WĘGIEL KAMIENNY

TADEUSZ BOCHE~SKI

.

WĘGIEL

KAMI

.

ENNY

W referacie pnewodniczącego KC PZPR towanysza

Bolesława Bieruta wygłoszonym ma IX Piet:rum. KC P2'iFIR i !Wśrod tetl wysuniętych do dysk'liSji przedzjaz-dowych .,pCl'11JS7.0lla: zosmła bardr.Lo ważma QPraJWa rozwo-ju bazy paliwowo-energetycznej, stanowiącej niertbęd­ ny czynnik rozwoju całej gospodarki narodowej. Jedna

. z tez brzmi, jak następuje: · · ·

,.,Ro2:Wój •'ba!zy IPaliwowo..energet~j powinien oo-·bywać się ,w drod2e dalszego wzrostu wydobycia w~a 1_{kamiermego·, zwlaswza} ko'lan,lljąocego,. zwięks·zen'ia _{wyda:- ·} ·b~ia !Węgla ~na.tnego i rozszerzenia jego zastoso~va­ !!Ń:l w g05JPodorurce ·narodowej, .zwiększenia wydobycia i przerobu ropy naftowej otraz produkcji elektcycmej

w stopniu za'be7l:Pie=jącym .lepsze zaopatrzenie

gospo-darki na'rodowej i łe.psze zaspolkoj·enie pe1trzeb ludnoś­

ci".

Jakie są .SŻM'lSe realizacji. tez z dz1edzialy wrow"(:ów ener.getyc7Jl'lycll? · ·

· Jeżeli chodzi o tbooę Pa:Hwowo-energetyczrlą, to Fol-Ska. Ludowa jest w wyjątkoWo lkonystnym położeniu, •posiada bowiem ogromne zasoby. w®a k.atnien.negQ w

dwu zagłębiach węglowych: w Zaglębiu Górno-śląskim i w Zaglębiu Dolno-śląskim oraz wiePde. zaso~ węgla .

brunatnegc_>.

Celem. zabezpieczenia !WydobyCia, które ma oolągnąć

::z końcem IPlaalU Sześciolebniego . 100 milionów ton,

usprawnia się wydObycie w is"tiJiejących tkopSJ.niaclł przez jak naółetSZą organizaoję pracy i jej lll'lE'Ohalniza-. cję, jak też IPt:Zez •budowę cnowych kopa.lń jak ,.ZiemO-wit", "Halemba", ,,Wesoła Nowa" i in. na terenach ge4

ologlC7lllie T02lp011lrul!ńych.

Ponadto :przeprowadza się ·badania i poszukiwania w rejonaeh lilie objętyc'h d()tychczas eksploatacją . prze-mysłową, 'by stworzyć nowe tkanystile dla ,gospodarki

na!'Odowej ośrodki prnemysłu w~owego.

Nieco gorzej przedstawia się liiPrawa wę&li wysokO..:

gatunkowych a przede Wl!eyS'tkim węgli koksujących, gd~ zapaiJrzOOowooie na te węgle wzrasta s-zy!Jciej niż na rwęgle energetyczne

ze

wroględu 08; wielki !i szybki r<YlJWÓj przemysru hu1miczego.

w

cbwLli l)beclnej koa;ial-nie Zagłębia Dolno-śląskiego. i Zagłębia

...

_

.

'

-....

__

.

-

-

-

_--

...

---• ---•---• •• K.

---u-;---

'f.tfłl.l···

·:

...

~

,. ... wy

₁₁ mieli o~el. · " ·• (l ... ~.... "' oJ'

t

~ 1 ('l

e

...

."'

(

,. <i w-s k 1 e

O

0 _{•• -" ' ...}

. ·

·

·

· ·

·

·

·

~'!'. 1_~11 _.OSełkowy

··

···· ·

·

·

.·=--·-

-

...

_

...

__

---

---

-~-

_-

_..

--.. ~.--_-:-

..

~

Przekró.J przez

strefę fałdową

. '

Ryc

.

1

skiego dostarcza!l·ą w dootatec7mej ilości .tego ooonp.go surowca, jednak już teraz C286 myśleć 9 stwu.rzeniu :Jak na.}szetrszej i dak najobfi:t!Sozej barzy oo elksploataeji wę­

gli wysokogarunkawyclh.

