Kurtz-Paszkowicz Janina Helena

1

I. M ateria ły d o k u m e n t a c y j n e

1/1 - relacja właściwa ^

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora

II. M ate ria ły u z u p e ł n i e n i a j ą c e re la cję —

III. In n e m a te ria ły (zebrane przez „relatora” ):

111/1- dot. rodziny relatora

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.

III/5 - inne... ___

IV. K o r e s p o n d e n c j a

L I s ...

.

' - * ■ ; . .

■^-

-

Hot rt7\v ■ nazwiskowe kartv informacyjne")

W y p i s y ze ź r ó d e ł [t/w : „nazwiskowe kart> informacyjne |

1/

. ■ . ■ : -■ •

■- -

■

.

• •• ." . • .

2

3

m /

Janina Helena Kurtz-Paszkowicz, z domu Kurtz, urodzona 29 września 1923 roku w Warszawie. Ojciec mój- Jan Kurtz, matka - Helena z Marszewskich.

Ojciec mój ukończył Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Był dyrektorem gimnazjum. W czasie okupacji, od 1940 do 1944 roku, brał udział w tajnym nauczaniu. W 1905 roku walczył o szkołę polską, był działaczem oświatowym. Po wojnie został odznaczony Medalem Niepodległości i Medalem Pamiątkowym za wojnę 1918-1921. W 1920 roku zgłosił się ochotniczo do wojska - wykładał w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu. Matka moja ukończyła studia ogrodnicze na SGGW. Jako inżynier ogrodnik prowadziła własny folwark w powiecie Błońskim, który przypadł jej w wyniku działów rodzinnych.

Obecnie mieszkam w Warszawie, na ulicy Generała Zajączka 1/5 m.

43, 01-815, telefon 839-09-85.

Uczęszczałam do prywatnego Gimnazjum Haliny Gepnerówny w Warszawie, gdzie w 1942 roku zdałam maturę na tajnych kompletach. W 1939 roku szkoła zorganizowała kurs ratownictwa ogólnego i przeciwgazowego. Kurs ukończyłam z wynikiem bardzo dobrym.

W czasie kampanii wrześniowej byłam w rodzinnym majątku, należącym do brata mojej matki Antoniego M&fczewskiego. Majątek Pilaszków leżał w powiecie Błońskim koło Warszawy. Po wkroczeniu tam Niemcy aresztowali mego ojca. Wywieźli Go do obozu w Szymanowie, z którego cudem wydostał się.

W Pilaszkowie mieszkałam dalej (folwark mojej matki spalili Niemcy) w czasie okupacji. Do Warszawy (gdzie mieliśmy mieszkanie na ulicy Pięknej 21) dojeżdżałam na tajne komplety. Wuj mój Antoni Marszewski był kwatermistrzem w AK i bardzo był zaangażowany w Ruchu Oporu.

W Pilaszkowie zawsze byli ukrywający się ludzie. Praktykantami byli członkowie AK. Pod nazwiskiem Mieczyńska często przebywała żona Bora Komorowskiego. Okoliczni partyzanci i rodziny ukrywających się zaopatrywani byli w żywność. Do oflagów wysyłane były paczki z żywnością.

W 1939 roku miałam pod opieką żołnierzy w Szpitalu Ujazdowskim.

Organizowałam im „Gwiazdkę”, drobne upominki, pisałam listy.

Po zdaniu matury na tajnych kompletach zorganizowanych przez gimnazjum Haliny Gepnerówny, w 1943 roku wstąpiłam do patrolu lącznościowo-sanitarnego. Zorganizował go student medycyny - jego nazwiska nie znam. Patrol „Piątka” składał się z mojej siostry ciotecznej Krystyny Wolskiej - studentki medycyny, Romy Suchodolskiej uczącej się w konserwatorium, Wandy Dziarnowskiej, mojej dawnej koleżanki szkolnej i pewnej pielęgniarki, której danych nie znałyśmy, wyjechała ona z Warszawy przed wybuchem powstania. Przechodziłyśmy szkolenie

Ł-. <ła. CM s C \ 4

f y l l s

sanitarne, rozpoznawanie terenu, kompletowałyśmy apteczki polowe. Żeby zebrać na to fundusze zorganizowałyśmy koncert w mieszkaniu Romy na ulicy Siennej 45. Na fortepianie grała pani Majewska, śpiewał pan Arno, tańczyła pani Rossochacka.

