Współczesne Techniki Komunikacyjne : wymagania i realizacja przedmiotu

Stanisław Leszto

Współczesne Techniki

Komunikacyjne : wymagania i

realizacja przedmiotu

Nauczyciel i Szkoła 1-2 (22-23), 130-142

2004

Stanisław Leszto

Współczesne Techniki Komunikacyjne -

wymagania i realizacja przedmiotu

W chw ili obecnej inform atyka stała się je d n ą z najszybciej rozw ijających się dziedzin nauki i techniki. W szechobecna inform atyzacja życia codziennego oraz m inisterialne program y kształcenia, w ym uszają na ośrodkach akadem ickich ko­ nieczność realizacji zajęć z w ykorzystaniem technicznych środków nauczania, któ­ rym niew ątpliw ie je s t kom puter. N iem al na każdym kierunku studiów, zarów no dziennych, w ieczorow ych i zaocznych w ystępuje przedm iot, bądź przedm ioty, któ­ rych zadaniem je s t przedstaw ienie w spółczesnego stanow iska kom puterow ego, jeg o m ożliw ości i zastosow ań. Jednym z podstaw ow ych przedm iotów realizow a­

nych z zakresu kształcenia inform atycznego na w ielu uczelniach w yższych są W spółczesne Techniki K om unikacyjne. We w stępie chciałbym zaznaczyć, że po­ niższe rozw ażania dotyczyć b ę d ą kierunków studiów, na których nie kształci się specjalistów inform atyków. N ależy także zauw ażyć, że ogrom tem atów , ja k i je st zw iązany z realizacją tego przedm iotu został tutaj uszczegółow iony do m ożliw ości zastosow ań m ultim edialnego i działającego w sieci kom putera, który to niew ątpli­ wie pozostaw ia najw iększe dla W spółczesnych Technik Kom unikacyjnych pole do popisu.

P odstaw ow ą sp raw ą w rozw ażaniach z zakresu kształcenia inform atycznego je st odpow iednio w yposażona pracow nia kom puterow a, zarów no w sprzęt, ja k i w oprogram ow anie. W chw ili obecnej sytuacja gospodarcza kraju nie sprzyja zaku­ pom nowego sprzętu kom puterow ego i doposażeniu pracowni ju ż istniejących, je d ­ nakże najczęściej ośrodki akadem ickie posiadają d obrą bądź zadow alającą bazę sprzętow ą. O czyw iście najlepszą sytuację w tej kw estii da się zauw ażyć na uczel­ niach inform atycznych. Spróbujm y zatem zastanow ić się, ja k pow inna być w ypo­ sażona pracow nia kom puterow a, um ożliw iająca spraw ną realizację przedm iotu W spółczesne Techniki K om unikacyjne.

Podstaw ow ym elem entem pracow ni będzie stanow isko kom puterow e. M ożem y założyć, że dla potrzeb rozw ażanego przez nas przedm iotu w ystarczy w pełni multimedialny komputer ze standardowym wyposażeniem (kolorowy monitor, czytnik dysków optycznych, stacja dysków elastycznych 3'5", karta dźw iękow a, karta gra­ ficzna, karta sieciow a, tw ardy dysk oraz pamięć operacyjna, które um ożliw

iązain-Stanislaw Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - wym agania i

