J A Ś N I E W I E L M O Ż N E G O J . P A N A
l u d W I K A
F U N D A M E N T
KARSNICKIEGO
K asztelana W ieluńs k iego
, K
omm issarza K om - missyi W oyskowey, O bojga N arodów, OrderówP o l s k i c h Kawalera
.
Dnia 19. Listopada Roku 1789-
M I A N A .
K R Ó L U N A Y I A S N i E Y S Z Y P A N I E M O Y M I Ł O Ś C I W Y ! P H ZE SW : SKONF: R Z P L I T E Y S T A N Y !
G d ZIE co cał a Publiczność uwielbia, tam partykularna ie- dnych ust pochwał a , mało wcale zdaie się bydź potrzebną, Proiekt toczący się w S T A N A C H Nayiaśnieyszych względem Re
krutów będąc tworem Męża tak wysokiego światł a , tak przywią- zanego do dobra swoiey O y czyzny Obywatela i tak wielkiego , a dystyngwuiącego się gorliwością rad i płynnością sł odkiey wy
mowy Posła J W . Potockiego Lubelskiego ; nie może bydz iak tylko z wdzięcznością od Nas Nayiaśn: S T A N Y przyięty. UwieL biam i ia go z moiey strony , a przywykły do wewnętrznego za
wsze , dla Męża tego szacunku , oddaię i myślom i Osobie Jego winną w obliczu Waszym sprawiedliwość.
Pozwoli mi atoli ten Wielki M ą ż , mówiącemu z miey- sca tego powiedzieć: Jż Proiekt ten , nie więcey iak tylko 9,200.
G ł ów Rekruta Rzeplitey i to na ieden raz w zysku przynoszący iako nie zaspokaiaiący zupełnie potrzeb Oyezyzny moiey , i Jey uszczęśliwienia trwale nadal nie gruntuiący , poczytać inaczey nie
(1)
mogę iak tylko za Proiekt, tym czasowy, albo iak zwyczay nazwisko to -w Jzbie Naszey upoważnia Protunkowy.
-Nayiaśn: P A N I E ! Prześw: Skonf: Rzplitey S T A n y Po- zwolił a Nam Opatrzność tey szczęśliwey doczekać się- chwili , iż ocuceni, z gnusnego nieczułości Naszey Letargu , zrzuciwszy z, kar
ków Naszych uciążaiące Nas obcey dependencyi iarzmo, zaczyna
my zaradzać wolnie, o uszczęśliwienia Oyczyzny Naszey. Zaczy
namy stawiać na nogi to W oysk o , którego wiekami oczekuiąc Polska , a, niemogąc przyiść do niego , mocą silnych Siąsiadów przy
gnębiona , zaledwie iuż istność swoią w składzie Mocarstw Euro
py zachować potrafiła. Nauczeni tak fatalnym poniesionych klęsk przykładem, czasby iuż , abyśmy nie o Protunkowym, ale o grun
townie zabezpieczaiącym , stawienia na nogi , uchwaloney liczby Woyska pomyśleli sposobie. A sposobie takowym , któryby siłę i moc Naszą trwale zagruntowawszy , nie podległą ią napotym , ża- dney odmianie czynił.
Y toć iest Nayiaśn: S T A N Y ! o czym ia mówić do Was z obowiązku zaprzysiężoney wiary i przywiązania do Oyczyzny mo- iey zaczynani.
W z amierze stawiania na nogi ZnacznieysZey liczby W oy- ska , zdrowy rozum , i polityka radzi, na d w ie te nayszczególniey wzgląd mieć okoliczności. Na 'ludność czyli populacyą , na mo
żność albo dostatek Kraiu. Dwa to są tę obiekta , które we wszy
stkich rządnych Europeyskich Kraiach , iako są wszędzie iasne i wi
doczne , tak w Naszey Rzplitey nieszczęśliwym ieszcze losem , usta
nowienia rządu dobrego oczekuiącey nadto są ciemne , i żadnym prawie sposobem niedocieczone. Ludność albo populacya , iako iest p ierwszym ź r ó d ł e m K r aio w y c h b o g a c tw , tak pierwsze Sprawiedli
wie w uwadze Naszey Nayiaśn: S T A N Y ! znaleść powinna m ieysce.
