Badania skrawków tkanin pochodzących z jednego z sarkofagów Gryfitów Szczecińskich

Z CAŁEGO KRAJU

Badania skrawków tkanin

51 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 211

pochodzących z jednego

z

sarkofagów

Gryfitów Szczecińskich

W wyniku prac wykopaliskowych prowadzonych w województwie szczecińskim wykryto w jednym z sar­ kofagów należących do rodu Gryfitów Szczecińskich szczątki kostne wraz z włóknistymi fragmentami bliżej nie zidentyfikowanej substancji. Substan­ cja ta poddana została badaniom labo­ ratoryjnym w Zakładzie Medycyny Są­ dowej w Szczecinie. Ustalono, że są to włosy ludzkie. Znaleziono przy nich między innymi włókna oraz kilka skra­ wków przypominających wyglądem resztki tkanin, które badano w Central­ nym Laboratorium Kryminalistycznym Komendy Głównej Policji.

W trakcie badań mikroskopowych dwa skrawki okazały się fragmentami tkanin bawełnianych, kilkanaście włó­ kien zidentyfikowano jako włókna ba­ wełniane. Nie zidentyfikowane pozo­ stały jedynie dwa bardzo małe skrawki koloru żółtobrązowego, kruszące się przy dotyku. Badano je korzystając z konsultacji w Zakładzie Medycyny Są­ dowej Akademii Medycznej w Szcze­ cinie.

Drugi skrawek to fragment nitki skła­ dający się z luźnych włókien sczepio- ny z trzema luźnymi pasmami włókien. Całość pokryta jest i usztywniona cie­ mnymi zabrudzeniami utrwalającymi to połączenie. Nitka i włókna wygląda­ ją podobnie jak fragmenty wyżej opi­ sanego skrawka tkaniny. Oba skrawki poddano szczegółowym badaniom mikroskopowym. Większy, z wyraźną budową splotową tkaniny, był jedno­ rodny pod względem składu włókni­ stego - włókna z nitek nakładających się na siebie (osnowowych i wątko­ wych) wyglądały podobnie, a ich wy­ gląd sugerował naturalne pochodze­ nie surowca. Rysy, pęknięcia wzdłuż­ ne i poprzeczne przypominały nieco wyglądem włókna łykowe mające tzw. kolanka charakterystyczne dla włó­ kien lnu i konopi (ryc. 3). Większość włókien wykazywała ponadto skłon­ ność do mechacenia i fibrylizacji (od- szczepianie drobnych elementów od zewnętrznej powierzchni włókna). Przy dotyku włókna kruszyły się i roz­ padały. Ponieważ włókna i skrawek tkaniny towarzyszyły odkrytym w

gro-j

J

Wstępne oględziny przy użyciu mi­ kroskopu stereoskopowego wykazały, że jeden z nich ma wyraźnie zachowa­ ną budowę splotową tkaniny (ryc. 1 i 2), przy czym nitki wątku i osnowy przeplatają się ze sobą tworząc nie­ skomplikowany, prosty, luźny splot. Znaczny stopień zniszczenia (wykru­ szenia poszczególnych nitek przędzy) i fragmentaryczność splotu nie pozwo­ liły na jednoznaczne określenie rodza­ ju splotu. Można jedynie stwierdzić, że przeplot nici osnowy i wątku charakte­ rystyczny jest dla prostych splotów podstawowych, najprawdopodobniej tzw. rządkowych. Niemożliwa jest do odtworzenia także gęstość splotu. Włókna, z których wykonana jest tka­ nina uformowane są w pasma pozba­ wione skrętu. Pasma osnowowe i wąt­ kowe są podobnej grubości i liczą kil­ kadziesiąt włókien. Są one sprężyste, lekko połyskujące, koloru żółtobrą­ zowego, ale o bardzo niskiej wytrzy­ małości mechanicznej (przy każdym silniejszym poruszeniu kruszą się i rozpadają).