131

stalow anie i obsługę oprogram ow ania, o którym m ow a nieco później). D rugim elem entem , niezbędnym do realizacji W spółczesnych Technik K om unikacyjnych, je st zaistnienie w rozpatrywanej przez nas pracow ni sieci kom puterow ej. N ajprost­ szym , lecz nieco m ało funkcjonalnym (przepustow ość - zaledw ie 10 M bps, m ała odporność na uszkodzenia mechaniczne) rozw iązaniem je st zastosow anie topologii m agistrali, gdzie do w ykonania sieci potrzebne byłyby karty sieciow e w każdym kom puterze oraz kabel koncentryczny do ich połączenia. O ptym alnym z kolei roz­ w iązaniem byłaby topologia gw iazdy z w ykorzystaniem koncentratora (najlepiej typu SW ITCH 10/100 M bps) oraz, jak o urządzenia transm isji do kart sieciow ych, skrętki dwużyłowej. Kolejnym elem entem w yposażenia naszej pracowni będ ą urzą­ dzenia zapew niające dostęp do sieci Internet. W zależności o zapotrzebow ania (liczba godzin, ilość kom puterów ) m usim y zdecydow ać się na sposób w ja k i uzy­ skam y dostęp do Internetu. N ajprostszy to w ykorzystanie połączenia kom utow a­ nego (m odem ow ego), gdzie w ystarczy posiadać m odem oraz spraw ną linię telefo­ niczną. Jednak taki sposób uzyskania dostępu do Internetu przestaje być w ystar­ czający przy w iększej ilości kom puterów oraz dużej ilości godzin z dw óch przy­ czyn: ekonom icznych (w ysokie koszty) oraz technicznych (bardzo m ała przepu­ stow ość łącza do 56 kbps). Podobnie spraw a m a się w przypadku łącza typu ISDN (Integrated Services D igital N etw ork - czyli cyfrow a sieć usług zintegro­ w anych), które to przy większej ilości kom puterów przestaje być w ydajne, oferuje bow iem standardow o m aksym alny transfer rzędu 128 kbps (2 kanały po 64 kbps - łącze typu 2B+D ). N ajkorzystniejszym rozw iązaniem dla potrzeb ośrodka akade­ m ickiego byłoby posiadanie stałego dostępu do Internetu bądź też dostępu o stałej (zryczałtowanej) opłacie. M ożem y realizować go na wiele różnych sposobów. Mamy tutaj do dyspozycji, np. łącza typu SDI (Stały D ostęp do Internetu - inaczej HIS - H om e Internet Solution, N EO STA R D A , D SL, PO LPA K T , czy ATM (A synchro- nus Transfer M ode), a także łącza organizow ane poprzez rozprow adzanie Inter­ netu w sieci lokalnej d ro g ą radiową, czy też dzięki odbiornikom satelitarnym . D o­ konując analizy m ożliw ości (przepustow ość, w ydajność, koszty, m ożliw ość uzy­ skania rutow alnego adresu IP na łączu) optym alnym rozw iązaniem w ydaje się tutaj posiadanie łącza dzierżaw ionego typu Polpak T o przepustow ości od 256 kbps do 2 M bps. Posiadanie takiego łącza pozw ala nie tylko na dostęp do Interne­ tu. K orzystając z przyznanej przestrzeni adresow ej IP oraz posiadając w łasną do­ m enę, uczelnia m oże w ykorzystać dodatkow o takie łącze w celu uruchom ienia na w łasne potrzeby serw isu W W W (W orld Wide Web), serw era FTP (File Transfer Protocol), czy serw era poczty elektronicznej. K ończąc tem at podłączenia do In­ ternetu należy pam iętać, że typ łącza będzie w iązał się z posiadaniem kolejnych urządzeń. Jednocześnie nadm ienić trzeba, że zaprezentow ano tutaj m ożliw ości uzyskania dostępu do sieci Internet oferow ane przez Telekom unikację Polską SA.

132

Nauczyciel i Szkoła 1-2 20 0 4

netu m ożem y przejść do kolejnego zagadnienia, którym je s t w yposażenie kom pu­ terów w odpowiednie oprogramowanie, zapewniające realizację przedm iotu W spół­ czesne Techniki K om unikacyjne.

We w stępie rozw ażań nad oprogram ow aniem m usim y dokonać pew nych po­ działów. D la praw idłowej realizacji przedm iotu W spółczesne Techniki K om unika­ cyjne potrzebow ać będziem y:

system u operacyjnego dla poszczególnych kom puterów ;

sieciow ego system u operacyjnego dla obsługi sieci i usług sieciow ych; oprogram ow ania zapew niającego m ożliw ość kom unikow ania się w sieci LAN i WAN.