Podlegałyśmy komendantce „Dorocie”, która zaprzysięgła nas wiosną 1944 roku u mnie w domu w Warszawie na ul. Pięknej 21.

Patrolową była „Wita” - Roma Suchodolska.

1 sierpnia byłyśmy na punkcie kontaktowym w mieszkaniu Romy Sienna 45, gdzie miał po nas przyjść podchorąży „Zadra”, żeby zabrać nas na miejsce zbiórki Batalionu Pancernego „Golski”, to jest na Politechnikę_{_ r} Warszawską. Zorganizowałyśmy szpitalik dla rannych na ulicy Śliskiej 42 (3-4 sierpnia). Wreszcie dotarł do nas „Zadra” i przeszliśmy na ulicę Czackiego. Dowodził pułkownik „Harnaś”, podlegałyśmy majorowi

„Dowojnie” i porucznikowi „Granitowi”. 5 sierpnia brałam udział w odbijaniu kobiet pędzonych przez Niemców przed czołgami atakującymi_r nasze barykady na ulicy Świętokrzyskiej. Osłaniał nas podchorąży

„Sielawa”. Walczyły kompanie „Gustaw” i „Grażyna” stacjonujące na Świętokrzyskiej.

9 sierpnia po przejściu Alei Jerozolimskich dotarłam nareszcie do gmachu Architektury na Koszykowej do naszego zgrupowania „Golski” i przeprowadziłam tam nasz patrol.

Komendantka „Dorota” przydzieliła nas do 2 Korpusu Baonu Pancernego

„Golski” do 3 Batalionu, którym dowodził, po śmierci porucznika Stanisławskiego, porucznik „Franciszewski”. Pełniłam dyżury na barykadach przy Jaworzyńskiej, Noakowskiego, Marszałkowskiej 33 (przy Kościele Zbawiciela), Polnej 43 i Lardeli.

Nosiłam meldunki od „Wróbla” na Świętokrzyską, gdzie było dowództwo (do „ D l”, „D2”). Później przeniesiono nas na ulicę Śniadeckich 19 do porucznika „Zawadzkiego” i na końcu na ulicę Noakowskiego 4/6 do porucznika „Łuka”. Byłam w kontakcie z Tadeuszem Gebethnerem ps.

„Gustaw”. 5 października wyszłam z 3 Batalionem Pancernym do obozu w Ożarowie. Z maszerującej kolumny z Romą i Krysią uciekłyśmy tuż przed Ożarowem. Polami dotarłam do Pilaszkowa.

W 1945 roku zapisałam się na wydział prawa Uniwersytetu w Łodzi. Po 2 latach przenieśliśmy się do Warszawy, gdzie kontynuowałam studia. W tym czasie w 1947 roku zmarł mój ojciec. Nie mógł On pogodzić się z sytuacją polityczną. W 1949 roku zmarła moja matka. . W 1948 roku byłam aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa. Trzymali mnie na ulicy Cyryla i Metodego, później w Łodzi. Wyszłam po miesięcznym śledztwie.

W 1949 roku poznałam Tadeusza Paszkowicza, który od 2 lat ukrywał się. W czasie okupacji, od 1940 do 1944 roku, należał do AK, pseudonim „Czamara”, VI Zgrupowanie Czerniaków Sadyba.

Komendantem był doktor Czesław Szczubełek. W latach 1945-46 Tadeusz

5

6

-L-blh

należał do WiN (wciągnął go Komendant Kwieciński). Aresztowany uciekł i ukrywał się pod Krakowem. Przez pięć lat pomagałam mu ukrywać się w różnych miejscach. Mąż ujawnił się w 1955 lub 1956 roku.

W czasie okupacji rozpoczął studia prawnicze w Warszawie. Ukończył je na UJ w Krakowie, w czasie ukrywania się.

Od 1945 roku mąż pracował w Technikum Budowlanym w Warszawie przy ul. Górnośląskiej 31 jako opiekun internatu. Zatrudnił go tam dyrektor Przybylski pomimo i dlatego, że znał Jego sytuację.

W tym czasie władze odebrały mi moje własne, odbudowane mieszkanie.

Żeby walczyć o jakiekolwiek mieszkanie musiałam znaleźć stałą pracę.