Nie iest mi tayny , tento powszechny wszystkich prawie Polityków dzisieyszych okrzyk, na to systema Europy, świeżo bardzo, bo dopiero prawie w Wieku tym, któren kończemy , rozsze
rzone: Utrzymywania tak w czasie woyny , iako w czasie pokoiu nadto ogromney i mnogiey liczby W oyska. Wchodzę w sprawie
dliwe ich przyczyny , a temi na umyśle moim przekonany , śmia
ło i bezpiecznie wraz z niemi twierdzę: Jż million przeszło trzy
kroć sto tysięcy Woyska E uropeyskiego, które cała ta część ś wiata, w czasie nawet pokoiu utrzymuie , więcey- Jey może szkody , niż rze- czywisego pożytku przynosi. Przeszło bowiem 1,500,000. takowego na łonie Swoim pielęgnuie , karmi , i kosztownie przyodziewa ludu, który w czasie woyny orężem , a w czasie pokoiu swym bezżeństwem do iey millionami powiększać się coraz mogącey , przeszkadza lu
dności. Znam i to Nayiaśn: Skonf: Rzplitey St A N Y i bo mnie tego Historya uczy: Jż systema dzisieysze Europy utrzymywania na nogach w czasie nawet pokoiu, licznych zastępów W oyska, z dawnym systematem militarnym całego niemal Świata , bynaymniey
się nie zgadza i owszem zgruntu mu iest przeciwne.
Ani bowiem Grecya, która całą niegdyś Azyą; Ani Rzym, który większą połowę Świata orężem sobie podbili, Ani Filip , i Ale- xander , naysławnieysi w święcie woiownicy, ani Attylla , ani ona dzicz Barbarzyńska , która Cesarstwo Rzymskie cał e ochłonąwszy, zgruntu i e nakoniec obaliła; Ani ów sławny Gengiskhan z ł ona szczupł ey Koroei , połowę Chin i Jndost anu, a całą prawie Persyą aż do granic Rossyi, Kazań, Astrachan , i Wielką Tartaryą z w y cięskim swym Orężem podbiiaiący; Ani nakoniec on Wielki Karol naprzeciw całey z przysięgłey na przeciw sobie Europie zwycięzki za
wsze boy toczący. Słowem że zamknę : żaden ani z tych bitnych, com wyliczył Narodow, ani z tych sławnych , i walecznych, o któ- rychern wspomniał, zwycięzców ,, nigdy tey myśli nie m ia ł, aby tak liczną siłę zbroynego ludu , którą w czasie potrzeby z granic swo
ich w y w o d ził, w czasie pokoiu kosztem Skarbu swoiego , a i cięża
rem dla całego Narodu utrzymywał. Każdy w Wiekach onych O- bywatel, każdy mieszkaniec ziemie , w czasie potrzeby stawał się Zoł- nierzem , a za tey potrzeby ustaniem on też nim być przestawał.
Czego i sam przezacny Narodzie , masz na sobie domowy nayoczywi
strzy przykład; boć nie dlaczego to innego tym walecznym Rycerstwa zowiesz i zaszczycasz się imieniem, tylko: iż, owi sławni Przodko
wie twoi , sami własne swe piersi za tę miłą zastawiaiąc Oyczyznę, sami w czasie potrzeby, liczne z siebie składaiąc Woyska , te C i .chlubne razem przy kleynocie Szlachectwa , ieszcze i walecznego Rycerstwa zostawili po sobie Jmie, Aleć - minęły iuż te złote i świę
te czasy , minęły mówię , i zwrotu ich pewnie iuż więcey świat
nie uyrzy, * .
