Otrzymywanie chloru i badanie jego właściwości - scenariusz zajęć dodatkowych z chemii w klasie drugiej
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń wie:Co to jest chlor;
Jakie cechy zalicza się do właściwości fizycznych a jakie do właściwości chemicznych substancji;
Jaką metodą można otrzymać chlor;
Co to jest reakcja syntezy;
Co to są: substraty, produkty, reagenty;
Co to są chlorki;
Jakie jest BHP w pracowni chemicznej.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Selekcjonować informacje w trakcie czytania tekstu;
2. Przeprowadzić reakcję otrzymywania chloru i reakcję spalania w chlorze: miedzi, żelaza;
3. Zapisać przebieg reakcji syntezy prezentowanych na zajęciach;
4. Wskazać substraty, produkty, pierwiastki, związki chemiczne w reakcji syntezy;
5. Określić właściwości fizyczne i chemiczne chloru;
6. Dokonywać prawidłowe obserwacje i formułować poprawne wnioski wynikające z przeprowadzonych eksperymentów;
7. Utrzymać porządek na stanowisku pracy.
2. Metoda i forma pracy:
Praktyczna – praca doświadczalna uczniów.
Słowna – pogadanka, dyskusja.
Aktywizująca – mapa pojęciowa.
Ilustracyjna – pokaz doświadczenia wykonanego przez nauczyciela.
3. Środki dydaktyczne
Karta pracy ucznia, w tym tekst, pt. „ Chlor”.
Karton z napisem chlor do przygotowania mapy pojęciowej.
Odczynniki: manganian(VII)potasu, stężony kwas solny, opiłki żelaza, drut miedziany.
Sprzęt: kolba kulista płaskodenna, wkraplacz, cylindry szklane, sączki z bibuły, łyżka do spalań, palnik.
4. Przebieg lekcji
a). Faza przygotowawcza
1. Rozpoczęcie zajęć: sprawdzenie obecności.
2. Pogadanka wstępna: zapoznanie uczniów z przebiegiem zajęć, przypomnienie BHP pracowni chemicznej, szczególne zwrócenie uwagi na obchodzenie się z substancjami żrącymi i trującymi.
3. Sformułowanie tematu zajęć.
b). Faza realizacyjna
Uczniowie otrzymują karty pracy i analizują tekst pt. „Chlor”. Czytając tekst mają zwracać uwagę na rzeczy ważne, na te informacje, które będą im niezbędne w wykonywaniu
doświadczeń. Wyselekcjonowane informacje wypisują na kartonie z napisem na środku:
chlor.
Prezentacja mapy pojęciowej przez uczniów, dyskusja nad środkami ostrożności podczas otrzymywania chloru i badania jego właściwości, wysłuchanie propozycji uczniów na przeprowadzenie zajęć.
Wykonanie doświadczenia.
Doświadczenie 1
Otrzymywanie chloru (doświadczenie wykonujemy pod dygestorium) Sposób wykonania:
Do kolby kulistej płaskodennej wsypujemy manganian(VII)potasu. Z wkraplacza dodajemy niewielkimi porcjami stężony kwas solny. Zbieramy wydzielający się gaz w cylindrach.
Uczniowie wpisują w kartach pracy obserwacje, wnioski.
Obserwacje:
· wydziela się żółty gaz o duszącym zapachu,
· gaz opada na dno naczynia, Wnioski:
· Zaszła reakcja:
manganian(VII)potasu + kwas chlorowodorowy chlor + chlorek manganu(II) + chlorek potasu + woda
Wydzielający się gaz to chlor.
· Chlor jest cięższy od powietrza.
4. Sformułowanie właściwości fizycznych chloru na podstawie obserwacji doświadczenia:
Chlor: gaz, barwy żółtozielonej, o ostrym, drażniącym zapachu, cięższy od powietrza.
Wyszukanie w tablicach: gęstości, temperatury topnienia i temperatury wrzenia.
5. Wykonanie doświadczenia Doświadczenie 2
Badanie właściwości chloru (doświadczenie wykonane również pod dygestorium) Spalanie żelaza
Sposób wykonania:
Na łyżce do spalań ogrzewamy opiłki żelaza w płomieniu palnika. Rozżarzone opiłki wprowadzamy do cylindra z chlorem i zakrywamy krążkiem bibuły.
Następnie do cylindra wlewamy wodę i obserwujemy kolor roztworu.
Uczniowie zapisują obserwacje i formułują wnioski.
Obserwacje:
· Żelazo pali się jasnym płomieniem, powstają dymy.
· Dym rozpuszcza się w wodzie i powstaje żółtozielony roztwór.
Wnioski:
· Zaszła reakcja chemiczna:
Fe + Cl Fe Cl
· żółtozielony roztwór świadczy o obecności chlorku żelaza(II).
Spalanie miedzi Sposób wykonania:
Na łyżce do spalań mocujemy spiralę z drutu miedzianego. Drut ogrzewamy w płomieniu palnika i rozżarzony wprowadzamy do cylindra z chlorem. Cylinder nakrywam krążkiem z bibuły.
Następnie do cylindra wlewamy wodę i obserwujemy kolor roztworu.
Uczniowie zapisują obserwacje i formułują wnioski.
Obserwacje:
· Spirala jest rozżarzona, powstają brązowe dymy.
· Dym rozpuszcza się w wodzie, tworząc zielony roztwór.
Wnioski:
· Zaszła reakcja chemiczna:
Cu + Cl Cu Cl
· Zielona barwa roztworu świadczy o obecności chlorku miedzi(II).
c). Faza podsumowująca
1. Określenie typu reakcji chemicznych (reakcji spalania w chlorze), wskazanie substratów produktów, związków chemicznych, pierwiastków, odczytanie równań reakcji.
2. Uporządkowanie stanowiska pracy.
5. Bibliografia
D. Buehl, Strategie aktywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2004.
A. Burewicz, H. Gulińska, Dydaktyka chemii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993.