• Nie Znaleziono Wyników

KODEKS RUCHU DROGOWEGO

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "KODEKS RUCHU DROGOWEGO"

Copied!
155
0
0

Pełen tekst

(1)

Dla wszystkich uczestników ruchu

OFICJALNY

KODEKS RUCHU

DROGOWEGO

Irlandii Północnej

Wydanie poszerzone

z 2014r.

(2)

KODEKS RUCHU

DROGOWEGO

Irlandii Północnej

(3)

© Prawa Autorskie Korony 2015r.

Tekst niniejszego dokumentu (z wyłączeniem Herbu Królewskiego i logo innych wydziałów i agencji) może być bezpłatnie powielany w dowolnym formacie lub przy wykorzystaniu dowolnych mediów pod warunkiem, iż zostanie powielony z zachowaniem wierności i nie będzie wykorzystany we wprowadzającym w błąd kontekście. Materiał musi być uznany za chroniony prawami autorskimi Korony i tytuł dokumentu musi zostać wymieniony.

Tam gdzie zidentyfikowaliśmy materiały chronione prawami autorskimi osób trzecich, należy ubiegać się o uzyskanie zgody na wykorzystanie materiałów z ich strony.

Tekst niniejszej publikacji udostępniony jest na licencji Open Government Licence 3.0 z wyjątkiem przypadków, co do których postanowiono inaczej.

Licencja znajduje się na stronie

nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3.

Można również zwrócić się z pisemnym zapytaniem do Information Policy Team, The National Archives, Kew, London TW9 4DU lub pod adres

psi@nationalarchives.gsi.gov.uk

Publikacja, wersji przesyłanych faksem, niniejszej publikacji lub jakichkolwiek innych wersji przypominających stylem i wyglądem oryginał może wprowadzić czytelników w błąd. Wydawcy pragnący reprodukować treść niniejszej publikacji nie powinni kopiować stylu i wyglądu wersji oficjalnej. Inne wersje nie powinny być przedstawiane, jako wersje oficjalne.

W przypadkach, w których informacje zostały zidentyfikowane jako należące do osób trzecich, zgoda na ich używanie będzie musiała być uzyskana od ich właścicieli.

Materiały wykorzystane w niniejszym dokumencie/niniejszej publikacji należy uznać za własność intelektualną Korony i przy ich kopiowaniu należy podać tytuł jego lub jej źródła.

Przygotowane przez Department for Infrastructure (Wydział Infrastruktury) Niniejszy dokument/publikacja dostępna jest również pod

www.nidirect.gov.uk/the-highway-code Przedruk 15, 2016r.

ISBN 978 0337 08886 5

Department for Infrastructure przykłada wagę i ceni swoich klientów. Wszystkich klientów traktować będziemy z szacunkiem a nasze usługi świadczyć w obiektywny, uprzejmy i sprawiedliwy sposób.

papier makulaturowy

Książka drukowana na 75% papierze makulaturowym

(4)

z napędem silnikowym 15

Zasady ruchu zwierząt 18

Zasady ruchu rowerów jednośladowych 21

Zasady ruchu motocykli 26

Zasady dla kierowców i motocyklistów 28

Ogólne zasady, techniki i porady dla wszystkich uczestników ruchu 34

Ruch drogowy 53

Uczestnicy ruchu drogowego wymagający zachowania szczególnej

ostrożności 70

Kierowanie pojazdem w niekorzystnych

warunkach atmosferycznych 76

Postój i parkowanie 80

Autostrady 85

Awarie i wypadki 91

Roboty drogowe 96

Przejazdy kolejowe 97

Tory tramwajowe 100

Sygnalizacja świetlna 102

Sygnały pod adresem innych uczestników ruchu 103 Sygnały dawane przez osoby upoważnione do kontroli ruchu 104

Znaki drogowe pionowe 106

Znaki drogowe poziome 114

Oznaczenia pojazdów 117

Załączniki

1.Ty i Twój rower 118

2. Wymagania dla prawa jazdy na motocykl 119 3. Dokumentacja pojazdu,wymogi dotyczące kierowców w trakcie

szkolenia i z ograniczeniami 121

4. Uczestnik ruchu drogowego a prawo 124

5. Kary 125

6. Utrzymanie pojazdu, bezpieczeństwo i zabezpieczenie 129

7. Pierwsza pomoc na drodze 132

8. Kod bezpieczeństwa dla nowych kierowców 133

Dodatkowe informacje 136

Aneks 138 Indeks 143

(5)
(6)

Wprowadzenie

Kodeks Ruchu Drogowego Irlandii Północnej (dalej nazywany Kodeksem Ruchu Drogowego lub Kodeksem) jest publikacją, z którą wszyscy powinni się zapoznać.

Najbardziej narażonymi na niebezpieczeństwo uczestnikami ruchu drogowego są piesi, a zwłaszcza dzieci, osoby starsze lub niepełnosprawne, rowerzyści, motocykliści i osoby uprawiające jazdę konną. Ważne jest, aby wszyscy uczestnicy ruchu drogowego byli zaznajomieni z Kodeksem a także w stosunku do siebie uprzejmi. W takim samym stopniu odnosi się to do pieszych, kierowców jak i pozostałych uczestników ruchu drogowego.

Wiele zasad Kodeksu stanowi wymóg prawny i niestosowanie się do tych zasad stanowi popełnienie wykroczenia. W odniesieniu, do którego zastosowana może zostać kara grzywny, odnotowanie punktów karnych na prawie jazdy lub utrata prawa kierowania pojazdami. W najpoważniejszych przypadkach, zastosowana może zostać kara więzienia. Zasady te zaznaczone zostały przy wykorzystaniu słów ‘OBOWIĄZUJE / MUSI/

NALEŻY/ ZABRANIA SIĘ/ZAKAZ’.

Ponadto każda z zasad zawiera skrót referencyjny odnoszący się do ustawy prawnej określającej wykroczenie. Wyjaśnienie skrótów znaleźć można na stronie 124.

Mimo, że niestosowanie się do pozostałych zasad Kodeksu samo w sobie, nie spowoduje podjęcia postępowania karnego przeciwko osobie, Kodeks Ruchu Drogowego może zostać wykorzystany w trakcie procesu sądowego, jako dowód, w myśl Ustawy o Ruchu Drogowym (patrz str. 124) w celu ustalenia odpowiedzialności. Ma to również zastosowanie, w odniesieniu do zasad wykorzystujących słownictwo doradcze takie jak ‘powinien/nie powinien’ lub ‘zaleca się/nie zaleca się’.

Znajomość i zastosowanie zasad zawartych w Kodeksie Ruchu Drogowego może w znaczny sposób ograniczyć ilość wypadków drogowych. Na nas wszystkich spoczywa odpowiedzialność za redukcję liczby śmiertelnych wypadków i obrażeń, do których codziennie dochodzi na naszych drogach.

Kodeks Ruchu Drogowego może nam pomóc w wywiązaniu się z tego obowiązku. Dodatkowe informacje traktujące o technikach jazdy można znaleźć w The Official DSA Guide to Driving – the essential skills (Oficjalny Przewodnik Jazdy Samochodem DSA*) – podstawowe umiejętności i The Official DSA Guide to Riding – the essential skills (Oficjalny Przewodnik Jazdy Motocyklem DSA) – podstawowe umiejętności.

* DSA – Driving Standards Agency – Wydział ds. Standardu Prowadzenia Pojazdów

(7)

Niniejszy Kodeks Ruchu Drogowego oparty jest na wersji obowiązującej w Wielkiej Brytanii. Mimo, iż obowiązujące w Irlandii Północnej ustawodawstwo dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego jest uaktualniane zgodnie z ustawodawstwem Wielkiej Brytanii, istnieją pomiędzy nimi pewne różnice, których zaznaczenie w niniejszym wydaniu było konieczne. Na przykład wielu uczestników ruchu drogowego Irlandii Północnej może nie być zaznajomiona z przejściami dla osób uprawiających jazdę konną, przejściami dla pieszych w stylu

‘puffin’ lub tramwajami. Wyjaśnienia dotyczące tych zagadnień, zostały tutaj zawarte ze względu na to, że mieszkańcy Irlandii Północnej planujący wizytę w Wielkiej Brytanii, mogą uznać je za pomocne. Zaleca się, aby wszyscy, a zwłaszcza kierowcy z zamiarem odwiedzenia Wielkiej Brytanii zaopatrzyli się również w wersję Kodeksu Ruchu Drogowego Wielkiej Brytanii. Zaleca się również, aby osoby planujące wizytę w Republice Irlandii zaopatrzyły się w kopię ‘Rules of the Road’ (Zasad Drogowych) i zwróciły szczególną uwagę na fakt, iż wszystkie znaki ograniczenia prędkości w Republice Irlandii, wyrażone są w kilometrach na godzinę. Kodeks Ruchu Drogowego Wielkiej Brytanii dostępny jest również online pod www.direct.gov.uk pod nagłówkiem podróże i transport. Zasady Republiki Irlandii ‘Rules of the Road’ dostępne są pod www.rulesoftheroad.ie.

(8)

Zasady ruchu pieszych

Ogólne zasady

Drogi dla pieszych lub chodniki (z włączeniem jakichkolwiek ścieżek wzdłuż jezdni), jeżeli zapewnione należy z nich korzystać. Jeżeli to możliwe należy unikać chodzenia blisko krawędzi chodnika, będąc zwróconym plecami do nadjeżdżających pojazdów. W przypadku konieczności wejścia na jezdnię należy najpierw rozejrzeć się w obie strony. Zawsze należy wykazywać należytą troskę i wzgląd na innych.

