A N N A L E S D E L A S O C l E T E G E O L O G I Q U E D E P O L O G N E Tom (Volum e) X X X IV — 1964 Z eszyt (Fascicule) 3 K rak ów 1964
F R A N C IS Z K A SZY M A K O W SK A , JA N IN A M O R G IE L
MARGLE FUKOIDOWE SENONU SERII ŚLĄSKIEJ W KOBYLU
<10 fig. i 3 tab.)
Senonian fucoid marls in the Silesian series at Kobyle (Central Northern Carpathians)
(10 Figs. and 3 Tab.)
T r e ś ć . O m ó w io n e zo sta ły t u w k ła d k i ty p u in o ceram o w eg o z d o ln y ch w a r s tw is te b n ia ń s k ic h , o ra z poziom m a rg li fu k o id o w y c h z ic h n ajw y ższe j części z w k ła d k a m i p s tr y c h m a rg li w ęg lo w ieck ich . b ęd ący ch w y n ik ie m w p ły w ó w fa c ji w ła śc iw e j dla je d n o s tk i p o d śląsk ie j. F a c ja p o zio m u m a rg li fu k o id o w y c h je s t p o d o b n a do fa c ji fry d e o k o -p o d ś lą s k ie j n a p o d s ta w ie lito lo g ii i zespołów m ik ro fa u n is ty c z n y c h . W m a r - g la ch fu k o id o w y ch ty p u „ fry d e c k ie g o ” stw ie rd z o n o k ie r u n k i h ie ro g lifó w p rą d o w y c h k u SE, a w e w k ła d k a c h ty p u in o ceram o w eg o k u NW a ta k że i k u SE. N a p o d s ta w ie m ik ro fa u n y p rz y ję to d la p o zio m u ty p u in o ceram o w eg o z m a rg la m i fu k o id o w y m i (stro p o w a część w a r s tw iste b n ia ń s k ic h doln y ch ) w ie k g ó rn eg o m a s try c h tu . P o n a d to stw ierd zo n o , że m a rg le fu k o id o w e s ta n o w ią tu ta j poziom o z n a c zen iu s tr a t y g r a ficznym .
W STĘ P
W czasie prac kartograficznych w roku 1961 (prowadzonych przez F. S z y m a k o w s k ą ) stwierdzono w jednym z profili dolnych warstw istebniańskich (senon) na terenie miejscowości Kobyle, występowanie wśród poziomu margli fukoidowych kilku cienkich wkładek czerwonych i pstrych margli typu margli węglowieckich. Następnie z profilu tego jak i sąsiednich profili dokładnie pobrano próbki wspólnie z J . M o r g i e l , która następnie opracowała je pod względem mikropaleontologicznym.
Geologię oraz wnioski stratygraficzne i paleogeografię opracowała F. S z y m a k o w s k a , mikrofaunę i wykres mikrofaunistyczny J. i o r - g i e 1.
Naszym miłym obowiązkiem jest podziękować prof. drowi M. K s i ą ż - k i e w i c z o w i i prof. drowi F. B i e d z i e za życzliw e uwagi i przegląd
nięcie pracy przed jej złożeniem do druku, oraz mgr J. L i s z k o w e j i drowi S. G e r o c h o w i za dyskusje.
H IS T O R IA BADAN
Pierwszym, który zwrócił uwagę na obecność facji inoceramowej w warstwach istebniańskich serii śląskiej, był J. N o w a k (1917, 1925,
1927, str. 21, 29— 31). K. T o ł w i ń s k i (1922) wspomina, że w północnym skrzydle siodła Liwocza występują piaskowce zibliżone wyglądem do pia
skowców inoceramowych. J. N o w a k (1927) wyraża pogląd, że facja inoceramowa w kredzie istebniańskiej nie sięga daleko ku południowi, czego dowodem jest jej brak w wierceniach na siodle Potoka, Bobrki i Klimkówki. W dolinie Czarnego Potoku, w Węglówce, J. N o w a k (1917, 1925, 1927, str. 29) wydziela poziom margli fukoidowych po raz pierwszy w obrębie warstw istebniańskich serii śląskiej. Margle te według wspom
nianego autora świadczą o górnosenońskim zalewie idącym z północy, z regionu „inoceramowego” . J. N o w a k (1927) przyjmuje, że zalew ten na krótki okres czasu rozszerza się i obejmuje także brzeżną część regionu kredy śląsko-istobniańskiej.
H. G o b 1 o t (1928) przypisuje tym marglom znaczenie stratygraficzne i na tej podstawie dzieli warstwy istebniańskie w profilu Czarnego Potoku na trzy poziomy, tj. idąc od góry na: piaskowce czamorzeckie (300— 350 m miąższości), margle fukoidowe (150 m miąższości) i piaskowce Suchej Góry (300— 400 m miąższości). Późniejsi badacze (H. T e i s s e y r e , 1947), S t. K r a j e w s k i (v. H. T e i s s e y r e , 1947) w yrazili pogląd, że po
dział zastosowany przez H. G o b i o t a (1928) dla regionu Czarnorzek jest podziałem lokalnym i nie można go rozszerzyć na sąsiednie okolice.
Według tych badaczy wkładki margli fukoidowych mają charakter soczew
kowy i nie stanowią sitałego horyzontu, lecz pojawiają się w różnych czę
ściach profilu dolnych warstw istebniańskich (np. w dole, środku lub w górnej części tego profilu).
Badania geologiczne prowadzone na terenie Karpat w ostatnim dzie
sięcioleciu wykazały, że wkłady typu inoceramowego występują w sze
regu punktów w obrębie dolnych warstw istebniańskich jednostki śląskiej (Atlas, 1962). Znane są one z okolic Bochni (Pogórze Wiśnicko-Rożnowskie), z Karpat środkowych oraz z łuski Bystrego z okolicy Baligrodu.
O P IS L IT O L O G IC Z N O -S T R A T Y G R A F IC Z N Y
Warstwy istebniańskie Ibudujące południowe stoki wzgórza Kamieniec (fig. 1) należą do śląskiego nasunięcia Chełm-Czarnorzeki. Stanowią one młodszy nadkład utworów dolnej kredy śląskiej. Według ostatnio przepro
wadzonych przez jedną z autorek (F. S z y m a k o w s k a , 1962) badań terenowych strefa kredy śląskiej rozpada się na dwie drugorzędne strefy:
północną i południową, różniące się między sobą zarówno stylem tektoni
cznym, jak i rozwojem liitologiczno-facjalnym poszczególnych ogniw stra
tygraficznych. Omawiane warstwy isteibniańskie wchodzą w skład strefy południowej.
Ogólny profil litologiczno-stratygraficzny dla warstw istebniańskich tego terenu został przedstawiony na figurze 2.
Na terenie miejscowości Kobyle, w profilu dolnych warstw istebniań
skich stwierdzono występowanie trzech wkładek typu inoceramowego (fig. 2 i 3). Wkładki te zostały prześledzone w kilku sąsiednich profilach, z których trzy najlepiej odsłonięte zostaną szczegółowo przedstawione w ni
niejszym opracowaniu. Skrajne profile oddalone są od sieibie o około 1 km i zostaną omówione w kolejności od południowego wschodu ku północne
mu zachodowi.
P r o f i l A (SE)
W profilu tym najniższa (pierwsza) wkładka typu inoceramowego znaj
duje się w odległości 280 m od spągu dolnych warstw istebniańskich^
a miąższość jej wynosi 55 m. Sytuacja geologiczna dla 'tego profilu została przedstawiona na figurze 4.
Na gruboławicowych, jasnych arkozowych piaskowcach, które w niższej części posiadają ławice oraz soczewki materiału zlepieńcowatego, zalegają piaskowce inoceramowe w ławicach do 30 cm grubych. Są one barwy nie- bieskopopielatej, twarde, drobnoziarniste, silnie mikowe, wapniste z drobną, i nieregularnie przebiegającą siecią spękań, którą wypełnia żyłka kaley-
P 771
EZZJ«
m m su n
a
750m Om 1500
Fig. 1. M aipka geologiczna o k o lic 'na półn o cn y w sch ó d od F r y s z ta k u m ięd zy K o b y lem a J a z o w ą . 1 — k r e d a d o ln a w ogólności; 2 — w a r s tw y g o d u ls k ie : a — łu p k i p s tre , b — p ia sk o w c e ; 3 — w a r s tw y is te b n ia ń s k ie d o ln e ; 4 — w k ła d k i ty p u in o ceram o w eg o ; 5 — łu p k i iste b n ia ń sk ie d o ln e; 6 — p ia sk o w ce is te b n ia ń s k ie g ó rn e ; 7 — łu p k i is te b
n ia ń sk ie g órne
U w a g a : k ó łk ie m zaznaczono o b szar b ę d ą c y te m a te m pow yższego o p ra c o w a n ia . Pig. 1. G eological m a p o f th e a r e a NE of F r y s z ta k b e tw e e n K o b y le a n d Jaz o w a.
