PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH, O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ

(1)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego

PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU

MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH, 731102 O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ

wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 1.06.2012

Warszawa 2012

(2)

SPIS TREŚCI

1. TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY ... 2

2. RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY ... 2

3. AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA: ... 2

4. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ... 2

5. CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ... 2

6. KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO ... 3

7. INFORMACJA O ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH ... 4

8. UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH ... 4

9. POWIĄZANIA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH Z INNYMI ZAWODAMI ... 5

10. CELE SZCZEGÓŁOWE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH ... 5

11. PLAN NAUCZANIA DLA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH... 7

12. PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW ... 9

1. Elektrotechnika i elektronika ... 10

2. Podstawy konstrukcji urządzeń precyzyjnych ... 18

3. Techniki wytwarzania ... 26

4. Urządzenia automatyki przemysłowej ... 31

5. Działalność gospodarcza w branży mechanicznej ... 39

6. Język obcy w branży mechanicznej ... 44

7. Montaż i obsługa układów automatyki przemysłowej - zajęcia praktyczne ... 50

8. Montaż i obsługa urządzeń precyzyjnych - zajęcia praktyczne ... 60

ZAŁĄCZNIKI ... 70

(3)

TYP SZKOŁY: Zasadnicza Szkoła Zawodowa 1. TYP PROGRAMU: PRZEDMIOTOWY 2. RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY

3. AUTORZY, RECENZENCI I KONSULTANCI PROGRAMU NAUCZANIA:

Autorzy: mgr inż. Grzegorz Lis, dr inż. Zbigniew Pilch, mgr inż. Roman Ruprecht Recenzenci: …

Konsultanci: mgr inż. Robert Wanic

4. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO

Program nauczania dla zawodu MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi:

− Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

− Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r.

− Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r.

− Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r.

− Rozporządzeniem w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników z dnia 8 czerwca 2009 r.

− Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami.

− Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r.

− Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zmianami.

5. CELE OGÓLNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO

Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego:

Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.

(4)

Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.

W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.

W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.

Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

6. KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

Program nauczania dla zawodu MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania.

Program uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym:

1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa;

2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym;

3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa;

4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych;

5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi;

6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;

7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;

8) umiejętność pracy zespołowej.

(5)

W programie nauczania dla zawodu MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie.

Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, a także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa

7. INFORMACJA O ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH

Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych należy do zawodów często spotykanych w sferze zatrudnienia. Dominującym układem czynności w zawodzie są prace montażowe i obsługowe, które wykonuje pracownik zajmujący się montażem, uruchamianiem, obsługiwaniem obejmującym naprawę i konserwację, urządzeń i układów automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Praca mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych wymaga na ogół zespołowego działania i oparta jest na współpracy, szczególnie w zakresie zadań związanych z montażem układów automatyki przemysłowej.

Do typowych zadań zawodowych mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych należy między innymi:

• Organizowanie własnego miejsca pracy zgodnie z zasadami bhp, ergonomii oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

• Produkcja, obsługa, naprawa i konserwacja urządzeń i przyrządów precyzyjnych, przede wszystkim aparatury pomiarowo-kontrolnej i automatyki sterująco- regulującej.

• Montowanie i demontowanie układów automatyki przemysłowej

• Montowanie i demontowanie urządzeń precyzyjnych

• Uruchamiania układów automatyki przemysłowej oraz urządzeń precyzyjnych

• Obsługiwania układów automatyki przemysłowej oraz urządzeń precyzyjnych.

• Lokalizowanie uszkodzeń oraz diagnozowanie przyczyn zaistniałych uszkodzeń w urządzeniach automatyki przemysłowej oraz urządzeniach precyzyjnych.

• Czytanie dokumentacji technicznej urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych

• Instalowanie oraz uruchamianie na stanowisku pracy nowych urządzeń automatyki przemysłowej

• Wykonywanie elementów konstrukcyjnych urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych do celów napraw.

• Przeprowadzanie prób działania mechanizmów precyzyjnych po naprawie, regulacji lub konserwacji

• Przeprowadzanie kontroli jakości wykonanych przez siebie prac z zakresu instalowania, regulowania i naprawiania urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.

8. UZASADNIENIE POTRZEBY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH

Nowoczesne gałęzie przemysłu maszynowego, wykorzystujące osiągnięcia mechaniki precyzyjnej należą do ważnych i rozwijających się gałęzi gospodarki w naszym kraju. W wielu przedsiębiorstwach różnych gałęzi przemysłu coraz powszechniej stosowane są układy automatyki, zautomatyzowane linie produkcyjne wymagające zatrudnienia pracowników o wysokich kwalifikacjach. Mechanicy automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych mogą wykonywać prace na stanowiskach monterów i konserwatorów układów automatyki przemysłowej oraz urządzeń precyzyjnych, pracowników technicznej obsługi i serwisu zautomatyzowanych linii przemysłowych.

(6)

Mechanicy automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych mogą znaleźć pracę zarówno w dużych przedsiębiorstwach produkcyjnych(wytwórnie sprzętu elektrycznego i elektronicznego, lotniczego oraz mechaniki precyzyjnej, obrabiarek sterowanych numerycznie CNC), oraz jako wykwalifikowani pracownicy działu obsługi technicznej.

Warunkiem podjęcia pracy w zawodzie jest ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej. Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych z wykształceniem zawodowym jest wykwalifikowanym robotnikiem, pracującym pod nadzorem przełożonego. Może kontynuować kształcenie na poziomie technikum, jednakże wymaga to wyboru zawodu pokrewnego (technik mechanik, technik mechatronik itp.), ponieważ nie ma bezpośredniej kontynuacji kształcenia dla mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Może również podnosić swoje kwalifikacje na kursach i szkoleniach (np. tokarz, optyk), co wzmocni jego pozycję na rynku pracy.

9. POWIĄZANIA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH Z INNYMI ZAWODAMI

Podział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Kwalifikacja M.16. jest kwalifikacją w zawodzie mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Inną grupą wspólnych efektów dotyczących obszaru zawodowego są efekty stanowiące podbudowę kształcenia w zawodach określone kodem PKZ(M.a).

PKZ(M.a)występuje w zawodach: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej.