W przypadku braku drogi dla pieszych lub chodnika, należy chodzić prawą stroną drogi, aby widzieć nadjeżdżające pojazdy. Należy zachować szczególną ostrożność i

• być przygotowanym na korzystanie z pobocza lub jezdni idąc jeden za drugim, zwłaszcza na wąskiej drodze lub w warunkach ograniczonej widoczności.

• zajmować miejsce jak najbliżej krawędzi jezdni Bezpieczniejsze może być przejście na drugą stronę jezdni, zdecydowanie wcześniej, przed ostrym zakrętem w prawo tak, aby nadjeżdżającym z przeciwka pojazdom zapewnić lepszą widoczność.

Po przejściu zakrętu należy wrócić na prawą stronę jezdni.

Zapewnienie własnej widoczności z punktu widzenia innych uczestników ruchu. W przypadku ograniczonej widoczności należy stosować ubiór lub nieść coś w jasnym, jaskrawym kolorze lub o właściwościach fluorescencyjnych. W przypadku, gdy jest ciemno, należy korzystać z materiałów o właściwościach odblaskowych (np.

z opasek na ramię, szarf, kamizelek, kurtek i obuwia), widocznych dla kierowców korzystających ze świateł mijania, na odległość do trzech razy dłuższą aniżeli materiały nieposiadające właściwości odblaskowych.

1

2

3

Zasada 3 Zapewnienie własnej widoczności

(9)

Małe dzieci nie powinny, bez opieki, przebywać na drogach dla pieszych, chodnikach i jezdni (patrz Zasada 7). Idąc z dziećmi, należy zająć pozycję pomiędzy nimi a innymi uczestnikami ruchu drogowego i mocno trzymać je za ręce. Bardzo małe dzieci należy zapinać w spacerówkach lub wykorzystywać szelki zabezpieczające.

Wioząc w spacerówce małe dziecko nie należy, wyjeżdżać spacerówką na jezdnię, aby sprawdzić czy można przejść na drugą stronę ulicy, a zwłaszcza spomiędzy zaparkowanych pojazdów.

Piesi idący w zorganizowanej grupie. Duże grupy razem idących osób powinny korzystać z drogi dla pieszych lub chodnika, jeżeli zapewniony; w razie braku chodnika lub pobocza, należy poruszać się lewą stroną krawędzi jezdni. Z przodu i z tyłu kolumny powinny znajdować się osoby nadzorujące przemarsz grupy, wyposażone w odzież o właściwościach fluorescencyjnych w ciągu dnia i odblaskowych w czasie nocy. W nocy osoba znajdująca się z przodu grupy powinna nieść latarkę z białym światłem a z tyłu grupy z czerwonym światłem. Osoby znajdujące się po zewnętrznej stronie dużej kolumny również powinny korzystać z latarek i odzieży odblaskowej.

Autostrady. Pieszych obowiązuje ZAKAZ przebywania na autostradach i drogach wjazdowych i zjazdowych chyba, że w nagłych przypadkach (patrz Zasady 271 i 275).

Laws RO Art. 20 & MTR Reg 13(1)(b) (patrz str. 123)

Przechodzenie przez jezdnię

Kod Zielonego Przejścia. Poniżej zawarte porady dotyczące przechodzenia przez jezdnię mają zastosowanie w przypadku wszystkich pieszych. Dzieci powinny zostać nauczone niniejszego Kodu i bez nadzoru nie powinny z niego korzystać do chwili, gdy w pełni będą z nim zaznajomione i w stanie właściwie go zastosować.

Wiek, w jakim będą w stanie to zrobić zależy od dziecka. Wiele dzieci nie jest w stanie ocenić prędkości lub odległości nadjeżdżającego pojazdu. Dzieci uczą się na przykładzie, dlatego też rodzice i opiekunowie będący w towarzystwie swoich dzieci powinni zawsze w pełni korzystać z Kodu. Do nich należy decyzja, co do wieku, w jakim dzieci będą w stanie bezpiecznie samodzielnie z niego korzystać.

A. Najpierw należy znaleźć bezpieczne miejsce przejścia przez jezdnię z dostępem do drogi dla pieszych lub chodnika po przeciwnej stronie. Należy korzystać z przejścia dla pieszych, jeżeli znajduje się ono w niewielkiej odległości. Bezpiecznej jest przejść na drugą stronę jezdni korzystającz przejścia podziemnego, kładki dla pieszych, wysepki, przejścia w stylu zebra, pelikan, tukan i ‘puffin’, lub w miejscu przejścia kontrolowanego przez funkcjonariusza policji

4

5

6

7

(10)

samochodów (patrz Zasada 14), na ślepym zakręcie lub w pobliżu szczytu wzniesienia. Pieszy powinien przejść do miejsca, w którym inni uczestnicy ruchu drogowego będą mogli go wyraźne widzieć.

Jezdni nie należy przechodzić na ukos.

B. Przed dojściem do krawężnika należy się zatrzymać, w miejscu, z którego widać nadjeżdżające pojazdy. Nie należy zbytnio zbliżać się do przejeżdżających pojazdów. W przypadku braku drogi dla pieszych lub chodnika należ trzymać się najdalej, jak to możliwe, od krawędzi jezdni jednocześnie zapewniając sobie właściwe pole widzenia nadjeżdżających pojazdów.

C. Należy rozejrzeć się dookoła i nasłuchiwać dźwięku

nadjeżdżających pojazdów. Inni uczestnicy ruchu drogowego mogą nadjechać z dowolnego kierunku. Należy również nasłuchiwać, ponieważ czasem można usłyszeć nadjeżdżające pojazdy zanim się je zobaczy.

D. Należy ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającym pojazdom. Raz jeszcze należy rozejrzeć się i nasłuchiwać. Nie należy przechodzić przez jezdnię do chwili pojawienia się bezpiecznej przestrzeni pomiędzy przejeżdżającymi pojazdami i zapewnienia czasu pozwalającego na przejście. Należy pamiętać, że nawet, gdy nadjeżdżające pojazdy znajdują się w znacznej odległości, mogą zbliżać się z dużą prędkością.

E. Pieszy zobowiązany jest przejść prosto przez jezdnię, w bezpiecznym momencie – nie przebiegając. Podczas przechodzenia przez jezdnię należy rozglądać się i nasłuchiwać nadjeżdżających pojazdów, na wypadek pojawienia się wcześniej niewidzianych pojazdów lub nagłego pojawienia się innych uczestników ruchu drogowego. Należy zwracać uwagę na rowerzystów i motocyklistów jadących pomiędzy innymi pojazdami. Jezdni nie należy przechodzić na ukos.

Zasada 7 Przed przejściem należy rozejrzeć się dookoła i nasłuchiwać dźwięku nadjeżdżających pojazdów

(11)

Na skrzyżowaniu. Przechodząc przez jezdnię należy zwracać uwagę na innych uczestników ruchu skręcających w drogę poprzeczną, zwłaszcza nadjeżdżających z tyłu. W przypadku, gdy pieszy wszedł na jezdnię a nadjeżdżające pojazdy mają zamiar skręcenia w drogę poprzeczną, pieszemu przysługuje pierwszeństwo i pojazdy powinny ustąpić mu pierwszeństwa (patrz Zasada 170).

Barierki Zabezpieczające. W miejscach gdzie znajdują się barierki, piesi powinni przechodzić przez jezdnię wyłącznie w wyznaczonych do tego celu miejscach. Zabrania się przechodzenia przez barierki jak również chodzenia pomiędzy barierkami a jezdnią.

Namacalna powierzchnia. Wzniesione powierzchnie wyczuwalne pod stopą spełniają rolę ostrzegawczą i informacyjną dla osób niewidomych i niedowidzących. Najczęściej spotykaną powierzchnią jest seria wzniesionych kołeczków, wykorzystywanych w przypadku przejść dla pieszych z obniżonym krawężnikiem lub seria

zaokrąglonych podwyższonych wzniesień wykorzystywanych przy przejazdach kolejowych, na górze i na dole schodów a także w innych niebezpiecznych miejscach.

Ulice jednokierunkowe. Należy sprawdzić kierunek ruchu pojazdów.

Nie należy przechodzić przez jezdnię do chwili, gdy jest to możliwe bez konieczności zatrzymywania się. Pasy ruchu przeznaczone dla autobusów i ścieżki rowerowe mogą funkcjonować w kierunku przeciwnym do pozostałych uczestników ruchu.

Pasy ruchu przeznaczone dla autobusów i ścieżki rowerowe.

Przechodząc przez tego typu pasy ruchu należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ korzystający z nich uczestnicy ruchu mogą poruszać się z prędkością większą aniżeli pojazdy na pozostałych pasach ruchu lub w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy innych uczestników ruchu.

Ścieżki rowerowe i drogi dla pieszych. Niektóre ścieżki rowerowe biegną wzdłuż dróg dla pieszych lub chodników, gdzie wykorzystywana jest forma przegrody oddzielającej rowerzystów od pieszych. Wspólne drogi mogą również posiadać krótkie obszary namacalnej powierzchni, aby pomóc osobom niedowidzącym w pozostaniu po właściwej stronie ścieżki. Po stronie przeznaczonej dla pieszych przybiera to postać płaskich podwyższonych wałeczków biegnących w poprzek drogi (na wzór drabiny). Po stronie przeznaczonej dla rowerzystów tego samego rodzaju wałeczki ułożone są wzdłuż drogi (na wzór torów tramwajowych). Nie wszystkie ścieżki dzielone z rowerzystami są segregowane. W takich przypadkach należy zachować szczególną ostrożność (patrz Zasada 62).