Ryc. 1 i 2. Fotografie dwóch skrawków tkaniny koloru żółtobrązowego wykonane na mikroskopie stereoskopowym„Wild M3Z" przy różnym powiększeniu Fig. 1and 2. Photographs of two yellawisJi-brawn sJirals offabric takeri by means of stereoniicroscope ("Wild M3Z") at different levels of magnifiaitioii

Z CAŁEGO KRAJU

Badania spektrofotometryczne

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 211 52

Fragmenty przędzy pobrane ze skrawków tkanin przemyto wodą i al-kofagach. Włosy te, pod wpływem na­

wet 1% roztworu NaOH rozpływały się, tworząc galaretowate, rozpadają­ ce się włókienka. Włókna z

sarkofa-Ryc. 5. Krzywe absorpcji badanych włókien (skra­ wków tkaniny i jedwabiu naturalnego)

Fig. 5. Crooked absorption pat tenis of analysed fibres (fabric and nalural silk shred specimcns) Ryc. 3. Fotografia poje­

dynczych włókien w du­ żym powiększeniu, wy­ konana na mikroskopie ORTHOPLANŻ Fig. 3. Photograph of hugely magnifwd sępa ratę fibres under an ORTHO­ PLANŻ microscope

Ryc. 4. Fotografia poje­

dynczego włókna w du­

żym powiększeniu, wy­ konana na mikroskopie ORT!IOPLANŻ Fig. 4. Photograph of hugely magnified single fibrę under an ORTHO­ PLANŻ microscope

gów w porównaniu z nimi wykazały niższą odporność mechaniczną (łatwo kruszyły się), lecz opornie reagowały na działanie zasad i kwasów. W pi­ śmiennictwie fachowym traktującym o konserwacji starych wyrobów włókien­ niczych znaleziono wzmianki, że je­ dwab naturalny jest jednym z najbar­ dziej opornych włókien na uszkodze­ nia enzymatyczne i działanie mikroflo­ ry. Szereg pleśni atakuje tylko związki serycynowe sklejające włókna suro­ wego jedwabiu.

Na drugim mniejszym skrawku tka­

niny zauważono jedno włókno od­ miennie wyglądające, przylegające wraz z zabrudzeniami do powierzchni. Jest ono krótkie, matowe, o zmiennej grubości. Analiza mikroskopowa wy­ kazała, że pochodzi ono z drewna drzew iglastych (ryc. 4).

__ ZA

bach Gryfitów Szczecińskich szcząt­ kom ludzkim (przypuszczalnie prze­ trwały kilka wieków), można było spo­ dziewać się, że są one pochodzenia naturalnego (roślinnego lub zwierzę­ cego). Brano pod uwagę włókna łyko­ we (barwa zbliżona do naturalnej, wspomniana łatwość fibrylizacji włó­ kien, liczne rysy i uszkodzenia na ich powierzchni), ewentualnie zwierzęce włókna białkowe, tzn. jedwab natural­ ny lub bardzo zniszczone, pozbawio­

ne łuskowej warstwy zewnętrznej bez- rdzeniowe włókna wełny zwierzęcej. Przeprowadzenie obserwacji przekro­ ju poprzecznego włókien nie było mo­ żliwe, ponieważ kruszyły się one i roz­ padały w trakcie krojenia.

Szczegółowa analiza mikroskopo­ wa wykazała, że włókna pobrane z opisanych wyżej skrawków nie wyka­ zują budowy komórkowej, charakte­ ryzują się zmienną grubością (od 3 do 25 pm), a poza rysami i pęknięciami widoczne są wzdłuż ich przebiegów odszczepienia pewnych fragmentów. Podwyższona temperatura (aż do 140°) nie wpływała na wygląd włókien,

a w temperaturze około 420° zwęglały wy powoduje ich deformację (kurcze- się. nie się) i wybarwienie na kolor żółty.