Zagłębie -Dolłlo-śląśkie, główny dostawca węgli

ko-ksujących, w zw.iązku. ze swą b!.K:kAvą goolOigiC211lą ma

.sto.stmkowo ognmiczone możli.wości . zwiększenia

eks-ploatacji, dl.altego też ~aga przemysłu skierowuje się

głównie ku Zagłębiu Górno-śląskiemu.

Zagłębie Górno-śląskie zawiera w przeważającej

części swego obszaru przede wszystkim węgiel

ga-zowy i ,gazowo-.pl-omienny, •a więc o słab:i•zym .uwęgle­

niu niż węgle koksujące. Zdolność bowiem spiekania

się i tt'Worzenla. twardego, wytrzymalego koksu, jaki

po-trzebny jest w przemyśle hutniczym, mają tylko węgle

o odpowiednim stCJIPlliU uwęg~lenia, tmt. "węgle tłuste".

Stoipleń uwęgletn.ia lh.JStruj.e

w

!PeWnej mierze i.lOIŚć częś­

ci łollnych zawart!;y,ch w delnym węglu, .gdyż do węgli

ltok-sujących zaliczamy węgle zawierające 16% ...:. 28%

·Piece koksowe (fot. CAF)

części lotnych. W~e o niźszej zawar.tości części, latnych

zailkza się już do węgli chudych i z mch otrzymuje się

już koks nieodpowiedni dla hutnictwa, podobnie jak

z węgli o w~j ZSIWartości części-1otnych, czyli z wę­

gli-gazowych.

StotPień uwęglenia w®Ii zależy: l) od głębdkoki.

wy-st~ania. -polkladu, ltzln. że z głębokością zwiększa się

stopień uwęglenia ~tj: · zwięatsza się .procentowa :Ta

WBII'-tość pierwiastka C, a jednocześnie maleje zawartość

częśct łotmych. Prnwo Hilta); 2) ód CZ:Ytnników natury

tekltcmic-z;nej. tlm. 7le rw rejonach silnie te'kltaniC21!Ńe

za-burzanych pod W!ply.wem ciśnień ibocmyoh, aJ więc sfał­

dowanych, rwęgiel w ,pokładach danej grupy_

atratygra-ficZ1llej objętych rlJalburzeniem jest zazwyc7Jaj macznie

·si=l:niej uwęglony niż

w

rejo.nach :niezaJb~cmych, gdz'ie

warstwy tleżą norma.lJn.ie. ·

Tym się tłumaczy, źe np. węgle Zaglębia

Moskiew-skiego, którego wambwy są ltlachylcxne łagodnie, a

po-!kłady węgla leżą płytko, pod niewielikim nadkładem, są

uwęglone slaJbo (!węgiel Jbnma!llny), miano :że są więku

dolnoka.nbońskiego, a w~· są ISta:r~ze od węgli w Za~ .

głębiu Górno-śląskim. Przeciwnie, węgiel w

nie-któryich za-glębi.adl w ZSRR polorixmych iw Azj'i, kt.óre

są wiE!ku rnrods'Zego, na slrutek sil.n.e€o ciśnienia tek

to--niC1Jll€Jgo os.iąenął

:ba:rooo

si:bny stąpleń uwęglenia.

W Zagłębiu Góm<>-tiąSk:im, w obsz-arach .gdiie

war-stwy leżą nmieD więcej normalnie \lub są slalbo

zabu--rzone, węgle tłUSite, koimutjące występują 2Jbyt głęboko, dJatego też .poszukiwania nasze .słk:ierow.ujeilly do tych

części Zagłębia, które wy.ka'Zują silniejsze ~urzenia

tskton'iC21lle typu fałdowego, .