Zatrudnił mnie również dyrektor Przybylski. Tak zostałam nauczycielem historii i prawa budowlanego od 1953 roku. W 1958 roku przeszłam do pracy w Żeńskiej Szkole Architektury im. St. Noakowskiego, gdzie pracowałam do ukończenia 70 roku życia.

Pracowałam społecznie w Związku Nauczycielstwa Polskiego. Byłam między innymi prezesem Ogniska, przewodniczącą Komisji Rewizyjnej w Śródmieściu, obrońcą dyscyplinarnym w Ministerstwie Oświaty w sprawach nauczycieli.

Obecnie jestem na emeryturze.

Za pracę zawodową otrzymałam Złoty Krzyż Zasługi , Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej i Złotą Odznakę ZNP.

W 1980 zmarł mój mąż magister Tadeusz Paszkowicz.

Nie należałam do ZBOWiD, kartę kombatancką otrzymałam w 1977

* _ * *

roku. Należę do Światowego Związku Żołnierzy AK Środowisko 3 Baonu Pancernego „Golski” Warszawa, ul. Koszykowa 82B.

Jestem odznaczona Krzyżem Powstania Warszawskiego, Medalem za Warszawę 1939-45, Krzyżem Armii Krajowej, Odznaka Pamiątkowa

„Akcja Burza”, Odznaka Weterana Walk o Niepodległość.

Wzmianki o mojej formacji wojskowej są w książce Eugeniusza Brulińskiego -

„3 Batalion Pancerny „Golski” i Marii Królikowskiej - „VI Zgrupowanie AK „Golski”. Jest tam moje nazwisko i fotografia.

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

RZECZPOSPOLITA POLSKA

Ż O Ł N I E R Z A A K

♦AKCJA BURZA*

Nr.i-.e'2,:565A

iztio

KOMITET ORGANIZACYJNY 50-lecia POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

I

* AKCJI BURZA*

PO D PROTEKTORATEM PREZYDENTA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

przyznaje:

J a n i n i e

Mmi'Z-FilSZKGW.IC2...

ODZNAKĘ PAMIĄTKOWĄ

• AKCJI BURZA*

pieczęć Sekretarz Stanu

24

25

RZECZPOSPOLITA POLSKA

LEGITYMACJA

Nr 17-95-427

Warszawa dnia 11 kwietnia 1995 r.

X IZ w

POSTANOWIENIEM

z dnia 11 kwietnia 1995 r.

Pani KURTZ-PASZKOW ICZ Janina c. Jana

odznaczona została

KRZYŻEM ARMII KRAJOWEJ

PR EZ Y D EN T SPO LITEJ PO LSK IEJ

c P - f t * Lech Wałęsa

26

27

RZECZPOSPOLITA POLSKA

LEGITYMACJA

Nr 55-95-879

Warszawa dnia 24 kwietnia 1995 r.

POSTANOWIENIEM

z dnia 24 kwietnia 1995 r.

Pani KURTZ-PASZKOW ICZ Janina c. Jana

odznaczona została

"MEDALEM ZA WARSZAWĘ 1939-1945"

-^ fiR E Z Y D E N T R Z p Ć Z Y P p S P O L IT E J PO LSK IEJ

Lech Wałęsa

28

29

30

31

32

33

34

35

36

Fotografia o w ym iarach

3 * 4 cm

podpis posiadacza książeczki podpis posiadacza książeczki

37

38

7 ^ M $ \ S 0 '•

-teeftini

Antólttóos-- . -..MM

T / Ł f / f

ZAŚWIADCZENIE

Dyrekcja Zespołu Szkół Architektoniczno-Budow lanych i Licealnych im .St.Noakowskiego w W arszawie ul.Przyrynek 9 , zaśw iadcza że Pani Janina K urtz - Paszkowicz pracowała na stanowisku nauczyciela historii i geografii w następujących okresach:

01.09.1952 r. do 31.08.1957 r. w Technikum Budowlanym M in.Budow nictw a Przem ysłowego w W arszawie ul. G órnośląska

01.09.1957 r. do 31.08.1959 r. w Technikum Energetycznym w W arszawie ul. W ybrzeże Kościuszkowskie.

01.09.1958 r. do 30.08.1965 r. w Państwowej Szkole A rchitektury im.St.

