A C T A G E O L O G I C A P O L O N I C A !
Vol. XV 1965 No. 3
Budowa geologiczna jednostki reglowej Suchego Wierchumiędzg Doliną Bgstrej
i 'Doliną Małej ł..ąkiw Tatrach
S'1lR~ZENIIE: W regliOwej jednostce Suchego Wierchu" tworzą'cej poŁudniowe
pasiIllo 'regli zailropiaJńskiJch w· Tatrach Zachodni~h, wydzielono -koII1,pl1ek&y !Ltolo-
~e triasu, ik1;óry~ wiek. ustalono w. opamu o pewne nowe dan'e stratygralriczne.
Podział ,ten oraz wyik:onan,:e :maJPy geologkmej w sk,ali 1: 50()O uan'OliliJwiły szcze-
gółowe OOIpr.aoowanie tektaniiki ;tej jrednos:tki. lMon.ok1i:naunie nachylona !km pół
nocy łu-s'ka plaszczowinowa seri'i·re.glowej doln:ej jest podzielona: lIla Itrzy d'lllŻe blakli prze,z poipI'lZecZille dyS/liCJikacje o kierunku SSW-.N:N'E, me 'przechodzące do leżący'Oh niżej jednostek wi.erooowy;ch i 'W'Yższy~h jednostek reglowych. Poza ICl.YJS~oIka;cjami :glłÓWlIlyllXlli, jedlIl.OSItka Suchego Wierchu jes-t pocięta UiS'lrokami o nieco lIllltliej'SlZyIn ma.azeniu, lecz pmew,ailnie o !l;ym S.aJIXlyIn ~ienJnlku. 'W strefIe O:rer:wonej 'PrŻ'ełęczy nad serią normalną' .zruajduje się kilka drobnych lurek zbudow,any'ch 'z ultwor6w
kajpru, retyku ili:asu.
WSTĘP
Przedmiotem niniejszegoopracow:anta jestszczegółOłWe zdjęcie geo- logiczne polłu:dniowego pasma regli zakO'piańskichmiędzy -Doliną Bystrej i Doliną Małej Łąki. KOm{plelks skalny 'tiu występujący należy do jedno-
.stikiSuchego Wderdhu (Goret~ & Sokołowski 1'930, Gwzik & Kotaflski 1963).
Zdjęcie OIhejmują'C€ oioozar Ó ;powierzchni około 5,5 km2 wykonane zo-
stało IW Skali 1 : 51000 i(,talbl. II) rw ciągu lSeronu letniego 196'2, :a po rwylko- na;JlIiu, ma:pyIW oiąigtu zimy 19612/1'963 zostalio sprawrlirone i ,Uzupełnione
w.·lterenie jesienią' 1963
rom ..
Wyniki ni1lJiejszej pracy ZiOSt:ały już czę""ściowo wykorzystane w ipI'iacy K Guzika i Z. Kotański'ego (1916,3) na mapie gOOlo,gicznej ~eg1i 2lalk.o!p:ańSłki~h między Doliną Małej Łąrk[ i Dold.ną: Su- .chej Wody, .lecz ~a.z,ano tam tylko o,gólny rO'ZJkład o.gniw !S'tr:aty/gr:ruf:i.:cz- nych i zasadniczy rys tektoniczny.
Pra'ca niniejsza, a szczególnie jej część kamer,alna, została wY'ko- nan,a 'w Zakładzie Ka:rtowani,a Geologicznego Wydrmaru Geolo!giii Unirwer- sytetu Wrars:zawskiegl(np,od kierunlldern prof;, K.Guzika, któT~uSkładam serdeczne podziękowanie za ,cenne rady i. 'przedy.skutowanie szeregu wąt-
394 ANDRZEJ" IWANOW
pliwyoh iklwestii. J es:t moim miłym olbowią~kiem ipodzdęikJolWać również
doc.
di-
Z. Kot:ańSkiemu za pomo.c i udzielane mi wska!zówki za.równo w czasie rpracy terenowej, jak również w trakcie prz)1igototwywan:ia pracy do d:r:ulku. Osobne wyr1azy ,w,dzięcz.ności składam tu wszj1Istklim, ;kltÓTych życzliwość ułatwiła. mi pokomanie trudOOści podcz;as wylkonj1lWania 'prac:tere.notWYdh, a szczególnie dyrelk!tor(JIWi Muzeum Ta/1lrzańskiego prof.
dT J. ZborQwskiemu.
Wobec tego, że na opi61YlWanynn Itel"elIlie nie wylroinyw:ano. dotycll- czas 'taik szczegółowego wjęotB. ,geoJ.ogiiCz.ne.gO, celem niniejszej !pI"'acyhyło.
zbad.anie zmienności'Htologicznej występujących na nim kompleksów skalnych, a IS'z·~eg61·nie stanowią·cych ioh Itrzon ..::... triasowych!·· skał:
węJglanoWytCh.··. 'POłpr~edni.a 'bo·wiem 'Pl'Ó'bapodję·ta prre·z· A. Mi9'halika (1958), przedsta,w;iona na ,arIklus1JU Czerw<:>iIle Wierchy Majpy Geolo,g·i.c.z!J.ej Tatr PolskiJclh IW SIkali l: 1'0000, . nie s,p€łniła naJleżycie swego. zadania. i wnioSki 'te'ktonicżne wynikające z tej mapy nie ódporwiadaly rzeczy-
wistości. -
Badany tri'asowy kompleks węgTanowyma szereg oech utruld!niają~
cych jego ll'OoZ'po'ziomOlW1anie. Należą do nich: jedn.qili·tość i mOiIl'ooliolIlia· pe- trograficzna, wieloikroltne powtarzanie się w prod:Hu s!kał ,pod.obnych luJb
'wręcz identyc:znych oraz brak wytaźny~h gran.i'c między 'JlOszczególnymi
ogniwami. .. . .
Z !tego 'Powodu prred arultorem stanął Problem kartowanj..a możliwie naj,bar~d:z.iej sZJC·ZegÓłolWego. W 'trakcie .prre'chodzenia IWZid:ł1uŻCJiągÓIW 'P0~
przeCZlIlY'ch do -oałegok!ompleksu, tj. jak najczęsbszego sprawdzania cha- rakteru litologiczne.go slka·ł i zwracania !UlWagi na wszysvkiecec!hy i na sposóbwystewoiWania orazporó!WIIlywani,a oałyo~ iPl'QIfilów między SQbą,
zaJróiWno olgólnego. jak. i szczegółiowego. Jalk!o kry'teria przy wydlZie1anJiu poszczeglllnych'Olgniw lito.logicznych poiSłuży~ na,gtępują'ce cechy: dbec-
ność lu:b brak uławicenia, grubość ławic, obecnOść wkładek np. łupków.
barwa, oIbec1Ilość IUlbhrak iuziaT.n:ienia, wielkość ziaJrna, ohe'ooóBć detry:tusu i siJJhst8.!IliCji ilastej, oibecność Luh I~ak ,strzaskania, tworzeniechara!kJtery-- stycznyCh form morfol'OIgicznYtch oraz naprzemianległe występowanie pew-·
nyoh typów skał w stałym związ!ku. Me·toda ta miała doprowadzić ldIo usta,lenia IW terenie miejsc, iW kłtórych na'Stęporw:ałiaby zmiana 00' najimniej dwóclh .ciJ:l:lwaJkteorystY'cZlIlych cech:badBlIl,'ylCłl IQlgn.i,W, a zatem do ustalenia dost:atecZl1ii.e określonej goolIlicy między !POS~cz~gólnymi Otgnirw;ami. Umoż
liwiło to, w końcu ustajenie inwentarzy cech 'Charalkt,ery$tycznych dl.a~
oddzielnych ogniw. Wymienione cechy muszą być jedna'k 'stosowane łącz-
nie,gdyż inaczej riie uniknie się błędów w wydziel,aniruogniw .l;itollQ":- gicznych.
Lnne tr:u4ności rwyni1k.ają:prz;y !próbie usitaJlenila iWi~ku wY'l"ó*nionj1ioh zeS]pOMw, ·co jes'tll1PO'Wod:owaIIle pr:aJWie 1JUpełnym !br,mem Skamieniałości ..