I — L o w e r C retaceo u s; 2 — G o d u la b ed s: a — v a rie g a te d sh a le s, b — s a n d s to n e s ; 3 — L o w e r Is te b n a b ed s; 4 — in o c e ra m ia n ty p e in te rc a la tio n s ; 5 — L o w er Is te b n a
sh a le s; 6 — U p p e r I s te b n a ^sandstones; 7 — U p p e r Is te b n a sh ales T h e a re a d escrib ed in th is p a p e r is en circled .
r 300m
- ZO O m
- 100/Ti
L Om
13
-o-- o /2
Fig. 2. P ro fil lito lo g ic z n o -s tra ty g ra fic z n y w a r s tw is te b n ia ń s k ic h w K o b y lu . I — w a r s tw y lgockie;
II — w a r s tw y g o d u lsk ie ; III — w a r s tw y d o ln o - is te b n ia ń s k ie ; IV — łu p k i d o ln o is te b n ia ń s k ie ; V — p ia sk o w c e w a r s tw is te b n ia ń s k ic h g ó rn y ch ; VI — łu p k i w a r s tw iste b n ia ń s k ic h g ó rn y ch ; V II — e o c e ń sk ie łu p k i czerw o n e; li, 2i, 31 — w k ła d k i ty p u in o ceram o w eg o ; 1 — g ru b o ła w i- cowe p ia sk o w c e arkoizowe; 2 — p ia sk o w ce in o - ce ra m o w e cien k o ław ico w e; 3 — łu p k i ila s te zie- lo n o p o p ielate; 4 — m a rg le f u k o id o w e szare;
5 — m a rg le szare z o to c z a k a m i k w a r c u ; 6 — żw iro w ce ila s te ; 7 — łu p k i i m a rg le czerw one (w ęgiow ieokie); 8 — łu p k i stalo w o p o p ielą te (istebniańsikie); 9 — p ia sk o w c e k u lis te ; 10 — zle
p ie ń ce z o to c z a k a m i s k a ł k ry s ta lic z n y c h ; 11 — sy d e ry ty (ław ic o w e); 12 — sfe ro s y d e ry ty ; 13 — p ia sk o w c e zlew n e ty p u h ie ro g lifo w eg o ; 14 —
łu p k i c z e rw o n e ilaste
Fig. 2. L ith o log ical an d s tr a tig r a p h ic a l p ro file o f th e Is te b n a b e d s a t K obyle. I — Ligota b ed s;
II — G o d u la b ed s; I I I — L o w e r Is te b n a b ed s;
IV — L o w e r Is te b n a sh ales; V — U p p e r Is te b n a san d sto n e s; VI — U p p e r Is te b n a sh ales; V II — re d sh ales (Eocene); li, 21, 31 — in o c e ra m ia n ty p e in te rc a la tio n s ; 1 — th ic k -b e d d e d fe ld s p a th ic s a n d sto n e s; 2 — th in - b e d d e d in o c e ra m ia n ty p e san d sto n e s; 3 — g reem ich -g rey clay ey sh ales;
4 — g rey fucoid m a rls ; 5 — g rey m a rls w ith q u a r tz peibbles; 6 — p eb b ly m u d sto n e s; 7 — r e d sh ales a n d m a rls (W ęglów ka ty p e); 8 — g rey sh a le s (Isteb n a ty p e); 9 — san d sto n e s w ith s p h a e ro id a l co n cre tio n s; 10 — co n g lo m erates com posed o f p eb b les o f c ry s ta llin e ro c k s ; 11 — b ed d ed s id e rite s ; 12 — s p h a e ro s id e rite s ; 13 — sa n d sto n e s o f ty p e of h ie ro g ly p h ic beds; 14 —
re d clay ey sh ales
towa. Piaskowce te po zwietrzeniu przyjmują na powierzchni zabarwienie żółtawe oraz rozpadają się płytowo na ostrokrawędzisty i nieregularny gruz. Poszczególne ławice lub zespoły ławic przedzielają łupki szaropopie- late, wietrzejące żółtawo, ilaste i wapniste. Łupki 'dzielą się na cienkie blaszki, ale występują wśród nich także wkładki grubo łupiących się łup
ków silnie marglistyoh i plamistych. W łupkach tych zostały stwierdzone otwom ice wyłącznie aglutynujące, spośród których S p iro p le ctam m in a den- tata (A l t h) i Rzehakina inclusa (G r z y Ib.) są formami charakterystycz
nymi dla górnego senonu.
Poziom drugi — środkowy — leży 80 m nad poziomem pierwszym, tj.
dolnym. Miąższość jego wynosi około 7 m. Są to łupki stalowopopielate, blaszkowa, słabo wapniste, które przekładają się z cienkimi, do 20 cm gru
bymi ławicami piaskowców typu inoceramowego. Piaskowce są twarde, zlewne, silnie mikowe i wapniste. Barwa ich na powierzchni jest szaro- żółta, a niebieskopopielata na świeżym przełamie.
W mikrofaunie stwierdzono obok form aglutynujących podobnych do zespołu z poziomu pierwszego, także obecność planktonu wapiennego, któ
rego we wkładce pierwszej nie stwierdzono. Formami o znaczeniu prze
wodnim są: Osangularia flo re a lis (W h i t e ) oraz G lobotruncana contusa (C u s h m.), G lobotruncana arca (C u s h m.), G iim b e lin a globulosa ( E h r e n b e r g).
Wreszcie 'trzeci poziom (najwyższy) znajduje się w odległości 33 m nad poziomem drugim. Ponad nim ijest jeszcze 2— 5 m grulboławicowych pias
kowców, które kończą cykl sedymentacyjny piaskowców dolnych warstw istelbniańskich (fig. 3, profil A).
Powyżej występuje 20 m kompleks dolnych łupków istelbniańskich, a następnie piaskowce istebniańskie górne. Są to piaskowce barwy rdzawej, kulisto wietrzejące, drobnoziarniste i twarde.
Miąższość trzeciego poziomu wynosi 36 m, przy czym z uwagi na pewne różnice litologiczne można podzielić go na dwie części: dolną — o miąższo
ści 26 metrów, i górną — o miąższości '10 m.
C z ę ś ć d o l n a p o z i o m u t r z e c i e g o (p rofil A-SE)
Na piaskowcach gruboławicowych dolnych warstw istelbniańskich, na które składają się naprzemianlegle występujące ławice piaskowca drobno
ziarnistego i piaskowca zlepieńcowatego o barwie szarobiałej leżą płytowe piaskowce inoceramowe. Granica pomiędzy tym i dwoma typami litologicz
nymi jest ostra, przy czym tę ostrość podkreśla z jednej strony odmienna barwa, twardość i spoistość poszczególnych ławic, a z drugiej obecność mar- gli fukoidowych, które wśród normalnych piaskowców istebniańskich nie występują.
Jak już wcześniej wspomniano, poziom inoceramowy rozpoczynają pias
kowce płytowe, w ławicach grubych do 50 cm. Piaskowce te są twarde, zlewne i silnie wapniste. Wietrzejąc, przyjmują na powierzchni zabarwie
nie brudnożółte. W utworach tych ku górze zjawiają się łupki najpierw ilaste o zabarwieniu żółtawym po zwietrzeniu i liściasltym rozpadzie, które następnie przechodzą w margle fukoidowe barwy szaropopielatej, grubo się łupiące z pomarańczowymi nalotami na powierzchni i cienkimi do 1 cm wkładkami piaskowców inoceramowych.
Z margli tych pochodzą otwom ice głównie aglutynujące zbliżone do ze
społu z poziomu pierwszego. Jedyna różnica w stosunku do poziomu pierw-
10 R o c z n ik P T G t. X X X I V z. 3
KOBYLE
szego to zjawianie się tutaj bardzo nielicznego planktonu wapiennego jak:
G u m belina stria ta ( E h r e n b e r g ) . Z form ważniejszych należy wspom
nieć Rzehakina inclusa ( G r z y b . ) , M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) , G y- ro id in a n itid a ( R e u s s.), Eponides subcandidulus (G r z y b.).