Systema utrzymywania W o ysk płatnych n a w e t w czasie pokoi u ieszcze od Karola V I I . we Francyi po onym sławnym pod Aurelianem nad Anglikami zw ycięstwie, pierwszy raz dopiero , w Europie od liczby 9,000. K awal e r y i, a 16,000. Jnfanteryi za- częte, daley z czasem z wolna w innych Krolestwach w zmag aią- ce się w tym nakoniec teraz , w którym , żyiemy wieku , tak daleko całą, Europę iuż zaieło, iż każde w niey Krolestwo , iedno nad drugie przesadzaiąc się, całą swą szczęśliwość na utrzymywaniu iedno»
Staynym , tak w czasie W o y ny , iak w Czasie pokoiu , iak nayli- cznieyszey Woysk potęgi zdaie się zasadzać. A tak systema to ia- kożkolwiek bądź mylne, iakożkolwiek bądź błędne , stało się prze
cież prawie drugim dla rodzaiu ludzkiego ( ż e tak rzekę) pierworodnym grzechem, od którego to żaden iuż Stan udzielny w Europie, żadne Królestwo , żadna Rzplita , a przeto i Nasza uwol
nić się nie może , ieżeli tylko swą istność i existencyą w składzie Mocarstw Europy zachować i utrzymać pragnie. Czego żeśmy iuż nieszczęśliwym dla Nas doświadczyli losem , własny Nas Prześw:
S T A N Y , a ten świeży na który bez łez i żalu wspomnieć sobie nie można, przekonywać powinien przykład. Tak to iest Prześw:
S T A N Y ! nędzna na tym świecie kondycya Ludzka , iż ,sam błąd iakożkolwiek bądź z natury sw oiey naganny , gdy przecież po
wszechnym zwyczaiem zostanie upoważniony, w nieodbite dla Nas
zamienia się Prawo, Od którego t o , gdy iuż żadnym sposobem uwolnić się nie możemy , gdy Nas wiącey iak konieczna do trzy
mania licznieyszego na żołdzie Woyska, nagli i przymusza potrzeba.
Coż Nam więc P. S T A N Y czynić pozostaie ? iak tylko, wszystkie na to przemysłu Naszego obrocie siły , abyśmy to złe nieuchronne w skutkach swoich mniey szkodliwym dla Naszego Kraiu uczynić mogli ; czego pewnie dokażemy , ieżeli takowe przedsięwezmiemy śrzodki, aby Nam choć i naylicznieysza Woysk Naszych potęga , żadney w Populacyi Naszey czynić nigdy nie mogł a Szkody. Niech Żołnierz Nas będzie Żołnierzem , razem i Rolnikiem. Niech ró
wnie umie płytkim orężem łamać harde Nieprzyiacielskie hufce , iak i tępym lemieszem , kraiać choć twardy , ale dość płodną zie
mię. Niech samotnym swym bezżeństwem , w innym od siebie rozpłodzie rodzaiu ludzkiego nie krzywdzi Kraiu. Niech rozpustną niewstrzemiężliwością swych sił potrzebnych Kraiowi nadaremnie nie wycięcza. Niech próżnym na leżach stanowiskiem , drogiego aż nader czasu w bezczynności nie trwoni. Niech zgoła mówiąc bę
dzie Żołnierzem i Rolnikiem. Niech czas swóy tak na służbę Woy- skową, iako i na Gospodarstwo Kraiowe ma sobie przepisem Pra
wa , porządnie podzielony. A upewniam , iż takowego Żołnierza , gdyby też i naywiększa liczba , nie stanie się żadnym i naymniey- szym dla Kraiu naszego ciężarem ; i gdyby była tym sposobem ca
ł a Europa systema swe militarne formowała, uniknęłaby była tey rostropney od Polityków dzisieyszych nagany, iż zbytecznym natęże- niem sił swoich woiennych zmierza kiedyś do swoiey większey
coraz ruiny,
Aleć iuż się to stało , iuż błąd ten Europy tak daleko wygórowany cudem chyba iednym poprawiony być może. Któraż bowiem Monarchia 200,000. lub 300,000 na nogach maiąca W o y - ska , tę tak lubo pożyteczną łatwo uczynić u siebie może odmia- ' gmach iuż stoiący zgruntu
na to mieysce stawiać. Coby było stratą.
