia. Wymiarując części skła- dowe podkonstrukcji należy uwzględnić ich rozplanowanie w obrębie elewacji oraz odległości wzajemne, aby zagwarantować wystar- czającą wytrzymałość systemu elewacji wentylowanej i uzyskać pożądany efekt estetyczny.
Rys. 2 – Przykład podkonstrukcji z profilami metalowymi i wspornikami. Przedstawiona konfiguracja uwzględnia warstwę termoizolacji (nie jest ona obowiązkowym elementem elewacji). Strzałki przedstawiają kierunek przepływu powietrza w obrębie przerwy wentylacyjnej.
5.3 Hydroizolacja, termoizolacja i przerwa wentylacyjna
Na powierzchni zewnętrznej można zamontować warstwy materiałów budowlanych różnego przeznaczenia (termoizolacyjnych oraz hydroizolacyjnych), służących poprawie właściwości użytkowych budynku.
Wymiarowanie tych materiałów musi odpowiadać pożądanej charakterystyce oraz warunkom inwestycyjnym określonym dla budynku, dla którego przewidziano elewację wentylowaną. Warstwy termo- i hydroizolacyjne należy zamontować na powierzchni zewnętrznej budynku, przytwierdzając je w sposób określony przez producentów tych materiałów lub wymagań określonych w projekcie przez projektanta, co pozwoli uniknąć negatywnego ich oddziaływania na elementy podkonstrukcji i swobodę przepływu powietrza przez przerwę wentylacyjną. Ich dobór i technologia montażu powinny być szczególnie starannie przemyślane, aby uniknąć odkształceń w przewidywalnym okresie eksploatacji, a tym samym zwężenia światła przerwy wentylacyjnej.
Obecność tych materiałów może wpłynąć na całkowitą grubość przekroju podkonstrukcji, co należy uwzględnić.
W razie potrzeby należy podzielić przerwę wentylacyjną odpowiednio typu przegrodami pionowymi i (lub) poziomymi, celem podzie- lenia jej na przestrzenie powietrzne i tym samym ograniczyć rozprzestrzenianie się ognia lub siłę oddziaływań od wiatru. Przegrody te nie powinny ograniczać przepływu powietrza przez przerwę wentylacyjną.
5.4 Płyty okładzinowe Tubonit – opis techniczny
W poniższych tabelach podano normatywne wymiary geometryczne płyt płaskich włókno-cementowych Tubonit. Opis techniczny odpowiada wymaganiom normy UNI EN 12467.
Wymiary standardowe
Długość [mm] Szerokość [mm] Grubość [mm]
2500 1200 8, 10, 12
2500 1250 8, 10, 12
3000 1200 8, 10, 12
3000 1250 8, 10, 12
3050 1200 8, 10, 12
3050 1250 8, 10, 12
Tabela 1 – Wymiary płyt w formatach normatywnych
Zakresy tolerancji wymiarów normatywnych Stopień 1 (wg normy UNI EN 12467)
Długość ± 2 mm
Szerokość ± 1 mm
Grubość ± 0,2 mm
Prostoliniowość krawędzi 0,1%
Prostopadłość krawędzi 2 mm/m
Tabela 2 – Tolerancje gwarantowane przez producenta – stopień 1 tolerancji geometrycznych określony w normie UNI EN 12467
Grubość Ciężar [kg/m2]
8 14,4
10 18
12 21,6
Tabela 3 – Ciężar jednostkowy płyt w funkcji ich grubości
W poniższej tabeli podano właściwości fizyczne i mechaniczne płyt Tubonit.
Jednostka miary Wartość
WYMIARY NOMINALNE I CECHY GEOMETRYCZNE
Długość mm 2500
30003050
Szerokość mm 1200
1250
Grubość mm 8, 10, 12 Zakres tolerancji wymiarów Klasyfikacja na podstawie normy
UNI EN 12467:2016 Stopień 1
Długość mm ± 2
Szerokość mm ± 1
Prostoliniowość krawędzi % 0,1
Prostopadłość krawędzi mm/m 2
Zakres tolerancji grubości płyt gładkich mm ± 0,2
Ciężar nominalny kg/m2 14,4 (t = 8mm)
18,0 (t = 10mm) 21,6 (t = 12mm) WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE
Ciężar właściwy w stanie suchym kg/m³ 1600 ± 50
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE Moduł sprężystości E (w warunkach otoczenia)
- wzdłużnej GPa 14
- poprzecznej GPa 12
Moduł sprężystości E (po kondycjonowaniu w wodzie)
- wzdłużnej GPa 11
- poprzecznej GPa 9
Wytrzymałość na zginanie (po zanurzeniu w wodzie na 24 h) MPa ≥ 24
Wytrzymałość na ściskanie MPa 40
Udarność (w próbie Charpy’ego) EN 179-1:2010
- wzdłużna kJ/m2 4,3
- poprzeczna kJ/m2 3,1
WŁAŚCIWOŚCI HIGROMETRYCZNE
Wilgotność w stanie naturalnym % 10 ÷ 15
Wodochłonność maksymalna* (wersji Hydro, HydroPlus
i Spectra) % 9 ± 3
Wodochłonność maksymalna* (wersji Crystal i Pigmenta) % 3 ± 2
Zmiana wymiarów pod wpływem wilgoci – w granicach 30-90% wilgotności
- wzdłużna mm/m 0,7
- poprzeczna mm/m 0,8
WŁAŚCIWOŚCI CIEPLNE I PAROPRZEPUSZCZALNOŚĆ (PŁYTA BEZ POWŁOKI WYKOŃCZENIOWEJ)
Paroprzepuszczalność, μ, EN 12572:2016 --- 49
Przewodność cieplna, EN 12664:2002 W/mK 0,42
Współczynnik liniowej rozszerzalności cieplnej, EN 10545-8:2014
- wzdłużnej 1/°C 1,71•10-6
- poprzecznej 1/°C 0,58•10-6
POZOSTAŁE WŁAŚCIWOŚCI
Wartość opałowa górna (płyty barwionej w masie) MJ/kg 1,2 (12 mm) 1,3 (5 mm)
Wartość opałowa górna (płyty niebarwionej w masie) MJ/kg 1,0
Reakcja na ogień EN 13501-1 A2 s1 d0
Odporność na zamarzanie cykliczne RL ≥ 0,75
Klasa trwałości UNI EN
12467:2016 Kategoria A
Klasa wytrzymałości (po zanurzeniu w wodzie na 24 h) UNI EN
12467:2016 Klasa 5
Odporność na oleje, kwasy, zasady i sole Dobra
Nieprzemakalność UNI EN
12467:2016 Spełnia wymagania
Odporność na ścieranie Dobra
Odporność na szorowanie na mokro i czyszczenie (dotyczy wersji Crystal i Pigmenta)
UNI EN ISO 11998:2006
UNI EN 13300:2002 Klasa 1
Oznakowanie CE wyrobu --- UNI EN
12467:2016
* Suszenie piecowe przez 24 h w temp. 100 °C, zanurzenie w wodzie na 24 h
Badania wykonano metodami określonymi w normie UNI EN 12467, poza wskazanymi wyjątkami.