W wyższej części opisywanego profilu występują pojedyncze, grubsze ławice piaskowca skorupowego, które dochodzą do 30 cm miąższości. Pias
kowce te są silnie wapniste, mikowe, niekiedy o górnej powierzchni sko
rupowej. Obecna jest w nich liczna i dość gruba strzałka kalcytowa (do 5 mm). W wypadku dużego nagromadzenia blaszek muskowitu na powierz
chniach oddzielności skała przyjmuje odcień srebrzysty. Druga odmiana to piaskowce cienkie do 3 cm, ciemno laminowane i dzielące się wzdłuż płaszczyzn laminacji. Powierzchnie oddzielności usiane są drobnymi fukoi- aami. Wreszcie trzecia odmiana to cienkie piaskowce zlepieńcowate barwy szarożółtej.
Wszystkie wyżej opisane odmiany piaskowców przekładają się z pakie
tami różnej grubości margli fukoidowych oraz łupków szaropopielatych, ilastych i marglistych. Stosunek margli i łupków do piaskowców jest jak 4 :1.
N a s tę p stw o litologiczne, ja k ie 'zaznacza 'się w p r a w ie c a ły m p ro filu , il u s t r u je n a jle p ie j p rz y to c z o n y p o n iżej p r z y k ła d p o ch o d zą c y ze 'stro p u dolnego o d c in k a :
70 cm — łu p k i i m a rg le fu k o id o w e ,
4 cm — cien k o ła w ic o w y p ia sk o w ie c in o c eram o w y , 30 cm — łu p k i i m a rg le fu k o id o w e ,
10 cm — p ły to w y p ia sk o w ie c in o c eram o w y , 4 cm — łu p k i i m a rg le fu k o id o w e,
6 cm — p ia sk o w ie c in o c e ra m o w y p r z e k ą tn ie w a rs tw o w a n y , 2 cm — m a rg le i m a rg lis te łu p k i fuikoidowe
lu b z n ajw y ższe j części te g o p ro filu , gdzie m a m y :
30 cm — g ru b o z ia rn is ty , zlep ie ń c o w a ty p ia sk o w ie c , ro z s y p u ją c y się n a d r o b n y ż w ire k
4 c m — p ły to w y p ia sk o w ie c in o c e ra m o w y , p ę k a ją c y k o stk o w o , b a r w y s z a r o - n ie b ie sk ie j, w a p n is ty i m ik o w y
20 cm — łu p k i fu k o id o w e , sz aro z ie lo n k a w e 1 cm — sk o ru p o w y p ia sk o w ie c in o c e ra m o w y 30 cm — m a rg le fu k o id o w e, iszarozielone
1 cm — sk o ru p o w y p ia sk o w ie c in o c e ra m o w y 40 cm — m a rg le i m a rg lis te łu p k i fu k o id o w e
<
Fig. 3. Z m ia n y lito lo g iczn e w g ó rn e j w k ła d c e ty p u in o ceram o w eg o z d o ln y c h w a r s tw is te b n ia ń s k ic h z K o b y la. 1 — W k ład k i g ru b o ła w ic o w e ; 2 — p ia sk o w c e t y p u in o c e ra m o w eg o ; 3 — m a rg le fu k o id o w e ; 4 — o to czak i m a r g li w p ia sk o w c a c h ; 5 — p ia s k o w ie c g la u k o n ito w y ; 6 — m a rg le z o to c z a k a m i k w a r c u ; 7 — s k a ła a n k e r y to w a z g la u - k o n ite m ; 8 — łu p k i p o p ie la te ; 9 — p ia sk o w c e z le p ie ń c o w a te ; 10 — ż w iro w c e ila s te ; 11 — łu p k i i m a rg le p s tr e ; 12 — g ru b o ła w ic o w e p ia sk o w c e k u lis te ; 13 — p ia sk o w c e p ły to w e rd z a w e ; 14 — p u n k ty p o b r a n ia p ró b n a m ik r o f a u n ę ; I — w a r s tw y is te b n ia ń sk ie d o ln e ; I I — łu p k i is te b n ia ń s k ie dolne'; III — w a r s tw y is te b n ia ń s k ie g ó rn e (część
d o ln a p ia sk o w co w a )
Fig. 3. L ith o lo g ica l changes in th e th i r d in o c e ra m ia n ty p e in te r c a la tio n in L o w e r I s te b n a sa n d sto n es a t K obyle. 1 — th ic k - b e d d e d s a n d s to n e s ; 2 — in o c e ra m ia n ty p e sa n d s to n e s ; 3 — fu co id m a rls ; 4 — p eb b le s of m a rls in sa n d s to n e s ; 5 — g la u c o n itic sand'&tone; 6 — m a rls w ith q u a r tz p eb b les; 7 — g la u c o n itic a n k e r ite ro c k ; 8 — g rey sh a le s; 9 — p e b b ly san d sto n e s; 10 — p e b b ly m u d s to n e s; 11 — v a r ie g a te d m a rls a n d sh a le s; 12 — th ic k -b e d d e d sa n d sto n es w ith s p h a e ric a l co n cre tio n s; 13 — p la ty s a n d sto n es, r u s ty - r e d ; 14 — sa m p lin g p o in ts f o r m ic r o f a u n a ; I — L o w e r I s te b n a b e d s;
I I — L o w e r I s te b n a s h a le s ; III — L o w e r I s te b n a sa n d s to n e s
le*
Jak widać z przytoczonego przykładu, 90% składu stanowią łupki i mar- gle fukoidowe. Mikrofauna jest tu (bogata, występuje dużo form aglutynu- jących i wapiennych. Zespoły wapienne wykazują duże podobieństwo do zespołów znanych z jednostki skolskiej (z łupków inoceramowych), oraz do podśląskiej (z margli pstrych).
W h
n
■ 1
5 0 m Om 100 200 SOOm
Fig. 4. S zk ic geologiczny p r o f ilu A (SE) z o kolicy K o b y la. 1 — p ia sk o w c e d o ln y c h w a r s tw is te b n ia ń s k ic h ; 2 — w k ła d k i ty p u in o c eram o w e g o ; 3 — dolne' łu p k i iste b - n ia ń sk ie ; 4 — p ia sk o w ce g ó rn y c h w a r s tw is te b n ia ń s k ic h ; 5 — źró d ła ; 6 — o d k ry w k a ,
k ie ru n e k , k ą t u p a d u , h ie ro g lify ; 7 — o s u w isk a
Fig. 4. G eological s k e tc h - m a p f o r p ro file A, K o b y le a re a . 1 — s a n d s to n e s of L o w e r I s te b n a b ed s; 2 — in o c e'ram ian ty p e in te rc a la tio n s ; 3 — L o w e r I s te b n a sh a le s;
4 — U p p e r Is te b n a sa n d s to n e s ; 5 — s p rin g s ; 6 — o u tcro p , d ip a n d s trik e , p o s itio n o f sole m a rk in g s ; 7 — la n d slid e s
Przykładem takiego zespołu jest lista nr 1l .
1 n a k tó re j g w ia z d k a m i zazn aczo n o f o r m y w a ż n e s tra ty g ra fic z n ie .
Saccamina placenta i(G r z y b.) D e n d ro p h ry a robusta G r z y b . D e n d ro p h rya excelsa G r z y b.
H y p e ra m m in a g rz y b o w s k ii D y 1 ą ż.
Reophax p ilu lif e r a B r a i d y H orm osina o v u lu m (G r z y b.) Am m odiscus in ce rtu s (d’O r b.) G lom ospira g o rd ia lis (J. et P.) G lom ospira irre g u la ris ( G r z y b.) T rocham m inoides sp. div.
H aplophragm oides c f. walteri ( G r z y b . )
* S piro p le ctam m in a dentata ( A 11 h) P le ctin a lenis (G r z y b.)
* Rzehakina inclusa (G r z y b.)
C ystam m ina pauciloculata (B r a d y )
* C ystam m ina subgaleata V a ś i ć e k G u m belina globulosa (E h r e n b e r g)
* P se udotextularia varians R z e h a k
* Eponides subcandidulus ( G r z y b.)