8

9

10

11

12

13

(12)

zatrzymać i zapewnić sobie dobrą widoczność jak również upewnić się, iż nadjeżdżający uczestnicy ruchu mają dobrą widoczność w odniesieniu do pieszego. Należy upewnić się, iż pomiędzy zaparkowanymi po przeciwnej stronie jezdni pojazdami, znajduje się wystarczająca przestrzeń umożliwiająca dojście do drogi dla pieszych lub chodnika. Nigdy nie należy przechodzić przez jezdnię przed lub spoza jakiegokolwiek pojazdu z uruchomionym silnikiem, zwłaszcza dużego pojazdu, gdyż kierowca może nie zauważyć pieszego.

Pojazdy cofające. Nigdy nie należy przechodzić przez jezdnię spoza cofającego pojazdu, z włączonymi światłami cofania lub ostrzeżeniem dźwiękowym.

Pojazdy w ruchu. ZABRANIA SIĘ chwytania lub trzymania jakichkolwiek pojazdów będących w ruchu.

Law RTO 1995 Art. 37 (patrz str. 123)

W nocy. Dla zapewnienia lepszej widoczności z punktu widzenia innych uczestników ruchu, piesi powinni korzystać z ubioru o właściwościach odblaskowych (patrz Zasada 3). W przypadku braku przejścia dla pieszych, przez jezdnię należy przejść w okolicy latarni ulicznej, aby zapewnić sobie lepszą widoczność z punktu widzenia innych uczestników ruchu.

Przejścia

Na wszystkich przejściach. Korzystając z jakiegokolwiek przejścia

• przed przejściem przez jezdnię lub wjechaniem na przejście spacerówką, zawsze należy sprawdzić czy nadjeżdżające pojazdy zatrzymały się

• zawsze należy przechodzić pomiędzy wzniesionymi kołeczkami lub po przejściu oznaczonym pasami zebry. Nie należy przechodzić po zewnętrznej krawędzi przejścia lub po linii w postaci zygzaka, gdyż może to być niebezpieczne.

ZABRANIA SIĘ wałęsania po jakimkolwiek przejściu.

Laws RTRO Art 59(4) & PCR reg 17 (patrz str. 123)

15 16

17

18

(13)

Przejścia dla pieszych w stylu zebra. Piesi powinni upewnić się, iż nadjeżdżające pojazdy miały wystarczająco dużo czasu, aby ich zauważyć i zatrzymać się przed umożliwieniem im przejścia przez jezdnię. W przypadku śliskiej nawierzchni jezdni pojazdy będą wymagały więcej czasu. Przed przejściem przez jezdnię należy poczekać na zatrzymanie pojazdów poruszających się w obu kierunkach ruchu lub aby jezdnia była wolna. Należy pamiętać, iż nadjeżdżające pojazdy nie muszą się zatrzymywać do chwili, gdy pieszy znajdzie się na przejściu. Należy rozglądać się w obu kierunkach i nasłuchiwać, na wypadek, gdyby inny uczestnik ruchu nie zauważył pieszego i usiłował wyprzedzić pojazd, który się zatrzymał.

W przypadku, gdy pośrodku przejścia dla pieszych w stylu zebra znajduje się wysepka, należy na niej poczekać i przed przejściem na drugą stronę jezdni stosować się do Zasady 19 – stanowi to oddzielne przejście.

19

Zasada 19 Przejścia dla pieszych w stylu zebra wyposażone są w błyskające latarnie sygnalizacyjne

20

Zasada 20 Przejście w stylu zebra z wysepką pośrodku stanowi dwa przejścia

(14)

Zakaz wejścia naprzejście Przechodzenie z zachowaniem

ostrożności Zakaz rozpoczynania przechodzenia*

stronę, niemniej jednak obowiązany jest jak najszybciej opuścić przejście. W przypadku braku sygnalizacji świetlnej dla pieszych, należy ostrożnie rozejrzeć się i nie przechodzić przez jezdnię, do chwili zmiany sygnału nadawanego dla kierujących na czerwony i całkowitego zatrzymania się pojazdów. Należy rozejrzeć się i zwrócić uwagę na skręcające pojazdy. Należy pamiętać, iż sygnalizacja świetlna dla kierujących może pozwolić na poruszanie się pojazdów po pewnych pasach ruchu, podczas zatrzymania ruchu pojazdów na innych pasach.

Przejścia dla pieszych w stylu pelikan. Są to przejścia wyposażone w sygnalizację świetlną uruchamianą przez pieszych. W celu uruchomienia sygnalizacji świetlnej należy wcisnąć przycisk kontrolujący sygnalizator. Nie należy przechodzić przez jezdnię podczas podświetlenia czerwonej postaci. W chwili ciągłego podświetlenia zielonej postaci, należy sprawdzić czy pojazdy całkowicie się zatrzymały i z zachowaniem ostrożności przejść przez jezdnię. Przez jezdnię nie należy przechodzić podczas migającego podświetlenia zielonej postaci. W przypadku, gdy pieszy jest już w trakcie przechodzenia przez jezdnię powinien mieć wystarczająco dużo czasu na bezpieczne wykonanie tej czynności.

Przejścia dla pieszych w stylu ‘puffin’ różnią się od przejść dla pieszych w stylu pelikan tym, że czerwona i zielona postać umieszczone są nad przyciskiem kontrolującym sygnalizację świetlną, znajdującym się po stronie jezdni pieszego i nie posiadają fazy przerywanego podświetlania zielonej postaci. Należy wcisnąć przycisk i poczekać na podświetlenie zielonej postaci.

Podczas nasilenia ruchu, pojazdy znajdujące się po stronie ruchu pieszego, mogą zostać zmuszone do zatrzymania się nawet, jeżeli mają zielone światło. Po przeciwnej stronie jezdni pojazdy w dalszym ciągu mogą być w ruchu, dlatego też należy wcisnąć przycisk i poczekać na sygnał pozwalający na przejście.

Zasada 21 Sygnalizacja świetlna, przejścia w stylu puffin i pelikan.

* Jedynie na przejściach w stylu pelikan

22

23

24

(15)

Przejścia dla pieszych w stylu tukan są przejściami kontrolowanymi przy pomocy sygnalizacji świetlnej, pozwalającymi rowerzystom i pieszym na wspólne korzystanie z przestrzeni przejścia i równoczesne przekraczanie jezdni. Uruchamiane są przy pomocy wciśnięcia przycisku. Rowerzyści mają prawo przejeżdżania na drugą stronę jezdni.

Niektóre przejścia wyposażone są w sygnał dźwiękowy lub sygnał głosowy w celu poinformowania osób niewidomych lub niedowidzących o ciągłym podświetleniu zielonej postaci, mogą one również być wyposażone w namacalny sygnał przeznaczony dla osób głuchych i niewidomych.

Przejścia dla osób uprawiających jazdę konną wykorzystywane przez osoby jadące wierzchem. Wyposażone są w barierki na chodniku, szersze przejścia, symbole konia i jeźdźca przedstawione na panelach sygnalizacji świetlnej i dwa zestawy urządzeń

kontrolujących, (z czego jeden umieszczony wyżej) lub jeden zestaw urządzeń kontrolujących umieszczony wyżej.

25

Zasada 25 Przejścia w stylu tukan mogą być wykorzystywane zarówno przez pieszych jak i rowerzystów

26

27

Zasada 27 Przejścia dla osób uprawiających jazdę konną wykorzystywane przez osoby jadące wierzchem.

Często tworzone są przejścia równoległe

(16)

Rozdzielne’ przejścia dla pieszych w stylu pelikan lub ‘puffin’.

W przypadku, gdy przejścia po każdej ze stron centralnej wysepki nie są ustawione w jednej linii, stanowią oddzielne przejścia. Po dojściu do centralnej wysepki należy raz jeszcze wcisnąć przycisk i czekać na ciągłe podświetlenie zielonej postaci.

Przejścia kontrolowane przez upoważnioną do tego osobę.

Nie należy przechodzić przez jezdnię do chwili uzyskania sygnału ze strony funkcjonariusza policji lub osoby nadzorującej przejście dla pieszych w pobliżu szkoły. Zawsze należy przechodzić przed osobami kierującymi ruchem.

Przechodzenie przez jezdnię w miejscach gdzie brak kontrolowanego przejścia, zaleca się w miejscu gdzie pośrodku drogi znajduje się wysepka. W celu dojścia do wysepki należy stosować Kod Zielonego Przejścia (patrz Zasada 7), po czym zatrzymać się i ponownie z niego skorzystać w celu przejścia przez drugą część jezdni.

Sytuacje wymagające zachowania szczególnej ostrożności Pojazdy uprzywilejowane. W przypadku zbliżania się pojazdu pogotowia ratunkowego, jednostki ochrony przeciwpożarowej, policji lub jakiegokolwiek innego pojazdu uprzywilejowanego wykorzystującego niebieski sygnał świetlny, światła drogowe i/lub sygnał dźwiękowy, należy umożliwić mu przejazd.

Autobusy. Do autobusu należy wsiadać lub z niego wysiadać jedynie w chwili, gdy zatrzymał się, aby to umożliwić. W czasie wysiadania należy zwracać uwagę na rowerzystów. Nigdy nie należy przechodzić przez jezdnię bezpośrednio za lub przed autobusem. Należy poczekać na odjazd autobusu w celu zapewnienia sobie pełnej widoczności w obu kierunkach ruchu.