10. CELE SZCZEGÓŁOWE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1. montowania i naprawiania mechanizmów maszyn i urządzeń precyzyjnych;

2. montowania, naprawianie i konserwowania przyrządów pomiarowych;

3. montowania i naprawiania napędów pneumatycznych, hydraulicznych i elektrycznych.

Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie mechanik precyzyjny:

−

efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów(BHP, PDG, JOZ, KPS)

(7)

−

efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów PKZ(M.a),

−

efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie:

M.16. Montaż i obsługa układów automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych – 750 godz.

(8)

11. PLAN NAUCZANIA DLA ZAWODU MECHANIK AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ I URZĄDZEŃ PRECYZYJNYCH

Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w zasadniczej szkole zawodowej minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1600 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 630 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 970 godzin.

W podstawie programowej kształcenia w zawodzie mechanik precyzyjny minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi:

• Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów- 350 godz.

• M.15. Montaż i naprawa maszyn i urządzeń precyzyjnych – 750 godz.

Tabela 3. Plan nauczania dla programu o strukturze przedmiotowej Lp. Obowiązkowe zajęcia edukacyjne

Klasa Liczba godzin

tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania

Liczba godzin w trzyletnim okresie

nauczania

I II III

I II I II I II Przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym

1 Elektrotechnika i elektronika 2 2 1 2,5 80

2 Podstawy konstrukcji urządzeń precyzyjnych 2 2 2 3 4 6,5 208

3 Techniki wytwarzania 3 3 3 96

4 Urządzenia automatyki przemysłowej 2 2 4 4 6 192

5 Działalność gospodarcza w branży mechanicznej 2 1 32

6 Język obcy w branży mechanicznej 1 1 1 32

Łączna liczba godzin 7 7 6 6 7 7 20 640

Przedmioty w kształceniu zawodowym praktycznym */**

7 Montaż i obsługa układów automatyki przemysłowej - zajęcia

praktyczne 2 2 4 4 8 10 15 490

8 Montaż i obsługa urządzeń precyzyjnych - zajęcia praktyczne 3 3 6 6 6 6 15 480

Łączna liczba godzin 5 5 10 10 14 16 30 970

*dla młodocianych pracowników liczbę dni w tygodniu przeznaczonych na praktyczną naukę zawodu u pracodawcy ustala dyrektor szkoły, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu Pracy.

**zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy.

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY PIERWSZĄ KWALIFIKACJĘ M.16. ODBYWA SIĘ NA KONIEC KLASY TRZECIEJ.

(9)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Wykaz działów programowych dla zawodu mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych

Nazwa przedmiotu Nazwa działu Liczba godzin

przewidziana na dział

1. Elektrotechnika i elektronika 1.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy 16

1.2. Wprowadzenie do elektrotechniki 48

1.3. Wprowadzenie do elektroniki 16

2. Podstawy konstrukcji urządzeń precyzyjnych 2.1. Rysunek techniczny 80

2.2. Części maszyn i połączenia 64

2.3. Konstrukcje urządzeń precyzyjnych 64

3. Techniki wytwarzania 3.1. Podstawy technik wytwarzania 64

3.2. Montaż maszyn i kontrola jakości 32

4. Urządzenia automatyki przemysłowej 4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy 16

4.2. Urządzenia w układach sterowania i regulacji 112

4.3. Montaż i obsługa urządzeń automatyki w układach sterowania i regulacji 64 5. Działalność gospodarcza w branży

mechanicznej 5.1. Podstawy prawne działalności gospodarczej 16

5.2. Zakładanie i prowadzenie firmy w branży mechanicznej 16

6. Język obcy w branży mechanicznej 6.1. Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej 12

6.2. Terminologia w analizie dokumentacji i literatury zawodowej 12

6.3. Działalność gospodarcza i biznesowa 8

7. Montaż i obsługa układów automatyki

przemysłowej - zajęcia praktyczne 7.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas prac montażowych i obsługowych 16

7.2. Montowanie układów automatyki przemysłowej 192

7.3. Uruchamianie układów automatyki przemysłowej 192

7.4. Obsługiwanie układów automatyki przemysłowej 90

8. Montaż i obsługa urządzeń precyzyjnych -

zajęcia praktyczne 8.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas prac montażowych i obsługowych 16

8.2. Montowanie urządzeń precyzyjnych 192

8.3. Uruchamianie urządzeń precyzyjnych 192

8.4. Obsługiwanie urządzeń precyzyjnych 80

(10)

12. PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW

W programie nauczania dla zawodu mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych zastosowano taksonomię celów ABC B. Niemierko

1. Elektrotechnika i elektronika 64 godz.

2. Podstawy konstrukcji urządzeń precyzyjnych 208 godz.

3. Techniki wytwarzania 96 godz.

4. Urządzenia automatyki przemysłowej 192 godz.

5. Działalność gospodarcza w branży mechanicznej 32 godz.

6. Język obcy w branży mechanicznej 32 godz.

7. Montaż i obsługa układów automatyki przemysłowej - zajęcia praktyczne 490 godz.

8. Montaż i obsługa urządzeń precyzyjnych - zajęcia praktyczne 480 godz.

(11)

1. Elektrotechnika i elektronika

1.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy.

1.2. Wprowadzenie do elektrotechniki 1.3. Wprowadzenie do elektroniki 1.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi:

Poziom wymagań programowych (P lub PP) Kategoria taksonomiczna

Materiał kształcenia

BHP(1)1. określać pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią PP C - prawna ochrona pracy,

- czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy,

- ergonomia w kształtowaniu warunków pracy, - wymagania dotyczące pomieszczeń pracy, - wymagania dotyczące pomieszczeń higieniczno- sanitarnych

- wymagania bezpieczeństwa dotyczące stanowisk pracy - wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy - bezpieczna praca z urządzeniami i maszynami elektrycznymi

- ochrona przeciwporażeniowa,

- zagrożenia dotyczące urządzeń i maszyn elektrycznych, - zagrożenia pożarowe,

- zasady ochrony przeciwpożarowej, - przepisy dotyczące ochrony środowiska, - pierwsza pomoc w przypadku porażenia prądem elektrycznym,

- pierwsza pomoc w przypadku urazów mechanicznych, BHP(1)2. stosować pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią PP C

BHP(1)3. wyjaśniać zasady ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy P B