Noakowskiego w W arszawie ul.Śniadeckich.

01.09.1965 r. do 31.08.1984 r. w Zespole Szkół A rchitektoniczno-

B udowlanych w W arszawie ul.Przyrynek 9

01.09.1984 r. do 31.08.1992 r. w niepełnym wym. godzin w Zespole Szkół A rchitektoniczno-Budow lanych w W arszawie ul.Przyrynek 9.

Pani Janina K urtz-Paszkowicz to wieloletni doświadczony , cieszący się dużym uznaniem nauczyciel. Aktywnie uczestniczyła w pracy społecznej na rzecz szkoły m.in. przez wiele lat pełniła funkcję przewodniczącej zespołu w ychowaw czego, wieloletni prezes szkolnego ogniska ZNP, w spółorganizator obchodów 60 rocznicy istnienia naszej szkoły.

Z jej inicjatywy zorganizowano w ym ianę dośw iadczeń pracy naszej szkoły ze szkołą o tym samym profilu w Opawie /Czechosłowacja/. W ram ach tej w spółpracy nasi uczniowie odbywali praktyki zawodowe w O paw ie a uczniowie z Opawy w ram ach praktyk pracowali przy odbudowie Zam ku K rólewskiego w W arszawie.

Jej praca zawodowa była wysoko oceniana zarówno przez dyrekcję szkoły jak też władze nadrzędne co potw ierdzają przyznane nagrody i wyróżnienia resortow e oraz państwowe.

W arszawa, 4.11.2002 r.

*7M,ł%4

Z e s p ó ł S z k ó ł

Architektoniczno-Budowlanych i Licealnych im. S t a n i s ł a w a N o a k o w s k i e g o w W a r s z a w i e , ul. P r z y r y n e k 9

D Y R E K T O R

Zespołu Szkól Architektoniczno-Budow lanych i Licealnw i

im. StajH slaYa N o a k o w sk ieg o

mna Giercz-Michalska

39

40

41

42

43

44

45

RZ YŻ A

j i i m

Warszauui, dnia * Y * ' ^ .**• 1 9 3 i1.

Al. Ujazdomskie 1.

P an...

Kurtz Jan

maj. Helin pow. Błonie

pocz. Józefów k/Błonia

Zarządzeniem Pana P rezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia... ? 1 . ?V «37 r . ^ 3 r został Pan odznaczon y

Medalem Niepodległości

Proszę o w p łacen ie do P. K. O. w edług załączonego czeku kujoty zł 8.— (osiem) na konto Komitetu Nr 24.560.

Załączony kw estionariusz proszę dokładnie i czytelnie w ypełnić i prze­

słać do Biura Komitetu, W arszaw a 1 1, Al. Ujazdowskie Nr 1.

Po n ad esłan iu kw estionariusza i w płaceniu w ym ienionej sumy odzna­

czenie w raz z dyplom em i legitym acją zostanie Pan U w ysłane.

Za legitym ację upow ażniającą do zniżki na P. K. P. (Krzyż N iep o d le­

głości z m ieczam i — jak Virtuti M ilitari, Krzyż i M edal N iepodległości — jak urzędnicy państw ow i) — należy dodatkow o w płacić zł 2.— (dwa) i dołączyć do kw estionariusza identyczne 2 fotografie (format 5 X 6) na jasnym tle, bez nakrycia głowy.

Zniżka kolejow a przysługuje tylko odznaczonem u, a nie rodzinie.

KIEROWNIK BIURA KOMITETU K O M I T E T

i MEDALU NIEPODLEGŁOŚCI

Konto P. K. O. Nr 24.560

Nr 30/4806

46

47

48

49

memoriał

Generał

Marii Wittek

Pani Janina Kurtz-Paszkowicz Toruń 4 VII 2002 r.

ul.

l.dz.2735 WSK 2002 01-815 Warszawa

Szanowna Pani,

Dział Wojennej Służby Kobiet naszego Archiwum zajmuje się gromadzeniem i opracowywaniem materiałów dotyczących kobiet-żołnierzy I i II wojny światowej. Za pośrednictwem pani Izabeli Kuczyńskiej otrzymaliśmy w ubiegłym roku Pani relację z przebiegu służby wojennej wraz z kserokopiami dokumentów (listę załączam). Ponieważ otrzymaliśmy je wraz z ok. 200 innymi relacjami, opracowanie tych materiałów trwało długo i dlatego dopiero teraz się z Panią kontaktuję. Dziękuję za przekazanie tych materiałów. Na ich podstawie została założona teczka osobowa na Pani nazwisko o numerze inwentarza 2734/WSK. W związku z tym zwracam się do pani z prośba o przesłanie oryginalnego zdjęcia (z lat 40-tych lub współczesnego) albo udostępnienie go nam w celu zrobienia reprodukcji.