28

Zasada 28 Rozdzielne przejścia (z wysepką pośrodku) stanowią oddzielne przejścia

29

30

31

32

(17)

Torowiska tramwajowe. Mogą przechodzić przez obszary dla pieszych. Torowiska oznaczane są płytkimi krawężnikami, odmiennym brukiem lub nawierzchnią jezdni, białymi liniami lub żółtymi kropkami. Tam gdzie zapewnione należy korzystać z wyznaczonego przejścia dla pieszych. Przechodząc przez torowisko w innych miejscach, tramwaje należy traktować tak jak inne pojazdy, przed przejściem rozglądając się w obie strony wzdłuż torowiska. Nie należy chodzić wzdłuż torowiska ze względu na możliwość nadjechania tramwaju z tyłu. Tramwaje poruszają się cicho i nie są w stanie zmienić kierunku jazdy, aby kogoś ominąć.

Przejścia dla pieszych przy przejazdach kolejowych.

ZABRANIA się przejścia lub przekroczenia linii zatrzymania na czerwonym świetle, (z włączeniem podświetlonej czerwonej postaci).

Zabrania się również przechodzenia podczas działania sygnału dźwiękowego lub opuszczania zapory. Sygnał dźwiękowy może ulec zmianie w chwili zbliżania się innego pojazdu szynowego. W przypadku braku sygnalizacji świetlnej, dźwiękowej lub zapory, należy zatrzymać się, rozejrzeć w obu kierunkach i nasłuchiwać przed przejściem. Namacalna powierzchnia, składająca się z zaokrąglonych wałeczków przebiegających w poprzek kierunku ruchu pieszych, może zostać zainstalowana w obrębie przejścia dla pieszych lub chodnika prowadzącego do przejścia przez tory kolejowe, w ramach ostrzeżenia o jego istnieniu dla osób niedowidzących. Namacalna powierzchnia powinna pokrywać całą szerokość drogi dla pieszych lub chodnika i powinna znajdować się w odpowiedniej odległości od zapory lub wystającej linii zapory.

Law TSR reg 39 (patrz str. 123)

Roboty drogowe w obszarze jezdni, drogi dla pieszych lub chodnika. Jeżeli stanowi zagrożenie, droga dla pieszych lub chodnik, może zostać tymczasowo wyłączony z użytku. Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku wynikającej z tego konieczności korzystania z jezdni lub przejścia przez jezdnię.

33

34

35

Jaką pozycję powinny zajmować osoby uprawiające jazdę konną

podczas korzystania z ronda?

Patrz zasada 187 (strona 65)

(18)

Zasady ruchu wózków inwalidzkich i skuterów z napędem silnikowym

(w myśl ustawy prawnej nazywanych wózkami inwalidzkimi) Wózki inwalidzkie ze sterowaniem ręcznym zaliczane są do jednej klasy (nazywanej Klasą 1 Wózków Inwalidzkich), istnieją również dwie inne klasy wózków i skuterów z napędem silnikowym dla osób niepełnosprawnych. Wózki inwalidzkie ze sterowaniem ręcznym i pojazdy Klasy 2 są pojazdami o górnym limicie prędkości 4mph (6 km/h) przystosowanymi do wykorzystania na drogach dla pieszych i chodnikach. Pojazdy Klasy 3 charakteryzują się prędkością o górnym limicie prędkości 8mph (12 km/h) i mogą być stosowane zarówno na jezdni jak i drodze dla pieszych lub chodniku.

Korzystając z jezdni należy stosować się do zaleceń i zasad obowiązujących inne pojazdy; korzystając z drogi dla pieszych lub chodnika należy stosować się do zaleceń i zasad obowiązujących pieszych.

Na drogach dla pieszych i chodnikach

Drogi dla pieszych i chodniki są bezpieczniejsze aniżeli drogi i tam gdzie są zapewnione należy z nich korzystać. Należy ustępować pierwszeństwa pieszym i wykazywać należyty wzgląd na innych użytkowników dróg dla pieszych lub chodników. Szczególną ostrożność należy zachować w stosunku do osób niedowidzących bądź niedosłyszących, które mogą nie zdawać sobie sprawy z obecności innych uczestników ruchu.

Wózki i skutery inwalidzkie obowiązuje ZAKAZ jazdy z prędkością przekraczającą 4mph (6 km/h) na drogach dla pieszych, chodnikach lub innych obszarach przeznaczonych dla pieszych. Zaistnieć może konieczność ograniczenia prędkości jazdy dla potrzeb dostosowania się do innych użytkowników drogi dla pieszych lub chodnika, którzy mogą nie być w stanie wystarczająco szybko zejść z drogi nadjeżdżającego pojazdu lub w przypadku, gdy droga dla pieszych lub chodnik są zbyt wąskie.

Law MV(IC)R reg 4 (patrz str. 123)

Wjeżdżając z drogi dla pieszych lub chodnika na jezdnię należy zachować szczególną ostrożność. Przed wjechaniem na jezdnię należy rozejrzeć się i upewnić, iż włączenie do ruchu jest bezpieczne.

Wjeżdżając na jezdnie z drogi dla pieszych lub chodnika, tam gdzie to możliwe, zawsze zaleca się korzystanie z miejsca o obniżonym krawężniku, nawet, jeżeli zlokalizowanie takiego wiąże się z koniecznością przejechania dalej. W przypadku konieczności wjechania lub zjechania z krawężnika, zawsze należy tą czynność wykonywać pod kątem prostym i nie zaleca się podejmowania prób

36

37

38

39

40

(19)

wjechania na krawężnik wyższy aniżeli zalecany przez producenta pojazdu.

Na jezdni

Korzystając z jezdni należy zachować ostrożność w związku z faktem jazdy z ograniczoną prędkością w stosunku do innych uczestników ruchu (w przypadku pojazdów z prędkością ograniczoną do 8mph (12 km/h) a także ograniczoną widocznością).

Korzystając z jezdni, pojazdy Klasy 3 powinny jeździć zgodnie z przepisami obowiązującymi innych uczestników ruchu. Tam gdzie jest dostępna, pojazdy Klasy 2, zawsze powinny korzystać z drogi dla pieszych lub chodnika. W przypadku braku drogi dla pieszych lub chodnika, korzystając z jezdni należy zachować szczególną ostrożność. Tam gdzie to możliwe pojazdy Klasy 2, powinny jeździć zgodnie z kierunkiem ruchu obowiązującym innych uczestników ruchu, ponieważ jest to bezpieczniejsze. W przypadku jazdy w porze nocnej, OBOWIĄZUJE korzystanie ze świateł drogowych, jak również jazda zgodna z obowiązującym kierunkiem ruchu, aby zapobiec wprowadzaniu w błąd innych uczestników ruchu.

Law MV(IC)R reg 9 (patrz str. 123)

NALEŻY stosować takie same zasady, co do korzystania ze świateł drogowych, kierunkowskazów i sygnału dźwiękowego, jakie obowiązują innych uczestników ruchu, jeżeli pojazd został w takowe wyposażony. W porze nocnej NALEŻY korzystać ze świateł drogowych. Należ pamiętać, iż inni uczestnicy ruchu mogą mieć ograniczoną widoczność w związku, z czym należy zapewnić sobie lepszą widoczność z punku widzenia innych uczestników ruchu -nawet w ciągu dnia i w porze zmroku – korzystając na przykład z kamizelki odblaskowej lub przez zastosowanie pasów odblaskowych z tyłu pojazdu.

Law MV(IC)R reg 9 (patrz str. 123)

41

42

43

Co należy zrobić, jeżeli sygnalizacja świetlna

nie działa?

(20)

Na skrzyżowaniach należy zachować szczególną ostrożność. Jadąc prosto należy upewnić się, iż w pobliżu nie ma pojazdów z zamiarem przejechania przez pas ruchu kierującego, z lewej lub prawej strony lub wyprzedzenia i wykonania skrętu w lewo. Istnieje kilka opcji wykonania manewru skrętu w prawo zwłaszcza przy skręcaniu z drogi z pierwszeństwem przejazdu. Jeżeli ustawienie się przy środku drogi jest trudne lub niebezpieczne, można:

• zatrzymać się po lewej stronie jezdni i poczekaćna powstanie bezpiecznej przestrzeni pomiędzynadjeżdżającymi pojazdami

• zastosować zasady skręcania dotyczące pieszych, tj.

jechaćwzdłuż drogi dla pieszych lub chodnika i przejechać przezjezdnię pomiędzy drogami dla pieszych lub chodnikami, wmiejscu gdzie będzie to bezpieczne. Podczas korzystaniaz dróg dla pieszych lub chodników osoby korzystające zpojazdów Klasy 3 powinny przełączyć pojazd na niższeograniczenie prędkości

Jeżeli skrzyżowanie jest zbyt niebezpieczne, należy wziąć pod uwagę skorzystanie z innej drogi. Podobnie, korzystając z dużych rond (tj.

składających się z dwóch lub więcej pasów ruchu), bezpieczniejsze może być wykorzystanie drogi dla pieszych lub chodnika lub znalezienie drogi zupełnie omijającej rondo.

Przestrzegane powinny być wszystkie normalnie obowiązujące zasady dotyczące parkowania. Pojazd nie powinien być pozostawiany bez nadzoru, jeżeli stanowi przeszkodę ruchu pieszych - zwłaszcza osób korzystających z wózków inwalidzkich. Przywilej parkowania przysługujący w ramach programu „niebieskiego oznakowania”

(patrz str. 134) będzie miał zastosowanie w odniesieniu do pojazdów przedstawiających ważne oznakowanie.