Tabela 4 – Właściwości fizyczne i mechaniczne płyt Tubonit
Najnowsze dane techniczne dostępne są na stronie www.tuplex.pl
Klasyfikacja autoklawowanych i podwójnie prasowanych płyt płaskich Tubonit na podstawie UNI EN 12467:
Płyty Własność Klasyfikacja na podstawie
normy UNI EN 12467 Uwagi
Wszystkie Technika produkcji NT Technika „nieazbestowa” lub „bez udziału
azbestu”
Wszystkie Odporność na starzenie Kategoria A
Do zastosowań na zewnątrz pomieszczeń w ciężkich warunkach klimatycznych (znosi
wysokie temperatury, wysoką wilgotność otoczenia i niskie temperatury poniżej zera) Płyty z powłokami
wykończeniowymi Wytrzymałość Klasa 5 Wytrzymałość na zginanie (MOR) ≥ 24 MPa
Wszystkie Tolerancja geometryczna Stopień 1 Patrz tabela opisu
technicznego płyt
Wszystkie Reakcja na ogień A2S1d0 A2 = materiał niepalny
S1 = wydziela niewielkie ilości dymu d0 = nie wydziela płonących kropli
Tabela 5 – Klasyfikacja na podstawie normy UNI EN 12467
5.5 Mocowania
Opisane w niniejszym podrozdziale mocowania dla elewacji z okładzinami z płyt włókno-cementowych są mocowaniami punktowymi odsłoniętymi. Przedmiotem dokumentu nie są mocowania niewidoczne (zakryte), które nadają się do montażu przedmiotowej elewa- cji. Na poniższej ilustracji przedstawiono typowe części składowe elewacji wentylowanej wykonanej z płyt Tubonit, wyróżniając trzy stopnie mocowań w takim systemie:
Rys. 3 – Schemat 3 stopni mocowania przyjętych umownie w niniejszym dokumencie
Stopień 1 Mocowania kotwiące podstawy
wsporników do ściany nośnej budynku
Stopień 2 Mocowania łączące profile pionowe podkonstrukcji ze
wspornikami
Stopień 3 Mocowania łączące płyty okładzinowe z podkonstrukcją
Mocowania 1. stopnia służą do przytwierdzania podkonstrukcji do ściany nośnej budynku, mocowania 2. stopnia – do mocowania pionowych profili podkonstrukcji do wsporników, zaś mocowania 3. stopnia – płyt okładzinowych do podkonstrukcji.
Mocowania 1. stopnia i ich wymiarowanie nie są przedmiotem niniejszego opracowania. Rodzaj i wymiary mocowań zależą również od warunków technicznych konstrukcji nośnej, a tym samym ich dobór i wymiarowanie zależą od decyzji projektanta elewacji wenty- lowanej.
Mocowania 2. i 3. stopnia mogą być śrubami i nitami. Ich rodzaj, wielkość i materiały wykonania wybiera projektant, rozpatrując wy- trzymałość elementów złącznych a także to, czy odpowiadają materiałom wykonania pozostałych części składowych elewacji wenty- lowanej.
Istnieją dwa rodzaje punktów mocowania płyt (dla mocowań 3. stopnia): stałe i przesuwne. Stałe punkty projektuje się pod obciążenia w pionie, m.in. masą własną płyt okładzinowych. Punkty przesuwne mocowania przeznaczone są do przenoszenia obciążeń w pozio- mie, umożliwiając tym samym „pracę” płyt okładzinowych w reakcji na zmiany w warunkach cieplnych i higrometrycznych.
Średnica otworów w punktach mocowania stałego i przesuwnego wymaga starannego rozpatrzenia, w sposób uniemożliwiający błędy w montażu elewacji wentylowanej.
Materiał wykonania mocowań zależy od materiałów, które przewidziano w projekcie dla pozostałych elementów podkonstrukcji. W po- niższej tabeli przedstawiono wybrane połączenia materiałów wykonania. Projektant musi zweryfikować dobór materiałów w porozu- mieniu z dostawcami elementów składowych systemu elewacji.
Mocowania 1.
stopnia Element
podkonstrukcji Mocowania
2. stopnia Element
podkonstrukcji Mocowania
3. stopnia Element okładziny
Nie są przedmiotem dokumentu.
Wsporniki regulowane ze stali
ocynkowanej
Śruby ze stali
nierdzewnej Łaty drewniane Śruby ze stali nierdzewnej
Płyty włókno-cementowe Wsporniki
regulowane ze stali ocynkowanej
Śruby ze stali
nierdzewnej Profil stalowy
ocynkowany Śruby ze stali nierdzewnej Wsporniki
regulowane ze stali ocynkowanej
Nity ze stali
nierdzewnej Profil stalowy
ocynkowany Nity ze stali nierdzewnej Wsporniki
regulowane aluminiowe
Śruby ze stali
nierdzewnej Profil aluminiowy Nity z aluminium lub stali nierdzewnej
Tabela 6 – (od lewej do prawej) Elementy składowe elewacji wentylowanej z płyt Tubonit
Płyty Tubonit można montować krawędzią dłuższą pionowo lub poziomo. Jednakże wytrzymałość płyt zależy od kierunku ułożenia włókien w cemencie. Projektant musi to uwzględnić na etapie wymiarowania mocowań oraz odległości między mocowaniami 2. i 3. stopnia w taki sposób, aby elewacja mogła znieść wszystkie przewidywane, oddziałujące na nią naprężenia – w tym mechaniczne, chemiczne, cieplne i higrometryczne.
5.6 Elementy dodatkowe
Do ukończenia systemu elewacji wentylowanej konieczne są także inne niż wymienione dotychczas części składowe. Służą one do poprawy ogólnej trwałości ukończonego systemu elewacyjnego lub jego wybranych części, a także do zachowania funkcji przerwy wentylacyjnej w spo- sób uniemożliwiający ograniczenie przepływu powietrza przez nią wraz z upływem czasu.
5.6.1 Uszczelki zabezpieczające podkonstrukcję
Na wszystkich łatach lub profilach podkonstrukcji należy założyć uszczelki o odpowiedniej grubości, chroniące je przed deszczem i skroplinami pary wodnej, a także umożliwiające prawidłowy odpływ wody z powierzchni podkonstrukcji.
Grubość uszczelek dobiera się na etapie wymiarowania długości mocowań.
Uszczelki mogą być wykonane np. z EPDM lub pianki polietylenowej.
