Trendy zmian zanieczyszczeñ atmosferycznych deponowanych
z hydrometeorami na obszar Polski w latach 1999–2004
Ryszard Twarowski *, Jan B³achuta*, Tomasz Gendolla*, Ewa Liana*,
Katarzyna Wostek*, Stanis³aw Karczmarski*
Hydrometeory, jako jeden z elementów œrodowiska, s¹noœnikami wielu substancji, które na skutek emisji natural-nej i gospodarczej dzia³alnoœci cz³owieka dostaj¹ siê do atmosfery i w zale¿noœci od zaistnia³ych warunków mete-orologicznych i w³aœciwoœci zanieczyszczeñ, s¹ depono-wane na powierzchniê Ziemi w ró¿nych odleg³oœciach od Ÿróde³ emisji. Tym samym hydrometeory, czyli opad mokry (deszcz, œnieg, m¿awka, czy te¿ mg³a) stanowi¹ znacz¹ce Ÿród³o zanieczyszczeñ.
W celu okreœlenia przestrzennego rozk³adu ³adunków zanieczyszczeñ, wprowadzanych na obszar Polski z opa-dem mokrym do pod³o¿a, w ramach Pañstwowego Moni-toringu Œrodowiska jest realizowany Krajowy Monitoring
Chemizmu Opadów Atmosferycznych i Depozycji Zanie-czyszczeñ do Pod³o¿a. Badania realizowane w sposób ci¹g³y od 1999 r. s¹ koordynowane przez Departament Monitoringu, Ocen i Prognoz GIOŒ i prowadzone przez wroc³awski oddzia³ IMGW we wspó³pracy z Wojewódzki-mi InspektorataWojewódzki-mi Ochrony Œrodowiska, finansowane z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej. Badania monitoringowe s¹ prowa-dzone na 25 stacjach synoptycznych IMGW, gwaran-tuj¹cych reprezentatywnoœæ pomiarów. Na wszystkich stacjach hydrometeory s¹ zbierane w sposób ci¹g³y za pomoc¹ automatycznych kolektorów i analizowane w cyklach miesiêcznych. W próbkach opadów okreœla siê stê¿enie zwi¹zków kwasotwórczych, biogennych i metali (w tym metali ciê¿kich), tj. zawartoœæ siarczanów, chlor-ków, azotynów i azotanów, azotu amonowego, azotu ogól-nego, fosforu ogólogól-nego, potasu, sodu, wapnia, magnezu, cynku, miedzi, ¿elaza, o³owiu, kadmu, niklu, chromu i
Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 11, 2005
1058
XIV OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA
nt. Chemizm opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych
Pierwsza konferencja z cyklu spotkañ poœwiêconych chemizmowi hydrosfery odby³a siê w £odzi przed siedemnastu laty, w roku 1988. Obecna, XIV edycja Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, nt. Chemizm opadów atmosferycznych, wód
powierzch-niowych i podziemnych, odbêdzie siê w dniach 16–18 listopada 2005 r. Organizatorem cyklu spotkañ naukowych poœwiêconych
opadom atmosferycznym, wodom powierzchniowym i podziemnym, jako drogom przemieszczania siê zanieczyszczeñ w œrodowi-sku, jest Pracownia Ochrony Jakoœci Wód Katedry Geologii U£. Wspó³organizatorami konferencji s¹ równie¿ Komisja Hydrolo-giczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Wydzia³ Ochrony Œrodowiska i Rolnictwa Urzêdu Miasta £odzi oraz Wydzia³ Œrodowiska i Rolnictwa £ódzkiego Urzêdu Wojewódzkiego.
W trakcie kolejnego spotkania w £odzi swoj¹ kontynuacjê znajd¹ zagadnienia prezentowane w toku wczeœniejszych edycji konferencji, s¹ to: stan zanieczyszczenia opadów atmosferycznych w Polsce i ich wp³yw na œrodowisko, zagro¿enia œrodowiska wodnego wynikaj¹ce z niew³aœciwej lokalizacji i nieracjonalnej dzia³alnoœci gospodarczej, wp³yw czynników geogenicznych na stan i sk³ad poszczególnych elementów hydrosfery, monitoring atmosfery i hydrosfery, a tak¿e metodyka badañ hydrochemicz-nych.
Referaty i postery tegorocznej konferencji, prezentowane w niniejszym tomie Przegl¹du Geologicznego, dziel¹ siê na cztery bloki tematyczne:
1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego i chemizm opadów atmosferycznych, 2. Stan i antropogeniczne zmiany jakoœci wód powierzchniowych,
3. Chemizm p³ytkich wód podziemnych i Ÿróde³,
4. Stan i antropogeniczne zamiany jakoœci wód podziemnych.
W £odzi spotykaj¹ siê zarówno naukowcy i praktycy o ugruntowanej pozycji zawodowej, jak równie¿ Osoby o niewielkim sta-¿u, dla których mo¿liwoœæ czynnego uczestnictwa w dyskusji i nawi¹zywania bezpoœrednich kontaktów naukowych ma trudne do przecenienia znaczenie.
Trzynaœcie dotychczasowych spotkañ konferencyjnych da³o okazjê do prowadzenia dyskusji na temat stanu hydrosfery, czêsto w szerszym odniesieniu do ochrony œrodowiska, w okresie poprzedzaj¹cym transformacjê spo³eczno-gospodarcz¹ Polski, w trak-cie jej trwania oraz obecnie, kiedy nasz kraj sta³ siê cz³onkiem Unii Europejskiej.
W ostatnich latach, autorzy wyst¹pieñ zwracaj¹ uwagê na wyraŸn¹ poprawê stanu jakoœci hydrosfery w Polsce, zwi¹zan¹ z eliminacj¹ wiêkszoœci ognisk zanieczyszczeñ w nastêpstwie dzia³añ proekologicznych.
Dorobek naukowy i osi¹gniêcia praktyczne poszczególnych oœrodków, przedstawiane dot¹d na kolejnych konferencjach z cyklu: Chemizm opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych by³y dokumentowane w wydawanych mate-ria³ach konferencyjnych, znalaz³y tak¿e swój wyraz w dwóch obszernych opracowaniach, pod redakcj¹ J. Burcharda, pt.: Stan i
antropogeniczne zmiany jakoœci wód w Polsce. W 2005 r. uka¿e siê trzeci tom tego opracowania, stanowi¹cy plon poprzedniej,
trzynastej konferencji.