W chw ili obecnej na rynku oprogram ow ania w naszym kraju m ożem y znaleźć dużą ilość produktów spełniających w ym agania, ja k ie staw ia przed producentem rozw ażany przez nas przedm iot. D odatkow o należy tutaj zauw ażyć, że korzystając z atrakcyjnych ofert w spółpracy pom iędzy czołow ym i producentam i oprogram o­ w ania a ośrodkam i akadem ickim i, m ożna te drugie w yposażyć w wysokiej jakości oprogram ow anie bez w iększych nakładów .1

Istnieje w iele system ów operacyjnych, w które m ożem y w yposażyć nasze sta­ now iska kom puterow e. C zęść z nich m ożem y od razu odrzucić ze w zględu na brak kom patybilności z w cześniej proponow anym sprzętem (M acO S - dla m ało popu­ larnych w naszym kraju kom puterów M acintosh) lub przestarzałe technologie (MS DOS z nakładką W IN D O W S 3.1 lub 3.11 for W orkgroups) czy w końcu brak w ystarczającej ilości oprogram ow ania użytkow ego (np. BeOS). D ecyzję o w ybo­ rze system u operacyjnego lub sieciow ego system u operacyjnego m usim y podjąć pam iętając cały czas, że podstaw ow ym czynnikiem w arunkującym zainstalow anie jakiegokolw iek oprogram ow ania, je s t sprzęt kom puterow y, a dokładniej jeg o za­ aw ansow anie technologiczne. W chwili obecnej za najodpow iedniejszym i dla po­ trzeb rozpatryw anego przez nas przedm iotu system am i operacyjnym i dla poszcze­ gólnych kom puterów (stacji roboczych) znajdujących się w pracow ni, w y d a ją się być: LIN U X oraz W IN DO W S.

LINUX to w ielozadaniow y system operacyjny rozpowszechniany na licencji OSS (O pen Source Softw are - czyli „za darm o” !). Do uruchom ienia tego system u w y­ starczy ju ż kom puter w yposażony w procesor 386, lecz najnow sze dystrybucje (M andrake, Red Hat, D ebian) tego produktu w ym agają i są skom pilow ane do pracy z procesoram i klasy Pentium. LIN UX ja k o bardzo elastyczny i stabilny sys­ tem operacyjny nadaje się doskonale do w ielu różnych zadań. Jako stacja robocza

1 W ym ienić tutaj m ożem y: ЛЛТР - M icrosoft A uthorized A cadem ic T ra in in g Program ; N EA P - N ovell A cadem ic Education Partner; M icrosoft Sclect Licence; M SDN A cadem ic A lliance; M icrosoft A cadem ic Open Licence, a także możliwość współpracy w ramach Cisco Learing Partners i Sun Educatio­ nal Services.

Stanisław Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - w ym agania i

133

LIN U X je s t doskonałym system em do typow ych prac biurow ych, takich ja k pisa­ nie, drukow anie i rozsyłanie korespondencji, przygotow anie obliczeń z pom ocą ar­ kuszy kalkulacyjnych, przygotow anie stron WWW, dokum entów korporacyjnych, przygotow anie grafik. Posiada niezw ykle funkcjonalny i ciekaw y graficzny inter­ fejs użytkow nika oraz m nogość w ersji językow ych, w tym oczyw iście polską. D odatkow o m ożna nadm ienić, że dla LIN UX A stworzono tysiące darm owych pro­ gramów, w tym rów nież funkcjonalne odpow iedniki najlepszych program ów W IN ­ DOW S (StarO ffice - darm ow y pakiet biurow y odpow iadający MS O ffice 2000; G IM P - program graficzny o m ożliw ościach zbliżonych do PhotoShopa; LIN UX je st także w yposażony w pakiet N etscape C om m unicator - m ożliw ość kom plekso­ w ego korzystania z usług internetow ych). K orzystając z L IN U X A m am y także stałą aktualizację oprogram ow ania i usuw anie błędów - now e w ersje dostępne w Internecie oraz bogatą i rów nież darm ow ą dokum entację produktu. M im o tak licznych zalet LIN U X je s t jed n ak system em m ało popularnym .