Aleć my Polacy, którzy ieszcze gmachu tego wybudowane
go nie m am y, którzy dopiero szczęśliwym dla Nas losem, do tey budowli chętnie, gorliwie, ale pozwolcie mi Prześw: S T A N Y pra
wdę sobie powiedzieć , nie dość skrzętnie , ale raczey leniwie zabie
ramy się. Czemużbyśmy go podług tak zbawiennego, i rostropne- go układu , czyli systematu, stawiać nie mieli ? Czemu z rostro- pnych uwag politycznych dla pożytku Naszego nie korzystać ? Czemu powszechnego całey Europy: błędu z chlubą i sławą , a ieszcze wię- cey z wieczną korzyścią Naszą poprawić nie możemy ?
Możemy zaiste Prześw: S T A N Y , byieśmy tylko skutecznie chcieli, możemy łatwo i snadno, a to iak ? cierpliwie mnie ieszcze posłuchaycie.
Stan całey Jnfanteryi czyli Piechoty Naszey, podług poda
nego Wam P. S T A N Y od Kommissyi naszey Stu-tysięcznego Etatu W oyska, wyiąwszy Gw ardye, Korpus Artylleryi , 200. G łów Pon-
nę ? Trzebaby Jey ten tak niezmierny samego ruszyć i obalić, a dopiero inny z nieskończoną dla takowey Monarchii
tynierow i dwie Chorągwie Węgierskie, składać się ma z 14. da
wnych dokompletować się tylko maiących , a z 3, nowych Regi
mentów i z 4. nowo Erygowanych Batalionów Strzelców. Cały ton oguł wymienionego Woyska formuiący I nfanteryą naszą w Ko
ronie wyiąwszy Sztaby , wyższe, śrzednie i niższe, w samych Ge- nicynach wynosić będzie głów 33,936.
Czemuż więc tych trzydziestu i trzech tysięcy, dziewięciu- set trzydziestu i sześciu g łó w , nie mamy natychmiast wybrać z sa
mych iuż żenatych i dobrze osiadłych po Wioskach Naszych Ge- spodarzy , któryby łącząc Professyą swoią bitnego żołnierza z kun
sztem pracowitego Rolnika , dwoistą tę a zgodną z sobą Oyczyznie Naszey czynić mogli usługę?
Zdrowa myśl i rostropna polityka , przyświadczać Nas po
winna, iż nie prędko podobno do tey w Europie przyidziem sytua- cyi , abyśmy zaczepną kiedy z Mocarstwem którym toczyć mieli woynę , bo do tey bez pomocy Potencyi inney , choćby i przy sto- tysięczney liczbie Woyska Naszego, otoczeni tak ogromnemi i sil- nemi Sąsiadami , z któremu się tylko zwykle woyny prowadzą , leszcze nie będziem w stanie. W ięc na odpór Nam tylko i pomoc Przymierzeńcom Naszym, chcąc ich dla siebie ziednać konsyderacyą, gotowemi być zawsze potrzeba.