Inną jest niezmierna rzadkość iWy'stępÓw,ania ZIlaJllych już skamieniałości ..
lub też nieciąlgłości występo,wania ich. skrupień iW olbrębie ogniw. Wobec:
BUDOWA GEOLOGICZNA JEDNOSTE:I SUCHEGO WIERCHU
tego stosowany tu podział stratygraficzny jest fragmentaryczny,
tzn.
sch:airakileryzowane wrl.ekowo są tylJko, niektóre olgniw,a;natomiam obec-
ność mnych ogniw stralt)7igraficznycll jest zakładana na podstarwie w.ikitru istni!'!nia ciągło~ sedymeiJ:tacyjnej w olbrę.pie K'OmplekSJu i dlatego sto~
sowa~ tu jpOdział sbraty!gtr.alficzny ma' jed'Ynde wartość hipoteityc.zną. Dużą pomocą w stratygraficznej IkltaSYfikacji ,wy-różnionydh. poz:iomów lilttolo- gicznych . stał się . . iIlOtwy . system' porlziiału triasu re,gtlowe:go iWlProwoo.zlOny . . przez Z. KotańSkiego (l19163!b), oparty na stratygrafii ai1pejskiej ..
. Przy śledzeni:u i prowadzeniu !gl'an'ic między ogniwami litologicz- nymi, szc:regó1nie tymi, 'których wychodnie dają ipa'sma ~akitery,st:ycz
nyldh form morfologicznyoh, la taJlci:e /przy rozwiązyw.antu SlromplHr.owanej buJdowy igeologtcznej znacznne pomogłaau'torowi' fotoinlerpretacja zdjęć
lotniczych, kiór.a UIIIlożIiwiła wykrycie i prześlea.zentezasadiniczyc'h dYs-:.
lo1ka.cji tektonicznych, szc~ól!nie' d)7iSlok,alC'ji Su(fuej Doliny, tzw. a,lpej':' ski
' spoBOb
K$"tow'ania orazqpracowywanie sterooszki'ców (Gu'zik 1961).Wszystkie o,bsel'1Wla,cje ros"tały nandesione na ,W'yprosto.w:any podkład
uzyskany IPl'zez lpowiększenie fotogtraficzne Ma,pyForogrametrycznej Tatr Polskich ze skali -1 : 2-0000 db Skali l : 5,OOQ. Prócz obserwacji straty!gTa- :f.icznyoh, Htologiczmych i tektonicznych na otrzymaną mapę naniesiono
talkże obserwacj'e geommfologiczne.
S'f;o5unikowa il"zadik<i\Ść odsłoillięć, j'ak, lla zespół SkaJny tak silnie z;róż':'
lIlicow,any lIla liczne ogniwa; podęty w· dodatku licznymi dyiSlolkacjla;rn,i~
spowodOWailla :poQcrydem więiksz!ej cżęści Jbad:anego terenu utwoT:ami lZWie~
. trzelino1wymi oraz ;porośnięciem Zil1aczmej części' oibszar!U ip!l'zez 2!WalI"tą pok1i'ywę leśną, niemozliwą w wielu miejscach do prz,ebycia; a tak:he obec-
ność trudno dO'Btęjpnydh partii ,Skalnych, jest przyczyną ' przy!bliżonego
tylJko IW pewnych miejsca1dh przebiegu granic litologicznych oraz dlY'slo-
!kacji ielktonicz:nyc!h. Znając styl hudowy !bad!anego obsmru, mo·imaJ sądzić,
. że niektóre rżeczywiście istniejące djySlokacje mQgły IUj'ść iUw8igi z wyżej
wymienionydh powodów.
LE'l1OI.lQGIA 1- STRATYGIRlAWA
Zespół litologilczny jeldinOstki SuchegoWie.rchu nateży do serii re-' glowej dOllnej, Reprezentowane :tu .utwo!IjT należą dl() ,triasu i dotl!nego
lUisu. . . ,
BadaJnia nad seriami osadOlWymi regli są prowadzone już od dawna~
J ednalk:trtas reglowy jest systemem, którego znajomość ,aż' do ostatni.cll:
czasów ipOdle,g1ała niewielkim tylJko zmia!Ilom od czasów prac V. lJ1hliga (189'9) i M. Limanowskiego (i1901, 1903), 'kltórzy położyHpodstawy ,stra ...
ty.gra:fdi dzięki s~zęśliwym znalezislwm talk rzaldikich w triasie .reglowym.
skomieniałości. Z s~ki'ego wachlarza ' utwO!I'ÓW . triasu..i najniższego
liaau tylko retylk i najiniżlszy Has zostały 'szczegółowo opracowane prze'z' W. -Goetla (1916, 19117). Również nielilCZIle są, jak dotąd, qpracowania ~-
· ANDRZEJ IWANOW
trogra:ficzn.ej doty,czące na :rezie tylko kajpru 'C'Dur.nau-:Morawska, 195'3) i dolomiltów środ:lrowego triasu '(lwińskJ. 1932')· i dlatego z:najomość petro- grafii triasu reglowego nie wys2iła dotąd wiele poza. zalkr·es wa:riośdorwej',
lecz p~zestai1'załej już monoglI'laJ'H poświęconej skałom itatrzańskim C. Kuź
ni'ara (1913).
Dopiero ipl"zeprorwadzo.ne w o'Statnicll laiach priez Z. Kotańskiego
(1959a., h) swzegółowe badania straty,gItafic:zme serii· wierchowej i reglo- wej uwień·czonewstały znalezieniem norwyc'h
ro!t"lll
sk.a.mi1en-iałości prze- wodnich w ogniwa,oh 'Ntologicznych dotąd ni,e udokumento,wanydh palle-;ontologitcznie. Na i<;h ,podstawie Z. Kotański (1963'b) qpl"aoował nawy system podziału utworów triasu serii reglo,wej dolnej na· piętra alpejski·e:
:se~ dolny i górny, ~pil dolny i górny, a:nizy'k dOIlny li górny oraz ladyn dolny i ,górny. Również K. Guz:ilk (1963) z:aprqponolWlał nowy Ipodzi.iał wer- :lienu. Na tych podstawach oparł się autor, :przeprowadzając podzi,ał ma- tygraficzny apraoowywalIl,ej części jednostki Suchego Wierchu.
Seis
Seria osadowa jednOistkiS'U'chego Wierchu 8pQlCzyw:a w konta'kcie
t~icznym na serii wierchowej GieWontu. Utwory leżące be~ednio
na różnych ogniwaCh wierohowych należą do dollnetgokamlpilu. Na ha- danym terenie nie stwierdziłem utworów, które· można by z pewnością .zaliczyć do seisu, ,gdyż uległy one za'pewnelwytłoczeniu 'Pod 'ciężarem
nasuwających się mas jeld!nOBtJki SuChego· Wierohu: Jedynym ś,1adJem
utWOil"ÓW, które na !pOdstawie a:nalogiipołożenia i wyglądu naSlllW'ały możliwość zaliczenia ich· do sei:su, są OJkruchy różo,warwych iżółtawyoh
ipiaskowców znalezione w.z1Wie"txzelinie i cz,wartorzęd{)lwejbre~cji ~bo~
cwwej !lI stÓlp turni Olej,arnta nad żłe'bem spadającym z przełęczy BacUJg do Doliny Ma~ej Łąki. Być może, leży tam jakiś nierwieliki !pl,at se.isUi, a,le po!twierdze.ni'e tej tezy jest iUtrudnione z po'wodu przykrycia Z'Wietrzeliną
i silnie scementowaną ,brekcją.
Natomiast występujący na upłazie Pasiaste 1 w pobliżU ;Wrotek (taJbl. I) łupkowaty pakiet· p.i:asZfCzysto-ilasty z wlcladlkami !piaSk~ . ikwarcytycznego Otraz ·podobne Illtwory w ,żlelbie Bani'e, zaliczane. dotychr- . czas do dolnego werienu '(Rahowski 1959, Kotański 1959a), nie WyamZują podobieństwa ani swoją pozycją sttatYlgr;afitczną a'ni składem do ,utrw:o:róiw tego' wLe~ti :z :imnych części serii reglowej 'Ta.tr. Na raZtie więc stwierdzić.
trzeba 'b:rak na badanym terenie utwo!rów odpowiadających dolnym ogni- Wom ,ipr2'Je/k:roóju opisanego iPTzez 'M. Limanowskiego (190'3) i 'Z. Kotań
skiego (1958) z Czerwonej Glinki i z przekroj'lj. z doliny J,aworzy.nlki CLi- manowSki 1903, KotańiSki 1'9'63ib), zaJlezanyc'h do seiJSu.