* Q u a d rim o rp h in a allom orphinoides ( R e u s s )
* R otundina o rd in a ria S u b b o t i n a
* G lobotruncana arca ( C u s h m a n )
* G lobotruncana cf . la p p a re n ti tric a rin a ta ( Q u e r e a u ) C z ę ś ć g ó r n a — p o z i o m u t r z e c i e g o (profil A — SE)
L IS T A N R 1 — L IS T N o 1
Górna część tego 'profilu o miąższości 10 m, wykształcona 'jest jako na- przemianlegle występujące szaropopielate margle fukoidowe, łupki mar- gliste szaro- i niebieskopopielate, łupki ilaste, barwy popielatej oraz sko~
1m 0 1 2 J 4 Sm
F ig. 5. P ro fil g ó rn ej ozęści w k ła d k i .typu in o c eram o w eg o w p ro filu A (SE). 1 — łu p k i s z a ro p o p ie la te , ila ste ; 2 — łu p k i i m a rg le czerw o n e w ęg lo w iec k ie; 3 — cien k o p ły to w e p ia sk o w c e in o c e ram o w e ; 4 — g ru b o ła w ic o w e p ia sk o w c e in o c e ra m o w e ; 5 — m a rg le i łu p k i fu k o id o w e ; 6 — g ru b o z ia rn is ty p ia sk o w ie c z lep ień c o w a ty ; 7 — sk o ru p o w e p ia sk o w c e in o c era m o w e; 8 — p ia sk o w c e in o c e ra m o w e p r z e k ą tn ie w a r s tw o w a n e ;
n r 12, l l a — n u m e ry p r ó b p o b r a n y c h do b a d a ń m ik ro p aleo n to lo g iczn y 'ch
Fig. 5. P ro file of th e u p p e r m e m b e r of th e th ir d in o c e ra m ia n ty p e in te r c a la tio n in p ro file A. 1 — g rey clayey s h a le s ; 2 — r e d m a rls a n d s h a le s (W ęglów ka ty p e ); 3 — th in b e d d ed in o c e ra m ia n ty p e s a n d s to n e s ; 4 — th ic k -b e d d e d in o c e ra m ia n ty p e 'san d sto n e s; 5 — fu co id sh a le s a n d m a rls ; 6 — c o a rs e -g ra in e d p e b b ly s a n d s to n e ; 7 — in o c e ra m ia n ty p e san d sto n e s w ith co n v o lu te b e d d in g 8 —i c u r r e n t la m in a te d in o c e ra m ia n ty p e san d sto n e s; No. 12, l l a — n u m b e r s >of sam p les f o r m ic ro p a la e o n to lo g ic a l i n
v e s tig a tio n s
rupowe piaskowce inoceramowe w warstewkach od 3 do 20 cm grubych.
Wśród tych ultwarów występują cienkie wkładki margli wiśniowych, wiś- niowoezerwonych oraz pstrych (czerwonych i zielonych) w warstewkach od 2 do 5 cm.
P rz y k ła d e m ta k ie j n a p rz e m ia n le g ło ś c i m oże b y ć np . p r o f il p rz e d s ta w io n y n a f i
g u rze 5, gdzie id ą c od p o łu d n io w e g o zach o d u k u p ó łn o c n e m u w schodow i, w górę p o to k u , w y s tę p u ją :
1,40 m — p o p ie la to s z a re łu p k i ila ste z d ro b n y m i f u k o id a m i i c ien k im i w k ła d k a m i m a rg li fu k o id o w y c h . F u k o id y w y s tę p u ją t u w p o s ta c i g ru b y c h i n ie re g u la r n y c h ro zg ałęzie ń b a r w y c iem n o p o p ie la tej lu b c za rn o p o p ie - la te j,
2 cm — m a rg le p ia sz c zy ste b a r w y w iśn io w e j,
15 cm — cien k ie in o c e ra m o w e p ia sk o w ce 'sk o ru p o w e d z ieląc e się n a cien k ie 1 cm p ły tk i u sia n e n a p o w ie rz c h n i p y łe m m u s k o w itu . P ia s k o w c e t e są b a r w y nieb iesk o p o p ielaitej, w a p n is te ,
20 cm — in o c e ra m o w y p ia sk o w ie c s k o ru p o w y , d ro b n o z ia r n is ty izbity i silnie w a p n is ty ,
70 cm — łu p k i i m a rg le fu k o id o w e b a r w y s z a r o b r u n a tn e j n a p o w ie rz c h n i. Z łu p k ó w ty c h p o ch o d zi Rzehakina inclusa ( G r z y b . ) ,
30 c m — ła w ic a g ru b o z ia rn iste g o , siln ie w a p n is te g o p ia sk o w c a b a r w y p o p ie la te j, złoiżonego głó w n ie z b iałeg o k w a r c u o ś re d n ic y do 5 m m ,
15 cm — łu p k i n ieb ieskop o p ielą te z d ro b n y m i fu k o id a m i, ilaste,
3 cm — p ia sk o w ie c in o c e ra m o w y , cien k o p ły tk o w y , s k o ru p o w y , b a r w y s ta lo w o - p o p ie la te j, d r o b n o z ia rn is ty , w a p n is ty ,
10 cm — łu p k i m a r glistę, zielo n o p o p ielate,
3 cm — m a rg le czerw o n e z G lobotruncana elevata stuartiform is D a 1 b i e z, 5 cm — łu p k i s z a ro p o p ie la te z fu k o id a m i, n ie w a p n iste ,
3 cm — m a rg lis te łu p k i w iś n io w o b ru n a tn e , 15 cm — łu p k i niebieskopopielaite, b e z w a p n iste ,
3 cm — łu p k i m a rg lis te i m a rg le w iś n io w o b ru n a tn e ,
3 cm — p ia sk o w ie c in o c e ram o w y , d ro b n o z ia rn is ty , b a r w y n ie b ie sk o p o p ie la te j o p r z e k ą tn y m w a r s tw o w a n iu . N a sp ąg o w ej p o w ie rz c h n i p ia sk o w c a w i
doczne są w y ra ź n e , d r o b n e h ie ro g lify o rg a n ic z n e i p rą d o w e .
Poniżej, po pewnej przerwie w odsłonięciach zjawia się jeszcze kilka cien
kich wkładek margli czerwonych, które występują jako cienkie wkładki w łupkach marglistych barwy szaropopielatej i niebieskopopielatej. Z utwo
rów tych pochodzi S p iro p le ctam m in a dentata ( A l t h ) , M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) .
Ilość wkładek margli typu węglowieckiego wynosi osiem i, jak widać z przytoczonego profilu (fig. 2, fig. 5), są one zgrupowane w górnej części poziomu fukoidoweigo.
Ogólnie ten odcinek profilu odznacza się ubogą mikrofauną, głównie reprezentowaną przez form y aglutynujące (p. lista nr 2).
LISTA NR 2 — LIST NO 2
Saccammina placenta (G r z y b.), Dend,rophrya robusta G r z y b . D e n d ro p h rya excelsa G r z y b .
H y p e ra m m in a g rz y b o w s k ii D y l ą ż a n k a Reophax p ilu lije r a B r a d y
H orm osina o v u lu m (G r z y b.)
Am m odiscus incertus (d’0 r b.) G lom ospira gordialis (J. et P.) G lom ospira irre g u la ris (G r z y b.) Trocham m inoides irre g u la ris W h i t e
Haplophragm oides c f. suborbicularis (G r z y b.) C ystam m ina pauciloculata (B r a d y )
M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) Rzehakina epigona ( R z e h a k ) Rzehakina inclusa (G r z y b.)
Formy wapienne stanowią bardzo nieznaczną domieszkę i pochodzą głównie z wkładek margli czerwonych. Są to: Eponides subcandidulus (G r z y b.), G y ro id in a cf. n itid a (R e u s s), G lo b ig e rin e lla aspera (E h r e n - b e r g ) . Również z margli czerwonych pochodzi G lobotruncana elevata s tu a rtifo r m is D a 1 b i e z. Trzeci poziom kończą popielatoszare łupki ila
ste z fukoidami i cienką parucentymetrową wkładką marglistą. Mikrofauna jest tu również aglutynująca, olbok której występują także pojedyncze for
my wapienne jak: Stensióina sp. (ułamek), G lo b ig e rin e lla aspera ( E h r e n b e r g ) jako ułamki. Powyżej przychodzi jeszcze parę metrów piaskowców dolnych warstw istebniańskich, które kończą ten cykl sedymentacyjny (figura 2, 3).
Opisane tutaj typy litologiczne wyklinowują się ku północnemu zacho
dowi, a w ich miejsce w sąsiednich profilach zjawiają się inne.
P r o f i l B ( ś r o d k o w y )
P rofil B oddalony jest od pierwszego o około 900 metrów w kierunku północno-zachodnim. Odsłonięty jest on w małym, lewoibocznym dopływie potoku spływającego ze wzgórza Kamieniec ku SW, do Wisłoka (fig. 1 oraz fig. 6). Odsłania się tutaj tylko poziom drugi oraz spągowa część poziomu trzeciego.