BHP(1)4. dobierać środki gaśnicze PP C

BHP(2)1. określać instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy

i ochrony środowiska w Polsce PP C

BHP(2)2. określać zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony

pracy i ochrony środowiska w Polsce PP C

BHP(2)3. określać uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie

ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce PP C

BHP(2)4. scharakteryzować zakres kompetencji instytucji oraz służb działających

w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce P B

BHP(2)5. różnicować instytucje działające w zakresie ochrony pracy i ochrony

środowiska w Polsce P B

BHP(3)1. przytaczać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i

higieny pracy P B

(12)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego BHP(3)2. przytaczać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i

higieny pracy P B

BHP(3)3. określać konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i

obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy PP C

BHP(5)1. określać substancje niebezpieczne w środowisku pracy PP C

BHP(5)2. przewidywać sytuacje i okoliczności mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych

PP D

BHP(5)3. zapobiegać ewentualnym zagrożeniom wynikającym z wykonywania

zadań zawodowych PP C

BHP(6)1. wskazywać skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm

człowieka; PP C

BHP(6)2. wskazywać skutki działania prądu elektrycznego na organizm człowieka PP C BHP(6)3. scharakteryzować skutki oddziaływania czynników szkodliwych na

organizm człowieka; P B

BHP(10)1. organizować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy

pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia PP C

BHP(10)2. zastosować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy pracy

oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia PP D

BHP(10)3. udzielać pierwszej pomocy porażonemu prądem elektrycznym PP C

KPS(3)1. planować przedsięwzięcia P B

KPS(3)2. realizować zadania PP D

KPS(3)3. analizować osiągnięcia swoich działań PP D

KPS(3)4. rozwiązywać problemy PP D

Planowane zadania

Zadaniem grupy jest opracowanie instrukcji BHP i przeciwpożarowej związanej z lutowaniem ręczną lutownicą. W instrukcji należy opisać właściwy wygląd stanowiska oraz jego wyposażenie oraz konieczne środki ochrony osobistej oraz wskazać zagrożenia pożarowe. W dalszej kolejności należy wymienić możliwe zagrożenia dla zdrowia pracownika wykonującego operacje lutowania oraz środki zaradcze na wypadek zaistniałego skaleczenia lub wypadku. Grupa prezentuje wykonane zadanie na forum klasy. Inne grupy uczniów przygotowują podobna opracowania, ale związane z innymi operacjami technologicznymi(spawanie elektryczne, spawanie gazowe, obróbka mechaniczna: toczenie, wiercenie itp.) Dokonaj podziału środków gaśniczych i wskaż te, które przeznaczone są(dopuszczone są)do gaszenia urządzeń elektrycznych. Czy są środki gaśnicze pozwalające gasić urządzenie pod napięciem? Na rysunku będącym rzutem pomieszczenia, w którym wykonuje się operacje spawalnicze, rozplanuj lokalizacje środków gaśniczych oraz środków ochrony osobistej. Przed przystąpieniem do zadania przeanalizuj odpowiednie normy i wytyczne związane z zagadnieniem. Przygotuj prezentację, w której przedstawisz zadanie i jego rozwiązanie.

(13)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne

W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: Kodeks Pracy, zbiory ustaw i rozporządzeń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawnictwa z zakresu ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz eksploatacji urządzeń elektromechanicznych i elektronicznych, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagrożeń dla zdrowia występujących w pracy mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Komputer z dostępem do Internetu, urządzenia multimedialne.

Środki dydaktyczne

Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, czasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne o tematyce bezpieczeństwa pracy w zawodzie mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych lub pokrewnych. Filmy dydaktyczne dotyczące zagrożeń pożarowych i zachowań na wypadek pożaru, procedury postępowania w razie wypadku przy pracy, typowy sprzęt gaśniczy, odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, wyposażenie do nauki udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej (fantom).

Zalecane metody dydaktyczne

Realizacja programu nauczania działu Bezpieczeństwo i higiena pracy ma przygotować ucznia do przestrzegania przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

Zalecane metody dydaktyczne dla tego działu nauczania to metoda projektów, przypadków, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych. Metodę projektów proponuje się zastosować podczas realizacji treści z zakresu wymagań bhp dotyczących pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych oraz wymagań bezpieczeństwa dotyczących procesu pracy także opracowania instrukcji bhp czy poradnika.

Formy organizacyjne

Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form nauczania. Zajęcia teoretyczne odbywać się mogą w dużej grupie(klasie), zgodnie z zasadami metod aktywizujących.

Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego.

Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające:

– dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia.

– dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

(14)

1.2. Wprowadzenie do elektrotechniki

M.16.1(1)3. rozpoznawać symbole i oznaczenia graficzne stosowane na

schematach elektrycznych układów automatyki przemysłowej P B - wielkości elektryczne w układzie SI

- właściwości pola elektrycznego i magnetycznego - prawa dotyczące obwodów prądu stałego - rezystory – rodzaje, oznaczenia, łączenie - kondensatory – rodzaje, oznaczenia, łączenie - moc i energia prądu stałego

- obliczanie obwodów prądu stałego z jednym źródłem napięcia

- wielości i przebiegi w obwodach prądu przemiennego - zjawisko rezonansu w układach prądu przemiennego i jego wykorzystanie

- podstawowe pojęcia i układy połączeń w obwodach trójfazowych

- zabezpieczenia instalacyjne i silnikowe – własności, zastosowanie, symbole i oznaczenia

- cewki, elektromagnesy i sprzęgła elektromagnetyczne - silniki elektryczne prądu stałego i przemiennego – podstawy budowy i zasady działania

- elementy stykowe mechaniczne i elektromechaniczne układów sterowania elektrycznego i ich symbole - układy stycznikowo-przekaźnikowe

- czujniki i przetworniki w układach elektrycznych - podstawowe pojęcia metrologii,