• . 1 Nawa wprowadwna lPf'Zez :autora.
BUDOWA GEOLOGICZNA .TĘDNOSTKl· S.uCHEGO WIERCHU 3'fJ7.
Dolny: kampil .
. Najl staTszym
ipewnymo,gn'iwem IS'tra:tygrafkz:nym,na ;badam.ymt€ie~nie jest do.].ny ~mpil. Jego utwory. d~gną się Wz,dłui·ipi,zeważn.~J·~z~i kontaktu z ~'. wierchow~. ZnacZIlJa część powierzcłmiiCll;1' wysiępqwania
jest jednak' 'zasłonięta. Miejscami,gd'zie można Ibyło·.prześled.zićmolżli:wie
,pełnęproftle, są: żle:bWarzęcha, żleb Banie; ,górna część . Suooej DoImy
i upłaz Pasiaste. Poniewa'ż w odsłonię~i:a.ch Zileb'u Warzęciha
Wmo, ezne.
są ty,likO górne części prOlfilu ż Bań, zaś w ',Sudhej Dollniepl"Olfil jest 'podiOIbnylecz nl.ęCCi gorzejodk:ryty, utwory doln'ego'~ampi1u wstaną oip:iSa:ne~ tylko VI dWóch miejooach;
w
m~ie 'Banie ina
lUlPłazLe Pasiaste. OdJrrrle.p.ne ,iich~ał!cenie 'świadczy o zn:acznym zróżnioowaniu facJalnym.
s·
"'"
.-
··· Fig.·l ·
. ". . ..... '. -.... ~ .•. ,.: ..
Przei1aoje kullisQW€ przez ut'v\nory dIOln-ego kaJIn.p~lu w :ż:le~~ Ba'nie
-()bjaśn1#lia. Qg1l1W litQIQgicZllYCh ~w. tekś.e1e, lB lJ.lśka Bań, Ku urgon wier.iiliOw:y; .kg . górny . itampil reglowy, .1.1 wtórną .sylifikacja, z zażelazienl~' .' ...
't:loUpes ,gOOli.ogiques en couli.sSe,g· a . t~.a~e~Sles . depo~ . d'U . Camtrilien: . 'inferlę1ii-. ~ . żlelb l3aooie .• . .. .;. - ... ' .. ..
'iiXJjllcs\ionsdes te~m:'es lithologiq~eS se t;~~vent .~~~~ le:t~t~:~lB. ec~ill~ .~~ B~~~,K1L-UrgQIl- ien~ lU!ut~iatrique, kgcampnien~ S1ibtat~lc:r1ie ··supl,r1etir.-'.0 'sillfica tlon -secoridai~e, '2; limonitiiiat1on
·11
398 ANDRZEJ IWANOW
':W. żl.elbie .Bame lliaÓpełIniejs·zy pi1'O!il d9llmego oka·mpilu reglowegoO:zma'jdu-je się W jego środIlrowej lCIZęści, w pobliżu tdalwnydh IW~ {Pl. IDI ora!Z fig . . ] A, B).
W dnie !Ź;1E!bu oraz na jego półInoanym: ~zu odsłania' :się naSItEpl~ący' profil (fig. 1 A):
1. KOImjple!ks ~YJCh łuipilrowatylch lulb drd1mo~eh igru'ZłoWla;1;ych mall"gli dolOOli.tyc7l!lly!Ch, z łialwi:cami jta.SlIlydl. :zIewtIly>Ch lruib droblnokirystaaicznyctJ. dolo- mitów, miejslCami wapnrL&t'ylC'h. Dolomity i mar:gle są ·n;tiej-scaani lWyTIaźnie lamino- wane, !CO jest ~ue obeonośoi.ą 1pMeu:nełk -ciemnej biltum'1cznej IS1.lIbSIt.wcji ilas·tej. ła'Wica .spągowa ,(mieijscami ,też i rW'yŻSl2le !aJwice dolomitów) jest i7lbre'~cjo
wena '. lulb -oawet zmylonityrowana. O wędrówce roztWlorow żelazi.styeh świadczy silne ~aJ7Ji.em:ie powierzchni ławiic ri nieM6ry.ch p;ilrti'i łuipk6w. iMi.'ąŻ&ZlOŚĆ 'd!roa>o 5 m.
2. DWde. Łajwke mu'łowCÓW'doJ.omity<cznych. Postl.ada.ją
One
~ glru-zełkotwatą, :zalZDaiClZlOlllą prze:z ja.m<>&Zaire, twarde, Wia'Plliste~i w ci~i;el()tIl
kawyu:n, ,gąlb0ZaBltym rtle S1k.atły. W~a1me wkładanie się jai3IlYch plamelk na cięnmym
tle w pasElIlllim odidzielOlIl.e linIami ial!Lstymi dOWlOdZi isrflnienia w :nllch lamiln>aJC:ji~
podkreśl(mej ,powstawaniem nier6wnej płytkowatej oddzielności w:partiach wietrze- ją,cyiC'h. W łafw>icy dolnej wyst@U!ją niereguIa-me, grulbe do li5 dm socZE'WlYlSI7Jaire'go
Cz 'ż6ł!tymi plailllk.amL' Ikiry~ego doIam1tu oz ciemnymi .smugalIIl'i: bitumiJCzn'ej,
SlUlbstlalliCji iJastelj, uIkladająces'ię w jeden lwb dwa IWy'raźn,e poziomy. MiąrbSl1JOść:
około ;11,,3 m. . . . .
3. Kw.aJl"cyty ~ytlro!we I~gru'bość do2 :am:) Q ·nier6w:n.y1ch !I)OIWier7Jch-
nilalcłh, smro2lielone., roie'jiSICami lbruJnarbne od '2'JWilą:zków .żel:alza ~ch lP!:zeoz ,roz- kład zawartyc'h w skale ziaren pirytu. Na wyst'ęP'QWanie markasytu w łupkaoh 1Im-.?JeIIllIioDlk~e'h\, praJWdopoidolblnie ~ ~o po7Jilomu, '7lWll'ócił uwagę E. PasLSeIIldorier
t1951). Das'Z!bo tujlaJj,być lmiOI'Ź.'e, do 'WItÓl'lliego ,skr.zemioIlilrowania ,pierwdt:n;y-ch osadów piaszczystycb, dOlomityczn'ych lulb wapnisty·ch. lMią.żs:rość Qkoło :2 m.
4. .lPłyitkOwate, ~zrowate, ,czarne wapieIl'i;e, lIrii~j'&cami lam.iru>wane. Miąrż:szość o1roło il., 7 .m
15. K'V'JiaIrCy,ty ipły:tIlrowate s:wroZieloIlik:awe ~rzemiorikow.ane·. ~rul::l!oŚć płytek w diole d02 CIlD, rwy'7;ej do l' cm~. <Miążs2lość olroło' 1 >m. . .
IPoziomy 3, 4,·5 w dQlinej części ~l:ebu (.mg. l' B) ;są zaSltą,pione przez ptaBlloolW-ce kwall'cytycz:ne oołtawe 1l1.lib zielo1llk!awe, miejs:cami Ibruna~OząJ~Iie przez zwią:z,k:i że'l~ pIOIWs'f1a~ące. z ro7Jkł:ad:a:jąoogo się ·piry;bu. llVfią2sz'ośĆ dl.roło 4v5 m.
6. ~kiOwce szaroZi'eIąne, :mwi~e. Mią7ls1JOlŚĆ iOIkółlO 1,6 m.
'1. (Kw,arcyłt :płytkOWla-ty;'w 'stropie łup!rowa·ty, o powierzchniach grll'zeJJkowa- ty<ch, silillie zar!e1azi:ony. MiąższOŚć aIrołIo {),4 Im.
