Otrzymywanie wodoru i badanie jego właściwości – scenariusz lekcji chemii w klasie pierwszej gimnazjum

Otrzymywanie wodoru i badanie jego właściwości – scenariusz lekcji chemii w klasie pierwszej gimnazjum

1. Cele lekcji

Co to jest wodór;

Jak można otrzymać wodór;

Jak zdefiniować reakcję wymiany;

Co to jest utlenianie, redukcja, utleniacz, reduktor.

b) Umiejętności Uczeń potrafi:

1. Przeprowadzić reakcję otrzymywania wodoru z kwasu solnego i magnezu;

2. Przeprowadzić reakcję tlenku miedzi(II) z wodorem;

3. Dokonywać prawidłowych obserwacji i formułować poprawne wnioski wynikające z przeprowadzonych eksperymentów;

4. Zapisywać słownie równania reakcji przeprowadzonych na lekcji;

5. Określić typ reakcji: reakcji wymiany, reakcji redoks;

6. Wskazać substraty, produkty, związki chemiczne, pierwiastki, utleniacz, reduktor;

7. Dokonać analizy poznanych właściwości wodoru i podzielić je na właściwości chemiczne i fizyczne.

2. Metoda i forma pracy:

Ilustracyjna – pokaz doświadczeń wykonanych przez nauczyciela.

Praktyczna – ćwiczenia uczniowskie.

Słowna – dyskusja.

Aktywizująca – mapa skojarzeń.

3. Środki dydaktyczne:

Odczynniki: magnez, ok. 20 % roztwór kwasu solnego, roztwór mydła, tlenek miedzi(II).

Sprzęt: probówka z korkiem, rurka odprowadzająca, wanienka, probówki, rurka Stobińskiego, palnik.

Karty pracy dla uczniów.

Arkusze papieru do sporządzenia mapy skojarzeń.

4. Przebieg lekcji

a). Faza przygotowawcza

1. Rozpoczęcie lekcji: sprawdzenie obecności, sprawdzenie zadania domowego.

2. Pogadanka wstępna: przypomnienie poznanych już typów reakcji chemicznych, przypomnienie pojęć: substrat, produkt, związek chemiczny, pierwiastek, reagent powietrza.

3. Sformułowanie tematu lekcji.

b). Faza realizacyjna

1.Wykonanie doświadczenia.

Doświadczenie 1 Otrzymywanie wodoru Sposób wykonania:

Do probówki z korkiem i rurką odprowadzającą wrzucamy opiłki magnezowe i wlewamy roztwór kwasu solnego (chlorowodorowego). Do wanienki wlewam wodę i umieszczam w niej probówki wypełnione wodą. Wydzielający się gaz zbieram do probówek w wanience.

2.Formułowanie obserwacji i wniosków:

Obserwacje:

· wydziela się gaz,

· gaz wypiera wodę z probówek, Wnioski

· zaszła reakcja:

magnez + kwas chlorowodorowy chlorek magnezu + wodór

· wydzielający się gaz jest nierozpuszczalny w wodzie

Wskazywanie substratów, produktów, związków chemicznych, pierwiastków.

Określenie typu reakcji – sformułowanie definicji reakcji wymiany.

Do probówki wypełnionej wodorem zbliżamy zapalone łuczywo:

Obserwacja:

· słyszalny jest charakterystyczny dźwięk, Wniosek:

· wodór jest palny, a zmieszany z małą ilością powietrza, zapala się z charakterystycznym dźwiękiem.

3.Wykonanie doświadczenia:

Doświadczenie 2

Badanie właściwości wodoru.

Sposób wykonania:

Aparatura do otrzymywania wodoru podobnie jak w doświadczeniu 1, przy czym w wanience umieszczamy roztwór mydła. Gumową rurkę połączoną z aparatem do

wywiązywania się wodoru zanurzamy w roztworze mydła i obserwujemy zachowanie się mydlanych baniek.

4. Formułowanie obserwacji i wniosków.

Obserwacje:

· powstające bańki unoszą się w powietrzu, Wniosek:

· wodór jest gazem lżejszym od powietrza.

Określenie właściwości fizycznych wodoru.

5.Wykonanie doświadczenia Doświadczenie 3

Badanie właściwości chemicznych wodoru Sposób wykonania:

Do wgłębienia rurki Stobińskiego wprowadzamy niewielką ilość tlenku miedzi (II).

Do ramienia pionowego rurki wrzucam opiłki magnezu i następnie wlewam roztwór kwasu solnego, zatykam ramie pionowe korkiem. Wgłębienie rurki z tlenkiem miedzi (II) ogrzewam płomieniem palnika.

6.Formułowanie obserwacji i wniosków:

Obserwacje:

· Czarny tlenek miedzi (II) pokrywa się czerwonym nalotem, Wnioski:

· zaszła reakcja chemiczna:

tlenek miedzi (II) + wodór miedź + woda Czerwony nalot to metaliczna miedź.

7.Omówienie typu reakcji chemicznej (redoks), wskazanie utleniacza, reduktora, definiowanie pojęć utlenianie, redukcja.

c) Faza podsumowująca

1. Podsumowanie lekcji w postaci mapy skojarzeń – definiowanie pojęcia „wodór”.

Podział klasy na cztery grupy. Rozdanie kartonów, zapoznanie z regułami tworzenia mapy skojarzeń.

2. Prezentacja map skojarzeń na forum klasy, ocena wykonanej pracy.

3. Zadanie pracy domowej.

5. Bibliografia

D. Buehl, Strategie aktywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2004.

2 T. Kulawik, M. Litwin, Poradnik metodyczny, część pierwsza. Chemia dla gimnazjum, Nowa Era, Warszawa 2003.

3 K. Pazdro, M. Koszmider, Zadania od łatwych do trudnych, Chemia dla gimnazjalistów, Oficyna Edukacyjna K. Pazdro, Warszawa 2003.

Załączniki

a) Karta pracy ucznia b) Zadanie domowe

W miejsce liter wpisz nazwy substancji:

A + kwas chlorowodorowy chlorek cynku + B

...

sód + D E + wodór

...

tlenek miedzi(II) + węgiel C + dwutlenek węgla

...

tlenek wodoru + sód tlenek sodu + F

...