Zaburzeniami tego .typu objęta jest· zachodnia: część

Za•głebia Gónno~śląsikiego (ryc. ą Pod Wi)łyrw-em

naci-sku od .9brony Sudetów waa-stwy kaJI"bonu

produktyw-nego rostały sHrnie !Sfałdowane wzdłuż .hrzech lltnii, idą­

cych z południa od okręgu ostrawsko-karwińskiego w CzechOISlowaciji w kierurik.u '})6łnoonym w rejonŁe

Gli-wic, są to: l) strefa sfałdo~WB~nia ma.riatńska, 2) strefa

sfałdowa-nia michalikowieka i 3) strefa sfaldowania

or-łowska. ·

· Na:,Jlardziej na WISchód wysunięte. z~burzan:ie OTłow-· s-kie biegnie od Orlaw~ w Czechosłowacji w :kierunku

ŚWiertk!lan 'lla wscllód od Ryibitika i dalej rw Jrleounku Gliwic. 1_{Pas warstw} ~onośnych _na ~hód _{od tej}

li-nii zawiera pok.łady węgla o stosUnkowo sU!nym

stop-niu uwęglenia, między innj'llll:i rowrnież węgle

koksu-jące. . .

RÓwnież l1la wschód Q!:l Jimii zabu-rzenia orlC!Miktego

istniedą widdkl znallezienia węgli ,tl\liSityoh.

Rejon na zachód od zaburzenia orłowskiego

obejmu-je -głównie grupę warstw 1brzeżnych zawierających

przeważnie .pokłady cienkie. Rejon ten jest już częścio~ wo w eksploatacji i w !Przygotowaniu.· do eoos~1oatacji;

Ef częściorwo

w

s:tadli:um badań. ·· · - ..

. ,D:r.llgi:m r-ejonem, w którym .istni,eją zjawiska

tekto-niki fałdo-w~. rles.t południowa część zagłębia w:trliuż · .. ·:

Ka~aJt. P.rocesy g6rotwórcze diwigające Karpaty paw~

dowały fałdowanie się mas skamych kredowych i .trze

-ciorzędowych i przemieszczenie ich w :formie płaszczo­

win w kLeru411lru półnoonym na rwaTStwy kaslibolnu

pro-duktywnego Zagłębia Qórl'l()oo;Śląskiego.

N~cisk tych płaszczowin idący od południa miał

rów-. nież wymim.y wpływ na opodwyż.szenie sto,pnla uw~e­

nia węgli zawartych w warstwach podległych

nacisko-wi. . .

Na IP()Cl6tarw1e !badań .prze:prowadti:'OOlycb na węglach

uzyskalll.Y'Ch z głębd.kiclJ. wieroeń posaru.kiWSlWCZych w .

rejonie pod!ka!r.packim, moiŻe!lly stwierdzić rwyraźny

rwuost stopnia tti'Węglenia owęgdi w Wa<rStwach

pos-zcze-gómyC'h ogrup stratyogr~icznych karbaonu produktywne-go w miarę mlirż.a.nia .się do ,nasunięcia kartPackiego.

tBadania w !t""ejonie padk~im są prowadzone

głównie p~d kątem wid-zenia gazono&ności. Tereny te

rokują duże możliwości, dlatego też w związku z po

stu-latem stJwru-zenia .jak .nAjszerStZej bazy węgH ikoksują­

c)"Ch badatnia poowill'llny obyć prowadzollle zespołowo·, by

stworzyĆ jasny obraz stosunków geologicznych w tym l'ejooie i posz-likiwania prowadzić ~ak .nairac:lonadniej.

tPlan wydobycia węgli kOtlmującyeh na lata 1954-55

:przewiduje wzrost wydobycia o 12%. Wprawdzie Te-zerrwy zasobów złÓŻ węwa kdlmującyCh ISą dość duże,

lecz stopień jch !I)OMOOlia .ze ~lędu ·na bardzo skom-plikQWane wa·nmki występowania w kategoriactJ. wyż­

szych jest ni:edostatec:zmy. Rezerwy te wymagają więc

n.aWeżytElio udOik'l.lii11enJtowmtia dla. z~rojektowania

no-wych 2l!lkladów oraz do roobudowy zakładów .istnieją­

cydl.

Zadaniem słu?Jby geologiemej na a:tajbli!ilsoze lała bę­

dzie przeniesienie około 40% zasobów z kategorii C2 do kategorii C1 i około 20% z kategorii C1 do kategorii

A i B. .

W zw1ą2lk.u .z .powyt'Szym jalko niezmiennie ważny po-stulat należy wysunąć badania

geologiczno-poszukiwaw-cre i ll"OZlP{)rJJna.wcze węgla koksującego w 'l"e.ianie

pod-karpackim i wzdłuż zachodniej granicy Górno-śląskie­