Następnie przeprowadzono mikro- Alkalia o pH 12 powodują w tempera- skopową obserwację zachowania włó- turze wrzenia całkowity rozpad włókna kien w odczynnikach stosowanych do w ciągu kilku minut. Wynika stąd, że ich rozpuszczania. Stwierdzono, że włókna te przewyższały znacznie od- włókna nie reagują na rozpuszczalniki pornością na odczynniki chemiczne organiczne i odporne są na działanie włosy, które znaleziono również w sar- stężonego kwasu siarkowego w tem­

peraturze pokojowej. Kwas solny stę­ żony w temperaturze wrzenia rozpu­ szcza włókna, a kwas stężony

azoto-Z CAŁEGO KRAJU

s Rena ■ ni ng: lOOs H3s 3 53

PROBLEMY

KRYMINALISTYKI

211

poti-35x

00005 300pn POU.150X 00006 iloknani 00009 300pm Pow.50X tli 1 0 Dyn

koholem metylowym, rozdrobniono mechanicznie i poddano badaniom spektrofotometrycznym w podczer­ wieni (spektrofotometr firmy Pye-Uni- cam typ SP-300 z minikomputerem, technika pastylkowania próbek z

bromkiem potasu). W efekcie badań stwierdzono, że włókna ze skrawków tkanin są pochodzenia białkowego, ich krzywe absorpcji odpowiadają włók­ nom jedwabiu naturalnego. Rycina 5 przedstawia krzywe absorpcji włókien

ze skrawków oraz włókien jedwabiu naturalnego pobranych z tkaniny je­ dwabnej „Milanówek".

Badania w systemie analitycznym: skaningowy mikroskop elektronowy -spektrometr rentgenowski

Skrawek przedmiotowej tkaniny oraz pobrane z niej pasma włókien (przędzy) i pojedyncze włókna badano za pomocą mikroskopu scaningowego CamScan S 4/80DV i sprzężonego z nim spektrometru rentgenowskiego z dyspersją energii Link AN 10/85S. Wy­ gląd tych skrawków, pasm włókien (przędzy) i pojedynczych włókien przedstawiono na zdjęciach wykona­ nych za pomocą mikroskopu elektro­ nowego z zastosowaniem różnych po­ większeń (ryc. 6, 7, 8, 9).

0s|

■X-RfrY: ~

Live: 100j

Real: lH2s

Fot. 10 i Tl. Spektrogramy składu pierwiastkowego badanych włókien i jedwabiu naturalnego Fig. 10 and 11. Spectrogramic element composilion of the analysed natural silk and fibr es

3

i

K

_Pow.400X 0-20 KeU lOOs Prcsct: 100: 30>. DcAd 5.197 KeU ch 269= JEDWAB NATURALNU :x-RflV:

mikroskopie elektronowym „CamScan"

a "CamScan" electron ntisroscope

1

10.3 > ■ 260 cts SZCZEC. 10.3 > 333 cis

Ryc. 6,7,8 i 9. Fotografie skrawków tkaniny i wókien wykonane na Fig. 6, 7, 8 and 9. Pholographs of fabricand fibrę shreds lakcn by means of

< . i

FS= 8K MĘMltHLOKHA POR,

.

‘

-'k

0 - 20 KeU

lOOs Prcsci: lOOs RtMininj:

"s 30^ Dead

As.

■■ ■

Z CAŁEGO KRAJU

Pistolet Glock mod. 17

Budowa i identyfikacja grupowa

BIBLIOGRAFIA

SUMMARY

54

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 211

The article presents the continuing examination of the fibrę samples se- cured from the Stettin 'Griffits Sar- cophagus’ (part I was P.K. no 204). The purpose of the examinations was to determine the types of fabric found among the secured debris.

Jednocześnie wykonane badania składu pierwiastkowego tychże frag­ mentów oraz włókien porównawczych pobranych z niebarwionej tkaniny je­ dwabnej „Milanówek" wykazały podo­ bieństwo ich składów pierwiastkowych (ryc. 10 i 11). Powyższe ustalenia mo­ gą świadczyć za tezą, że badane skra­ wki tkanin wykonane były z jedwabiu naturalnego. Całokształt badań prze­ prowadzonych w Centralnym Labora­ torium Kryminalistycznym Komendy Głównej Policji pozwala na stwierdze­ nie, że odnalezione w pęku włókien skrawki tkaniny były wykonane z je­ dwabiu naturalnego.