Uszczelki służą ochronie podkonstrukcji, a ich przekrój umożliwia skuteczny odpływ wody, uniemożliwiając jej zastój i tym samym uszkodzenie okładziny. Uszczelki mogą również wpłynąć korzystnie na walory estetyczne gotowej elewacji, zakrywając powierzchnie podkonstrukcji (zwłasz- cza metalowej, typowo w kolorze szarym lub metalicznym, która widoczna byłaby przez spoiny między elementami okładziny – zwłaszcza wykonanymi w ciemnym kolorze).
Przekroje uszczelek umożliwiają odpływ wód opadowych, a jednocześnie chronią krawędzie płyt w obrębie ich styków.
Rys. 4 – Uszczelki ochronne profili podkonstrukcji. Dostępne powszechnie w standardowym przekroju.
Dostępne powszechnie w obrocie handlowym są profile do uszczelniania styków i tym samym zakrywania podkonstrukcji. Uszczelki te muszą bezwzględnie umożliwiać prawidłową „pracę” (ruch) płyt okładzin pod wpływem naprężeń cieplnych i higrometrycznych, sku- teczny odpływ wody, oraz prawidłowe przewietrzanie konstrukcji elewacji. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak wykonanie elewacji wentylowanej z otwartymi spoinami (stykami) między elementami okładziny, tj. bez profili uszczelniających.
5.6.2 Kraty, blachy i obróbki
Do wykończenia elewacji i zabezpieczenia przerwy wentylacyjnej należy stosować kratki wentylacyjne i (lub) ochronne, uniemożliwia- jące dostęp owadów i gryzoni do przerwy wentylacyjnej, a także obróbki na zwieńczeniach (attyce) i maskownice na obwodzie okien i przejść w elewacji.
Elementy te wykonuje się z profili metalowych lub z tworzywa sztucznego i są powszechnie dostępne w obrocie handlowym.
Projektant powinien ocenić ich przydatność i sposób montażu na podstawie warunków wykonania i trwałości użytkowej planowane- go systemu elewacji. Omawiane elementy mają w wystarczającym stopniu chronić płyty, nie utrudniając przepływu powietrza przez elewację. Jeśli przewiduje się konieczność montażu blach ochronnych perforowanych, to światło otworów musi gwarantować wystar- czająco duży przepływ powietrza pod okładziną.
Rys. 5 – Przykład standardowych modułów krat metalowych i obróbek do zabezpieczania przerwy wentylacyjnej.
6 Uwarunkowania i krytyczne aspekty projektowania elewacji wentylowanych z płyt Tubonit
6.1 Wstęp
Treść niniejszego działu i sugestie dla projektantów oparto na aktualnych zasadach sztuki budowlanej i dokumencie EAD nr EAD 090062-00-0404 z lipca 2018 r. pt. „Zestawy zewnętrznych okładzin ściennych mocowanych mechanicznie” (dalej: „EAD”). EAD jest zbiorem wytycznych opracowanych przez EOTA (Europejską Organizację ds. Ocen Technicznych) w postaci podręcznika dla producen- tów, którzy starają się dobrowolnie o wydanie dokumentów Europejskiej Oceny Technicznej (ang. ETA), na podstawie których mogą wnioskować o nadanie oznaczenia CE dla zestawów elewacji wentylowanych. EAD służy między innymi do przeprowadzania oceny mechanicznie mocowanych zestawów zewnętrznych okładzin ściennych.
W dniu wydania niniejszego dokumentu nie istniały w Polsce ani obowiązkowe, ani dobrowolne przepisy krajowe konkretnie poświę- cone elewacjom wentylowanym z okładzinami z włókno-cementu. Nie ma też normy zharmonizowanej poświęconej przedmiotowi niniejszego dokumentu. Tym samym nie ma możliwości uzyskania oznaczenia CE dla zestawów przedmiotowych systemów, za wyjąt- kiem przypadków, w których ich producent samodzielnie wystąpi do EOTA o wydanie Europejskiej Oceny Technicznej (ETA).
Firma SIL, chcąc wypełnić ową lukę w przepisach prawa i umożliwić swoim klientom przeprowadzenie obiektywnej oceny technicznej płyt Tubonit – a także przekazać informacje przydatne projektantom wykonywanych z pomocą tego produktu – postanowiła dobro- wolnie zakwalifikować szereg konkretnych zestawów elewacji wentylowanych z płytami płaskimi włókno-cementowymi Tubonit, uzy- skując dokument oceny ETA na „zestaw zewnętrznej okładziny ściennej” opisany w EAD.
Informacje przedstawione w niniejszym dokumencie nie zastępują przepisów prawa właściwego dla obiektów, na których planuje się wykonanie elewacji.
6.2 System elewacji wentylowanych z płyt płaskich Tubonit
Elewacje wentylowane są z zasady ustrojami niekonstrukcyjnymi dla budynków o okładzinach zewnętrznych. Przymiotnik „niekon- strukcyjny” należy tu rozumieć zgodnie z rozporządzeniem UE o wyrobach budowlanych (CPR) – ustroje takie nie umożliwiają wyko- nania wymagania zasadniczego nr 1, tj. wobec wytrzymałości mechanicznej i stateczności obiektu budowlanego. Niemniej elewacja wentylowana musi znosić obciążenia i naprężenia przyłożone do niej podczas montażu i eksploatacji.
W EAD określono wymagania zasadnicze właściwe dla przedmiotowych ustrojów oraz podstawowe charakterystyki elementów skła- dowych elewacji wentylowanych, dzięki którym spełniają one wspomniane wymagania zasadnicze.
Zestaw elewacji wentylowanej wykonane z okładzin z płyt płaskich Tubonit należy do rodziny „A”, tj. systemów (ustrojów) wyróż- niających się elementami okładzinowymi połączonymi mechanicznie z podkonstrukcją za pomocą widocznych punktów mocowania.
Taki rodzaj ustroju podlega wymaganiom zasadniczym wskazanym w tabeli 2.1 w dokumencie EAD.
Producent ubiegając się o ocenę techniczną ETA nr 17-0318 dla zestawu zewnętrznej okładziny ściennej przygotował wybrane ze- stawy takich ustrojów i przekazał je do badań w laboratorium konkretnej jednostki ds. oceny technicznej. Badania te przeprowadzono zgodnie z warunkami podanymi w EAD.
Treść ETA łatwiej zrozumieć i ocenić na podstawie EAD nr 090062-00-0404, w którym podano m.in.:
• opis rodziny „A” na podstawie rodzaju okładziny i jej mocowania (tabela 1.1),
• zależności między charakterystykami podstawowymi i wymaganiami zasadniczymi dla obiektów budowlanych właściwymi dla zesta- wów rodziny „A” (tabela 2.1),
• metody badań i kryteria oceny właściwości użytkowych względem każdej z charakterystyk podstawowych właściwych zestawom (tabela 2.1),
• zestawienie metod oceny charakterystyki podstawowej – wytrzymałości mechanicznej – elementów składowych zestawów z rodzi- ny „A”, na podstawie wymagania zasadniczego nr 4 wobec obiektów budowlanych nazywanego „bezpieczeństwem i dostępnością podczas użytkowania” (tabela 2.2).