- przyrządy pomiarowe wielkości elektrycznych, - elementy i urządzenia elektryczne w katalogach M.16.1(2)3. rozróżniać elementy, urządzenia i układy elektryczne automatyki

przemysłowej; P B

M.16.1(3)1. posłużyć się dokumentacją techniczną układów automatyki

przemysłowej; P C

M.16.1(3)2. posłużyć się normami dotyczącymi układów automatyki

przemysłowej; P C

M.16.3(1)1. określić własności urządzeń i układów automatyki na podstawie

dokumentacji technicznej i instrukcji obsługi P C

PKZ(M.b)(1)1. określać prawa i zasady mechaniki technicznej, elektrotechniki,

elektroniki i automatyki P C

PKZ(E.a)(6)1. określać elementy obwodów elektrycznych PP C

PKZ(E.a)(6)2. określać funkcję elementów w obwodzie elektrycznym PP C

PKZ(E.a)(6)7. analizować obwody elektryczne PP D

KPS(4)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się PP C

KPS(4)2. przejawiać chęć doskonalenia się PP C

KPS(5)1. określać sposoby radzenia sobie ze stresem PP C

KPS(5)2. stosować techniki relaksacyjne PP C

KPS(6)1. analizować konieczność ciągłego doskonalenia się PP D

KPS(6)2. uczestniczyć w szkoleniach i kursach podnoszących umiejętności PP C

(15)

Stosując właściwe symbole graficzne narysuj schemat obwodu elektrycznego prądu stałego o napięciu 24V, będącego układem sterowania siłownika pneumatycznego. Układ ma składać się z włącznika i wyłącznika impulsowego, przekaźnika ze stykami zwiernymi i rozwiernymi, dwóch włączników krańcowych zaworu sterowanego elektromagnetycznie. Układ ma działać w ten sposób, że po załączeniu zasilania siłownik wykonuje ruchy oscylacyjne z jednego do drugiego skrajnego położenia aż do momentu naciśnięcia przycisku wyłącznika.

Wykonaną pracę należy porównać z otrzymanym wzorcem i dokonać samooceny prawidłowości wykonania zadania.

Oblicz opór przewodów wykonanych z trzech rodzajów materiałów: aluminium, miedz, nikielina o przekroju 1 mm²i długości 80 m. Opór właściwy materiałów należy wyszukać w materiałach wskazanych przez nauczyciela.

Wykonaną pracę należy porównać z otrzymanym wzorcem i dokonać samooceny prawidłowości wykonania zadania.

Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne

Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni elektrotechniki i elektroniki wyposażonej w rzutnik multimedialny, rzutnik pisma, wizualizer(opcjonalnie), komputer multimedialny z dostępem do Internetu i drukarką, stanowisko do demonstracji.

Elementy elektryczne i elektroniczne, maszyny i urządzenia elektryczne. Osprzęt instalacyjny i próbki przewodów oraz zestawy do wykonywania badań i pomiarów.

Przyrządy pomiarowe. Narzędzia, części i materiały do instalowania silników elektrycznych. Katalogi elementów elektronicznych, silników, łączników i przewodów. Schematy instalacji oraz układów elektrycznych i elektronicznych. Normy i akty prawne z zakresu BHP przy instalacjach i urządzeniach elektrycznych. Elementy automatyki i ich przekroje. Plansze i foliogramy dotyczące elementów automatyki. Zestaw narzędzi, mierników, części i materiałów do montowania układów.

Instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń.

Ponadto przydatne będą zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, katalogi podzespołów,

układy demonstracyjne, pokaz z objaśnieniem, foliogramy i fazogramy, plansze poglądowe, filmy dydaktyczne i prezentacje multimedialne związane z treściami kształcenia w zawodzie mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń elektronicznych. Czasopisma branżowe, katalogi, normy ISO i PN.

Dominującymi metodami powinny być metody podające, problemowe i eksponujące.

Nauczyciel dobierając metodę kształcenia powinien zwrócić uwagę na kształtowanie umiejętności rozróżniania wielkości elektrycznych i ich jednostek, poprawnego posługiwania się terminologią techniczną dla zawodu mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Do obliczania prostych obwodów elektrycznych ważne jest kształtowanie umiejętności zastosowania prawa Ohma i praw Kirchhoffa. Realizując tematy dotyczące silników prądu stałego i przemiennego należy skupić się na ich budowie, zasadzie działania oraz zastosowaniu.

Należy stosować metody podające, problemowe, eksponujące oraz praktyczne.

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów proponuje się przeprowadzenie testów mieszanych, obserwację aktywności ucznia podczas pracy w grupie, pisemne i ustne sprawdziany.

Zaleca się, aby wymagania podstawowe obejmowały przede wszystkim umiejętności montowania oraz testowania układów elektrycznych i elektronicznych.

Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie:

- ustnych sprawdzianów wiadomości i umiejętności, - testów osiągnięć szkolnych,

(16)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego - ukierunkowanej obserwacji indywidualnej i zespołowej pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń, mogą być sprawdzane za pomocą testu z zadaniami zamkniętymi(wielokrotnego wyboru, na dobieranie)i otwartymi(krótkiej odpowiedzi, z luką).

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności wykonywanych podczas realizacji ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:

- dobieranie przyrządów pomiarowych,

- łączenie układów pomiarowych na podstawie schematu,

- wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów układów elektrycznych i elektronicznych, - przestrzeganie przepisów bhp podczas pomiarów.

Sprawdzanie poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzać w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie nauczyciel powinien dokonać kontroli według tego samego arkusza.

Ocena na zakończenie realizacji programu nauczania powinna uwzględniać wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania osiągnięć ucznia. Podstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń.

– dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia – dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia

(17)

1.3 Wprowadzenie do elektroniki

M.16.1(3)3. wykorzystać katalogi układów automatyki przemysłowej P C - materiały półprzewodnikowe

- półprzewodnikowe elementy bierne: termistory, warystory, - złącze p-n

- diody prostownicze – rodzaje, oznaczenia, własności - tranzystory – rodzaje, oznaczenia, własności, zastosowanie, - elektroniczne elementy przełączające: diak, tyrystor, triak - elementy i podzespoły optoelektroniczne,