ZABRONIONE jest poruszanie się tego typu pojazdami na autostradach (patrz Zasada 253). Z tego rodzaju pojazdów nie powinno się korzystać na nieograniczonych dwujezdniowych drogach ekspresowych, gdzie ograniczenie prędkości przekracza 50mph (80km/h), niemniej jednak w przypadku korzystania z dwujezdniowych dróg ekspresowych, obowiązuje NAKAZ wyposażenia takiego pojazdu w migającą latarnię z żółtym światłem.

Migająca latarnia z żółtym światłem powinna również być stosowana na innych dwujezdniowych drogach ekspresowych (patrz Zasada 220).

Laws RO Art. 20(1), (3) & RVLR regs 20 (1) & 29 (patrz str. 123)

44

45

46

(21)

Zasady ruchu zwierząt

Zasady ruchu pojazdów zaprzęgowych

Wykorzystywane na drogach pojazdy zaprzęgowe powinny działać i być utrzymywane zgodnie ze standardami określonymi przez Department for Transport Code of Practice for Horse-Drawn Vehicles (Kodeks Postępowania dla Pojazdów Zaprzęgowych sporządzony przez Wydział Transportu). Niniejszy Kodeks określa wymogi w zakresie oceny korzystania na drogach Wielkiej Brytanii i zawiera wyczerpującą listę kontroli bezpieczeństwa w celu zapewnienia, iż pojazd zaprzęgowy jak również jego wyposażenie są bezpieczne i w dobrym stanie utrzymania.

Wyposażenie bezpieczeństwa i ubiór. Wszystkie pojazdy zaprzęgowe powinny mieć z tyłu umieszczone dwa światła odblaskowe barwy czerwonej. Bezpieczniej jest nie korzystać z zaprzęgu w porze nocnej, niemniej jednak w przypadku wykonywania tej czynności, z przodu NALEŻY umieścić białe a z tylu czerwone światło pozycyjne.

Law RVLR reg 4 (patrz str. 123)

Osoby uprawiające jazdę wierzchem

Wyposażenie bezpieczeństwa. Dzieci poniżej 14 roku życia OBOWIĄZUJE korzystanie z hełmu ochronnego spełniającego wymogi prawne. Hełm ochronny MUSI być bezpiecznie zapięty.

Pozostali jeźdźcy również powinni stosować się do tych wymogów.

Niniejsze wymogi nie mają zastosowania w odniesieniu do dziecka praktykującego religię Sikh podczas noszenia turbanu.

Laws H(PHYR)O Art 3 & H (PHYR)R (patrz str. 123) Pozostały ubiór. Należy korzystać z:

• butów do jazdy konnej lub butów z twardymi podeszwami i obcasami

• ubioru w jasnym kolorze lub o właściwościach fluorescencyjnych w ciągu dnia

• ubioru o właściwościach odblaskowych w przypadku jazdy wierzchem w porze nocnej lub w warunkach ograniczonej widoczności.

47

48

49

50

(22)

Zasady ruchu zwierząt

Zasady ruchu pojazdów zaprzęgowych

Wykorzystywane na drogach pojazdy zaprzęgowe powinny działać i być utrzymywane zgodnie ze standardami określonymi przez Department for Transport Code of Practice for Horse-Drawn Vehicles (Kodeks Postępowania dla Pojazdów Zaprzęgowych sporządzony przez Wydział Transportu). Niniejszy Kodeks określa wymogi w zakresie oceny korzystania na drogach Wielkiej Brytanii i zawiera wyczerpującą listę kontroli bezpieczeństwa w celu zapewnienia, iż pojazd zaprzęgowy jak również jego wyposażenie są bezpieczne i w dobrym stanie utrzymania.

Wyposażenie bezpieczeństwa i ubiór. Wszystkie pojazdy zaprzęgowe powinny mieć z tyłu umieszczone dwa światła odblaskowe barwy czerwonej. Bezpieczniej jest nie korzystać z zaprzęgu w porze nocnej, niemniej jednak w przypadku wykonywania tej czynności, z przodu NALEŻY umieścić białe a z tylu czerwone światło pozycyjne.

Law RVLR reg 4 (patrz str. 123)

Osoby uprawiające jazdę wierzchem

Wyposażenie bezpieczeństwa. Dzieci poniżej 14 roku życia OBOWIĄZUJE korzystanie z hełmu ochronnego spełniającego wymogi prawne. Hełm ochronny MUSI być bezpiecznie zapięty.

Pozostali jeźdźcy również powinni stosować się do tych wymogów.

Niniejsze wymogi nie mają zastosowania w odniesieniu do dziecka praktykującego religię Sikh podczas noszenia turbanu.

Laws H(PHYR)O Art 3 & H (PHYR)R (patrz str. 123) Pozostały ubiór. Należy korzystać z:

• butów do jazdy konnej lub butów z twardymi podeszwami i obcasami

• ubioru w jasnym kolorze lub o właściwościach fluorescencyjnych w ciągu dnia

• ubioru o właściwościach odblaskowych w przypadku jazdy wierzchem w porze nocnej lub w warunkach ograniczonej widoczności.

47

48

49

50

W porze nocnej. Bezpiecznej jest nie uprawiać jazdy konnej w porze nocnej lub w warunkach ograniczonej widoczności, niemniej jednak wykonując tą czynność, należy upewnić się, iż koń wyposażony został w opaski odblaskowe nad pęcinami. Z przodu umieszczone powinno zostać światło barwy białej a tyłu czerwonej, z opaską na prawym ramieniu i/lub nodze/bucie do jazdy konnej jeźdźca. Prowadząc konia w porze nocnej, należy w prawym ręku trzymać latarkę ze światłem barwy białej skierowanym do przodu i czerwonej do tyłu, jak również stosować ubiór o właściwościach odblaskowych w odniesieniu zarówno do jeźdźca jak i konia. Zaleca się również założenie koniowi na ogon osłony o właściwościach fluorescencyjnych/ odblaskowych.

Jazda wierzchem

Przed podjęciem jazdy konnej lub prowadzeniem konia jezdnią, jeździec powinien:

• upewnić się, iż uprząż jest właściwie dopasowana i w dobrym utrzymaniu

• być w stanie panować nad koniem.

W przypadku podejrzenia, że koń może być płochliwy w związku z ruchem drogowym, zawsze należy jeździć wierzchem z innymi, mniej płochliwymi końmi. Nigdy nie należy uprawiać jazdy konnej bez użycia uzdy i siodła.

Przed rozpoczęciem jazdy wierzchem lub wykonaniem skrętu, zawsze należy popatrzeć do tyłu, aby upewnić się, iż jest to bezpieczne, po czym dać wyraźny sygnał ręką.

Podczas jazdy wierzchem po jezdni należy:

• trzymać się lewej strony

• trzymać wodze obiema rękoma, poza sytuacją dawania sygnału

• trzymać obie stopy w strzemionach

• nie należy wieźć innej osoby

• nie należy wieźć niczego, co mogłoby mieć wpływ na zachowanie równowagi jeźdźca lub zaplątać się w wodzach

Zasada 50 Zapewnienie własnej widoczności

51

52

53

(23)

• prowadzonego konia należy trzymać z lewej strony

• na drogach jednokierunkowych poruszać się zgodnie z obowiązującym kierunkiem ruchu

• jazda konna nigdy nie powinna być uprawiana przez więcej niż dwie osoby jadące obok siebie, na wąskich drogach lub w przypadku nasilenia ruchu drogowego jak również jadąc w pobliżu zakrętu należy jechać jeden za drugim.

Nie należy uprawiać jazdy konnej lub prowadzić konia po drodze dla pieszych, chodniku ani drodze dla rowerów. W Wielkiej Brytanii tam gdzie to możliwe należy korzystać z drogi przeznaczonej do jazdy konnej. W Wielkiej Brytanii zapewnione mogą być przejścia dla osób uprawiających jazdę konną, umożliwiające jeźdźcom przejście przez jezdnię i tam gdzie zapewnione należy z nich korzystać (patrz strona 12). Na przejazdach kolejowych ze znakiem ‘Horse Rider Dismount’

‘Zsiąść z Konia’ należy stosować się do tego znaku.

Tam gdzie to tylko możliwe należy unikać korzystania z rond.

Korzystając z rond należy:

• trzymać się lewej strony i zwracać uwagę na pojazdy z zamiarem opuszczenia lub wjechania na rondo, przejeżdżające przed pas ruchu jeźdźca

• przejeżdżając przy drogach zjazdowych z ronda dać sygnał w prawo, aby zaznaczyć zamiar pozostania na rondzie

• tuż przez opuszczeniem ronda dać sygnał w lewo

Inne zwierzęta

Psy. Nie należy bez nadzoru wypuszczać psa na jezdnię. Korzystając z drogi dla pieszych, chodnika lub drogi przeznaczonej dla rowerów lub osób uprawiających jazdę konną psa należy trzymać na krótkiej smyczy.

W pojeździe należy upewnić się, iż psy lub jakiekolwiek inne zwierzęta są we właściwy sposób zabezpieczone tak, aby nie rozpraszały uwagi lub nie spowodowały urazu kierującego lub same nie doznały urazu w przypadku konieczności nagłego hamowania. Wykorzystanie przeznaczonych do tego celu pasów bezpieczeństwa, pojemnika do przewozu zwierząt, klatki lub osłony dla psa, są zalecanymi metodami zabezpieczania zwierząt w samochodach.