Projektant może szczegółowo zapoznać się z zasadami badania i oceny właściwości użytkowych każdej z charakterystyk podstawo- wych – podano je wprost w treści EAD.
Uwaga: Producenci jedynie dobrowolnie powołują się na wymagania podane w EAD, zaś wyniki badań podane w ETA nr 17-0318 dotyczą wyłącznie opisanych w niej zestawów elewacji.
W kolejnych działach i ustępach niniejszego dokumentu podano ogólne wytyczne wymiarowania elementów składowych elewacji wentylowanej z przykładami opracowanymi na podstawie zestawów, dla których wydano ocenę techniczną ETA nr 17-0318.
Firma TUPLEX podkreśla, że płyty włókno-cementowe Tubonit powinny być stosowane jedynie na okładziny elewacji pionowych i tylko takiego zastosowania dotyczą wszelkie uwarunkowania i zalecenia podane w niniejszym dokumencie.
6.3 Podkonstrukcja – informacje ogólne
Podkonstrukcja elewacji wentylowanej z okładziną pionową z płyt płaskich włókno-cementowych Tubonit obejmuje zasadniczo poniż- sze elementy składowe:
- wsporniki metalowe,
- pionowe łaty drewniane lub profile pionowe, mocowane do wsporników,
- elementy złączne (mocowania) służące do mocowania wsporników z łatami lub profilami.
Zespół łat / profili tworzą pionową powierzchnię nośną dla okładziny elewacji wentylowanej. Mogą być one wykonane z następujących materiałów:
- drewna,
- stali ocynkowanej, - aluminium.
Pionowość i płaskość powierzchni zewnętrznej okładziny zależna jest od profili podkonstrukcji (zaprojektowanej tak, by tworzyła po- wierzchnię nośną płyt okładzinowych) i należy zagwarantować zachowanie tych parametrów podczas montażu elewacji. Należy ocenić pionowość i płaskość elewacji, a w razie konieczności projektant ma wskazać ją w projekcie elewacji.
Projektant musi zwymiarować łaty/profile pionowe podkonstrukcji oraz wsporniki na podstawie obowiązujących przepisów prawa, a ogólniej rzecz ujmując:
- na podstawie naprężeń od obciążeń przyłożonych do okładziny oraz od sił zewnętrznych, na których działanie elewacja wentylowana będzie wystawiona na etapie jej montażu i eksploatacji,
- na podstawie materiałów, opisów technicznych i stanu utrzymania murów, do których elewacja wentylowana ma zostać przytwier- dzona,
- na podstawie właściwości środowiskowych wykonania i umiejscowienia elewacji, ponieważ mogą one wpłynąć na jej trwałość (tj.
chodzi o temperaturę i wilgotność, agresywność środowiska oraz wszystkie istniejące uwarunkowania trwałości planowanej elewacji).
System elewacji należy zaprojektować, wykonać i utrzymywać w sposób taki, aby naprężenia działające na nią podczas montażu i całe- go okresu eksploatacji były przenoszone na konstrukcję budynku, na którym elewację wykonano.
Należy rozważyć i uwzględnić w projekcie elewacji takie kwestie, jak m.in. odległości między elementami składowymi podkonstrukcji, wymiary tych elementów, wymiary kotew na ścianie nośnej – od nich zależy zdolność podkonstrukcji do utrzymania masy własnej, masy płyt okładzinowych oraz sił przyłożonych do elewacji wentylowanej pod wpływem wiatru i innych czynników atmosferycznych.
Podkonstrukcja musi jednocześnie przenosić owe naprężenia na ścianę nośną.
Podkonstrukcja musi również przenosić naprężenia wynikające z osiadania elementów składowych elewacji wentylowanej i jej okładzi- ny, a powodowane przez zmiany w warunkach cieplnych i higrometrycznych. Szczególnie starannie należy dobrać elementy składowe i metody przytwierdzenia podkonstrukcji do ściany nośnej pod kątem ewentualnej konieczności usunięcia mostków cieplnych.
Warunki techniczne wobec materiałów i geometrii oraz wymiary elementów składowych podkonstrukcji i przytwierdzonej do niej elewacji wentylowanej, podane w dalszej części opracowania, należy rozpatrywać wyłącznie jako orientacyjne, a tym samym
odpowiadające im wartości graniczne wymagają sprawdzenia przez projektanta danego obiektu. Podane tu wartości trzeba, w przypad- kach koniecznych, zmienić zgodnie z wynikami obliczeń konstrukcji elewacji aby każdy element składowy elewacji i cały jej ustrój znosił naprężenia występujące na etapie budowy elewacji i w całym jej okresie eksploatacji.
Pionowe elewacje wentylowane z okładziną z płyt płaskich włókno-cementowych Tubonit można projektować z podkonstrukcjami, mocowaniami i materiałami dodatkowymi innymi niż tu wskazane, pod warunkiem że takie zamienniki mają odpowiednie cechy che- miczne, fizyczne, mechaniczne i funkcjonalne gwarantujące ich przydatność do użytku oraz zgodne z przepisami prawa i normami technicznymi obowiązującymi w miejscu wykonania elewacji.
W kolejnych punktach podano ogólne wytyczne wobec doboru wymiarów podkonstrukcji.
6.3.1 Wsporniki – zalecenia niezależne od materiałów wykonania
Wsporniki należy dobierać zgodnie z obowiązującymi dla nich warunkami technicznymi, przy czym muszą być elementami sprężystymi, których odkształcenie maksymalne pod obciążeniem w pionie odpowiada warunkom technicznym okładziny.
Rozstaw wsporników w pionie należy wyznaczyć zgodnie z przepisami i normami obowiązującymi w miejscu wykonania elewacji.
Zależał on będzie od wielkości obciążeń stałych i zmiennych oddziałujących na elewację.
Należy zasadniczo przyjąć, że projektant ma obliczyć rozstaw wsporników w pionie i określić go w projekcie elewacji rozpatrując po- niższe maksymalne wartości orientacyjne, wyznaczone na podstawie doświadczeń z eksploatacji przedmiotowych systemów elewa- cyjnych:
Materiał wykonania podkonstrukcji Rozstaw wsporników w pionie Wartość maksymalna sugerowana [m]
Drewno 1
Metal (stal lub aluminium) 1,35 (dla wysokości kondygnacji 2,7 m) 1,50 (dla wysokości kondygnacji 3 m)
Tabela 7 – Wartości maksymalne rozstawu wsporników w zależności od materiału podkonstrukcji i wysokości kondygnacji.