- wskaźniki LED i ciekłokrystaliczne - układy scalone,

- oznaczenia elementów elektronicznych, - układy prostownikowe,

- filtry prostownicze i stabilizatory napięć,

- wzmacniacze- rodzaje, schematy, parametry, zastosowanie, - system binarny

- bramki logiczne

- elementy elektroniczne w katalogach - układy sekwencyjne

- mikrokomputer - schemat blokowy, działanie, zastosowanie

M.16.3(1)1. określić własności urządzeń i układów automatyki na podstawie

M.16.3(1)2. określić parametry pracy urządzeń i układów automatyki na podstawie

PKZ(E.a)(6)3. określać elementy obwodów elektronicznych PP C

PKZ(E.a)(6)4. określać funkcję elementów w obwodzie elektronicznym PP C

PKZ(E.a)(6)8. analizować obwody elektroniczne PP D

KPS(4)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się PP C

KPS(4)2. przejawiać chęć doskonalenia się PP C

KPS(5)1. określać sposoby radzenia sobie ze stresem PP C

KPS(5)2. stosować techniki relaksacyjne PP C

KPS(9)1. określać swoje postulaty PP C

KPS(9)2. określać techniki mediacji PP C

KPS(9)3. ustalać korzystne warunki porozumień P B

Stosując właściwe symbole graficzne narysuj schemat obwodu elektronicznego wykonanego w technologii TTL, sterującego pracą siłownika pneumatycznego. Układ ma składać się z 2 włączników monostabilnych, dwóch włączników krańcowych zaworu sterowanego elektromagnetycznie. Układ ma działać w ten sposób, że po załączeniu zasilania siłownik wykonuje ruchy oscylacyjne z jednego do drugiego skrajnego położenia aż do momentu naciśnięcia przycisku wyłącznika.

(18)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Wykonaną pracę należy porównać z otrzymanym wzorcem i dokonać samooceny prawidłowości wykonania zadania.

Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni elektrotechniki i elektroniki wyposażonej w rzutnik multimedialny, rzutnik pisma, wizualizer(opcjonalnie), komputer multimedialny z dostępem do Internetu i drukarką, stanowisko do demonstracji.

Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, katalogi elementów elektrycznych i elektronicznych,

układy demonstracyjne, foliogramy i fazogramy, plansze poglądowe, filmy dydaktyczne i prezentacje multimedialne związane z treściami kształcenia w zawodzie mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń elektronicznych, czasopisma branżowe, katalogi, normy ISO i PN.

Nauczyciel dobierając metodę kształcenia powinien zwrócić uwagę na kształtowanie umiejętności rozróżniania wielkości elektrycznych i ich jednostek, poprawnego posługiwania się terminologią techniczną dla zawodu mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Ważne jest również kształtowanie umiejętności wykorzystywania praw fizycznych i zależności matematycznych do obliczania parametrów obwodów oraz do analizowania zjawisk występujących w układach elektronicznych. Istotne jest interpretowanie parametrów przyrządów półprzewodnikowych, analizowanie działania układów elektronicznych. Ważnym jest wskazywanie praktycznego zastosowania układów elektronicznych.

Należy zastosować metody podające, problemowe, eksponujące oraz praktyczne.

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru, testu praktycznego oraz ocenę projektu.

– dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia.

– dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

(19)

2. Podstawy konstrukcji urządzeń precyzyjnych

2.1. Rysunek techniczny 2.2. Części maszyn i połączenia

2.3. Materiały konstrukcyjne urządzeń precyzyjnych 2.1. Rysunek techniczny

PKZ(M.a)(1)1. wykonać rysunki techniczne w rzutach prostokątnych

rozmieszczonych wg europejskiej metody E; P C − obszary zastosowań rysunku technicznego

maszynowego

− rodzaje rysunku technicznego(schematy, wykresy, rysunki konstrukcyjne wykonawcze, rysunki podzespołów i zespołów)

− rzuty aksonometryczne – rodzaje, zalety i wady

− rzut prostokątny – założenia, układ rzutni

− przedstawianie elementów prostych(punkt, odcinek, figura, bryła)w rzutach prostokątnych

− zasady tworzenia widoków w rzutach prostokątnych, dobór układu rzutów

− tworzenie przekrojów na rysunkach konstrukcyjnych

− rodzaje przekrojów i ich oznaczanie na rysunku

− wzory kreskowania i parametry go opisujące

− zasady wymiarowania(wymiarowanie od baz wymiarowych itp.)

− znaki wymiarowe i zasady ich stosowania

− szkice, jako odręczna forma rysunku technicznego

− zasady doboru tolerancji wymiarowych

− zasada stałego otworu i stałego wałka

− zasady doboru pasować – typowe przykłady

− programy komputerowe w zagadnieniach tworzenia PKZ(M.a)(1)2. stosować zasady wymiarowania od baz obróbkowych i

konstrukcyjnych; P C

PKZ(M.a)(1)3. stosować zasady zapisu wymiarów tolerowanych, pasowania, tolerancji kształtu i położenia powierzchni na rysunkach technicznych

maszynowych; P C

PKZ(M.a)(1)4. stosować zasady oznaczeń chropowatości i kierunkowości powierzchni, obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej na rysunkach technicznych

maszynowych; P C

PKZ(M.a)(1)5. rozpoznać symbole i oznaczenia stosowane na rysunkach

technicznych maszynowych; P B

PKZ(M.a)(2)1 wykonać szkice figur płaskich w rzutach prostokątnych P C PKZ(M.a)(2)2 wykonać szkice brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i

aksonometrycznych PP C

PKZ(M.a)(2)3 wykonać szkice części maszyn odwzorowujące kształty zewnętrzne i

wewnętrzne P C

PKZ(M.a)(2)4 zwymiarować szkice typowych części maszyn P C

PKZ(M.a)(2)5 zastosować uproszczenia rysunkowe do wykonania szkicu części

maszyny P C

PKZ(M.a)(2)6 rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe,

zestawieniowe, montażowe, zabiegowe i operacyjne, P B

(20)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego PKZ(M.a)(3)1. wykorzystać oprogramowanie komputerowe wspomagające

wykonywanie rysunków technicznych maszynowych; PP D dokumentacji rysunkowej

− symbole stosowane na schematach instalacji pneumatycznych

− zasady tworzenia schematów pneumatycznych

− symbole stosowane na schematach instalacji hydraulicznych

− zasady tworzenia schematów hydraulicznych PKZ(M.a)(3)2. wykonać rysunki techniczne typowych części maszyn; P C