Pędzenie zwierząt. Pędzenie zwierząt zawsze powinno odbywać się pod nadzorem. Jeżeli to możliwe przed stadem pędzonych zwierząt powinna znajdować się osoba ostrzegająca innych uczestników ruchu drogowego, zwłaszcza na zakręcie lub w pobliżu szczytu

54

55

56

57

58

(24)

wzniesienia. Bezpieczniej jest unikać pędzenia zwierząt po zmroku, niemniej jednak wykonując tą czynność, należy stosować ubiór o właściwościach odblaskowych i nieść światła (białe z przodu a czerwone z tyłu stada).

Zasady ruchu rowerów jednośladowych

Niniejsze zasady stanowią zasady dodatkowe do zasad zawartych w kolejnych rozdziałach, mających zastosowanie w przypadku wszystkich pojazdów (poza rozdziałem dotyczącym autostrad na stronie 85). Należy również zapoznać się z informacjami ze str. 118 – Ty i Twój rower.

Ubiór. Powinien być we właściwym rozmiarze i prawidłowo zastosowany, obowiązuje używanie:

• hełmów ochronnych dla rowerzystów, spełniających obecne wymogi prawne

• odzieży przeznaczonej do jazdy na rowerze. Należy unikać stosowania odzieży, która może ulec zaplątaniu w łańcuch lub koło lub też zasłonić światła roweru

• ubioru w jasnym kolorze lub o właściwościach fluorescencyjnych w porze dziennej i w przypadku ograniczonej widoczności zapewniającego lepszą widoczność z punktu widzenia innych uczestników ruchu

• ubioru i/lub wyposażenia (paska, opasek na ramiona lub na kostki) o właściwościach odblaskowych w porze nocnej.

59

Zasada 59 Zapewnienie własnej widoczności

(25)

Pomiędzy zachodem a wschodem słońca rower MUSI być wyposażony w zapalone światło pozycyjne barwy białej z przodu a czerwonej z tyłu. Z tyłu rower MUSI być też wyposażony w czerwone światło odblaskowe (i żółte światła odblaskowe przy pedałach, jeżeli wyprodukowany po 24/1/96). Przednie białe światła odblaskowe i światła odblaskowe zainstalowane na szprychach będą również pomocne w zapewnieniu lepszej widoczności z punktu widzenia innych uczestników ruchu. Dozwolone jest korzystanie ze świateł migających, niemniej jednak zalecane jest, aby osoby kierujące rowerami w obszarach bez latarni ulicznych korzystały z przedniego światła pozycyjnego zapalonego na stałe.

Law RVLR reg 13, 15, 21 & 27 (z poprawkami w ramach RVL(A)R) (patrz str. 123)

W czasie jazdy rowerem

Drogi dla rowerów i inne udogodnienia. Należy korzystać z dróg dla rowerów, linii zatrzymania dla kierujących rowerami, obszarów przeznaczonych dla kierujących rowerami a także przejść w stylu tukan, chyba, że jest to w danym momencie niebezpieczne.

Korzystnie z tych udogodnień nie jest obowiązkowe i uzależnione jest od doświadczenia i umiejętności osoby kierującej rowerem, niemniej jednak może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa jazdy.

Drogi dla rowerów. Zazwyczaj znajdują się w oddaleniu od jezdni, ale można je też znaleźć wzdłuż dróg dla pieszych lub chodników.

Rowerzyści i piesi mogą być od siebie oddzieleni lub mogą korzystać z tej samej przestrzeni (bez wyznaczonych granic). Korzystając z dróg z wyznaczonym granicami NALEŻY trzymać się strony wyznaczonej dla kierujących rowerami, ponieważ strona przeznaczona dla pieszych stanowi drogę dla pieszych lub chodnik. Kierującego rowerem obowiązuje zachowanie szczególnej ostrożności i

ustępowanie miejsca pieszym, zwłaszcza dzieciom, osobom starszym i niepełnosprawnym. Jeżeli zaistnieje taka konieczność kierujący rowerem zawsze powinien być przygotowany do zwolnienia jazdy lub zatrzymania się. Należy zachować ostrożność w pobliżu skrzyżowań dróg, gdyż kierujący rowerem może mieć ograniczone pole widzenia innych uczestników ruchu, którzy mogli go nie zauważyć.

Law RTRO Arts 3 & 4(5) (patrz str. 123)

Drogi dla rowerów. Oznaczane są białą linią, (która może być linią przerywaną) wzdłuż jezdni (patrz Zasada 140). Kierując rowerem, tam gdzie jest to praktyczne, należy to robić w granicach wyznaczonych liniami. Przed opuszczeniem drogi dla rowerów należy sprawdzić czy jest to bezpieczne i wyraźnie zasygnalizować swój zamiar innym uczestnikom ruchu. Korzystnie z dróg dla rowerów nie jest obowiązkowe i uzależnione jest od doświadczenia i umiejętności

60

61

62

63

(26)

ZABRANIA się jazdy rowerem po drodze dla pieszych lub chodniku, chyba, że w sytuacji korzystania z wydzielonej drogi dla rowerów.

Law RTRO Art. 3 (patrz str. 123)

Pasy ruchu dla autobusów. Większość pasów ruchu dla autobusów, z wyłączeniem pasa ruchu dla autobusów na autostradzie, może być wykorzystywana przez osoby kierujące motocyklami i rowerami zgodnie z umieszczonymi tam znakami drogowymi. Należy zwracać uwagę na osoby wysiadające lub wsiadające do autobusu. Podczas wyprzedzania autobusu lub opuszczania pasa ruchu dla autobusów należy zachować szczególną ostrożność gdyż wiąże się to z wjechaniem na drogę o nasilonym ruchu.

Kierujący rowerem

• powinien, trzymać kierownicę obiema rękoma, poza sytuacją dawania sygnału lub zmiany biegu,

• powinien, trzymać obie stopy na pedałach,

• jazda rowerem nie powinna być uprawiana przez więcej niż dwie osoby jadące obok siebie, na wąskich drogach lub w przypadku nasilenia ruchu drogowego jak również w pobliżu zakrętów należy jechać jeden za drugim,

• powinien, unikać jazdy rowerem w niewielkiej odległości za innym pojazdem,

• powinien, unikać wożenia czegokolwiek, co mogłoby mieć wpływ na zachowanie równowagi kierującego lub zaplątać się w kole lub łańcuchu,

• powinien, wykazywać należyty wzgląd w odniesieniu do innych uczestników ruchu, a zwłaszcza niewidomych i niedowidzących pieszych. Jeżeli zaistnieje taka konieczność kierujący rowerem powinien poinformować pieszych o swojej obecności, na przykład korzystając z dzwonka lub trąbki do roweru.

Kierujący rowerem

• przed odjechaniem od krawężnika, wykonaniem skrętu lub innego manewru, powinien rozejrzeć się dookoła, aby upewnić się, iż jest to bezpieczne, dać wyraźny sygnał innym uczestnikom ruchu drogowego, co do swoich zamiarów (patrz strona 103),

• powinien, patrzeć przed siebie, aby uniknąć gwałtownego omijania przeszkód na drodze takich jak studzienki kanalizacyjne, wyboje i zaparkowane pojazdy. Przejeżdżając obok zaparkowanych pojazdów należy zapewnić im odpowiednio dużo miejsca i uważać na otwierane drzwi lub pieszych przecinających pas ruchu kierującego rowerem,

• powinien, zwracać uwagę na innych uczestników ruchu nadjeżdżających z tyłu,

64

65

66

67

(27)

• powinien, zachować szczególną ostrożność w okolicachprogów zwalniających na drodze, zwężenia jezdni i innychelementów regulujących ruch uliczny,

• powinien, zachować ostrożność podczas wyprzedzania.(patrz Zasada 162-169).

Kierującemu rowerem ZABRANIA się

• przewożenia pasażera chyba, że rower został fabryczniewyposażony lub zaadaptowany dla potrzeb przewożeniapasażera,

• czepiania się pojazdu lub naczepy w ruchu,

• niebezpiecznej jazdy, jazdy bez zachowania

właściwejostrożności lub względu w stosunku do innych uczestnikówruchu,

• jazdy po spożyciu alkoholu lub narkotyków z włączeniemleków.

Law RTO 1995 Arts 35, 37, 42, 43 & 44 (patrz str. 123)

Kierującego rowerem OBOWIĄZUJE stosowanie się do wszystkich znaków drogowych i sygnalizacji świetlnej.

Laws RTO 1995 Art. 50 & TSR Reg 8 (patrz str. 123)

Parkując rower

• należy, znaleźć widoczne miejsce, aby pozostawić rower wmiejscu widocznym przez inne osoby,

• tam gdzie zapewnione należy korzystać ze

stanowiskdo parkowania rowerów lub innych miejsc z podobnymiudogodnieniami,

• nie należy zostawiać roweru w miejscu gdzie możespowodować zatarasowanie lub zagrożenie z punktuwidzenia innych uczestników ruchu,

• rower należy zabezpieczyć w sposób zapobiegającyprzewróceniu się, spowodowaniu zatarasowania lubzagrożenia.

Kierującemu rowerem ZABRANIA się przejeżdżania linii zatrzymania na czerwonym świetle. Niektóre skrzyżowania wyposażone są w linie zatrzymania dla kierujących rowerami, pozwalające rowerzystom na czekanie i ustawienie się w odpowiedniej pozycji

Laws RTO 1995 Art. 50 & TSR reg 33(1) (patrz str. 123)

Skrzyżowania

Po lewej stronie. Dojeżdżając do skrzyżowania z lewej strony, kierujący rowerem powinien zwrócić uwagę na skręcające lub

68

69

70

71

72

(28)

po lewej stronie pojazdów sygnalizujących lub zwalniających w celu wykonania skrętu w lewo.