Kolejnym systemem, który w pełni m ożem y w ykorzystać do realizacji przedm io­ tu W spółczesne Techniki K om unikacyjne, je s t W IN D O W S, a w zasadzie cała rodzina produktów W IN D O W S. D la stacji roboczych polecić tutaj m ożem y syste­ my:

- W IN D O W S 98; - W IN D O W S 98 SE (Second Edition); - W INDOW S M E (M illennium Edition); - W IN D O W S 2000 PRO FESSIO N A L; - W IN D O W S XP H O M E ED ITIO N ; - W IN D O W S X P PR O FESSIO N A L.

Ze w zględu na rozwój techniczny sprzętu kom puterow ego oraz oprogram ow a­ nia użytkow ego system y W IN D O W S N T W O RK STA TIO N , W IN D O W S 95 (w szystkie w ersje) oraz nakładki na M SD OS w postaci W IN D O W S 3.1 i 3.11 for W orkgroups w ydają się dla potrzeb naszego przedm iotu m ało przydatne (koniecz­ ność dokonyw ania zbyt w ielu aktualizacji zdecydow anie utrudniałaby pracę na zajęciach z tym i system am i).

Proponow ane W IN D O W S'y to w ielozadaniow e, w yposażone w atrakcyjny in­ terfejs graficzny system y operacyjne, które zapew niają bardzo d o b rą w spółpracę użytkow nika z kom puterem poprzez ułatw ienie dostępu do Internetu oraz zw ięk­ szenie w ydajności i kom fortu pracy. System y te charakteryzują się m nogością do­ datków w spom agających odtw arzanie m uzyki, film ów i gier (w sparcie DirectX). Łącznie z system em dostarczono w iele program ów narzędziow ych pozw alających między innymi na: w ykonyw anie diagnostyki, nadzoru i napraw systemu, w ykony­ wanie kopii bezpieczeństw a, zarządzanie zbiorami dyskow ym i, obsługę sieci kom ­ puterow ych, autom atyczne przyw racanie system u czy przyw racanie poprzednich w ersji sterowników . W szystkie proponow ane w ersje system u zaw ierają obsługę

134

N auczyciel i Szkoła 1-2 2004

m echanizm ów Plug & Play (autom atyczne rozpoznaw anie i instalow anie przez tzw. H ardw are A ssistanta kart PCI i częściow o ISA oraz urządzeń SCSI i USB) oraz bogatą obsługę sprzętow ą (lista „w budow anych” w system sterow ników do dużej ilości urządzeń). W IN D O W S'y w wersji od 98 oferujątakże zm odernizow a­ ny interfejs użytkow nika dzięki integracji Internet Explorera z Eksploratorem W in­ dow s. O m aw iane system y w spierają program ow o now e technologie sprzętow e, takie ja k USB, A GP czy D V D oraz d ają m ożliw ość uaktualnień poprzez Internet (W IND O W S UPDATE). W połączeniu z pakietem biurow ym MS O FFIC E (m oż­ liw ość tw orzenia dokum entów tekstow ych, korespondencji elektronicznej, term i­ narza, arkuszy kalkulacyjnych, prezentacji multim edialnych, schem atów organiza­ cyjnych, baz danych itp.) system y W IN D O W S, ja k o jed n e z najpopularniejszych w naszym kraju, stanow ią niezw ykle ciekaw ąofertę program ow ą dostępną w w ielu w ersjach językow ych, w tym oczyw iście polskiej.