Miąższość poziomu drugiego wynosi 6 m (fig. 7, fig. 3, profil B). Wprost na gruboławicowych, jasnych arkozowych piaskowcach dolnych warstw isiebniańskich spoczywają twarde, grulbo i nieregularnie się łupiące łupki margliste i margle barwy jasnej i jasnopopielatej, mikowe o muszlowym przełamie. Utwory te są zapiaszczone, co dobrze widoczne jest szczególnie na przełamie, a miejscami nawet przechodzą w mułowce. Występują w nich kwarce o fasolowatym kształcie i o średnicy do 2 cm. Są to kwarce wodo- jasne, mleczne o popielatym odcieniu na przełamie oraz kwarce mleczne opalizujące na powierzchni na czerwono. W materiale uzyskanym po prze- szlamowaniu stwierdzono oprócz licznych drobnych ziam kwarcu 'białego, mlecznego, szarego i różowego, o średnicy od ułamka milimetra do 3 mm, ostrokrawęidziste nieliczne ułamki różowego granitu oraz łupków krysta
licznych. Ziarna kwarcu są albo bardzo dobrze obtoczone, albo występują jako ostrokrawędziste ułamki. Z makrofauny (występują pokruszone płytki jeżowców o średnicy do 5 milimetrów. Miąższość samych margli i mułow- ców z kwarcami wynosi 4 metry. Ponad nimi występują cienkie piaskowce inoceramowe, silnie spękane, ze strzałką kalcytową, mikowe i wapniste.
Piaskowce te przekładają się z pakietami złożonymi z cienkich piaskowców czarno laminowanych, barwy białopopielatej, drobnoziarnistych i bezwap- nistych, które przedzielają czarne łupko-piaskowce z masą zwęglonego de- trytusu roślinnego.
^
6 r Fa 35 0 m O 100 200m
Fig. 6. Szkic geologiczny p ro filu C (NW) z o k o lic y K ob y la. 1 — w a r s tw y is te b n ia ń s k ie d o ln e ; 2 — w k ła d k i ty p u in o c eram o w eg o ; 3 — łu p k i is te b n ia ń s k ie d o ln e; 4 — p ia s k ow ce g ó rn y ch w a r s tw is te b n ia ń s k ic h ; 5 — odsłonięcie, k ie ru n e k , bieg, u p a d , h ie ro
glify i k ą t u p a d u ; 6 — ź ró d ła i w y c ie k i żelaziste
Fig. 6. G eological s k e tc h - m a p fo r p ro file C, K o b y le area . 1 — L o w e r I s te b n a b ed s;
2 — in o c e ra m ia n ty p e in te rc a la tio n s ; 3 — L o w er Is te b n a sh a le s ; 4 — U p p e r Is te b n a s a n d s to n e s ; 5 — O u tcro p , d ip an d strik e s, p o sitio n of so le m a rk in g s ; 6 — sp rin g s
7
1m
U km
~77~\
p/ pA 3 El
Fig. 7. P rz e k ró j lito lo g iczn y w a r s tw is te b n ia ń s k ic h d o ln y ch z w k ła d k a m i ty p u in o - ceramoweigo. P ro fil B w K o b y lu . 1 — g ru b o ła w ic o w e p ia sk o w ce a rk o z o w e; 2 — m a r - gle i łu p k i fu k o id o w e sza re ; 3 — m a rg le sz a re z k w a rc a m i; 4 — ż e lazisty p ia sk o w ie c z lep ień c o w aty ; 5 — p ia sk o w ce p ły to w e, b e z w a p n iste , d ro b n o z ia rn is te ; 6 — łu p k i p o -
p ie la to s ta lo w e (iste b n iań sk ie); 7 — piask o w ce ty p u in o c eram o w eg o
Fig. 7. L ith o lo g ic al cro ss-se ctio n of th e L o w er I s te b n a beds w ith in o c e ra m ia n ty p e in te rc a la tio n s ; P ro file B a t K o b y le. 1 — th ic k -b e d d e d fe ld s p a th ic s a n d s to n e s ; 2 — g rey fucoid m a rls a n d sh ales; 3 — g rey m a rls w ith q u a r tz p eb b les; 4 — fe rru g in o u s p eb b ly s a n d sto n e s; 5 — th in -b e d d e d , fin e -g ra in e d , n o n -c a lc a re o u s sa n d s to n e s ; 6 —
g rey sh ales (Isteb n a type); 7 — in o c e ra m ia n type san d sto n e s
W marglach tych Stwierdzono liczną i dobrze zachowaną mikrofaunę reprezentowaną przez form y aglutynujące i wapienne planktoniczne. Od
powiada ona mikrofaunie znanej z szarych margli frydeckich jednostki podśląskiej. Masowo występują tu takie form y jak: gimbeliny, chilosto- melle oraz globotrunkany. Ponadto występuje tu także rodzaj L o c k h a rtia n. sp. (forma zniszczona), która znana jest tylko z szarych margli fryde
ckich i podana przez J. L i s z k o w ą w pracy W, N o w a k , J. L i s z- k o w a {1960, p. 514— 515).
Z form przewodnich należy wymienić: P seudotextularia varians R ż e li a k, P seudotextularia elegans R z e h a k, G lobotruncana contusa (C u s h m.) — forma duża — 'które wskazują na górny mastrycht.
P r o f i l C (NW )
W profilu tym, podobnie jak w profilu A (SE), odsłonięty jest pełny profil warstw istebniańskich dolnych łącznie z trzema wkładkami typu ino- ceramowego. Sytuacja geologiczna dla niego została przedstawiona na fi
gurze 6.
Wkładka pierwsza rozwinięta jest podobnie jak w profilach sąsiednich.
Są to naprzemianlegle występujące piaskowce inoceramowe i łupki szaro- popielate, czasem ze śladami drolbnego pyłu muskowitu na powierzchniach oddzielności.
Drugi poziom typu inoceramowego odpowiada wyższej części poziomu drugiego z profilu środkowego (fig. 3). Są to łupki grubopłytkowe, margli- ste, mułowcowate, barwy szaropopielatej, mikowe o głuchym odgłosie przy uderzaniu. Przekładają się one z łupkami miękkimi, wapnistymi, barwy popielatej. Wśród tych utworów występuje cienka 3 cm wkładka nieibiesko- popielatej skały syderytycznej, w której widoczne są zielonawe przerosty
//
Im 0 1 2 5m
/ o y / o / r;6: / 8
/ ■ ’/ 6
..: oZ
M '
7 / / / /A '/ 5 0 3 /V /. /
Fig. 8. P rz e k ró j litologiczny p rzez d o ln ą część w k ła d k i in o c e ra m o w e j z trzeciego p o zio m u ty p u in o ceram o w eg o górnego w p r o f ilu C (NW) w K o b y lu , 1 — p ły to w e p ia sk o w c e zlep ień c o w ate; 2 — p ia sk o w c e z lep ień c o w ate; 3 — o to c z a k i i so czew k i m a rg li i łu p k ó w w p ia sk o w c a c h ; 4 — łu p k i sta lo w o p o p ie la te ila ste ; 5 — łu p k i s ta lo - w o c z a rn e , ila ste; 6 — żw iro w ce ila ste ; 7 — m a rg le i łu p k i f u k o id o w e ; 8 — p ia sk o w ie c
c z a rn o p o p ie la ty z b ia ły m i k w a rc a m i
Fig. 8. L ith o lo g ical cross-isection th ro u g h th e lo w er m e m b e r of th e th ir d in o c e ra m ia n ty p e in te rc a la tio n a t K obyle. 1 — th in - b e d d e d p e b b ly s a n d s to n e s ; 2 — p e b b ly s a n d sto n e s; 3 — p eb b le s an d len ses of m a r ls an d sha'les in sa n d s to n e s ; 4 — g rey clayey sh ales; 5 — b la c k clayey s h a le s ; 6 — p e b b ly m u d s to n e ; 7 — fu co id m a r ls a n d sh a le s;
8 — b la c k s a n d s to n e w ith w h i t e q u a r tz p e b b les
wywołane obecnością glaukonitu. Skała ta w ietrzeje nieco jaśniej niż ota
czające ją margle.
Powyżej przychodzi 15 m kompleks gruboławicowych, jasnych pias
kowców dolnych warstw istebniańskich, miejscami przechodzących w dro
bnoziarniste zlepieńce, które oddzielają drugi poziom typu inoceramowego od poziomu trzeciego. Ogólny przebieg wkładek typu inoceramowego w trzecim profilu został przedstawiony na figurze 9.