PKZ(M.a)(2)7 odczytać rysunki wykonawcze i złożeniowe, P C

PKZ(M.a)(4)1 rozpoznać części i mechanizmy maszyn i urządzeń, P B

PKZ(M.a)(6)1 wyjaśnić zasady tolerancji i pasowania P C

PKZ(M.a)(6)2 zastosować układ tolerancji i pasowań P C

PKZ(M.a)(6)3 sklasyfikować przyrządy pomiarowe oraz określić ich właściwości

metrologiczne P C

PKZ(M.a)(6)4 dobrać przyrządy do pomiaru i sprawdzania części maszyn P C

PKZ(M.a)(6)5 wykonać pomiary wielkości geometrycznych P C

PKZ(M.a)(6)6 zinterpretować wyniki pomiarów P C

PKZ(M.a)(6)7 obliczyć wymiary graniczne, odchyłki i tolerancje P C

PKZ(M.a)(6)8 wybrać z norm wartości odchyłek dla zadanych pasowań P C PKZ(M.a)(6)9 obliczyć luzy i wciski oraz tolerancje wybranych pasowań P C M.16.1(1)1. rozpoznać symbole i oznaczenia stosowane na schematach

hydraulicznych układów automatyki przemysłowej; PP B

M.16.1(1)2. rozpoznać symbole i oznaczenia stosowane na schematach

pneumatycznych układów automatyki przemysłowej; PP B

M.16.2(4)1. posłużyć się dokumentacją techniczną urządzeń precyzyjnych; P C M.16.2(4)2. posłużyć się normami dotyczącymi urządzeń precyzyjnych; P C

M.16.2(4)3. wykorzystać katalogi urządzeń precyzyjnych; P C

M.16.2(2)1. rozpoznać symbole i oznaczenia elementów hydraulicznych

stosowane na schematach urządzeń precyzyjnych; PP B

M.16.2(2)2. rozpoznać symbole i oznaczenia elementów pneumatycznych

stosowane na schematach urządzeń precyzyjnych; PP B

BHP(1)1. określić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; P A

BHP(1)2. stosować pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; PP C

BHP(3)2. przytoczyć prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i

higieny pracy; PP A

KPS(4)jest otwarty na zmiany;

KPS(6)aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;

Planowane zadania(ćwiczenia)

(21)

Na podstawie analizy schematu instalacji pneumatycznej należy zidentyfikować zawór sterujący 5/2 sterowany pneumatycznie. Należy zawór zdemontować, zidentyfikować wszystkie elementy składowe. Wykonaj zestawienie elementów znormalizowanych występujących w budowie zaworu. Elementy składowe zaworu przedstaw w postaci szkiców. Wymiary elementów określ poprzez pomiary dobierając właściwe narzędzia. Na podstawie szkiców przygotuj rysunki konstrukcyjne wraz z wymiarowaniem i oznaczeniem tolerancji i jakości powierzchni.

Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w systemie klasowo-lekcyjnym i pracowni rysunku technicznego. W miejscach prowadzenia zajęć powinny znajdować się: przybory kreślarskie, modele rzutni, figur i brył, modele części maszyn i połączeń części, modele mechanizmów, przyrządy pomiarowe, dokumentacja techniczna i konstrukcyjna, katalogi części maszyn, tabele tolerancji, Polskie Normy z zakresu rysunku technicznego, komputer z dostępem do Internetu i oprogramowaniem do wykonywania rysunków technicznych maszynowych, urządzenie multimedialne. Zajęcia w pracowni rysunku technicznego powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów.

Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. Prezentacje multimedialne z zakresu rysunku technicznego i części maszyn.

Dział programowy Rysunek techniczny wymaga aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką, korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji oraz uwzględnienie techniki komputerowej.

Dominującymi metodami kształcenia powinny być metoda ćwiczeń i projektów. Metody te zawierają opisy czynności niezbędne do wykonania zadania, a uczniowie mogą pracować samodzielnie i w grupach.

Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. Grupy do wykonywania zadań mogą liczyć od 2 do 5 osób.

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń, projektów i testów praktycznych zaopatrzonych w kryteria oceny i schemat punktowania.

− dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia;

− dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

(22)

2.2. Części maszyn i połączenia

PKZ(M.a)(4)2 scharakteryzować osie i wały maszynowe, P C − definicja maszyny, podział maszyn, części składowe

− definicja zespołu i podzespołu

− zagadnienia normalizacji i unifikacji w budowie maszyn

− definicja połączeń w budowie maszyn, ich klasyfikacja

− połączenia nierozłączne

− połączenia rozłączne

− dobór materiałów konstrukcyjnych w zależności od warunków pracy elementu konstrukcyjnego

− konstruowanie elementów typu: przekładnie, hamulce, sprzęgła

− dobór z katalogów gotowych rozwiązań elementów zespołów napędowych dostosowanych do potrzeb danego urządzenia

− metody obróbki ręcznej

− metody obróbki maszynowej

− metody oceny stanu powierzchni po procesie obróbki

− metody łączenia elementów wykonanych a identycznych oraz różnych materiałów konstrukcyjnych

− definicja procesu technologicznego

− planowanie procesu technologicznego z uwzględnieniem ilości sztuk

PKZ(M.a)(4)3 scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych, P C PKZ(M.a)(4)4 dobrać z katalogu na podstawie oznaczeń łożysko toczne, P C PKZ(M.a)(4)5 wyjaśnić budowę i zasadę działania sprzęgieł i hamulców, P C

PKZ(M.a)(4)6 sklasyfikować przekładnie mechaniczne, P C

PKZ(M.a)(4)7 wyjaśnić budowę przekładni zębatych prostych i złożonych, P C PKZ(M.a)(4)8 wskazać zastosowanie elementów, zespołów i mechanizmów

maszyn i urządzeń, P C

PKZ(M.a)(5)1 rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych, P B PKZ(M.a)(5)2 rozpoznać rodzaj połączenia na podstawie dokumentacji

konstrukcyjnej zespołu maszyny P B

PKZ(M.a)(16)1. sklasyfikować maszyny i urządzenia mechaniki precyzyjnej P C PKZ(M.a)(16)2. scharakteryzować elementy funkcjonalne maszyny i urządzenia; P C PKZ(M.a)(16)3. określić parametry techniczne maszyn i urządzeń mechaniki

precyzyjnej; P B

PKZ(M.a)(16)4. wyjaśnić działanie i określić zastosowanie maszyn

technologicznych stosowanych w przemyśle maszynowym PP B

PKZ(M.a)(16)5. porównać parametry maszyn i urządzeń mechaniki precyzyjnej na

podstawie ich charakterystyki technicznej; PP C

PKZ(M.a)(16)6. rozróżnić elementy napędu hydraulicznego i pneumatycznego

maszyn i urządzeń; P B

(23)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego PKZ(M.a)(17)1 wyjaśnić znaczenie normalizacji, typizacji i unifikacji w budowie

maszyn i urządzeń P C − sposoby wytwarzania dla produkcji jednostkowej,

małoseryjnej, seryjnej i masowej

− koszty związane z procesem technologicznym wytwarzania

− źródła korozji i jej rodzaje

− zagadnienia ochrony przed korozją w powiązaniu z procesem wytwarzania

− zagadnienia planowania transportu elementów, podzespołów i zespołów w procesie produkcyjnym