Do dystrybucji usług internetowych oraz zarządzania stacjam i roboczym i potrze­ bow ać będziem y sieciow ego system u operacyjnego. Z uw agi na w ym agania oraz specyfikę rozw iązania, godnym i uwagi w ydają się tutaj być: LIN UX , W IN DO W S N T SERVER, W IN DOW S 2000 SERVER, W INDO W S 2003 SERV ER i N O ­ V ELL NETW A RE (z uw agi na rozwój technologii w ersje 5.0 i wyższe).

Jeśli chodzi o system LIN UX , podobnie ja k w przypadku stacji roboczej, je s t to niezw ykle ciekaw a propozycja. LIN U X jak o serw er sieciow y oferuje stabilny sys­ tem dla sieci lokalnej, um ożliw ia także obsługę serw era DNS (D om ain N am e Sys­ tem ), poczty elektronicznej, proxy, FTP (File Transfer Protocol) i W W W (W orld W ide Web) - serw er A pache obsługuje około 60% witryn w Internecie2. D odatko­ wo m oże on znaleźć zastosow anie jak o ściana ognia (firew all) oraz router dla niewielkiej sieci. Serw er LIN U X 'ow y charakteryzuje się znakom itąkonfigurow al- nością i w spółpracą z system am i W indows, M acO S i U NIX , a także w ysokim bezpieczeństw em danych (ograniczanie dostępu, autom atyczny backup, progra­ m ow a obsługa m acierzy dyskow ych RA ID 0,1,4,5 (SCSI i IDE) oraz m ożliw ością zdalnego adm inistrow ania serw erem poprzez bezpieczne, szyfrow ane połączenia. Um ożliwia skonfigurow anie dostępu do Internetu za pom ocą modem u, SDI, ISDN lub łączy stałych.

K olejne sieciow e system y operacyjne, które zapew nią nam dostęp do niezbęd­ nych do realizacji W spółczesnych Technik K om unikacyjnych usług internetowych to W INDOW S N T SERV ER i W IN DO W S 2000 SERVER.

W indows N T (ang. N ew Technology) Server to sieciow y system operacyjny, produkow any z m yślą o w ydajnych kom puterach, w yposażony w usługi katalogo­ we (NTDS W IN D O W S N T D irectory Services), które pozw alają zarządzać bez­ pieczną, rozproszoną katalogow ą bazą danych i dostarczać usług użytkow nikom

Stanisław Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - wym agania i

135

oprogram ow ania i adm inistratorom sieci. W system ie W indow s N T (w ersja 4.0 oraz w ersja 5.0) postaw iono przede w szystkim na niezaw odność i bezpieczeń­ stwo, oferując spraw dzony i bardzo w ygodny interfejs użytkow nika pochodzący ze środow iska W indow s 95. W indows N T Server m oże optym alnie pełnić rolę serw era plików, w ydruku i aplikacji w organizacjach od grup roboczych do małych i średnich sieci komputerowych. Podobnie jak serwery LINUX 'ow e obsługuje tech­ nologię RAID (1 i 5) służącą do ochrony danych. D la rozw iązań internetow ych stanowi doskonałą bazę ze w zględu na m ożliw ość osadzenia na nim serw era DNS i IIS (Internet Information Server), który to um ożliw ia między innymi: zdalne adm i­ nistrow anie w itryną sieci Web z dow olnego kom putera posiadającego przeglądar­ kę internetow ą oraz zapew nia szybką i bezpieczną platform ę dla usług HTTP, FTP, czy Gopher. W połączeniu z serw erem E X C H A N G E m oże stanow ić dosko­ nałą platform ę poczty elektronicznej, a z serw erem SQL podstaw ę aplikacji i usług bazodanow ych. D odatkow e usługi sieciow e, takie ja k D HCP i W INS oraz serw er proxy pozw alająna organizowanie pracy w środowisku klient/serwer. System W IN ­ DOW S N T SERVER współpracuje także z innymi systemami operacyjnymi, m ię­ dzy innymi: obsługa klientów M acintosh lub łącze do środowiska N ovell Netware.