Renata Grabowska Czesław Woźny Renata Włodarczyk Marek Miron

Po sukcesach pierwszej generacji „cudownych dziewiątek" „CZ-75", SIG, serii P-220, Beretty 92 i S/W 459 w drugiej połowie lat siedemdziesiątych na rynkach światowych zaczęły się po­ jawiać nowe. Każda wytwórnia stawia­ ła sobie za cel wyprodukowanie włas­ nej broni tej klasy. Na początku lat osiemdziesiątych do produkcji wszedł austriacki pistolet GLOCK (ryc. 1).

GLOCK jest bronią o konstrukcji bardzo oryginalnej, kompozytowej. Jego szkielet wykonany jest ze spe­ cjalnego tworzywa sztucznego, a za­ mek ze stali. Plastykowy magazynek mieści w zależności od wersji od 17 do 32nabojówkal.9x19 mmwz. Parabel­ lum (Luger) - GLOCK mod. 17, 17L, 18, 19. Glocki produkowane są także w innych kalibrach, np. kal. 10 mm AUTO mod. 20 lub kal. 40 S/W mod. 23. Glocki zrobiły wielką karierę w Sta­ nach Zjednoczonych, gdzie urucho­ miono ich wytwórnię w Smyrna w Sta­ nie Georgia.

Moda na Glocki dotarła także do Polski. Są w nie wyposażone Brygady Antyterrorystyczne Policji, ochrony banków, a także posiadają je grupy przestępcze (po włamaniu do hurtowni broni w Krajkowie k/Wrocławia ubie­

głego roku, gdzie zaginęło kilkadzie­ siąt egzemplarzy).

Budowa i zasada działania pistoletu

Działanie pistoletu oparte jest na zasadzie wykorzystania energii krót­ kiego odrzutu lufy, z ryglowaniem roz­ wiązanym podobnie jak w P 220 lub MAG-95 (produkcji polskiej). Ryglo­ wanie zamka odbywa się przez

prze-Ryc. 1. Pistolet „Glock" mod. 17

Fig. 1. Glock 17 Pistol

1. Zagadnienia konserwacji zabytkowych tkanin i skóry. Wydawnictwo Ośrodka Dokumentacji Zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Materiały z konferencji w Lodzi 30.09.-1.10.1963 r. pod reda­ kcją K. Malinowskiego, Zarząd Muzeów

i Ochrony Zabytków, Warszawa 1964, s. 20-58.

2. Consen/ation of Metals, International Restorer Seminar, Veszprem, Hungary, 1-10 July 1989.

3. Sibley, L.R. Jakes K.A.: Survival of

protein fibers in archaeological con- texts, Science and Archaeology, no 26 (1984) p.p. 17-27.

koszenie lufy w płaszczyźnie piono­ wej. Ruch tylnego końca lufy w płaszczyźnie pionowej wynika ze współdziałania ukośnego występu brody (ryc. 2a,b - 2, 8). Rolę rygli lufy pełni pogrubiona komora nabojowa, uformowana w prostopadłościan (18), wchodzący w okno wyrzutowe łusek, wycięte w zamku (12).

Glock jest pistoletem bezkurkowym, ma modny obecnie mechanizm DAO (double action only - tj. strzelający tylko z napinanej iglicy). Mechanizm uderzeniowy składa się z iglicy (16) i napinającej ją sprężyny uderzeniowej. Napinanie iglicy odbywa się w dwóch etapach. Częściowe napinanie sprę­ żyny odbywa się przy każdym przeła­ dowaniu broni, to jest przy każdym ruchu zamka w tylne, a następnie w przednie położenie. Pełne napięcie