− nowoczesne metody szybkiego prototypowania PKZ(M.a)(17)2 analizować schematy strukturalne, funkcjonalne i zasadnicze

maszyn i urządzeń PP D

PKZ(M.a)(17)3 wykorzystać informacje techniczne z różnych źródeł dotyczące

maszyn i urządzeń mechanicznych P C

PKZ(M.a)(18)1 wykorzystać programy komputerowe wspomagające dobór

znormalizowanych części maszyn PP C

M.16.1(2)1. rozróżnić elementy, urządzenia i układy hydrauliczne, automatyki

przemysłowej; P B

M.16.1(2)2. rozróżnić elementy, urządzenia i układy pneumatyczne automatyki

przemysłowej; P B

M.16.1(2)3. rozróżnić elementy, urządzenia i układy elektryczne automatyki

przemysłowej; P B

BHP(6)2. wskazać skutki działania prądu elektrycznego na organizm człowieka; P B BHP(6)3. scharakteryzować skutki oddziaływania czynników szkodliwych na

organizm człowieka; P B

BHP(1)3. wyjaśnić zasady ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy; P B

BHP(1)4. dobrać środki gaśnicze; PP C

KPS(5)potrafi radzić sobie ze stresem;

Wyznaczenie przełożenia przekładni ślimakowej

Przeanalizuj dokumentację konstrukcyjną układu napędowego urządzenia i zlokalizuj przekładnię ślimakową. Przez analizę rysunków konstrukcyjnych wyznacz przełożenie przekładni.

Następnie dla rzeczywistej przekładni wyznacz przełożenia kinematyczne przekładni ślimakowej. Dokonaj pomiaru wielkości geometrycznych elementów przekładni, i na tej podstawie oblicz przełożenie na podstawie krotności ślimaka i ilości zębów ślimacznicy. Wypełniają karty oceny pracy.

Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń.

Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w systemie klasowo-lekcyjnym i pracowni technologicznej. W miejscach prowadzenia zajęć powinny znajdować się: komputer z dostępem do Internetu, programy komputerowe wspomagające dobór materiałów konstrukcyjnych pod względem własności mechanicznych, próbki materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych, dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń. Zajęcia w pracowni technologicznej powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów.

Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. Prezentacje multimedialne z zakresu materiałów konstrukcyjnych.

(24)

2.3. Materiały konstrukcyjne urządzeń precyzyjnych

Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi

PKZ(M.a)(7)1 rozróżnić pojęcia z zakresu materiałoznawstwa P C − metody obróbki ręcznej

− metody obróbki maszynowej

− metody oceny stanu powierzchni po procesie obróbki

− metody łączenia elementów wykonanych a identycznych oraz różnych materiałów konstrukcyjnych

− definicja procesu technologicznego

− planowanie procesu technologicznego z uwzględnieniem ilości sztuk

− sposoby wytwarzania dla produkcji jednostkowej, małoseryjnej, seryjnej i masowej

− koszty związane z procesem technologicznym

PKZ(M.a)(7)2 określić właściwości i zastosowanie metali i ich stopów P C

PKZ(M.a)(7)3 rozróżnić procesy otrzymywania stali P B

PKZ(M.a)(7)4 sklasyfikować stopy żelaza z węglem P C

PKZ(M.a)(7)5 rozróżnić gatunki stopów żelaza P B

PKZ(M.a)(7)6 określić właściwości i zastosowanie materiałów niemetalowych P C PKZ(M.a)(7)7 określić właściwości i zastosowanie materiałów eksploatacyjnych P C PKZ(M.a)(7)8 uzasadnić dobór materiału z uwzględnieniem własności mechanicznych,

technologicznych i rodzaju produkcji PP C

PKZ(M.a)(10)1. scharakteryzować powstawanie korozji metali; P B

PKZ(M.a)(10)2. wskazać sposoby zapobiegania i ochrony przed korozją; P B

Dział programowy „Części maszyn i połączenia” wymaga aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką, korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji oraz uwzględnienie techniki komputerowej.

Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. Grupy do wykonywania zadań mogą liczyć od 2 do 5 osób.

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru i ćwiczeń.

− dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

(25)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego PKZ(M.a)(10)3. scharakteryzować rodzaje powłok ochronnych i techniki ich nanoszenia; P B wytwarzania

− źródła korozji i jej rodzaje

− zagadnienia ochrony przed korozją w powiązaniu z procesem wytwarzania

− zagadnienia planowania transportu elementów, podzespołów i zespołów w procesie produkcyjnym

− nowoczesne metody szybkiego prototypowania

PKZ(M.a)(17)4 określić skład chemiczny stali i stopów metali nieżelaznych na podstawie nor PP C PKZ(M.a)(17)5 dobrać sposób zabezpieczenia przed korozją części maszyn

i urządzeń P C

PKZ(M.a)(17)6 dobrać materiały eksploatacyjne do określonych prac P C

PKZ(M.a)(17)7 posłużyć się dokumentacją techniczną podczas planowania konserwacji

maszyn i urządzeń P C

PKZ(M.a)(18)2 wykorzystać programy komputerowe wspomagające dobór materiałów

konstrukcyjnych pod względem własności mechanicznych PP C

BHP(5)1. określić substancje niebezpieczne w środowisku pracy; P C

BHP(5)2. przewidzieć sytuacje i okoliczności mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia

człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; P D BHP(5)3. zapobiegać ewentualnym zagrożeniom wynikającym z wykonywania zadań

zawodowych; P C

BHP(6)1. wskazać skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; P C BHP(2)1. określić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony

środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i

ochrony środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)3. określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i

ochrony środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)4. scharakteryzować zakres kompetencji instytucji oraz służb działających w zakresie

ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)5. różnicować instytucje działające w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w

Polsce; P B

BHP(10)1. organizować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w

stanach zagrożenia zdrowia i życia; P D

BHP(10)2. zastosować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w

stanach zagrożenia zdrowia i życia; P D

BHP(10)3. udzielić pierwszej pomocy porażonemu prądem elektrycznym; P D

BHP(3)1. przytoczyć prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy P B BHP(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków

pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; P B

KPS(9)potrafi negocjować warunki porozumień;

(26)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Planowane zadania(ćwiczenia)

Na podstawie wskazówek i materiałów dostarczonych przez nauczyciela, norm oraz internetowych katalogów firm producentów uszczelnień technicznych podać na podstawie oznaczeń materiału, przykłady zastosowania do wykonania uszczelnień zespołu tłok cylinder pracujących w określonych warunkach.

Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń.

Na podstawie literatury i innych źródeł dokonać klasyfikacji metod zabezpieczeń przed korozją elementów, narażonych na agresywne czynniki zewnętrzne(np. konstrukcja stalowa poddana oddziaływaniu środowiska morskiego). Powiązać te metody z procesami wytwarzania. Podsumowaniem ćwiczenia powinna być dyskusja panelowa.

Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w systemie klasowo-lekcyjnym i pracowni technologicznej. W miejscach prowadzenia zajęć powinny znajdować się: komputer z dostępem do Internetu, programy komputerowe wspomagające dobór materiałów konstrukcyjnych pod względem własności mechanicznych, próbki materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych, dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń. Zajęcia w pracowni technologicznej powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów.

Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. Prezentacje multimedialne z zakresu materiałów konstrukcyjnych.

Dział programowy „Materiały konstrukcyjne” wymaga aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką, korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji oraz uwzględnienie techniki komputerowej.

Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. Grupy do wykonywania zadań mogą liczyć od 2 do 5 osób.

Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru i ćwiczeń.

− dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.

(27)

3. Techniki wytwarzania

3.1. Podstawy technik wytwarzania 3.2. Montaż maszyn i kontrola jakości 3.1 Podstawy technik wytwarzania

Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi

BHP(1)1. określić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; P B − Bezpieczeństwo i higiena pracy.

− Klasyfikacja metod i technik wytwarzania części maszyn i urządzeń.

− Ręczna obróbka skrawaniem (piłowanie, przecinanie, skrobanie)

− Mechaniczna obróbka skrawaniem (toczenie, struganie i dłutowanie, wiercenie, pogłębianie, rozwiercanie, frezowanie, przeciąganie, szlifowanie, obróbka uzębień, obróbka wykańczająca)

− Narzędzia do obróbki ręcznej

− Narzędzia do obróbki maszynowej.

− Encyklopedia technik wytwarzania w przemyśle maszynowym.

− Proces produkcyjny.

− Proces technologiczny.

− Klasyfikacja maszyn i urządzeń przemysłowych.

− Zasady doboru narzędzi obróbkowych do wykonania określonych prac.

BHP(1)2. stosować pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną

przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; P C

BHP(1)3. wyjaśnić zasady ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy; P B

BHP(1)4. dobrać środki gaśnicze; PP C

BHP(2)1. określić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony

środowiska w Polsce; P B

BHP(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy

i ochrony środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)3. określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy

i ochrony środowiska w Polsce; PP B

BHP(2)4. scharakteryzować zakres kompetencji instytucji oraz służb działających w zakresie

ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce; PP C

BHP(2)5. różnicować instytucje działające w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska

w Polsce; P B

BHP(3)1. przytoczyć prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy; P B

BHP(3)2. przytoczyć prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy; P B

(28)

Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego BHP(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków

pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy P B

BHP(5)1. określić substancje niebezpieczne w środowisku pracy; PP B

BHP(5)2. przewidzieć sytuacje i okoliczności mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia

człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; PP D BHP(5)3. zapobiegać ewentualnym zagrożeniom wynikającym z wykonywania zadań

zawodowych; PP D

BHP(6)1. wskazać skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; P B BHP(6)2. wskazać skutki działania prądu elektrycznego na organizm człowieka; P B BHP(6)3. scharakteryzować skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm

człowieka; P B

BHP(10)1. organizować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz

w stanach zagrożenia zdrowia i życia; P D

BHP(10)2. zastosować pierwszą pomoc poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz

w stanach zagrożenia zdrowia i życia; P D

BHP(10)3. udzielić pierwszej pomocy porażonemu prądem elektrycznym; P D

PKZ(M.a)(11)1. sklasyfikować metody odlewania części maszyn i urządzeń; P A

PKZ(M.a)(11)2. sklasyfikować metody obróbki plastycznej; P A

PKZ(M.a)(11)3. scharakteryzować obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną; P C PKZ(M.a)(11)4. scharakteryzować metody obróbki ręcznej części maszyn i urządzeń; P C

PKZ(M.a)(12)1. dobrać narzędzia do obróbki ręcznej; P B

PKZ(M.a)(12)2. dobrać narzędzia do obróbki maszynowej metali i tworzyw sztucznych; P B PKZ(M.a)(12)3. rozpoznać maszyny do obróbki metali i tworzyw sztucznych; P B M.16.3(1)1. określić własności urządzeń i układów automatyki na podstawie dokumentacji

technicznej i instrukcji obsługi P B

M.16.3(1)2. określić parametry pracy urządzeń i układów automatyki na podstawie

dokumentacji technicznej i instrukcji obsługi P B

Zaproponować proces technologiczny części mechanizmu precyzyjnego we wskazanej technice wytwarzania

Na podstawie wskazówek, założeń i materiałów dostarczonych przez nauczyciela oraz wykorzystania dostępnych programów komputerowych zaproponować wstępny projekt działań dotyczący procesu wykonania elementu w wybranej technice wytwarzania z doborem właściwej technologii półproduktu, np.: odlewanie, obróbka plastyczna, obróbka skrawaniem. W opracowaniu należy uwzględnić: niezbędne operacje technologiczne, materiały, maszyny i urządzenia, narzędzia obróbkowe i przyrządy pomiarowe. Zadanie należy wykonać w grupach. Po wykonaniu zadania grupy prezentują efekty wykonanych prac z wykorzystaniem urządzeń multimedialnych.