W przypadku podkonstrukcji metalowych, rozstaw wsporników zawiera się zwykle w granicach od 750 mm do 1500 mm. Sprawdzenie obciążeń w pionie i poziomych obciążeń wiatrem (dodatnich i ujemnych) może wymagać znacznego zmniejszenia rozstawu wsporni- ków. Jego wartość musi zostać określona w projekcie przez projektanta.
Wyróżnia się dwa rodzaje wsporników niezależnie od materiału ich wykonania.
- wsporniki nośne, które w ramach obliczeń konstrukcji projektowanej zasadniczo przenoszą masę własną elewacji,
- wsporniki oporowe, które w ramach obliczeń konstrukcji projektowanej przenoszą zasadniczo naprężenia w poziomie, oddziałujące na płyty okładzinowe i elewację wentylowaną. Wsporniki te umożliwiają podkonstrukcji przenoszenie naprężeń od rozszerzania się i kurczenia materiałów pod wpływem zmian temperatury i wilgotności.
Wspornik nośny należy zaprojektować dla każdego elementu składowego będącego łatą lub profilem podkonstrukcji, chyba że projek- tant określi inaczej. Należy również rozpatrzyć rozkład wsporników nośnych na powierzchni zajmowanej przez elewację. Rozkład ich powinien być taki, aby przenosiły odkształcenia wynikające z warunków cieplnych i higrometrycznych na etapie eksploatacji elewacji i nie powodowały jednocześnie niebezpiecznego spiętrzania się naprężeń punktowych. Z tego powodu należy rozplanować rozmiesz- czenie wsporników nośnych w osiach poziomych przecinających sąsiadujące ze sobą profile podkonstrukcji.
Chcąc poprawić charakterystykę użytkową podkonstrukcji na cały okres jej eksploatacji należy rozmieścić wsporniki w taki sposób, aby przymocowane były naprzemiennie z lewej i prawe strony łat / profili podkonstrukcji – patrz ilustracja poniżej.
Rys. 6 – Dobrą zasadą jest rozmieszczenie naprzemienne punktów mocowania wsporników na poszczególnych łatach / profilach podkonstrukcji
Wsporniki nośne należy umieszczać w osi środkowej profilu, chyba że inne ich położenie jest zasadne ze względu na uwarunkowania projektu konstrukcji.
Z doświadczenia praktycznego wynika, że należy ograniczyć do minimum odkształcenie podkonstrukcji elewacji. Tym samym wielkość maksymalna ugięcia łaty / profilu podkonstrukcji między dwoma wspornikami wyrażona jako dmax a wynikająca z przewidywanych obciążeń w poziomie powinna spełniać warunek dmax ≤ 1/200 zakładając rozstaw przęsła między wspornikami równy „i”.
Rys. 7 – Wielkość maksymalna ugięcia łaty / profilu między dwoma kolejnymi wspornikami wyrażona jako dmax musi spełniać warunek ≤ 1/200 dla rozstawu przęsła między wspornikami równego „i”
Projektant musi potwierdzić, czy maksymalne dopuszczalne wartości odkształceń podkonstrukcji odpowiadają charakterystyce płyt okładzinowych Tubonit.
6.3.2 Łaty drewniane / profile metalowe i dylatacje – zalecenia niezależne od materiałów wykonania
Cały układ łat / profili podkonstrukcji ma tworzyć płaszczyznę pionową pod montaż okładziny elewacyjnej. Płaskość i pionowość powierzchni, którą tworzą łaty / profile i zaprojektowanej pod płyty okładzinowe, można zachować regulując odpowiednio długość wsporników podczas montażu. Podczas montażu elewacji należy sprawdzić pionowość belek łączących sąsiadujące ze sobą łaty / pro- file oraz czy leżą one w tej samej płaszczyźnie. Projektant określa które elementy projektu wymagają kontroli podczas montażu i po jego zakończeniu – np. wskazując w projekcie maksymalną dopuszczalną wielkość odchyłek między sąsiadującymi łatami / profilami.
Wielkość poziomego rozstawu (przęsła) między elementami pionowymi podkonstrukcji jest zwykle ograniczona do 600 mm. Od roz- stawu tego zależy maksymalna wielkość odkształcenia płyt okładzinowych, które trzeba uwzględnić w obliczeniach. Wartości przekra- czające granice maksymalne tu wskazane można dopuścić za decyzją projektanta, jeśli są zasadne na podstawie obliczeń i następnie wyniku zwymiarowania podkonstrukcji. Sprawdzenie obciążeń dla konkretnego zastosowania elewacji, m.in. obciążeń w pionie i ob- ciążeń w poziomie od wiatru (dodatnich i ujemnych) może doprowadzić do konieczności zmniejszenia rozstawu (przęsła) do wartości mniejszych niż maksymalne zalecane.
Materiał wykonania podkonstrukcji Rozstaw (przęsło) w poziomie między profilami podkonstrukcji Wartość maksymalna [mm]
Drewno 600
Stal 600
Aluminium 600
Tabela 8 – Rozstaw maksymalny profili podkonstrukcji
Płyty okładzinowe można przytwierdzać do dwóch lub większej liczby profili pionowych, zależnie od szerokości płyty. Profile pionowe będą widoczne z zewnątrz na całej ich długości, jeśli leżą w osi styku między płytami okładzinowymi. Profile pionowe będą niewidoczne za płytami okładzinowymi, jeśli znajdują się między otwartymi spoinami (stykami) pionowymi.
Długość maksymalna profili pionowych podkonstrukcji musi być z zasady równa wysokości kondygnacji budynku. Jednakże projektant określa długość na podstawie szeregu współczynników rozszerzalności poszczególnych materiałów wykonania elewacji. Dylatacje wy- konuje się bezwzględnie pomiędzy kolejnymi profilami pionowymi. Dylatacje muszą znajdować się w osi styków pionowych okładziny.
Wielkość i warunki techniczne spoin (styków) należy obliczyć i określić w projekcie elewacji na podstawie właściwości materiału, z któ- rego wykonana będzie podkonstrukcja.
Ugięcie „d”
Przęsło „i”
Na poniższej ilustracji przedstawiono dwa przekroje pionowe elewacji – przykład błędnego montażu płyt okładziny w pobliżu dylatacji pomiędzy dwoma profilami pionowymi podkonstrukcji oraz przykład prawidłowego rozwiązania montażu dla tej samej konstrukcji.
Rys. 8 – Przekroje pionowe elewacji – przykład nieprawidłowego i prawidłowego rozmieszczenia płyt okładzinowych względem dylatacji między pionowymi profilami podkonstrukcji
Ochrona profili pionowych przed czynnikami atmosferycznymi wymaga montażu uszczelki z odpowiedniego materiału. Szerokość uszczelki należy dobrać do szerokości zewnętrznej profilu pionowego.