8. lDolJomiJty ławkowe l'ł1ip'kowilł,te, eiemIllOiS:zare, mtej&oom1lW'apnislte; ndekt6re- pal"tie 1amialOIwane. :MliąrżlSlwść olroło BI5 m.
'9. f.uplkd piasz.czyslte w S'pą'gu, pr.zykl1'yIte luźnymj; p.Las!lrow.cami ~.aJtymi~
>moono :zaiżeI1aziónymi. MiąZszo6ć lOIkolo 0,6 m.
W . mi.ejS'Ce !pOZiomów 6, 7 i 8, W przekroju nWszyo;n <f.i~ 1 Bl ~ępują cieana:liQlbruJnatne !k!rUJ<ihe iPlia.sIlrowce łupllrowate, siol:nie :żlimoo:iJtY:zJOWaiIle, kt6re były dawniJej przedmi;01lem eksploaifacjt! Mią73'ZOŚć 0IJr0.r0 7,5 m. .
PoziiOm '9 jest za.sltąjpiony ibaan przez ła'WIicę Ibrunatn~ pia.$kow,C'a ikiwIall'CY-
tyeznegio. IMd~c iOIk.oło 1,3 m. . . . .
~ć oide:go kiomjpleklSlu dolnego kiampi1u dochodzi IW tyań pro.f:iJi.u dO m m~
~ . .z wyżej leżącym koma>Le~ węglańo.wY1Jn,. gór.negQ ikam,pB.'u jeet 00trY'~
BUDOWA GEOLO~}JCZNA JEDNOSTKI SUCHEGO WIERCHU
Ml()lżliwe, 'że !poziom mułowca węg'lano.we.go· o miąrż.s~i około 2 m i cała dd1ma .część paikdetu ilromlpleksu dolnego kampilu w. Ż!l:ebie Ban:e . ,oJdipowtada walr'stwie.5 .szamżółtych dolomitów, margli i łupków popie'}.a:-.~
toszarych ze Zle/bu pod Czerwienie c (Kotańsk:i 1963!b,. fig. 11) leiŻącej 110 Im .
ponad warstwą 3 łxrą:rowych piaslro'W!OÓWże'laziStyC'h:, ~kowa:tych zę·
S21czą1Jkami flory i falU!Ily małroWej, w lJrlórej M. LimanoWi.$i (1.'901) ma-
lazł fO!rnlę Myophoria costata i Gervillia. W tym IPTzypadlru !brak lbyłoby IW przekroju ZleibuJ pod Czenwienitec olpisanej z Bań
'partii
łl1lPikOlW1O-krze-:mioTIikowej, poniewa'ż ponad ,warstwą 5 !le.tŻą jiUŻ dJo.lomity groiboławioo'-'
we, krystaliczne tzw. 'podimyojphoriowe. .
. . .
Możliwe, 'że partiału!Plkowo-krz.emionkowa odpcllW1aJdia ,wspomnia.,.
nej wyżej WaTstwie 3 i iInlOże 4 {'czefłWiOO1e piaSlrowce ,i mułolWlCe 'Z prze- wars,twiendami czerwonych i .ziekmy<:!h łupków) ze Złe,bu pod Czex!Wie ...
niec, 00 wskazywałdby zno'W!UJ na ,brak lub .zna'cz.ną redrukcję IWar~w 4 i 5 w prze!kroju Bań. Tak czy inaczej, porÓ'W!Ilania te wSkazują, ze war~
wystęjpUj,ąlC!e IW 'żle'bie' Banie należą niewątpliwie do !kampilu;
Fjg . . 2
Profil lIiltolog~c'ZJl1y utworów dolne!glO karolPilu na
upłazie Pa.siaste·
1 łupki, 2 dolomit ciemnoszary ławicowY, w· stropie .brekcjowaty, 3 brunatne, laminowane łupki piasz-
czyste, 4 jasne piaskowce, 5 łupki o cyklicznie zmle- . niającej się barwi~ (brunatne, oliwkowosza-re,· :l;ółte),
6 piaskowiec ze szczelinami wypełnionymi gliną he-
matytową, 7 łupki piaszczyste, 8 łupki dolomityczne, W stropie nieco wapniste, 9 doiomity wapniste gór- nego kampilu. W. dolomity środkowego triasu wier-
chowej dygitacji Wrótek
Profillit:hologńque li l1lra.vers iles depa.ts du Caan- pilIde;n 'iIl!ferieur dains m crłte Pasilaste l schistes, ·z dol omie grls-foncee en bancs, brechoIde au sommet, 3 schistes brun greseux, lammes, 4 gr/ls clairs, 5 schistes de couleur cycl1q\lement variee (bruns, gris-vert, jaunes), 6 gr6s avec . des tissures remplies par l'argile A· hematite,7 schłstes greseux,
Ił schistes dolomitiques, un peu calcaire au sommet,
·9 dolomies calcaires du Campilien superieur. W do- lomies du Trias moyen de ~a digitatlon haut-tatrique
de Wrótka
5
3
• • 1 ..
400 'ANDRZEJ IWANOW',
Natomiast naupł'azie Pasiaste' (fi.ig. 2)' od.słania się lkzący 23 m miąż
rSz<Jśoi ,łoupk;owa'ty kompleks z dwiema wtkłaJdika:mi pia'slmwców, 'zawie-
rający W spągu po,ziom dolomitu brek'cj,owateg,o. W sf:riopie oibserwuje
się przejście odłupków pias21czystychprzez do~omitycznedIr011molamino
wane{do 0,1 cm) do Iclo,lomtrow łuplrowa'tych i łarwioowych !gJÓrneg'o lkarii;pilu.
J'll'Ż samo rwyS!tępo;w:anie -ty,ch 'warstW, 'bezpośredni;o w iSjpąg.tl dolo- mitów pod.myoiphorio'wych Skłania do ZaHoczenta' tych utwor6w jes~cz!e doik;amPi~u. Ale rÓłWnież zbadahie icoh ewentualnych nawiązan doinnyclh p:t"Olfilów $łBlIlia do 'takiego określen-ia ich IWiekJu. Jeśli komple!kBP.asias-- tego odpowiruda w 'całlQści ,górnej części' warstwłupkolWio .... piaskowooWY'dh , rwerfenuLimanowskiegOc 'ze Żlebu !pod Czerwileniec, t.o, jest <Jn rÓlWno- WieJlmwy z zeoSlpołerrn szarY'Ch mułowców gruzełkJOlwatyCh i wyżej leią
cY'ch kJwareyrow ł:awioorwy.ch ,i Ipłytk<Jwydh z piTytem oraz łu.pkórw piasz-
czymo,..żelazisty'dh z Bań. J eś1i jednak odpowiada on ty~o tej g'órnej i j,edynie niecoinac~ej rozwiniętej: i nie$.rzemionlwwanej łupllwwo...,de
trytyczniQ-IW.alPniJS'tejczęści ;profilu Bań, to !mO'Żllapróbować nawiązać
dwa IPOziomy !pias'ktowcórw 'z lPasiastego do dwóch poZi'OIDQW pierwotnych
,piaskowców w Baniach; mógłby on wtedy odpOWiadać warstwie 3 i mo-
że 4 ze Żlelbu pod Czerwieniec. I W tym przypadk,u wlSzystltie pOTawn:a- ma zmuszają do '1lznaJDia Jprzyna1eŻDości te.gokompleksu do ~ampilu,
,zapewne do dolnego.
Opisane wyżej ,w,arstrwy iSą podobne do warstw opisany;ch pr~ez
K. Guzika (19'63) nca ;porudJniolwych i za'chod:ni;d! ~boczlłlch Małej Świnicy (pod SZ!czy:t'kami) J. zaHcwnych przez nieg'Q. umownie do ,gól1"nego, seisu l doLnego krumptlu, a także dJo ipodobnych .wamstw na lPobudniow)rlch
mo-
cza,ch Łysanelk {S. i W. J,aczynOiwscy 1963). Jedne i ,dJrUigie należą do jed- nolS'tkiCzaTnej Tux11'i (GUim
&.