A w tym widoku ktoż nieprzyzna , iż całey tey liczby kil- kudziesiąt tysięcy Piechoty trzymać nieustannie pod bronią nie iest ani potrzebą , ani interesem Naszym. Tey więc połowę tylko za
wsze pod bronią maiąc , dogodziłoby się zamiarowi Naszemu. Bo ten Żołnierz rok cały służbę swą przy Regimencie czyniąc , po od- bytey generalney coroczney Rewii, wracałby się z spiewaniem do do
mu swego, na łono poprzysięgłey Małżonki , z którą liczne pło
dząc Potomstwo, pomnażałby ludność , a przeto i szczęśliwość swo- iego Kraiu. Uwolniony na ten rok od oręża, tym chętniey chwy
tałby się opuszczonego przez siebie pługa , im różność przeplatana zabaw ludzkich słodszą dla każdego Człowieka czyni pracę. Gdy tym czasem drugi kamrat i towarzysz ie g o , po dopełnionym ro- cznym w swym domu spoczynku z tey samey generalney Rewii, równie kontent i wesoł , z chęcią wracałby się na mieysce konsy- stencyi swoiey zastępować służbę , i powinność pierwszego. A tak tą koleią krążąc zawsze lud ten bitny i pracowity pewnieyszy nie- równie nad obcego od innych woysk zbiega , dopełniałby razem dwoistą dla swey Oyczyzny usługę. Strzegłby i bronił Kraiu, i na iego pracowałby dobro. Pomnażałby ludność , i nowych sam od siebie na mieysce swoie dostawiałby żołnierzy.
Niech tu mi nikt nie zarzuca , iż przez takowe Rolników na Żołnierzy w liczbie kilkudziesiąt tysięcy przekształcenie cierpieć co będzie rola i gospodarstwo Kraiu. Bo takowy zarzut będąc u- kładowi wnoszonemu przezemnie Geometrycznie przeciwnym znaczyć nic w sądzie zdrowego rozsądku nie powinien. Nie może to bowiem razem się ostać aby rolnik, rolnictwu szkodził, a ten żołnierz w układzie moim, ktory podaię, iest rolnikiem.
Niech mi nie m niey nikt nie zarzuca , aby układ takowy był w czasie nowy, a kunszt żołnierza z kunsztem rolnika był nie- zgodny. Tysiącznemi bowem z Historyi przekonałbym go dowo
dami , iż dwa te Rzemiosła , lubo na oko wcale sobie przeciwne świętym zawsze , a tym ścisłym łączyły się dawniey zwią
zkiem.
Więcey świat dawny, iak teraźnieyszy , liczył w sobie wol
nych Narodów , bo w nich każdy mieszkaniec, każdy Obywatel , stawał się Żołnierzem , a opuściwszy P ł u g , którym Oyczy- stą kraiał Ziemię , do wiszącego na ścianie skrzętnie zabierał się oręża , aby nim droższey nad życie samo bronił wolności.
Tak czynili oni wolni Republikanci Greccy , tak czynił , i on wolny do poki tylko wolnym był Rzymianin.
Komuż to proszę Prześw: S T A N Y winny do dziś dnia W ęgry te tak obfite , i wyborne , które Kray ich od tylu wieków bogacić nie przestaią winnice ? ieżeli nie onemu sławnemu w Hi- storyi Rzymskiey Cesarzowi Probusowi? Który w tym zawoiowanym Kraiu, ręką bitnego żołnierstwa swego, te tak niewyczerpane bo
gactw Kraiowych , pierwszy otworzył źrzódła, i winne pozasa- d zał latorośle. Tę samę korzyść winna żołnierstwa Rzymskiemu , Francya , tę i Włochy. Muszeż, ten słodkim zasilaiący nas napo
iem , owocem iest Prześw: S T A N Y pracowitey Rzymskiego Ż o ł
nierza ręki.
Ale abym Wam bliższy połączonego Rolnictwa, z kun
sztem Żołnierza przytoczył przykład , stawiam przed oczy Wasze P. S T A N Y Szwecyą. Te to iest Królestwo, ten to iest Naród, który srogim zawsze woiennego Marsa tchnąc tylko duchem , dłu
gim przeciągiem czasu mniey d b a ł, o żyzne hoyney Cerery dary.
Z aprzątniony ustawicznie woynarni , zaniedbał roli i uprawy roz - ległych swych grantów , dlaczego nigdy własnym nie mogąc w y żywić się chlebem , ściągał go z zagranice , i samey Naszey Pol
szcze , po kilkanaście millionów corok za udział przez Gdańsk zbo
ża naszego opłacał. Coż go z tak niedogodnego wydźwignęło stanu?