Rys. 9 – Przykład uszczelki zamontowanej na całej szerokości profilu pionowego
Jeśli konstrukcja nośna ma dylatacje, należy zaprojektować elewację wentylowaną w taki sposób, aby płyty nie zachodziły w obręb spoin dylatacyjnych. Na poniższej ilustracji przedstawiono dwa przekroje poziome elewacji – przykład błędnego montażu płyt okła- dziny oraz przykład prawidłowego rozwiązania montażu dla tej samej konstrukcji.
Rys. 10 – Przekroje poziome przykładów nieprawidłowego i prawidłowego montażu profili i płyt okładzinowych względem dylatacji konstrukcji nośnej Dylatacja budowli
Płyty płaskie włókno-cementowe Tubonit
Dylatacja budowli
Płyty płaskie włókno-cementowe Tubonit
W tabeli 9 przedstawiono przykładowe – i wyznaczone wyłącznie dla maksymalnej dopuszczalnej wielkości odkształcenia profili – obliczeniową wartość rozstawu wsporników w pionie zależną od:
- naprężenia od ssania wiatru,
- materiału wykonania profili podkonstrukcji, - rozstawu (przęsła) wsporników w poziomie.
Obliczenia przeprowadzono dla dwóch wartości przęsła między profilami (450 mm i 600 mm), dla profili podkonstrukcji wykonanych z drewna i stali, oraz ze statycznym rozmieszczeniem płyty okładziny na trzech punktach podparcia. Wsporniki stalowe przyjęte w ob- liczeniach mają wymiary 60 mm x 50 mm x 80 mm i wykonane są z blachy o grubości 2,5 mm (patrz ETA nr 17-0318). W niniejszym ustępie rozstaw w pionie to odległość między wspornikami, zaś rozstaw (przęsło) w poziomie to de facto odległość między pionowymi profilami podkonstrukcji.
Przedmiotowa tabela nie zastępuje obliczeń wymiarowania podkonstrukcji. Jest jedynie przykładem ilustrującym zależność zmian roz- stawu profili podkonstrukcji od czterech warunków występowania naprężeń, w dwóch typowych przypadkach podkonstrukcji. Pełny opis techniczny materiałów rozpatrywanych w obliczeniach (dla zestawów elewacji na podkonstrukcji odpowiednio drewnianej lub stalowej) podano w ETA nr 17-0318. W ETA uwzględniono również badania zestawów elewacji na podkonstrukcji aluminiowej, lecz nie rozpatrywano ich w przykładowych obliczeniach.
Uwaga: Wartości podane w tabeli w nawiasach odpowiadają rozstawom dla materiałów, które w obu przykładach znoszą naprężenia.
Wartości większe niż maksymalne wartości zalecane przez TUPLEX umieszczono obok maksymalnych wartości sugerowanych.
Parcie wiatru2 [kN/m2]
Maksymalny rozstaw wsporników w pionie [mm] (dla dmax ≤ 1/200)
Podkonstrukcja stalowa Podkonstrukcja drewniana
Profile stalowe ocynkowane S235 Z275 Profil omega
50 x 60 x 50 x 60 x 50 mm gr. 15-10 mm
Łaty drewniane Długość odcinka 70 mm, gr. 50 mm
Rozstaw (przęsło) w poziomie między profilami Rozstaw (przęsło) w poziomie między profilami
450 mm 600 mm 450 mm 600 mm
-0,87 (1635)-1500 1225 (1635)-1000 (1225)-1000
-1,39 1020 765 (1020)-1000 765
-1,91 745 555 745 555
-2,43 585 435 585 435
Tabela 9 – Przykładowe wartości rozstawu wsporników podkonstrukcji w pionie w funkcji parcia wiatru, materiału wykonania profili oraz ich przęsła (rozstawu w poziomie)
Przeprowadziwszy obliczenia Projektant wybiera wartości, które będą projektowymi dla rozstawu wsporników. W poniższych ustę- pach podano wytyczne wymiarowania podkonstrukcji stalowych, drewnianych i aluminiowych.
6.3.3 Podkonstrukcja drewniana
Podkonstrukcja drewniana wykonywana jest zwykle z kantówek prostokątnych. Projektant określa wymagania techniczne wobec kantówek. Kantówki mocuje się do ściany nośnej za pomocą wsporników.
W poniższej tabeli zestawiono przykładowe minimalne wymagania wobec materiału drewnianego, podane w ETA nr 17-0318.
Podkonstrukcja drewniana Minimalne wymagania wobec materiału drewnianego Klasa wytrzymałości ≥ C18 (EN 338:2011 Drewno konstrukcyjne
– Klasy wytrzymałości)
Trwałość Klasa 3 (EN 335-2:2007 Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych)
Proces produkcji Autoklawowanie stopnia 5
Kontrola wilgotności podczas dostawy ≤ 18%
Wahania wilgotności w obrębie jednej dostawy ≤ 4%
Tabela 10 – Wymagania minimalne wobec podkonstrukcji drewnianej podane w ETA nr 17-0318
6.3.3.1 Uwarunkowania geometryczne i wymiarów belek pionowych podkonstrukcji drewnianej
Elementy okładzinowe – w zależności od ich szerokości – można przytwierdzać do dwóch lub większej liczby belek pionowych.
Sugerowana szerokość W belki wzdłuż styków płyt okładzinowych wynosi 140 mm (2 x 70 mm), zaś minimalna szerokość W pośred- nich belek nośnych wynosi 70 mm. Mniejsze wymiary można przyjąć, o ile projektant przeprowadził stosowne obliczenia. Minimalna sugerowana grubość wynosi 50 mm.
Aby uniknąć odkształceń belek pod wpływem skręcania się drewna, należy przyjąć współczynnik wydłużenia E przekroju poprzecznego każdej belki w granicach 0,5-2. (Jest to stosunek grubości T do szerokości W przekroju, gdzie E = T/W, co przy sugerowanych wymia- rach minimalnych daje 50/70 = 0,7.)
W poniższej tabeli zestawiono minimalne wymagania geometryczne dla belek pionowych podkonstrukcji jednoramowej drewnianej.
W zestawach opisanych w ETA nr 17-0318 przyjęto pojedynczą podkonstrukcję ramową mocowaną do ściany nośnej za pomocą wsporników stalowych.
Belki drewniane Szerokość minimalna W [mm] Grubość T [mm] E = T/W Belki wzdłuż styków
pionowych W ≥ 140 (2 x 70) T ≥ 50 0,5 < E < 2
Wartość E oblicza się dla przekroju jednej belki,
np. T = 50, W = 70
Pośrednie belki nośne W ≥ 70 T ≥ 50
Tabela 11 – Wymiary minimalne przekroju
Szerokość belek zilustrowana poniżej musi być wystarczająco duża, aby:
- zachować przewidywalny prześwit „g” styków (spoin) między płytami okładziny, - zachować minimalną odległość „b” mocowań od krawędzi płyt,
- zachować minimalną odległość „c” mocowań od krawędzi listew.