Kotański 19:6.3).Stosunkowo miękikie utTwory dolneglQ kamlPilu, leżące w spą'gu na-
suwającej się ogromnej
m,asy
'dolomito'wej jednostki Suchego,: 'Wierdhu, zostały częściowo wytłoczO~;':WSkutek,cze,go nie !wszędzie reprezento- wany jest, pełny protfil O'ptsanypowyżej. Ty'lkJOw
ónJektóryrdh partia,ch zachowała się lPeIDa pietw.otnamiątszoość {,gdzieniegdzie,' j;ak to -..: !być może - jestw
dlQ/lnej c$ę'Ści:dJolomitowo-łupkowegozespołu nR upłazie na Z!ruchód od 'Wr6tek, j,est 0inJa nawetwt6rnie ,zwiększo!11a~, W 'mych mruej- ' scadh natOmiast utiWiory te ZiC?iSDały WY'tłoczonec1!ęściowo lub ,całkowicie,jaJkIljp. ~a Styrżni!kulub IW ±1e1bięWa:r~ęćf!Ja~,g~zi~Im.p.k-jest"do,lnej ;padli
diOllomitowo"':łuplrowej. . " ", ",' '.... ,' , , , ' ,
Niej,~ jest dotąd";Bytualcj;as1lrafy~afiezna "w 'strefie 'k~ntakitowej
!Ilia zalchód od Wrótelk. ,F. :~8!bowslcl {~195!;l}lPriyjtnówa('~~ Wyst;ępowan1e ooobnej t2JW. dolnej łuSkl.reglorwej '~ładającej ;się ~:z d.Qdonlitycznych w~
pieni płytowych, miejsc~~i 'prce~'ęjQ:wa'ty~h;
,w _:oolp,ej
,;części 'zaIWierającydh iprzewarstwieniacz~rwoirly>di "łuiPk6iW
l·,
wiążący,eh ' : się , wYraźnie z pOdśdełającymi je ł~p!kam:i ipi,asko'Wicamr weruenu,występują;cymiBUDOWA GEOLOGICZNA JĘDNOSTKI SUCHEGO WIERCHU 401.
jednak 1ty1lro w jednym: ririej:scu iOOdziJelającyttni tam ten środkowy trias- reglowy' odwier.chorwego. środkowego triasu' dygi,ta.'cji Wi'ótek . ('Kotański
1959a).iW pozostałych miejsca-ch lron'takf (Jibu' .. ·~lkiet-órW'· W'ęgla~ci~oo jest bezpośredni i Iro-zdzielenie iGll Dalpoltylkana trudnoścL Te tzw.brek~
. cjowate wapienie płytowte mają :być ~d -gł6wnej masy reglowego' środ~
kowegoltriasu oddzielo.ne łupkowatymi waTs1.lwami werfenu, -zaWierają~
ćymi ławice krwarcy,tów. 00 byro:pow(Jdeni Uznania ,poniżej nich leżąicego
triasu reglowego na ,grani Giewontu ziłruskę leżącą w SlPątg,u. lPlaszczo- winy !re:glowej.
Wydaje się, Iże nie ma konieczności pr'zy'jm,oIWani'a istnie'rlia t.ąln:)..
ósdbne.j ruski tri:aJSU środkowego., -bo-wiem _ stwie:rdzeniewystępow.ania~
utwOrów węglanowo~olomitycznych opó& utworami detrytyczno-iIa:stymi
!kJampillu również rW innych' (prOifHaoo (karll'pilu, np. w żlebie 'Banie; per zwala'-na !wysunięcie tezy olWY,stępow.runiu:p;azaclhód odWrótek, _ zacho- wanego od wy-prasowaIl!ia we wgłębieniu podłoża yviercllOtwego,pakietu
U'trWOTÓW z niższej części do1nego k-ampilJu; 'liczące,go f5~o -2'(im, wśród których na szczególną uwagę zasługują dolomity rwystępujące. poniżej
piaskowców, niepodobne ~ rż:adnego z ~ ogpl'W środkowego' triasu. -
.' Górny kampil '
Leżący na.d ilmmplekserm detTytyCznO-iJ.a,Stym · kompleks dlOll.omito- wo-łu\plkowo~wa.pienny :w·stał przez Z. KotańSkiego (19'59b, 1:9'6'3fb) zalic2JQ- nydo gÓT'Ilego kampilu, W 1rornpleksi-e tym wyd:ZJielic można wszysjjkie poziomy wyT6żnione, w serii wiwchowej, a więcdrolom.iJty spągowe, tzw:~
wars'tlwy rmyophorioiWe, ora-z tzw. dolomity.madlmy:o;phoriOlwe, Wyst~ją one iDra . .całym niemall opisywanym obszarze IW ~ąlgu: utworów. w.ę~lano"':'
wychśrodkó,wego triasu. " - . . ,
Najpełniej.sze i najlepsze odsłonięcia tych -utwm"ów znajdują się na
połurdniowym ~u Su~hego WierChu, na lPółno~y:m stoku żlebu' Banie oraz na grzbiecie lPatykóW vi! poIbli21U upłazu Pasiaste, a taik.że na ipÓł
norcnym.zboczu żlebu Warzęcba.
'w żJebi:e Banie P'O'IliaId łiuplk:o'WO-pj,a'Slzczystym tkOIIlJ:l'leksem dolliego ka:miPtL#
leżąpoczątarowó StZare dolomity lCienJlropłytowe' oZlrirlrennej gruOOści płyiek,i o fu';;
lwtElj powie r:zJc1lll1i , wśród ~rych . majdują s'iE: deniurtkie w'kł:adki cz'arny.chWipk.'ÓłW nas,tych, Wyżej . tplytki dlOlomitu ,grUlbieją i cieimnieją, aż ·PrzechlOdzą wrre,Slzcie
W ':oiEllll:ne dolomiLty ła-w&cowe. W dol~anitach ty'ch pojawirają &ię 'WY'Żej:$OC7..eW1loo~
'WatoW)"kl1norwujące się an1ędzy nimi pa-nt'i,e ,waiPie-IlI!le, miejscami do 1 mo mrią!Ż
s2JOIŚci. ,We iWkŁaJCłlkach wapiellinY'Ch 'zdarza'jąS'Lę pa'I'tie płytlrowaJtY'ch wa.pieni" .ora'z pr.zewam:bWiienia maa-gliSlty.ch łupków lbitQrmi'C:ZllY'cIh. Wyi.sże partie <W'yka'Zują wy-
mŹIle anailogi'e dlO :tzw. wał"5It;w myophorilOwydi." WalŻIlą irch c.zęścią 'S'ą dolomity ciemnobrunatnerlew:ne ,żółto wietnejące, miej;scaani waparls-te-, -pocięte ·spękaniami.
PoWiierż~hIl1ie klOnta'lctnljące z IWImdikarmi wa.piennymi sączęsto!foaHste. 'We w,klad- k.a'ch taki,ch wie-lO'krotrnLe powtarzają siębreilrejeśr6dwaa.-StwOwe z oklrudhra«ni 'Wa- pieni i dollQll1l:it6w. Mlążsrośd !Wk~adEk-:wa'Pie,nnY·ch':·.są tu -'znacŻ11e i' dQchodzą do
I
40.2 ANDRZEJ IWANOW
2,'6an. !Ku stropow,i .• wkładki wapieIl/llerzedną .izmn<iej s:zaJą SWą jffiIią:żS!ZOŚć, .7Ja' to pa'k~e'ty dollOOniltlÓw OS'iąlgaj'ą aniąlŻSrZlOŚĆ wiew .metrów 'edo :L4 'm) .. Cały kamplelb
liezący o.kloło 50 m mi~ci kończy paT'tia dOlomitów,ciemoobl'lunał,ll;y'ch, :7Jl.ew- nych,. s.trzatSika!llych, -t7JW. lIladanyqphooiowych. '
IPrzelm"Ój n'a PaJtytkach .różni się przewagą dolomitów ialwioowych .memnl()lbrlu- Illafmyclr, ibaro'zo dlrolbOOkry.stalilCmych lub zleM'l!ly'Ch ,baro'7JO twall'lCly.ch i .strzaJSilm.- /Ilych, lerż;ących nad melicmymiwkŁadlkauni iWap.ielIllllyani, DolQlllity !hl wy5ltę:pu;jące cllaTaMery>Zują ,się szarożółtą, ~rstką pokryltą liclJllyun'i os<tTymiJ wYSltępam<i rpo- wierzC'h:nią. Os:tTe :występy pow:stały w:S1kutek IOodpre.parowania· krawędzi okrulClhów
IPl'zeż w~yCie SipOiwa je SIklejla:jącego. N:azY'w;aIIn je ' tu dolomiJtami kOl!cza9tymi!.