Oto Prześw: S T A N Y obrócenia kilkudziesiąt Tysięcy rąk żołnier.
skich do uprawy roli. Oto połączenie Professyi żołnierza, z kun
sztem Rolnika. Ustanowił Narod ten po obszernym swym Kraiu gospodarstwa żołnierskie, Bostell zwane z których teraz całe pra
wie Szwedzkie , w yiąwszy kilka Regimentów , z obcego zebranych ludu , składa się Woysko A tak tym sposobem , dwoistą zyskał dla siebie korzyść. Utrzymał bowiem i siłę Kraiową przyzwoitą ro
zległości swoiey , i produkta rolne , tak daleko powiększył , iż się iuż teraz bez obcego wyiąwszy nadzwyczayne przypadki, obywa chleba.
Prześw: Skonf: Rplitey S T A N Y ! wystawiony, przezemnie dopiero Sąsiedzkiego Narodu przykład , czemuż Nas zachęcić n i e ma do podobnego , tak rostropnego , i użytecznego dla Kraiu Naszego rozrządzenia , któreby nie pokrzywdzaiąc populacyi Naszey , i owszem
ią ieszcze pomnażaiąc Stawiło Nas w stanie dopełnienia zamiaru Naszego w postawieniu na nogi, stutysięcznego woyska.
Rzekłem w y ż e y , iż dla niedokładnego ieszcze Rplitey Na- szey rządu , o stanie rzetelnym pop ulacyi naszey , wiedzieć nie mo
żemy. Jedna Taryffa Dymowego iakieżkolwiek Nam tylko, lubo- li słabe dać może światło. Na tę więc się ia zapatrzywszy , Ta- belle Gospodarstw żołnierskich , do proporcyi dymów w Koronie z nayduiących się ułożyłem , i tę wraz z Proiektami do Laski wkrót
ce oddać nieomieszkam.
Znam ia Mił: P A N IE ! Prześw: Skonf: Rplitey S T A N Y ! iż Proiekt ten i układ , który podaię , znay dzie wiele zarzutów i trudności. Ale ktoraż to myśl gdyby i nayzbawiennieysza podo
bnych trudności nie doznaie ? Dobrze myśląc O byw atel, Oyczy- znie swoiey życzliwy , odstręczać się bynaymniey nie powinien , bo dość ma satysfakcy i dla siebie , gdy z obowiązku swoiego dla Oyczyzny wywięzuiąc się , czyste myśli swoie iakie ma dla dobra i pożytku Rplitey iawnie wystawi.
Za nadto długim podobno stałem się, lękam się abym cierpli
wości Waszey P: S T A N Y nie obraził. Ale dłuższymby mi nieró
wnie stać się ieszcze potrzeba , gdybym chciał wszystkie wypływa
i ące z układu tego po żytk i, Wam przed oczy wystawić, zamil
czam ie przeto , i własnemu ie raczey Waszemu rozsądkowi zosta
wiam. O iednym przecież zamilczyć nie mogę , i ten mi ieszcze iak naypokorniey proszę , pozwolcie iak naykrocey przełożyć.