Grubość przekroju belek musi być wystarczająco duża, aby zachować ich maksymalne ugięcie pod obciążeniem od wiatru (jego parcia i ssania) równe dmax ≤ 1/200 i, gdzie „i” odpowiada odległości między wspornikami.
Rys. 11 – Warunki geometryczne okładziny konieczne do wyznaczenia szerokości belek drewnianych podkonstrukcji
W poniższej tabeli zestawiono warunki geometryczne okładziny elewacji wentylowanej wpływające na wartość szerokości W piono- wych belek podkonstrukcji.
Warunki geometryczne okładziny elewacji wentylowanej określające szerokość W łat drewnianych [mm]
Szerokość styków pionowych między płytami okładzinowymi 8 ≤ g ≤ 10 mm Odległość minimalna mocowań od krawędzi płyt okładzinowych Równolegle do kierunku włókien b ≥ 45 mm
Prostopadle do kierunku włókien b ≥ 25 mm Odległość minimalna mocowań od najbliższej krawędzi profilu podkonstrukcji c ≥ 20 mm Ugięcie maksymalne między dwoma wspornikami pod parciem lub ssaniem wiatru dmax ≤ 1/200 i
Tabela 12 – Warunki geometryczne okładziny wpływające na szerokości W pionowych belek podkonstrukcji wzdłuż styków między płytami
Odległość maksymalna mocowań od krawędzi płyty okładzinowej nie może być większa niż 65 mm, o ile pozwala na to szerokość belki podkonstrukcji.
PRZEKRÓJ
RZUT CZOŁOWY
Kierunek włókien Kierunek włókien
UWAGA: Wyznaczając odległość mocowań od krawędzi płyt okładzinowych, projektant musi pamiętać, że wartość „b” w kierunku równoległym do włókien i „b” w kierunku prostopadłym do włókien były sobie równe i jednocześnie pozostawały w granicach po- danych w tabeli. Układ ustroju konstrukcyjnego nie spełniający takiego wymagania dałby stan napięcia płyty okładziny, skutkujący pęknięciami przebiegającymi pod kątem 45° przy mocowaniu, a tym samym oderwaniem się krawędzi płyty.
Belki mocuje się do konstrukcji nośnej za pomocą wsporników ze stali ocynkowanej, zwanych węzłówkami. Charakterystyka wsporni- ków metalowych przedstawiona jest m.in. dla zestawów opisanych w ETA nr 17-0318. Warunki konieczne:
• wsporniki muszą pozostawać sprężyste pod obciążeniem,
• wsporniki muszą zachować trwałość w warunkach przewidywanych w całym okresie eksploatacji (m.in. odporne na korozję).
Podczas montażu elewacji należy zachować płaskość i pionowość powierzchni tworzonej przez profile podkonstrukcji (na których za- wieszone zostaną płyty okładzinowe).
Na poniższej ilustracji przedstawiono zestaw elewacji wentylowanej na podkonstrukcji drewnianej jednoramowej.
1 – Ściana nośna do przekrycia okładziną 2 – Warstwa izolacyjna
3 – Mocowania wsporników do ściany nośnej 4 – Wsporniki aluminiowe
5 – Mocowania wsporników do łat 6/7 – Łaty
8 – Uszczelka ochronna na łaty 9 – Przestrzeń wentylacyjna 10 – Płyty okładzinowe 11 – Mocowania płyt do łat
Rys. 12 – Przykładowy zestaw elewacji wentylowanej na podkonstrukcji drewnianej przytwierdzonej do ściany nośnej
Maksymalny rozstaw wsporników w pionie z zasady nie powinien przekraczać 1 m. Sprawdzenie obciążeń dla konkretnego zastoso- wania elewacji, m.in. obciążeń w pionie i obciążeń w poziomie od wiatru (dodatnich i ujemnych) może doprowadzić do konieczności zmniejszenia rozstawu. Projektant może jednak na podstawie obliczeń i wedle własnego uznania przeanalizować rozstaw większy niż 1 m, o ile jest dopuszczalny w analizie obliczeniowej projektu.
Należy rozpatrzeć ryzyko korodowania elementów metalowych (m.in. wsporników i ich mocowań) w kontakcie z materiałami na bazie miedzi, rtęci i innych składników chemicznych którymi zakonserwowano drewno.
6.3.4 Podkonstrukcja stalowa ocynkowana
Podkonstrukcja stalowa ma być wykonana z pionowych profili przytwierdzonych do ściany nośnej (na której znajdzie się okładzina) za pomocą wsporników z materiału, z którego wykonano profile.
Profile i wsporniki wykonane mają być ze stali ocynkowanej ogniowo.
Stal powinna odpowiadać przynajmniej gatunkowi S235 określonemu normą EN 10025 Wyroby walcowane na gorąco z niestopo- wych stali konstrukcyjnych i normą EN 10027 Systemy oznaczania stali. Profile podkonstrukcji i wsporniki powinny być wykonane ze stali cynkowanej ogniowo co najmniej gatunku Z275. Grubość „t” stali musi wynosić co najmniej 15/10 mm dla profili i 25/10 mm dla wsporników.
Podkonstrukcja stalowa może składać się np. z profili omega i kątowników oraz wsporników spełniających minimalne wymagania techniczne podane poniżej, a także w ETA nr 17-0318. Wymiary tu podane są wartościami minimalnymi, chyba że wyniki obliczeń do projektu uzasadniają przyjęcie wartości niższych.
Element podkonstrukcji Wymiary minimalne [mm] Wymagania minimalne wobec materiałów Profil omega 50 x 60 x 50 x 60 x 50 mm t = 15/10 S235 Z275 t = 15/10
Kątownik 50 x 60 mm t = 15/10 S235 Z275 t = 15/10
Wsporniki 50 x 60 x 80 mm t = 25/10 S235 Z275 t = 25/10
Tabela 13 – Wymagania geometryczne i wymiary minimalne podkonstrukcji stalowej ocynkowanej
Podczas montażu elewacji należy zachować płaskość i pionowość powierzchni tworzonej przez profile podkonstrukcji (na których zawieszone zostaną płyty okładzinowe).
Na poniższej ilustracji przedstawiono zestaw elewacji wentylowanej na podkonstrukcji ze stali ocynkowanej.