Poza tym jeśli posiada Pani inne dokumenty lub ich kserokopie (np. metryka urodzenia, świadectwo ślubu, świadectwa pracy itp.) to także proszę o przesłanie do nas. Staramy się zgromadzić w teczce relatora jak najwięcej materiałów tak aby w razie opracowywania biogramu był on dokładny. Materiały u nas zgromadzone są udostępniane jedynie w celach naukowych.

Szanowna Pani, przesyłam informacje na temat naszego Archiwum. Załączam pozdrowienia i mam nadzieję, że zechce Pani odpisać na mój list.

Z wyrazami szacunku

Ljsjiuia iv i um p

Dokumentalistka Archiwum WSK Zał.:

1) Ulotka informacyjna o FAPAK.

2) Ulotka informacyjna o Memoriale Generał Marii Wittek 3) Lista przekazanych materiałów.

(/

50

MlJi

AU

Lista kserokopii dokumentów przekazanych przez p. Janinę Kurtz-Paszkowską za pośrednictwem p. Izabeli Kuczyńskiej w 2001 r:

1. Świadectwo Gimnazjum Żeńskiego, W-wa 1939.

2. Przepustka dla odwiedzających, W-wa 1941.

3. Legitymacja żołnierza AK, W-wa 1944.

4. Legitymacja Złotego Krzyża Zasługi, W-wa 1975.

5. Legitymacja „Medalu KEN”, W-wa 1978.

6. Legitymacja Złotej Odznaki ZNP, W-wa 1981.

7. Legitymacja Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, W-wa 1984.

8. Legitymacja ZBoWiD, W-wa 1984.

9. Legitymacja Odznaki Pamiątkowej „Akcji Burza”, W-wa 1994.

10. Legitymacja Krzyża AK, W-wa 1995.

11. Legitymacja „Medalu za Warszawę 1939-1945”, W-wa 1995.

12. Legitymacja Odznaki Weterana Walk o Niepodległość, W-wa 1995.

13. Karta uczestnictwa Jana Kurtza, W-wa 1930.

14. Zaświadczenie, Chełm 1931.

15. Zawiadomienie o odznaczeniu Medalem Niepodległości, W-wa 1937.

16. Zaświadczenie nr 371, W-wa 1945.

51

52

.K5-

F U N D A C '*

Toruń, dnia 12.12.2002 r.

i

Az

Archiwum Pomorskie a

u l .W . G -• bary 2,!

&/-100 T u > _ . Pani Janina Kurtz - Paszkow icz

ul.

01-815 W arszaw a

Szanowna Pani,

Bardzo serdecznie dziękuję za przekazanie w darze dla A rchiw um W SK kopii dokumentów. Zostały one w łączone do Pani teczki osobowej i są cennym uzupełnieniem posiadanych przez nas m ateriałów.

Jednocześnie chciałabym poinform ow ać, że przy naszej Fundacji pow staje M uzeum Wojskowej Służby Polek, w którym gromadzimy dokumenty, odznaczenia i pamiątki z okresu okupacji. Zgrom adzone przez nas eksponaty są prezentow ane obecnie na wystawie pn. „W ojskow a Służba Polek” w M uzeum O kręgowym w Toruniu (Dom Eskenów, ul. Łazienna 16). Jeśli zechciałaby Pani przekazać nam swoje pamiątki obiecujemy otoczyć je o p ie k ą a w przyszłości zaprezentow ać na podobnych wystawach.

Bardzo proszę, jeśli to możliwe, o adresy innych Kom batantek, a ja chętnie podejmę korespondencje z Nim. Serdecznie Panią pozdrawiam i bardzo liczę na dalszą współpracę.

Z wyrazami szacunku

Dokumentalistka Działu: Archiwum WSK

53

54

55

56

57

58

59

60