Należy zwracać szczególną uwagę na pojazdy o zwiększonej długości, które wymagają więcej miejsca w czasie wykonywania manewrów na zakrętach. Należy pamiętać, iż kierowcy mogą mieć ograniczone pole widzenia. Możliwe, iż kierowcy zmuszeni będą do przesunięcia się w prawo przed wykonaniem skrętu w lewo. Należy zaczekać na wykonanie tego manewru ze względu na to, że podczas skręcania tylne koła podjeżdżają bardzo blisko krawężnika. Należy oprzeć się pokusie jazdy po przestrzeni pomiędzy pojazdem a krawężnikiem.

Po prawej stronie. Skręcając w prawo, należy rozejrzeć się i upewnić, iż jest to bezpieczne, następnie dać sygnał i przesunąć na środkową część jezdni. Przed wykonaniem skrętu, należy poczekać na pojawienie się bezpiecznej przestrzeni pomiędzy nadjeżdżającymi z przeciwka pojazdami. Bezpieczniejsze może być czekanie po lewej stronie, na pojawienie się bezpiecznej przestrzeni lub zejście z roweru i przejście na drugą stronę jezdni.

Dwujezdniowe drogi ekspresowe. Należy pamiętać, iż na większości dwujezdniowych dróg expressowych pojazdy poruszają się z dużą prędkością. Przechodząc przez drogę należy poczekać na pojawienie się bezpiecznej przestrzeni i przejść każdą z części jezdni oddzielnie.

Przechodząc przez drogę zjazdową należy zachować szczególną ostrożność.

Ronda

Wyczerpujące informacje, co do stosowania właściwej procedury na rondach, zawarte są w zasadach 184-190 i w Aneksie na stronach 135- 139. Ronda mogą być niebezpieczne i należy zachowywać na nich szczególną ostrożność.

Kierujący rowerem może uznać za bezpieczniejsze, prowadzenie roweru korzystając z drogi dla pieszych, chodnika lub pobocza. W przypadku podjęcia decyzji pozostania po lewej stronie należy

• zdawać sobie sprawę z ograniczonego pola widzenia kierowców,

• zachować ostrożność podczas przejeżdżania rowerem przez drogi zjazdowe z ronda. Może zaistnieć konieczność dania sygnału w prawo w celu zaznaczenia zamiaru pozostania na rondzie,

• zwracać uwagę na pojazdy z zamiarem opuszczenia lub wjechania na rondo przejeżdżające przez pas ruchu kierującego rowerem.

Pojazdom o zwiększonej długości, należy na rondach udostępnić więcej miejsca niezbędnego do wykonania manewru. Nie należy jeździć rowerem po przestrzeni, która niezbędna im jest do objechania ronda. Bezpieczniejsze może być poczekanie do chwili, gdy pojazdy te opuszczą rondo.

73

74

75

76

77

78

(29)

Przejeżdżanie/przechodzenie przez jezdnię

Nie należy przejeżdżać przez przejście dla osób uprawiających jazdę konną, ponieważ przeznaczone jest ono wyłącznie dla jeźdźców. Nie należy przejeżdżać przez przejście w stylu pelikan, ‘puffin’ lub zebra.

Należy zsiąść z roweru i przejść z rowerem na drugą stronę.

Przejścia w stylu tukan. Przejścia w stylu tukan są przejściami kontrolowanymi przy pomocy sygnalizacji świetlnej, pozwalającymi rowerzystom i pieszym na wspólne korzystanie z przestrzeni przejścia i równoczesne przekraczanie jezdni. Uruchamiane są przy pomocy wciśnięcia przycisku. Piesi i kierujący rowerami równocześnie zobaczą zielone światło. Rowerzyści mają wówczas prawo przejechania na drugą stronę jezdni.

Przejazdy dla rowerzystów. Drogi dla rowerów znajdujące się po przeciwnej stronie jezdni mogą być ze sobą połączone za pomocą przejazdu z sygnalizacją świetlną. Kierujący rowerami mają prawo przejeżdżania na drugą stronę jezdni, ale ZABRANIA się przechodzenia/przejeżdżania do chwili podświetlenia zielonego symbolu rowerzysty.

Law TSR Reg 33(1) (patrz str. 123)

Przejazdy kolejowe/tory tramwajowe. Przejeżdżając przez tory należy zachować szczególną ostrożność (patrz Zasada 306). W miejscu gdzie widnieje znak drogowy ‘Cyclist Dismount’ ‘Zsiąść z Roweru’ należy się do niego zastosować.

Zasady ruchu motocykli

Niniejsze zasady stanowią zasady dodatkowe do zasad zawartych w kolejnych rozdziałach, mających zastosowanie w przypadku wszystkich pojazdów. W celu uzyskania informacji o uprawnieniach do kierowania motocyklami patrz str. 118-119.

Ogólne zasady

Podczas jazdy osoba kierująca i pasażer motocykla, skutera lub motoroweru zawsze MUSZĄ korzystać z hełmów ochronnych dla motocyklistów. Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku osoby praktykującej religię Sikh podczas noszenia turbanu Hełmy ochronne MUSZĄ spełniać obowiązujące wymogi prawne i MUSZĄ być bezpiecznie zapinane. Kierujący i osoba jadąca na tylnym siodełku trójkołowego i czterokołowego motocykla nazywanego również

79

80

81

82

83

(30)

Zaleca się również stosowanie osłon na oczy, które MUSZĄ spełniać obowiązujące wymogi prawne. Porysowane i niewłaściwie dopasowane osłony na oczy mogą, podczas jazdy, ograniczyć pole widzenia kierującego, zwłaszcza w słoneczne dni lub po zmroku.

Należy rozważyć stosowanie zatyczek do uszu. Porządne buty, rękawice i właściwy ubiór mogą pomóc w zabezpieczeniu na wypadek kolizji.

Laws MC(EP)R (z poprawkami) Reg 2 & RTO 1995 Art 29 (patrz str. 123) Kierującemu pojazdem ZABRANIA się przewożenia więcej niż jednego pasażera, którego OBWIĄZUJE siedzenie okrakiem, na przeznaczonym do tego celu tylnym siodełku motocykla. Obaj jadący powinni siedzieć z twarzami skierowanymi do przodu i obiema stopami opartymi na podnóżkach. ZABRANIA się przewożenia pasażera na nieprzystosowanym do tego celu motocyklu. Kierujących posiadających prawa jazdy dla kierowców w trakcie szkolenia, obowiązuje ZAKAZ przewożenia pasażerów.

Laws RTO 1995 Art. 34, MV(DL)R reg 12(5) & CUR reg 118 (patrz str. 123) Jazda w porze dnia. Należy zapewnić sobie jak najlepszą widoczność z boku, jak również z przodu i z tyłu, z punktu widzenia innych uczestników ruchu. Kierujący motocyklem może korzystać z hełmu ochronnego w jasnym lub jaskrawym kolorze i ubioru lub pasów o właściwościach fluorescencyjnych. Korzystanie ze świateł mijania, nawet przy dobrym oświetleniu w porze dziennej, może również zapewnić zwiększoną widoczność. Niemniej jednak należy pamiętać, iż kierujący innymi pojazdami mogą nie zauważyć lub niewłaściwie ocenić odległość lub prędkość kierującego motocyklem, zwłaszcza na skrzyżowaniach.

Jazda w porze nocnej. W celu zwiększenia widoczności, z punktu widzenia innych uczestników ruchu, podczas jazdy w porze nocnej należy korzystać z ubioru lub pasów o właściwościach odblaskowych.

Właściwości odblaskowe powodują odbijanie świateł mijania przejeżdżających pojazdów, w ten sposób zapewniając kierującemu motocyklem lepszą jego widoczność, z większej odległości z punktu widzenia innych uczestników ruchu. Patrz Zasady 113-116 dotyczące wymogów oświetlenia.

84

85

86

87

Zasada 86 Zapewnienie własnej widoczności

(31)

Manewry. Przed wykonaniem manewru kierujący powinien zorientować się, kto znajduje się za nim i po obu jego stronach.

Należy popatrzeć do tyłu; jeżeli zainstalowane należy korzystać z lusterek. Podczas dużego natężenia ruchu, należy uważać na pieszych przechodzących przez jezdnię pomiędzy pojazdami, jak również na pojazdy wyjeżdżające ze skrzyżowań lub zmieniające pas ruchu.

Kierujący motocyklem powinien ustawić się w pozycji pozwalającej kierującym innymi pojazdami na obserwowanie go w lusterkach.

Ponadto, przejeżdżając pomiędzy wolno poruszającymi się pojazdami należy zachować ostrożność i jechać z ograniczoną prędkością.

Należy pamiętać: Obserwacja – Sygnalizacja – Manewr.

Zasady dla kierowców i motocyklistów

Utrzymanie pojazdu. Kierujący MUSI upewnić się, iż zarówno jego pojazd jak i naczepa w pełni spełniają wymogi prawne w myśl następujących przepisów ruchu drogowego Motor Vehicles (Construction and Use) Regulations (NI) i Road Vehicles Lighting Regulations (NI) (patrz str.123).

Laws CUR RVLR (patrz str. 123)

Zdolność prowadzenia pojazdów

Kierujący musi upewnić się, iż jest zdolny do prowadzenia pojazdu.

Kierujący ma OBOWIĄZEK zgłoszenia do Driver and Vehicle Agency (Wydział ds. Ewidencji Kierowców i Pojazdów) jakichkolwiek dolegliwości zdrowotnych mających wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów.