Rekrut żołnierza , ktoż nie zna , iak ciężkim i przykrym d la każdego Kraiu staie się uciemiężeniem. Coż to za smutny widok patrzać się na one drobne rozproszone po całym Krain , pod wodzą z a z w y c zay iednego młodego , i nie ukołysanego ieszcze Un- t e r O fficyera żołnierskie Kommendki podniecone duchem Marsowe
go niby to animuszu, rozpasane na wszystkie rozpusty i swawole p lądruiące Miasteczka , W s ie , a nawet i nayzakątnieysze pustkowia -Nasze, wydzieraiące gwałtem z łona potrwożonych Rodziców, ich dochowane, dla swey pomocy dorosłe Syny , tyrańskim prawie obyczaiem rozprzęgaiące częstokroć dopiero co związane , za błogo
sławieństwem Kościoła Małżeńskie stadła , tak iak sam tego w ro
ku dopiero zeszłym na własnym dziedzicznym Poddanym moim z Professyi Młynarzu doświadczyłem , ktory dopiero co z poślubioną sobie M ałżonką z uproszonemi oraz na to wesele Sąsiadami , do ustronnego nieco od Miasteczka domu swoiego przybył , a liści na
tychmiast od swywolnych z Regimentu pewnego Werbowników obskoczony , zbity , skaleczony , i gwałtem od łona poślubioney sobie Małżonki oderwany, związany, tu do Warszawy przywie
ziony został , a wkrótce z odebranych ran tudzież z ciężkiego smu
tku i ża lu , nędzę tę całą śmiercią swoią zakończył.
Prześw: Skonf: Rplitey S T A N Y ! Jeżeli Rekrut tak ma- łey garstki Woyska Naszego iakąśmy dotąd m ieli, był Nam przy-' kry i c ię ż k i, coż mówić iak przy powiększoney liczbie ie g o , cięż-
1
Szym się nierównie stanie. Oto dopiero cośmy tylko nakazuiące tenże Rekrut, napisal i Prawo, aliści iuż , zewsząd smutne dochodzą Nas wieści o nieznośnych po wielu mieyscach przez tychże Werbo
wników popełniaiących się excessach. Układ który Prześw: S T A N O M w raz z Proiektem podaię, uwalnia Nas na zawsze od po
dobnych przykrości. Nie byłby iuż odtąd potrzebny Rekrut , w y znaczeni od Prześw: S T A N o W po wszystkich Wdztwach i Powia
tach Komm issarze układaiąc Taryffę Dymów, ułożyliby zaraz i T a - ryffę tych to Gospodarstw Żołnierskich , a przytomni na każdym mieyscu z własnemi mieysc i Dobr Possessorami iak naydokładniey- szemi bydź może sposobami przez przełożenie nieoświeconem u pro
stactwu szczęśliwszey iak dotąd ż ołnierskiey służby , potrafiliby z mieyscowych zaraz Gospodarzy M ło d y c h i zdatnych upatrzywszy skłonić ich , i namówić do podięcia się oney. W którey widząc iakiżkolwiek dla siebie pożytek, to przez uwolnienie się od pań
szczyzn, wszelkich oraz opłat i podatkow , to przez sposobność za
trzymywania choć przy służbie Woyskowey gospodarstw swoich , to przez poz waloną sobie w roku nawet spoczynku iakążkolwiek choć w części czwartey z cało -rocznego' Lenugu korzyść niedozna- iąc‘ przytym żadnego gwałtu i przymusu , niedoświadczaiąc tych nieludzkich W e r b o w n i k ó w Naszych okrucieństw , i z ochotą gar
nęliby się sami do tey służby i te Żołnierskie osiadaliby gospodar
stwa. Y lubo raz pierwszy niecoby mogło bydź w tey mierze tru
dności , atoli zaręczam, iż potym sami na wyścig ubiegaliby się do- nich.
T o iuż Co do pierwszego Proiektu przełożywszy , co dru
giego Kommissyi Woiewodzkich Ekonomicznych, Policyi i Cywilno Woyskowych przystępuią.
Nie rozszerzam się Nayiaśn: S T A N Y ! nad wyliczeniem tych użytkow , ktore Proiekt ten tak potrzebny dla Rplitey przynieść może , treść iego sama przed oczy Wasze N ayiaśn: S T A N Y w y
stawiona lepiey Was o tym zapewnić potrafi. A więc nie zabie- raiąc dłużey czasu obydwa te Proiekta iako wraz z sobą połączo
ne razem do Laski oddaię , a o przeczytanie i wysłuchanie ich cier
pliwie ST A N Ó W Nayiaśn: iako naypokorniey dopraszam się.
w Drukarni J. K. Mci i Rzeczypospolitey u X X .