Miąższość poziomu trzeciego wynosi 27 metrów. Z uwagi na pewne różnice w rozwoju litologicznym poziom ten można podzielić na dwie czę
ści: dolną — o miąższości 11 m, i górną — o miąższości 16 metrów.
C z ę ś ć d o l n a p o z i o m u t r z e c i e g o ( p r o f i l C — NW) Są to naprzemianlegle występujące ławice mułowców barwy ciemnej do czarnej, zapiaszczone z kwarcami o średnicy do 2 cm, otoczakami i so
czewkami łupków czekoladowobrunatnych i stalowopopielatych i otoczaki silnie zielonego piaskowca o średnicy do 11 cm, który bardzo przypomina piaskowce z warstw godulskich tego terenu. Wśród otoczaków występują także otoczaki i nieregularne fragmenty szarych margli o średnicy do 2 cm, które zostały wyrwane z podłoża.
W omawianym profilu stwierdzono cztery ławice mułowca, o miąższo
ści od 30— 70 cm. Opisane utwory przedzielają pakiety margli fukoidowych, łupków stalowo- i czarnopopielatych oraz grubo się łupiących łupków barwy szarej, czasem usianych drobnym pyłem muskowitu. Łupki te m iej
scami przechodzą w mułowce. Opisane utwory zbliżone są bardzo zarówno pod względem litologicznym do utworów z otoczakami kwarcu z profilu środkowego, jak i mikropaleontologicznie, gdyż zawierają ten sam jak w warstwach frydeckich, zespół mikrofauny złożonej z form wapienńo- aglutynujących. Stwierdzono tu także liczne chilostomelle oraz takie form y jak: G lobotruncana arca ( Cu s h m) , G lobotruncana contusa ( Cus hm, ) , G lobotruncana mayaroensis B o 11 i i rodzaj L o c k h a rtia n. sp.
N a o d c in k u około 18 m e tr ó w (fig. 8, ta b e la I), z k tó re g o p o b ra n o p ró b y od n r 103—106 o r a z 109—>110, z a z n acza się w m ik ro fa u n ie d u ż a zm ien n o ść, kitóra p o z o sta je w ścisły m z w ią z k u ze z m ia n a m i lito lo g iczn y m i, co w id a ć z p rzy to c zo n eg o poniżej p ro filu (opis w g ó rę p o to k u od SW k u NE):
4,90 m — łu p k i s ta lo w o p o p ielate, w apnisite i p iaszc zy ste, g ru b o i n ie re g u la rn ie się łu p iące, w s tro p ie z 6 cm ła w ic ą p ia sk o w c a in o c e ram o w e g o , tw a r - deigo, b a r w y s ta lo w o p o p ie la te j o r a z c ie n k a w k ła d k a b la szk o w y ch i m a rg lis ty c h łu p k ó w zie lo n o p o p ie laty ch (zespół j a k w w a r s tw a c h fry d eck ich ). M ik r o f a u n a w 90% złożona je s t z w a p ie n n y c h f o r m b e n - to n iczn o -ip lan k to n iczn y c h ;
8,40 m — g ru b o isię łu p ią c e łu p k i o m u sz lo w y m p rze łam ie, tw a rd e , zapiaszczone o r a z łu p k i m arglisite, p o p ie iato z ielo n aw e z fu k o id a m i i c ie n k im i w k ła d
k a m i p ia s k o w c a in o c e ra m o w eg o z ż y łk ą k a lc y to w ą . P ia s k o w c e są w w a r s te w k a c h 1 -c e n ty m e tro w y c h ;
30 cm — ła w ic a p ia sk o w c a c z a rn o p o p iela teg o , k ru c h e g o , słabo sp o isteg o z p o je d y n c zy m i w ięk sz y m i z ia r n a m i k w a r c u w o d o ja sn e g o ;
1,00 m — g ru b o p ły tk o w e m a rg le fu k o id o w e z g ru b y m i ciem n y m i fu k o id a m i, b a r w y zielo n o p o p ie la tej do cie m n o p o p ie latej. M iejsc am i w id o czn e są n ie re g u la rn e p rz e ro s ty b a r w y cz a rn e j. M a rg le te d z ie lą się n a p ły tk i g ru b e do 1 cm. S ą ś re d n io tw a rd e . F u k o id y n a p r z e ła m ie z a z n a c z a ją się
s
ч ) NI ,
«S.
H
Ю
о JJ8
i I > ш i ? о e
м Д i ę
0,2 T5■S' ° -2 <u
S.s »s
*~4 »rH Ć/5
o g ^ ‘ B
V M &.S
.a S-®|
« a I $ lj
§ I i
й >> 2
Iю
JSc‘ g1».S■§ I s л ^
^ -+-* H*H
<D S 3
£ l S I
Ф s
1 -ё
ca ud
i 05 0 . 8 ъ п х Ф in
]
; : i
s 2
•g - с i ф JH &
О j p -г .
■ § " 1 1 «
& s | s ' i
<u S cd
л. '**' H Łl <U
Ф Cd
Я
g -2g -й 3 O.S
£ ё 44 s
Q "ti fs3 Й 2 -я fe
l e3g.l
,H rM ►>
I M »1-H {?
I it <1> ,Й
" i l ' S 1! U Mu у N r—H
й ® g ^
•g 1 6 11
W « . I HH §*
ł—ł r^H
и Д 5
(U p o
:r ! V » e • * ф
•Q ss
£ w
r . g e s
- o ^ ,
<D T3 JU
■g-и O i
■8§.l5
• °=й 4j
1 I X i Л1 I I
° 1 M ® g ^ Hj s
W -S i=j "ot
<D ни
§ S i-h" u
й a 2 &
■O - g Q,
f i I O h ca I •—*
S“ b i
| 8 S «
Ф Q1 I l i
wO) M Ю (— I i-H - a ca . .
, S T3 2
f Э.ДД
p [Л o vi И . - Ц Д
S I
i й0 ^ V ^
-5S-S
* £ rrt
• i—* ł> cd О Ш) & C
1 en rQ
■й I § J iO >-< xfi
« “’з д
n ri ей ; ч
O qj w? ^ o
• 1 S
5
i/iч л
1
«W
° s t l
•3 3.2 u Я
г М у з о
ТЭ М *Ф
N cd ' ч 5
н I f ^
I 1 с-л-й
^ 00 is 8 I
1 о ^
S&R.I I
I ш -Г? И О fe >} ей о С К h 'й ^ я § # а .•* i U i ^ JSfe Ч ?
Оа> о
™ай
. . и й ).^ 3 1 се
| Й ' §
S ^ 50N .,-4
Й S ’£
ф 05 О О Т 1I
У ) ca § Л
•jp1 'П 9 2
Рч a ^ ! a (D
' g cd
Л W T . bJD Q
CS CJ
co
Xl/i
•CdH a
> > ъ a wш я
С! ^
Q • « I С/Г
•? W I 73
о 5 о Ф
cd i-»
ca
* ^ s l S й | 5
ВД w ^_J «|3 1—I
a й
.g ’ w ^ t5J0« i &
Я •* I 5
^ w 4!