Wśród doliOmithw spatylka się partie /Wapienne. Wikł.ad!kli wapieni ii łlliPlk'ów wap- nistych··są zastąpione Wjkład)taimli ,czal'l1lYch Łupków Ua.sty,ch, Inrej~ami /Wapnhsltycli,
osiąglającyJCIh ani~Z'OŚć do 4! m. ~q"mją .się wśr.ód lIlioch warS'1;wy zlepieńców ŚTM
wa1'!SfJwowyph do 510 om miąŻ612lOlŚoi. ~ół ten' ma 'IDi~rość. o1roło 60 m.
Trias środkowy
:Utf;.wory do.lomitowe, tworzące tr.ZO'll jednostki Suchego. Wier.dhIu,
zostały zaliczone prz~z V. Uhliga (1899) do tria'su środkowego. Ocenił. 0!Il
idh miąlŻSZlOlŚć na około. 400' m, a /Wszystkie Ikompleksy grubSze tłumaczył poiwtórzeniami tektonicznymi.. Zajmująey się tektoniką W. Qoetel i S. 50-.
kołowSkli :(1930) !przyjęli tektoniczną jedJno.li:toIŚć tej serii; Blildania aU'to~a wykazały, że, :mimo. liŻ miąz.szośćśrodk!owego.triaBu na badanym terenie waha iSię od oikoł0.500 m IW Dolinie StrążySkiej do 720 !fi W DoJ.inie IBia':' . lego, jego utwory reprezenrfmją tu ,serię ciągłą i :bez powtórzeń. KOIIIlIPlaks ten odznacm ,się wyłącmym niemal występowaniern.do,lomitów ~za kdl- ko.ma wlkładkaroi wapieni l8illizyjSkli.chna Bacwgu). P€1lro.gn-afia tyCih urowo-
l'ÓW nie ibyła do.tąd szczegółtowo badana d dlatego. O< wa'ru.nka-dh }c.h Seciy- menta·cji nie wiemy jeszcze tWiele.
W wynilru !SZczegółowych badań .
w
serii. reglowej Z. Ko.tańSki(1959b, 1'963'b) ustalił sdhemalt 'Podziału litostra,ty.graJfkznego środlkOlWetgo, . reglowego trdasu, m.'in. równiez i w jednostce Suchego. Wierchu.
W środkowym Itriasie na 'badan~ obszarze można wyróżnić ~ pujące 'ogniwa litologiczne (tab!. r): 1) doJomity ziaI"enkowe (dz), 2) do.Lo- mity płYtowe zlewne i krystaliczne (an) z wkłiad!kami wapieni (w, tOk);
3~ oliwllroiwe dol;om.ityławioowe (ano), 4) dolne do:lorr-ity ,bryłowe (dbd) , 5) dolOimi.tY' Ska~otw6roze r(ds), 6) górne do1om:ity bryłowe (dbg), 7) czarne dolomity lPlytowe (dpc) , 8) Ją.sne dolomiltycieIllkapłyrt;owez wkładkami ru!lków (dpI), 9) bitumiczne dolo.mity detry'tyczne' (db) i 1'0) jasne dolo- mity !Płytowe (dpj) .. Ich wielk. .został ustalony w o.pal'ciIU o. :badania Z. Ko-
tań·~iego. (19·6'3Ib). .
. Anizyk
Mimo.' że w leZącej dalej' ku lpółnoey jednoot.ce tekltoniczmej .,-łusce
Czarnej TUIIiJoraz w innyeh miejscach 'w jednlOStoeSuchego!WierChJu (np. na wschód.od Doliny !Bystrej - KotańSki 1'963'b,'GUI~ik ,1003) stwi:er-:
BUDOWA GEOLOGIe.ZNA JEDNOST~I SUCHEGO WIERCHU 4G3
d:zo.nQ występowanie anizyjs1ciej rbrekcji podsta.wowej, na badanym tere- nie 'bre'lrojJ. tej :bMk lUib istnienie jej nie .zostałQ stwierdzone zpoiWlodru
:za!Słronięcia !kQntakltu warstw lka.ma>i1u z anizylkiem.
Dolomity ziarenkowe (dz)
W dolnej cZęści anizyik:u na całym badam.ym oIbszarze występuje
warSlJwa czarny;chdolomitów ziaxenlkowycll, w spąga miejscaimi szarych, ku stropowiprzechodzącycJh w szare. Są one !krysta1iczne,cukrQwarte i składają się z droobny;ch .ziarenelk detry'tusu dolomitowego, szczególnie dObrze widJocznego na .1Jwietrza,łej powier.1Jchll1i. Posiad:aj,ą <me ndJeiwyoIlaźne ułarwilCenie. Na gr2Jbiecie Patyków .Jeżą .one ostrą IgranIcą na Pły~h dQlomiitach nadmyqphoriowych. MiąŻSWIŚć ich l\VyI1orSi od 5 do. 2() m:
Dolomity płytowe zlewne i krystaliczne (an)
.. Na
;grzbiecie iPatyków 16pl. l,·. fig. 2) jest tQ 19ru1by zespół dolomitówpłytowych zilewnych lub drldbnokrystalicznY'oh, twoTzących strome skałki, W których.wyraźnie zaznacza się ich płyto~śĆ .. NajllE!ipiej odsłQnięty jest. ten kOIn!Ple'ks anizyllru
w
21Efuie Białego. ''Dworzą one tu zespół przeiłaIWli.cających się wzajemnie dolQmiltórw ciemnobr,UlIla.tnycll, niemal czarnych
. :zlewnydh lJuib sulbkryBtalircz:nych, iOraz dolomit6w szarydh i jasnolSZary'ch,
bax:dizo drobno- i drobnotkrySfiaUcznych, ,grubiej od poprzednich :uławico
nych (do 40 cmI). W stropie i IW 'spąga tego. zespołu IPl"zeważają grubo
uławicone jrarsne dolomity 19liU:boikrystaliczne. TwIOrzą'l()negrzbiet:na pół
noc od illebli. Banie @l. mI) .oraz· porudniOlWą część Styil"2mika.
Na Bacugu (pl. IV, fig. 2) dolomity zleWlJle znikają i cały a:niżylk
xeprezenJto.wany jest ityillko przelZ dolomity· śrerdJnio- 1U1b drobnokrystalicz- ne Q bartwiie szarej 1!uJbbnunatnoszarej, miejscami .o żółto:-<>liwkQwej po- wierzdhlni wie'tr.w.nia. ipr,zyntajmniej doLna ich część jest wyraźnie uła
wiOO!D.a. W tyrdh dolomitach !krystalicznyCh ipIOja,wiają się tu rwIk~dki ~i~
tych gruJboławioowyoh iWlapieni czarn,ych. W miejlSCaiCh odsłoniętych stwderdziłem istnienie dwróoh !takim 1W'kład€ik - jedną w igórnejlCzęSci żlebu spadającego .spod szczytu Bacugu !ku Dolinie SltrąŻY'Skiej, a d!rugą ciągnącą się przez szczyt Baougu d.o ściewlprOW'ad.zącej na Giewont. T,a dr'Ulga wkliadika 'zaICZyna Się i !kończy itirelkcją sedymen1iacyjtną .zawiera-
jącą dknuIChy: wa:Pieni i dIOt1omd.tów spojO!Ilych lciemnobl"ułnatnym oo{krD- w:atym ~irWeIrn, zmieniającym się od dollQllllirt;yczn~!do. wrapien.nego.
Znajdują się w niej. ,CzłOiIly liliowców z rodzaju Dadocrinus. W·· nieGo
wy.ż.9zej
partii
dolomitów ,gruJbokrysba1icznyoh Sbwie:rozoDO istnieniewkładki wBlpiennej,z IWY'glądu nie rÓ'2iniącej się od ortarc.zających dolo- m.iJtów. NartJomi.ast istnienie soczeWki.. wapieni zaznacwn.ej . pr:ze.zA .. Mi- chalJika{l'9158) na po1l'Udniowyrm 2iboczu. Bacugu nie· potwierd~ się.