1 – Ściana nośna do przekrycia okładziną 2 – Warstwa izolacyjna
3 – Mocowania wsporników do ściany nośnej 4 – Wsporniki stalowe
5 – Mocowania wsporników do profili 6/ 7 – Profile stalowe
8 – Uszczelka ochronna profilu 9 – Przestrzeń wentylacyjna 10 – Płyty okładzinowe 11 – Mocowania płyt do profili
Rys. 13 – Przykładowy zestaw elewacji wentylowanej na podkonstrukcji stalowej przytwierdzonej do ściany nośnej
W poniższej tabeli zestawiono warunki geometryczne okładziny elewacji wentylowanej wpływające na wartość szerokości W profili metalowych podkonstrukcji. Wartości podano dla profili stalowych i aluminiowych opisanych w kolejnym ustępie.
Warunki geometryczne okładziny elewacji wentylowanej określające szerokość W
profili metalowych (stalowych i aluminiowych) [mm]
Szerokość styków pionowych między płytami okładzinowymi 8 ≤ g ≤ 10 mm Odległość minimalna mocowań od krawę-
dzi płyt okładzinowych
Równolegle do kierunku włókien b ≥ 45 mm
Prostopadle do kierunku włókien b ≥ 25 mm
Odległość minimalna mocowań od najbliższej krawędzi profilu podkonstrukcji c ≥ 15 mm Ugięcie maksymalne między dwoma wspornikami pod parciem lub ssaniem wiatru dmax ≤ 1/200 i
Tabela 14 – Warunki geometryczne wpływające na szerokości W profili metalowych podkonstrukcji wzdłuż styków między płytami
Odległość maksymalna mocowań od krawędzi płyty okładzinowej nie może być większa niż 65 mm, o ile pozwala na to szerokość profilu podkonstrukcji.
6.3.5 Podkonstrukcja aluminiowa
Podkonstrukcja aluminiowa ma być wykonana z pionowych profili aluminiowych przytwierdzonych do ściany nośnej (na której znajdzie się okładzina) za pomocą wsporników aluminiowych.
W poniższej tabeli przedstawiono układ podkonstrukcji przyjętej dla zestawów opisanych w ETA nr 17-0318. Wymiary elementów składowych podano w ETA nr 17-0318 i należy uznać je za wartości minimalne, chyba że obliczenia projektu konstrukcji dopuszczają wartości niższe.
Rodzaj Materiał Wymagania geometryczne
[mm] Elementy podkonstrukcji
Wspornik nośny Aluminium z podstawą
w termoizolacji 100 x 45,3 x 80-260 mm
Wspornik oporowy Aluminium z podstawą
w termoizolacji 70 x 45,3 x 80-260 mm
Kątownik Aluminium 45 x 45 x 2,3 mm
Profil teowy asymetryczny Aluminium 130 x 45 x 2,3 mm
Tabela 15 – Wymagania geometryczne wobec elementów podkonstrukcji przyjętych w zestawach opisanych w ETA nr 17-0318
Wymagania geometryczne określające szerokość W profili metalowych podano w tabeli 14.
1 – Ściana nośna do przekrycia okładziną 2 – Warstwa izolacyjna
3 – Mocowania wsporników do ściany nośnej 4 – Wsporniki aluminiowe
5 – Mocowania wsporników do profili 6/7 – Profile aluminiowe
8 – Uszczelka ochronna profilu 9 – Przestrzeń wentylacyjna 10 – Płyty okładzinowe 11 – Mocowania płyt do profili
Rys. 14 – Przykładowy zestaw elewacji wentylowanej na podkonstrukcji aluminiowej przytwierdzonej do ściany nośnej. Warstwa termoizolacyjna nie jest obowiązkową częścią rozwiązania.
W ETA nr 17-0318 podano wszystkie warunki techniczne dla zestawów elewacji na podkonstrukcji aluminiowej.
Podczas montażu elewacji należy zachować płaskość i pionowość powierzchni zewnętrznej tworzonej przez profile podkonstrukcji (na których zawieszone zostaną płyty okładzinowe).
6.4 Przerwa wentylacyjna
Między ścianą zewnętrzną budynku a powierzchnią okładziny elewacyjnej należy utworzyć tzw. przerwę wentylacyjną. W jej obrębie powstaje bariera powietrzna. Powietrze wpływa przez otwory u dolnej krawędzi elewacji i unosi się w kierunku otworów wykonanych w obróbce zwieńczenia elewacji. Przepływ powietrza w przerwie wentylacyjnej ma ograniczać zawilgocenie przestrzeni między okła- dziną i ścianą budynku od wód opadowych przedostających się pod elewację oraz wilgoci skraplającej się z pary wodnej wywiewanej z wnętrza budynku.
Przerwa wentylacyjna skutecznie usuwa wilgoć w następujących warunkach:
- światło przerwy wentylacyjnej nie może być zwężone przy elementach wystających poza ścianę (np. profilach podkonstrukcji), - światło przerwy wentylacyjnej nie może być zwężone przez warstwy izolacji odkształcające się w zmiennych warunkach wilgotności,
na skutek błędów wykonawczych czy doboru niewłaściwych materiałów wykonania,
- wszelkie elementy dodatkowe przewidziane do podziału bariery powietrznej w pionie nie mogą utrudniać swobodnego przepływu powietrza przez przerwę wentylacyjną,
- wlotowe i wylotowe otwory wentylacyjne (tj. dolne i górne) muszą mieć wystarczający przekrój w świetle.
Szerokość przerwy wentylacyjnej należy zwymiarować uwzględniając wysokość H elewacji wentylowanej – jest to konieczne dla wy- dajnego usuwania wilgoci spod okładziny.
W poniższej tabeli podano minimalną grubość (tj. głębokość w świetle) przerwy wentylacyjne w funkcji wartości H.
Wysokość elewacji wentylowanej H [m] Grubość minimalna przestrzeni powietrznej wentylowanej [mm]
H ≤ 10 30
10 < H ≤ 20 40
20 < H ≤ 50 50
Tabela 16 – Grubość przestrzeni powietrznej wentylowanej pod okładziną w funkcji wysokości ściany pokrywanej przez okładzinę
Skuteczność wentylacji pod elewacją zależy między innymi od otworów u podstawy i szczytu okładziny. Ich wymiary w świetle należy dobrać uwzględniając powierzchnię krat tam montowanych.
Jeżeli podstawę i szczyt elewacji zabezpiecza się kratami przeciwko owadom i gryzoniom, należy odpowiednio powiększyć powierzch- nię wlotów i wylotów powietrza.
Rys. 15 – Przekrój przez podstawę i zwieńczenie elewacji wyposażonej w kraty przeciwko szkodnikom i obróbkami ochronnymi na zwieńczeniu Obróbka
blacharska
Wentylacja
Płyty włókno- -cementowe Tubonit
Płyty włókno- -cementowe Tubonit
Wentylacja
Warstwa izolacyjna (opcjonalna) Ława
Profil perforowany Uszczelka ochronna
Płyty włókno-cementowe Tubonit
Wentylacja