2 в а м
Л й
S i
e cd cd w й д rt
w _
и . ^> ę cd J и n
O ft H -и
.r^ S Cd t 5 e я
S T3 <3
Ф .3 b<
1/2ó
CQ
ł-Hó
В
— Л иo a S | . й ^ .s
O ) =H O) .O I Ф ьо О I &
E .5 co £
ja k o c h a r a k te r y s ty c z n e c z a rn e s m u ż k i i p u n k ty . N a p o w ie rz c h n i w y s tę p u ją słab e n a lo ty żelaziste b a r w y b r u d n o rd z a w e j. W sp ąg u tej se rii w y s tę p u ją łu p k i 'stalo w o czarn e. P r ó b a n a m ik r o f a u n ę z o s ta ła p o b r a n a w ła ś n ie z ty c h łu p k ó w i stw ie rd z o n o w n ie j zespół m ik ro f a u n y o p rz e w a d z e fo rm a g lu ty n u ją c y c h np. Cystammina subgaleata, Matanzia varians, Litu olida e i Dendrophryae, a z f o r m w a p ie n n y c h : g im b elin y d g lo b o trunikany .(Globotruncana contusa, G lobotruncana mayaroensis). D o m ieszk a f o r m w a p ie n n y c h p o c h o d z i z n a d ległych m a rg li fu k o id o w y c h (tab. I);
30 om — ła w ic a „ m u ło w c a ” iz z ia r n a m i k w a r c u o ś re d n ic y d o 2 cm o raz o to czą- cza k am i zielonego, g la u k o n ito w e g o p ia sk o w c a o ś re d n ic y do 1 cm ; 3 om — łu p k i s ta lo w o c z a rn e , beąw apnisite. Z łu p k ó w ty c h p o ch o d zi p ró b a 105,
w k tó re j stw ie rd z o n o u b o g i w g a tu n k i, ale b a rd z o b o g a ty w o s o b n ik i zespół f o r m w y łą c z n ie a g lu ty n u ją c y c h , złożonych z g a tu n k ó w : Ba- thysiphon sp. i Cystammina subgaleata (tab. I);
30 cm — ła w ic a „ m u ło w c a ” z fr a g m e n ta m i sta lo w o p o p ie la ty c h m a rg li o ś r e d n ic y do 10 cm;
30 cm — łu p k i sta lo w o p o p ie la te , w a p n is te , tw a r d e z ż e la z isty m i n a lo ta m i n a p o w ie rz c h n i o r a z g ru b o się łu p ią c e . W m ik r o f a u n ie s tw ie rd z o n o b o g aty zespół fo rm p lan k to n lczm o -b en to n io zn y ch (p ró b a n r 106) z d u ż ą ilością p la n k to n u p o d o b n eg o d o p la n k to n u w y stę p u ją c e g o w m a rg la c h f r y - deck ich (G lobotru n ca n a contusa, G lobotruncana mayaroensis, C h ilo - stomella ovoidea, L o ck h a rtia n. ®p.);
0,70 m — m u ło w c e z so czew k am i łu p k ó w czek o lad o w y ch , c z e k o la d o w o -b ru n a t- n y c h i s ta lo w o p o p ie la ty c h ;
1.40 m — p ia sk o w c e zle p ie ń c o w a te , w a p n is te z o k ru c h a m i d ro b n eg o zlep ień ca, k tó re w; s tro p ie p rz e c h o d z ą w m u ło w c e;
2,10 m — łu p k i sta lo w o p o p ie la te i m a rg le fu k o id o w e. U tw o ry t e z a w ie r a ją b o g a tą m ik r o f a u n ę p la n k to n ic z n o -b e n to n ic z n ą , ta k ą sa m ą j a k w p ró b ce
n r 106 (tab . I);
0,70 m — m u ło w ce;
0,20 m — łu p k i stalo w o p o p ielate, b e zw a p n iste, z lu stro w a n e . W m ik ro fa u n ie (p ró b a n r 110) s tw ie rd z o n o t u t a j zespoły izłożone w y łą cz n ie z fo rm a g lu ty n u ją c y c h , ta k ie j a k zespoły p o ch o d zące z w yższej w k ła d k i tego sam ego ty p u , tj . iz p ró b y 105;
1.40 m —■ p ły to w e p ia sk o w c e d ro b n o z ia rn is te , tw a r d e , b a r w y s ta lo w o s z a re j i s ta - loweij n a św ieżo, a żó łtaw ej p o z w ie trzen iu . N ie k tó re z ła w ic p o s ia d a j ą so czew k i i w k ła d k i d ro b n o z ia rn is ty c h zlep ień có w .
Jak zatem widać, mikrofauna podobna do tej, jaka występuje w mar
glach frydeckich, związana jest tutaj wyłącznie z Wkładkami margli fu
koidowych 1 łupków marglistych barwy szarej (tab. I). Natomiast wkładki łupków o barwie stalowoczamej, ilastych, zawierają inny zespół mikro
fauny niż wkładki margliste. W olbrębie tego zespołu po raz pierwszy w omawianym profilu zjawia się bardzo liczny B a th ysip h o n sp. i C ystam m ina subgaleata, a więc zespół, który jest charakterystyczny dla górnych warstw istebniańskich. H. J u r k i e w i c z (1961) podaje, że w wyższej części piaskowca Suchej Góry występuje gatunek C ystam m ina subgaleata, tworząc niekiedy charakterystyczne poziomy złożone prawie wyłącznie z tej formy. Zespoły z B a th ysip h o n w warstwach dolnoisteibniańskich na ogół nie są zbyt częste. H. J u r k i e w i c z (1961) podaje zespoły z B a th y siphon z piaskowców z Suchej Góry oraz z margli fukoidowych z Czarnego Potoku.
C z ę ś ć g ó r n a — p o z i o m u t r z e c i e g o ( p r o f i l C-NW) Są to grubo łupiące się szare łuplki zapiaszczone, twarde, które ku górze przechodzą w popielatozielone margle fukoidowe z cienkimi wkładkami piaskowców inoceram owych (do 1 cm grubych) z liczną strzałką kalcytową.
Tutaj również stwierdzono ibogatą mikrofaunę złożoną z form plankto- niczno-bentanicznych, co ilusltruje lista nr 3 pochodząca z przeszłam owa- nia próby nr 103.
LISTA NR 3 — LIST NO 3
M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) Robulus in o rn a tu s d’ O r b.
D e n ta lin a sp. (ułamki — fragments) Lagena sulcata (W a 1 k e r et J a c o b.) P seudotextularia varians R z e h a k G iim b e lin a s tria ta ( E h r e n i b e r g ) B u lim in a sp. div.
G y ro id in a n itid a (H e u s s) P u lle n ia cretacea C u s h m a n
G lo b ig e rin e lla aspera ( E h r e n b e r g ) R otu n d ina o rd in a ria S u b b o t i n a G lobotruncana contusa (C u s h m.) G lobotruncana mayaroensis B o 11 i Ostracoda
Ijgły gątbek (Sponge spicules) Kolce jeżowców (Echinoid spines)
Jak zatem widać, i tu również znajdujemy w mikrofaunie odpowiednik szarych margli z jednostki podśląskiej.
U W A G I O G Ó LN E O L IT O L O G II I M IK R O F A U N IE
Z przytoczonych powyżej profili widać, że na tak niewielkim odcinku, jaki dzieli skrajne profile (1 km), zachodzą 'duże zmiany zarówno w roz
woju litologicznym, jak i w składzie mikrofauny. Zmiany te dotyczą pozio
mu drugiego i trzeciego, gdyż poziom pierwszy we wszystkich profilach jest jednolicie wykształcony. Stąd nasuwa się wniosek, że mniej więcej do połowy warstw istebniańskich dolnych, tj. do momentu osadzenia się pierwszej wkładki typu inoceramowego na całym obszarze sedymentacja była ujednolicona. Dopiero powyżej tej wkładki zaczynają zaznaczać się pewne zróżnicowania.
W poziomie drugim po raz pierwszy jako pojedyncze warstewki zja
wiają się margle fukoidowe, które później, w poziomie trzecim stają się dominującym elementem litologicznym. W związku z dużym zróżnicowa
niem litologicznym związane jest zróżnicowanie mikrofauny.
W profilu pierwszym i profilach sąsiednich łącznie z pierwszą wkładką typu inoceramowego przeważa zespół mikrofauny aglutynującej o charak
terze typowym dla dolnych warstw istebniańskich serii śląskiej. Charakter tego zespołu obrazuje lista nr 4 pochodząca z próby nr 21.
Saccammina placenta ( G r z y b . ) D e n d ro p h ry a robusta G r z y b . Reophax p ilu lif e r a B r a d y H o rm osina excelsa (D y 1 ą ż.) H orm osina o v u lu m ( G r z y b.) G lom ospira irre g u la ris ( G r z y b.) T rocham m inoides sp. div.
Recurvoides tu rb in a tu s ( B r a d y) C ystam m ina pauciloculata (B r a d y ) M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) S piro p le ctam m in a dentata ( A 11 h) Rzehakina inclusa ( G r z y ib.)
Podobny zespół jest jeszcze i w poziomie drugim (profil A-SE), ale zjawiają się tu już pojedyncze form y wapienne. Obecność tych form jest związana ze zmianą facji i z pojawieniem się wkładek margli fukoido
wych. Ta współzależność mikrofauny od facji szczególnie dobrze zaznacza się w najwyższej wkładce typu inoceramowego w tym profilu a także i w profilu C (tab. I). Tak jak w litologii występuje naprzemianległuść utworow ilastych i marglistych, tak samo i w mikrofaunie zaznacza się naprzemianległość poziomów mikrofaunistycznych złożonych z form aglu
tynujących i wapiennych.
We wkładkach ilastych mamy zespoły typu zespołu pochodzącego z pró
by nr 17, który ilustruje lista nr 5.
LISTA NR 5 — LIST NO 5
Saccammina placenta ( G r z y b.) D e n d ro p h ry a excelsa G r z y b.