. "'ANDRZEJ IWANOW·"
Oliu)~gwedolomity ~awicoW'e (ano)
Powyżej pojawia sięWIa:r'ISbWa do.lolhl'i'tów o bal'lWie ó.JiWt1«>iWej
pr,ze:;...
łaJWicOlllyoh miejscaminiegrwbymi wkładkami lwpkÓIW, oliw!lroW-obrunat- nych. W dialomitach i łupka:ciliwya-aŹ'nie zaznac'za się lamina.cj,a. Całość
warstwy je.st wyrn1Jnie 'uławicona, jelj miążsZiOŚć wynosi około 10 m
w
Do::' Unie Białego ,fjpl.' II, fig. 1). :Partie j.asnyc!h dolomitów krystaliczny1Ch , z:nią sąsiadujące są lekikozie1onlkarwe. Wam1mata jest dolbrZe ro.zwinięta . ~. ,'WIScllód od Suchego 'Wierchu, ~a tomiast Ikru uchodowi Itraci na miąż~Z\lści, dając się jednak jeszcze wy.r:aźnie Iprześledzić nad rwi~ką ,Rówtnią' (pt ~II)., ,
, ',' Śtroa>,a:nizyftru tworzą SZa!I'e średnio!kryiStaLi.czne 'Clolomi,tygI1uJboła ..
Wi~o'We, zWarle,. czym Mryiraźnie odrbżniJają siEi od wyżej le±ącyoh :brek~
cjlOwatyteh dolomitów :Za!liczanych już do dolInego ,ladynu. Z~cują się,
one w morlologti w ,gi.zbiecitk'1l nad żlebem Banie (pl. III) i na Styrżnillru.,
Gdy!by istnia·ła pewność, że ,warstwa doJ.omitów oliJwtlrofWY'Ch repre-' zentowana je'st szerzej rw 'jednostce Suohego, Wi,e'rchu:, wtedy .górną ,gr,a- ni~ę aniz;y!kuwygodniej byłoby U'rrii'eścić' bezpośrednio,
vi
icll stropie.ZWaTte doliOtmity !k.rystaliczneg<J:rnelgo anizyku, lWysttępu\jąoe !pOInad warstWami, oliW'lroWymu, ·;j;worzą w wieJiu żlebacłh wyIraźne Ipr<lgi nad fujłOiwymislirzaskanymi dolomitami lad,Y'n'll;'
np. ' w
ZiebieBiałego, 'NV Su- ch,ej Dolinie i jej wschodnim odgałęzieniu. ' . ' ,, MiążsZ()ść dolomitów ,górnego.,anizykwwyn<lsi okioło 120~m . .
: ..
:qolny lactyn
urtwo~ żatli.ezane do dolnego ladymi ~ielić mo.żnla na 3
\kom':
plęksy: dolny i górny po~iom dollQmitó'vV bryłQlWych~silnie Ibre.k:cj<lw;a~' ty1c:h, :przed:zielonyICh w ŚrodikJupoziomem dolomiltów skatlistytClh (skał1m-' twórc.zyic'h) niewyraźnie uławibony\C'h.
Do,lne dolomity bryłowe (d'bd)
, IDolne dlOlómi'ty'bryłowe są za,wsze lkrysł-aHcZll'e, ookrolWate,lPl'zy 'czymzaiUiWaila Się dużą ·zmienność. ~ od odmian d!oobno~ do' gru'OOlkrysta- .
licmych. ' Parliegrubolk:rystaliczne' przewa'żają w'c.zęScialch diolJnych, !nato- rilIia:st dro'bno!krystaliczne w ,WyższyCih. Dolomity te mają lbarwęszarą liUb
ciemnoszarą ,i zawsze są si!1nie str,~aJne. '
Str<l/powa etik:rowalta lparti'a dolomitów 'bryłowych <ldpowiada lPozi<J-:
. mOiWi dolomitów :z doliny J:aworzyn!ki;1W IktórY'cl:t Z. Kotański (19631).
-tnal,azłszczą'tki d~plopor. Na badanym terenie pewne ditplqpary znale-:
zione zostały tyl!lro na !połuJdintolW)11ch 'zJbocza'oo Ba1o'Ulgu (iPI. IV, fig. 2»
wj)lOlinieMałej Ł~i Iprzez doc. dr Z. Kotańskie,go {i'nifonna.cj,a us1ina},;:
, kiÓl'y6zn:aezył ,stąd
formy
Diplopora annulata' Pia:, D. uniserialis fPiffBUDOWA GEOLOGICZNA JEDNOSTKI' SUCHEGO WIERCHU 4~5;
'l D ... annuratissima Pia. Wyznaczają one wieJk tych UUwOTÓW na dolny
ladyn. POiwierzohniowe. ślady, wskazują.ce na prawldqpod,olbrią obecność:
diplopoT w skaJle, wstały również znaleziOl!le w pasmie dJo1omitowym na zachodnim ~boczu Dolmy Bystrejpoą. /k1asztm"em męSkim ora,zw żlebie ' spaldającymz Suche,go Wi'erchu do Wielkiej Równi po' północnej stronie' grzbieciku aniz.yjSkiego. utwory te jednak wyrnaga'ją j-eszcze opracowa-·
ni.a mikroskopowe.go.
,W Zlebie małego" w prawu poniżej Śoie~ki nad Reglami, 24JW.le- ziono dolomity drobnokrystallczne z wyraźnymi oolitami ~Kotańlc;ikil'OOi3b).,
Dolny poziom dolomitów 'bryłowych ,tworzy iSzeteg ;postrzępiony~h .. ' grzbi.eCikJów w górnych częściach zlebów na wschód 00 Zameczków I(pl. I~
fig. 2). Miąższość ic'h j€'st zmienna i .wyn<1si w Iprzybliżeniu HOm.
Dolomity skałketw~reze' (ds)
Nad dolomitami dijploporowymi . leżą dolomity skaliste. Są one szare' lulJ:> jasnooounatnoS'zare, ;bardzo dro}:mokrystali:czne, z zaznaczającymi się śladami uławicenia {20 cm do 1 m). DoLom~:ty te są 'ba;z,dzo twarde, moż-·
liwe 'że MrsklU'tek .większej zawartośoi !krze'ffiioniki, i nie talk mocno po- trz,aSkane, ;00 spratWi'a, że "są stoSU!iJlkowo o,dipoi-ne, na wieitrzenie, dają\c
w md.molOigii szereg dodatnic'h mrm. oraz 'bardzo charalkte:rystyc'zn~ ,prog,L ShldaJwicy w Dolinie Strąży1Skiej._
W tym do:brze uławiconym Ę:omjpleksie skalistym 'Występu~ą Wild'adki . dolomitóW deittrytycznych, icwk+'<lw:atych, wyraźnie' laminowanych. Zn~
leziono je
w
dwóch miejSC~: u stóp 'wySokiej skałlki w rozgałęzieniu Żlebu BiałJego na dwie odnogi o;raz IW Pdto/ku St!t'ą:ż(ySlkiIlll powyżej Ipro- gów Siklawicy. W Żleibie Białe.go ~i€'kitóre ciemne ~amilny są za'buT:zone i składają się .z ciągów jlBk!by oddzielnych Ciemn,ych gruzełkbw na SLZa-,:·rym .tle Skały. Mią'żsZIQśĆ tej (partii wynosi tam około 3 m.
Dolomity skaliste są naj:wyTa'źniej z:aiZIi.a,czającym :się 'W morfologii o,gniweni śrorllkowego triasU, da'jąc szereg .grzbiecików i ;grujp Ska~€ik ciąg
nący ,się od Igr~bi€fbu Pa:tyków przez Zameczki, Suchy 'Wieroh, grzbiet na (południe ,od KońSkiego' Żlelbu, Mały Bacu,g do lPołudnio,wyCh .złbOiczy
Bacugu (pl. I-IV), .gdzie 'zaznaczają ,się one najsłabiej, dając tylko kilka niewieJJkilOh skałeczek. Miąższość tych dolomiitów dochodzi vi DoUnie Bia-
łego do olmło 1200 nI.