Law RTO 1981 Art 11 (patrz str. 123)

Jazda w stanie zmęczenia w dużej mierze przyczynia się do zwiększenia ryzyka wzięcia udziału w kolizji. W celu zmniejszenia ryzyka:

• kierujący powinien upewnić się, iż jest zdolny do prowadzenia pojazdu. Nie należy zaczynać podróży w stanie zmęczenia. Przed długą podróżą należy dobrze wypocząć

• należy unikać podejmowania się długich podróży pomiędzypółnocą a godz. 06.00 rano, gdyż w tym okresie naturalnystan pobudzenia jest na najniższym poziomie

• należy planować podróż i stosować właściwe przerwy.Zalecane jest stosowanie, co najmniej 15 minutowychprzerw, co dwie godziny

88

89

90

91

(32)

• najlepszym sposobem uporania się z sennością jestwypicie, na przykład, dwóch filiżanek kawy z kofeiną i krótkadrzemka (do 15 minut).

Wzrok. Kierujący MUSI być w stanie przeczytać numer rejestracyjny pojazdu, w dobrym świetle dziennym, z odległości 20 metrów (lub 20.5 metra przy wykorzystaniu tablic rejestracyjnych starego typu).

W przypadku konieczności korzystania w tym celu z okularów (lub soczewek kontaktowych) podczas kierowania, kierujący zawsze MUSI z nich korzystać. Policji przysługuje prawo narzucenia kierującemu wymogu wykonania badania wzroku.

Laws RTO 1981 Art 154, MV(DL)R reg 29 & sch 7, & MVDL(A)R (patrz str. 123) W przypadku oślepienia jaskrawym świtałem słonecznym kierujący powinien zwolnić lub jeżeli zaistnieje taka konieczność zatrzymać się.

Jeżeli utrudniają widzenie w porze nocnej lub w warunkach ograniczonej widoczności, kierujący nie powinien korzystać z przyciemnianych okularów, soczewek lub osłon na oczy.

Alkohol i narkotyki

Zabroniona jest jazda pod wpływem alkoholu w związku z tym, iż wywiera on poważny wpływ na zdolności oceny sytuacji jak i umiejętności kierującego. Kierującemu ZABRANIA się jazdy po spożyciu alkoholu gdzie poziom alkoholu w oddechu przewyższa 35 mikrogramów na 100 mililitrów oddechu lub gdy poziom alkoholu we krwi przewyższa 80 miligramów na 100 mililitrów krwi. Alkohol wpływa na:

• fałszywe poczucie pewności siebie,

• redukcję koordynacji i zwolnienie czasu reakcji,

• ocenę prędkości, odległości i ryzyka,

• obniżenie zdolności prowadzenia pojazdu nawet, jeżelikierujący jest poniżej prawnie określonego limitu,

• czas neutralizacji alkoholu przez organizm; po spożyciualkoholu w porze obiadowej kierujący może nie być w stanieprowadzić pojazdu w porze wieczornej lub rano, po spożyciualkoholu poprzedniego wieczoru.

Najlepszym rozwiązaniem jest zupełne zaniechanie spożycia alkoholu przez kierujących, gdyż jakakolwiek ilość alkoholu może mieć wpływ na zdolność prowadzenia pojazdu. W przypadku zamiaru spożycia alkoholu należy zorganizować inny środek transportu.

Law RTO 1995 Arts 13,15, & 16 (patrz str. 123)

Kierującemu ZABRANIA się jazdy pod wpływem narkotyków lub leków. Należy zapoznać się z ulotką lub zasięgnąć porady lekarza lub aptekarza. Korzystanie z zabronionych prawem narkotyków jest niezwykle niebezpieczne. Nigdy nie należy z nich korzystać z późniejszym zamiarem prowadzenia pojazdu; ich działanie jest nie

92

93 94

95

96

(33)

do przewidzenia i może być dużo poważniejsze aniżeli działanie alkoholu, powodując śmiertelne lub poważne wypadki.

Law RTO 1995 Art 15 (patrz str. 123)

Przed rozpoczęciem jazdy. Kierujący powinien upewnić się, iż:

• zaplanował trasę jazdy i zapewnił właściwy czas podróży,

• jego ubiór i obuwie nie uniemożliwiają prawidłowego korzystania z urządzeń kontrolnych

• wie gdzie znajdują się wszelkie urządzenia kontrolne i jak z nich korzystać, przed koniecznością ich użycia. Nie wszystkie pojazdy są takie same; nie należy czekać aż będzie za późno, aby się o tym przekonać

• lusterka i fotel są prawidłowo ustawione dla zapewnienia wygody, pełnej kontroli i maksymalnego pola widzenia

• zagłówki są we właściwej pozycji w celu zredukowania ryzyka doznania urazu szyi i kręgosłupa, w przypadku kolizji

• przed rozpoczęciem podróży posiada właściwą ilość paliwa, zwłaszcza w przypadku korzystania z autostrady. Utrata mocy podczas jazdy w nasilonym ruchu może być niebezpieczna

• pojazd jest sprawny i utrzymany zgodnie z obowiązującym prawem

• wyłączył swój telefon komórkowy

Ciągnięcie/holowanie i ładowanie pojazdów. Kierującemu/

Kierującego

ZABRANIA się ciągnięcia więcej aniżeli przewidziane wramach jego prawa prowadzenia pojazdów. W przypadkuzdania egzaminu po 1 stycznia 1997 roku obowiązujeograniczenie dozwolonego ciężaru ciągniętej przyczepy.

ZABRANIA się przeładowywania pojazdu lub przyczepy.Kierujący

97

Zasada 97 Należy upewnić się, iż zagłówki zostały prawidłowo ustawione

98

(34)

wszelkie ciężkie lub ostre przedmioty(jak również zwierzęta) są prawidłowo zabezpieczone. Wprzypadku kolizji mogą one uderzyć osobę znajdującą się wpojeździe i spowodować poważne obrażenia.

• Obowiązuje prawidłowe rozłożenie ciężaru na przyczepiekempingowej lub innej, z umieszczeniem

ciężkichprzedmiotów głównie na osi(ach) i zapewnienie naciskuna hak do holowania. Nie należy przekraczać zalecanegoprzez producenta ciężaru i nacisku na hak do holowania.Dzięki temu powinno się uniknąć ewentualnościgwałtownego skrętu lub utraty sterowności pojazdu nadrodze i utraty kontroli. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji,kierujący powinien delikatnie zdjąć nogę z pedału gazu iłagodnie zmniejszyć prędkość w celu odzyskania kontrolinad pojazdem.

• Przewożenie ładunku lub holowanie przyczepy może wymagać zmiany ustawienia świateł pojazdu.

W przypadku awarii kierujący powinien zdawać sobie sprawę, iż holowanie pojazdu przy wykorzystaniu liny holowniczej jest potencjalnie niebezpieczne. Należy rozważyć skorzystanie z usługi profesjonalnego holowania pojazdu.

Laws CUR reg 115 & MV(DL)R reg 32 (patrz str 123)

Pasy bezpieczeństwa i foteliki dla dzieci

W samochodach, furgonetkach i innych pojazdach przewożących towary OBOWIĄZUJE korzystanie z pasów bezpieczeństwa, jeżeli pojazd został w takowe wyposażony (patrz tabela poniżej). Dorosłych i dzieci w wieku 14 lat i powyżej, OBOWIĄZUJE korzystanie z pasów bezpieczeństwa, jeżeli zapewnione, w czasie jazdy minibusami, autobusami i autokarami. Wyjątki stanowią osoby posiadające zaświadczenia lekarskie zwalniające z tego obowiązku jak również osoby dokonujące dostaw i odbioru towarów w przeznaczonych do tego celu pojazdach, podczas jazdy na odległość mniejszą aniżeli 50 metrów (około 162 stóp).

Laws RTO 1995 Arts 23 & 24, RTO 2007 Art 26, MV (WSB)R & MV(WSBCFS)R, MV(WSB)(A)R (patrz str. 123)

99

Cytaty

Powiązane dokumenty

Upewnij się na następnej lekcji, czy wszystkie grupy wybrały temat, zastanowiły się, jakie mogą być źródła potrzebnych informa- cji, oraz wymyśliły sposób, w jaki mają zamiar

Styl wypowiedzi - sposób wyrażania się i dobór odpowiednich środków językowych; styl wypowiedzi należy dostosować do sytuacji komunikacyjnej.. Język potoczny - wariant

miorelaksanty baklofen, tetrazepam tolperizon, tizanidyna, krótko i średnio długo działające benzodwuazepiny: oksazepam (< 60 mg/dobę), lorazepam (< 2 mg/dobę),

Pory przebierania się należy dostosować w taki sposób, aby personel mógł korzystać z przebieralni i pomieszczeń do odpoczynku na zmianę, w celu ograniczenia bliskiego

Po pierwsze, gdy powołujemy monografię, podajemy pierwszą literę imienia i nazwisko Autora, następnie kursywą zapisujemy tytuł, kolejno podajemy wydawnictwo, dalej

Zadanie 13. Oba gazy przereagowały całkowicie. Napisz równanie reakcji i oblicz liczbę cząsteczek otrzymanego produktu z dokładnością do drugiego miejsca po

Dobrze – gdyż przy okazji nauczyłeś się zapewne używania prostych funkcji (np. matematycznych) czy używania układu współrzędnych. Źle – bo programowanie może ci się

I jak łatwo się domyślić, jestem zarazem świadomy ile w tym kryje się złudzeń, skoro wyzwolenie od tego co dla innych jest mną samym pozostanie bardziej moim sekretem, niż