D e n d ro p h ry a robusta G r z y b . Reophax sp.
H orm osina o v u lu m ( G r z y b . ) A m m odiscus incertus (d’ Or b. ) G lom ospira irre g u la ris ( G r z y b.) G lom ospira gord ia lis (J. et P.) Trocham m inoides sp. div.
Haplophragm oides sp. (uszkodzony — deteriorated) C ystam m ina pauciloculata ( B r a d y)
S piro p le ctam m in a dentata ( A 11 h) M atanzia varians ( G l a e s s n e r ) Eponides subcandidulus ( G r z y b.)
Inny typ zespołu przedstawia próba nr 105, gdzie stwierdzono bardzo dużą ilość osobników należących tylko do dwóch gatunków, tj.:
B a th ysip h o n sp.
C ystam m ina subgaleata V a ś i ć e k
We wkładkach marglistych występują zespoły, dla których charaktery
styczna jest mikrofauna uzyskana z próby nr 18, która podana jest w liście nr 6.
LISTA NR 6 — LIST NO 6
Saccammina placenta ( G r z y b . ) D e n d ro p h rya robusta G r z y b .
L I S T A N R 4 — L I S T NO 4
D end ro p h rya excelsa G r z y b .
H y p e ra m m in a g rz y b o w s k ii D y l ą ż a n k a Reophax p ilu lif e r a B r a d y
H orm osina o v u lu m ( G r z y b . ) Am m odiscus incertus (<T O r b.) Glom ospira gordialis (J. et P.) G lom ospira irre g u la ris ( G r z y b . ) T rocham m inoides sp. div.
Haplophragm oides cf. w a lte r i (G r z y b.) S piro p le ctam m in a dentata (A 11 h)
P lectina lenis ( G r z y b.) Rzehakina inclusa ( G r z y b . )
C ystam m ina pauciloculata (B r a d y ) C ystam m ina subgaleata V a ś i c e k G iim b e lin a globulosa ( E h r e n b e r g ) P seudotextularia varians R z e h a k
Q u a d rim o rp h in a allom orphinoides ( R e u s s) Eponides subcandidulus ( G r z y b.)
R o tu n d ina cf . o rd in a ria S u b i b o t i n a G lobotruncana arca (C u s h m.)
G lobotruncana c f. la p p a re n ti tric a rin a ta ( Q u e r e a u) G lobotruncana ex gr. s tu a rtifo rm is ( De L a p p a r e n t ) Poziom drugi w profilu B oraz poziom drugi i trzeci w profilu C cha
rakteryzuje wybitnie marglisty rozwój, który litologicznie bardzo zbliżony jest do rozwoju szarych margli frydeckich z jednostki podśląskiej. Z jed
nej strony cechami wspólnymi są: szara barwa, obecność mułowcowatych margli z otoczakami kwarcu i drobnymi okruchami skał krystalicznych jak granity różowe, zielonawe łupki krystaliczne, wkładka syderytycznej skały jasnej barwy; a z drugiej obecność takiej jak w zespole z m argli frydeckich, bogatej mikrofauny, która reprezentowana jest przez licznie występujące chilostomelle, ‘gimbeliny, iglobotrunkany jak też pseudotekstu- larie oraz rodzaj L o ckh a rtia n. sp. Wszystkie te formy w szczególny sposób podkreślają to podobieństwo.
Z zamieszczonego zestawienia (tab. II) widać, jak w iele utwory te po
siadają form wspólnych z marglami frydeckimi. a jedynie pojedyncze form y z warstwami istebniańskimi (marglami fukoidowymi z Czarnego Potoku) serii śląskiej.
Duże podobieństwo litologiczne zachodzi pomiędzy utworami z Kobyla (fig. 3, profile B, C) a utworami opisywanymi przez M. K s i ą ż k i e w i - c z a (1951 £, str. 154) z warstw istebniańskich dolnych z okolicy W oli Ra
dziszowskiej, gdzie występują także popielate mikowe i piaszczyste, grubo się łupiące łupki margliste z G lobotruncana arca, G lobotruncana ieupoldi, G lobotruncana vcniricosa, Reus sella szajnochae.
ST A N O W IS K A Z M IK R O F A U N Ą Z W A R STW IS T E B N IA Ń S K IC H D O L N Y C H
Z warstw istebniańskich dolnych pochodzą nieliczne skamieliny, które zostały znalezione w różnych punktach polskich Karpat fliszowych. W szy
stka makrofauna wskazuje, że dolne warstwy istebniańskie należą da kampanu i mastrychtu (M. K s i ą ż k i e w i c z , 1951 b).
P ro fil lita lo g ic z n o -m ik ro fa u n is ty c z n y d l a p o zio m u trze c ie g o z p r o f ilu C <NW) z K o b y la z p o d a n ie m ■zależności m ik ro fa u n y o d litologii:
1 — p ia sk o w c e p ły to w e ; 2 — łu p k i ila ste s ta lo w o p o p ie la te ; 3 — m u ło w c e z le p ie ń - c o w a te ; 4 — m a rg le fu k o id o w e ; 5 — p ia sk o w c e ze z lep ień c am i, ro z sy p liw e ; 6 — łu p k i sta lo w o p o p ie la te m a rg lis te i ila s te ; 7 — p ia sk o w ie c żela zisty rd z a w o cza rn y z k w a rc a m i; 8 — łu p k i p ia szc zy ste sza re , ilaste i m a rg lis te z fu k o id a m i
L ith o lo g ica l — m ic r o f a u n a l p ro file on t h e th i r d in o c e ra m ia n ty p e in te r c a la tio n in th e p ro file C a t K o b y le s h o w in g th e r e la tio n o f m ic r o f a u n a a n d lith o lo g y
1 — th in - b e d d e d sa n d s to n e s ; 2 — g r e y dlayey sh a le s ; 3 — p e b b ly m u d s to n e s;
4 — fu co id m a rls ; 5 — sa n d sto n e s a n d c o n g lo m e ra te s ; 6 — g re y m a r l y a n d c lay ey sh ales; 7 — f e rru g in e o u s r u s ty - b la c k s a n d s to n e s w ith q u a r tz g ra in s ; 8 — g rey s a n d y shaleis, m a rly a n d clay ey w ith fu co id s
T a b e l a — T able I
8m
1
Om
o ' ; q' ' . o ’. . ' o -
<s>.
T I ■ I ■ I ■ I ■
rr : I ■ I I ■ r
Z'M atanzia varians (Glaessnerj Robulus inornatus d'Orb.
D ertatina sp. (u ła m ki]
Lagena sulcata (W.elJJ
Pseudofexfu/aha vanans Rzehak 6umbelina striata (Ehrenberg) Buhmina. sp• div
Gyroidina nitida Reuss Pul lenia cretacea Cushman Globigerinet/a aspera (Ehrenberg) Rolundina ordinaria Subbofina 6lobotruncana contusa (Cushman)
\G lo bolruncana mayaroensis (B o №) /B athysiphon sp
d a c c a m m in a placenta (Grzybowski) Oendrophrya robusta Grzybowski Hyperammina excelsa (Dylążanka) Ryparammina grzybowskii Oy/ażanha Reophax pilulifera Brady
Hormosma oculum (Grzybowski) Trochamminoides sp. diu
Recurt/oides waiteri (Grzybowski) Cysiammina subgaleata 1/asiće.k Ple ' Vectina ten is (Grzybowski)" ' Matanzia Marians (Glaassnar) Spiroplectammina. sp.
Gumbelina g/obu/osa (Ehmnberg) Pullen/a cretacea C ushm an
Gtobotruncana tapp fricarin aia (Q u erau )
Gtobotruncana confusa (Cshm), 61. m ayaroensis ( Both) /\ E p o n id e s subcandidu/us (Grzybowski)
Bathysiphon sp. , C ystam m ina subgakafa Vasicek 'Bathysiphon sp., Lagam daz, Bdivina /ncrassata Reuss
Bulimma sp., Chilostom ella ovoidaa Reuss Pullenia c re ta c e a Cushm., L o ck h artia sp.
Gyrotdma nitida Reuss, 6lobig<2rin e tla a s p e ra (Ehm nberg) Globoiruncana mayaroansis-(Bolli), Gl. area (Cushm), 61- contusafCs»)
forammiferal assemblage,
f o r m t h e s a m p le n o 104-
§
— zespół z p ró b y n r 10*t
Bathysiphon sp. , Cystam m ina subgaleata Vasicek
- — - — • * . “ ~ -— * •I I '
4 • '. (P . 3 2 I * I - 1