Górne dolomity bryłowe ;( dbg)
. no ,górnych dolomi'tów hryłowychnależą ska,ły bardzo dro1bndk!ry:- staliczne, miejsca.mi zlewne; o 'barwach od. brunatno-szarej do IbrtlJl1Jattno-
-cżarnej, mlOCnO stTzaskane i' plozJbawiOiIlejalkichlkolwiek śladów uła!Wi,.;,.
cenia. WSkJurtek swej małej oopotnościw stO'SIUn!kudo dolomitów skali- mych, s.przyjająone powstaniu w strefie!plrzykontarrctOlWej szereg.u fOTIIl
406 ANDRZEJ · IWANOW
ujetnlIlych, np. ;gó.rnej części KońSkiego Zlelbu lub żJebu ~adająlCego n:a
pOłnoc od Małego BalCugu do Doliny Strążyskiej.
M'iąlższość dolom~ów dolnegO' ~adynu je,slt zmienna i
wa1h8:
Się od :23'0 m w Dolinie Strą'żySkiejdo 3110 m w Dolinie Białego.Górny ladyn
Czarne dolomity płytowe (dpc)
. Nad ,górnymi dolomitami IbryroWymi leżą czarne doilomity płytowe,
.które w Dolinie Białego dzielą się na dWia wyraźne pozilQmy. .
Dolomity spągOlWe, c barwie wyraźnie cz'arnej" charakteryi21ują się grubopłyitow:ością OIraz. s~utą ikJrys1:altcwą, 'wskUJt€!k czego są OIIle mi- .goItliwe. KJu spągowi płytQlWlOŚĆ staje się ·coraz mniej wyrama, natomiast coraz wyraźniejsza jest krystaliczność. Jaśniejąc przechodzą one w leżą
ce niżej dolcmity lbry~OIWe.
Dolomity igórne są ra,czej brunaltnoczarne. ma:rowe, (bardzo dirdłmo
krystailiczne. Są one wya:-aź~ni'e uławicone 1~1{) do, 30 m), miejscami ze śla
dami czarnych lam:iJn ilastyCh na /powierzchni. W strefie przejśc.i/QIWej dó dclomitÓIW spągowych posiadają cne lkilka niegI"Ulbyoh (do 1:0 om). wikł1a
delk ibru.natnoczarnyoh łUlpków dIOIlomi~cznych.
Dolomity te dają zwy!kle łagod:n.e zbocza ,gT21bietqw, a tyJ!lro wyjąt
kowo pojawiają się w IOsi zachodniej i ŚTod!lrowejczęści Igl"z:bietu Barcugu (pl. IV, fig. 2), po. Mórej Iprow,adzi ście~ na Giewont. Mią'ŻSzość 1leigu kompleksu dochodzi do 140 m.
Jasne dolomitycienkopłytowe z wkładkami łupków (dpł)
W części dO'lnej są .to jasne, zleWne dollOmity de'11kopłytowe l('śreidr
n10 1:()'-1'5 'om), szarawe lub zielonkawe. Zawierają O'ne iWlkładki żólłto
·oliwlkdWych llUlpków ilastr.ch, miejscami dolomitycznydh:, o grubości do 40 cm. W tpobli':hu ikonJta!ktu z ni'żej leżącymi ciemnymi dolomitaIni ~a
wierają
one
ki:lka' grr:-uibszycll wkładek oliwkowolbrunatnych laminowa- nych lupków ilastych. W ich spągu w Dolinie 'Białego wy.st~je ,brekcja in1Iraformacyjna.W wielu miejscach te dolomity i łulPki wy!kiazują wy-raźną lamina'cjoę.W >ic'hczęści strotpOlWej w Dolinie Sitrążyskiej niSk!tóre laJWice zleWnyCh doliOmitówzawiera1ją partie moe:no ~zemiOlIlkorw,ane,
pralWiie rogoWlCOwe; !pOdobne 'zjawisko obserwuje się taikże ńatgTzlbiecie'
Vpłaru !Ka1ackiego" (pOniżej Pi'.zełęczyna Patylki. Ku strqpowi. ten jasny dolomit z,alCzyna stoipniolWo ciemnieć, pojawia się IW
nim
ziarniStOść i Sk!ała.sto:pniorwoprzechlod.:zi IW wyiJszypO:ziom - dolomitów detryttycznycl1.,
O~iWlO to tworzy ,ba!l'Jd!w łagodny grzbiet Upłaz.u KaIladkiego nad
halą Kia1atów'ki (lpL· I,. fig. ą MiąIŻSZOŚć jego doch(Jdzi do 50
m."
BUDOWA GEOLOGICZNA JEDNOSTKI· SUCHEGO WIERCHU 407
Bitumiczne dolomity detrytyczne (db)
r>olorriit detryrtyczmy ma zwykle 'barwę od \brwn'atnoszarej,
Jaik
w KońSkim ~lebie, do b:run.atnoczarnej, jlak na Bacugu. Jest to zwykleskała. droibno.ziarnlsta, często la~i.Il'Owana
Jak
na !grZlbiede Baougu (IPI. IV, . fig. 2), lPOSiadająca silną woń hituminów, nadających jej cha'l'lB.!kterysty-.czną 'Ciemną !barwę. 'Z. KotańSki (1963\b) wspomina o nie'jasnych struktu- rach ooganic:myclh na ich powierzchni w Dolinie Białego. Poziomu !tego nie stwie.rdziłem na Upłazie Kalack.im. Miąższość jego wynosi do 3 m.
Jasne dolomity plyt0u:e (dpj}
!PoWiYżej prmWlOdniego poziomu dolomi.tów detrytycznych leży
kOllliPlekB ddlomitów sżarych i brunatnoszaryCh, zlewnych lub subkry- stalicznych. Są one dKJiść 'grulbo uł8!wioone (210 di050 cm), .a miejscami w S1Pągu" lIla wschód od DOliny Strą'ŻySkiej, iWykamją brak u'łarwicenia
lub .zruw.lłiI'ltość ;bardzo grubyCh (dla 2 m) ławic. Dolomity te tWO!l".zą Cha- ralklterystyiCwe progi nad mię~imi u'1lwolr,ami k:aj'pru~ Niektó:re ,partie dolomitówpły;1;owych szaryoh, szczególnie
w
skalce·ZIIl:ajdującej się w D0- lince pod lGxzy:borwiec 2, u wylotużle:bu z rwod~adem spadającego z Ba- cugu (/pl. IV, :foig. 1), oraz -w skałce znajdującej Się na prawym zIboczu :Suchej Doliny .nJad ścieżką nad R~glami (pl. II, fi/g. 2), wylkazl,lją zawar-tość ooLitów.
W 'Pasmie :górnoladyńSkich dolomitÓW, .znajdującym .się 'W polllliŻiu . .SJtacji kolejki liniOWej w K!uZInicach, odsłaniają się demniejsze od wyż-ej
opisany-ch ~zare zlewne dolomity -bardzo grulbołalWioowe (do półtora
metra). Występują one ponad. jęsnymi dolomitami średniopłytowymi,
.znanymi z DOliny Białe.go. Być może, dolomity te częściowo zastępują
górne ich !partie: .
W Dolinie Strążyskiej i w żletbaah IpołoWnyc!h'lla :zadhód od .niej, w st:ropi€ iSzary:ch dolomitów leżą mleczndbiałe dolomity ławJeowe, miej- scami nieoo żółtawe ·lwb seledyno-we, o. żółtarwej pOwiexzchlrti wietrzenia i .szorsllkim przelamie. Nie są znane one .na wschód od Doliny Strążyskiej.
Miąższość <tegoogn,iwa wynosi dkoło 80 m.
Na bada.ri.ym terenie W jednostce SuChego Wierchu 'brak jestt naj-
Wyższ~ch dOIlomitólw lady',n,u, zczel"Wonymi i .szaxymi chalcedionitami, które występuJą w IiajrwyżS1zym ladynie w inlIlych.miejscach. Być może, że utwory · zostały lUSUnięte przeż ero·zj'ę dOllndk.aj~ą,· -gdyż liczne
otoczaJkidhalrcedo~itów są znajdowane w zU.epieńcach kajlprowych (Ko-
tań$i 1963·b).