W indows 2000 SERVER, jak o następca W IN D O W S NT, łączy w sobie w ięk­ szość w alorów W indow s N T i 98, czyli w ygodny system plików, konta użytkow ni­ ków, zabezpieczenia z W indow s N T oraz przyjazną i bogatą obsługę sprzętow ą z W indows 98. System w ym aga ju ż je d n a k napraw dę szybkiego kom putera. W IN ­ DOW S 2000 SERV ER w ykorzystuje system plików N TFS, który um ożliw ia, po­ dobnie ja k w NT, łatw e ograniczenie dostępu i szyfrow anie danych oraz obsługę system u plików FAT32. System (w edług zapew nień producenta) w spółpracuje rów nież dobrze z urządzeniam i i program am i, chociaż, w przypadku starszych eg­ zemplarzy, m ogą tu w ystąpić pew ne problem y. W szystkie w ersje system u zaw ie- rająobsługę m echanizm ów Plug & Play, czego nie było w W IN DO W S NT, w spar­ cie DirectX, usługę ADS (A ctive D irectory Services) um ożliw iającągrom adzenie inform acji o w szystkich obiektach w sieci kom puterow ej, dynam iczną konfigura­ cję (po zm ianie konfiguracji system u lub przeinstalow aniu sterow ników nie je st w ym agany ponow ny restart system u ja k w poprzednich w ersjach), szereg no­ wych narzędzi system ow ych. W indow s 2000 Server łączy zintegrow ane, przysto­ sow ane do w spółpracy z Internetem usługi katalogow e, sieciow e i aplikacyjne z olbrzym im i m ożliw ościam i pełnego adm inistrow ania. Wersje serw era 2000:

- W indow s 2000 Serw er - je s t n astępcą N T 4.0 Serwer, stw orzony z m yślą o m ałych i średnich sieciach;

- W indow s 2000 A dvanced Serw er - przeznaczony do w iększych sieci, roz­ szerzone funkcje zabezpieczające i zarządzające;

- W indows 2000 D atacter Serw er - najbardziej rozbudow ana w ersja serw e­ ra, przeznaczona do obsługi skom plikow anych struktur bazodanow ych.

136

Nauczyciel i Szkoła 1-2 2004

W indow s 2003 Server to najnow szy produkt firmy M icrosoft. O ferow any je s t w w ersjach:

- W indow s 2003 Server Web Edition - je s t przeznaczony do użytku w cha­ rakterze serw era sieci Web; został opracow any na potrzeby tw orzenia oraz obsługi aplikacji, stron i usług X M L sieci Web; je st to rozw iązanie o ograni­ czonym przeznaczeniu dla usługodaw ców internetow ych (IPS), dew elope­ rów aplikacji i użytkow ników , którzy ch cą korzystać tylko z określonych funkcji sieci Web; ulepszenia system u obejm ują Internetow e usługi infor­ m acyjne (IIS) 6.0, technologię M icrosoftA SP.N E T i infrastrukturę M icro­ soft .N ET Fram ew ork;

- W indow s 2003 Server Standard Edition - został opracow any z m y ślą o m a­ łych organizacjach i w ydziałach organizacji; oferuje on rozw iązania w za­ kresie inteligentnego udostępniania plików i drukarek, bezpiecznych po łą­ czeń internetow ych, scentralizow anego rozm ieszczania aplikacji oraz za­ cieśniania w spółpracy m iędzy pracow nikam i, partneram i i klientam i; za­ pew nia także w ysoki poziom niezaw odności, skalow alności oraz zabezpie­ czeń; w yposażono go w zaaw ansow ane funkcje sieciow e (np. Usługa uw ie­ rzytelniania internetow ego, m ostek sieciowy, U dostępnianie połączenia in­ ternetow ego), obsługę sym etrycznego w ieloprocesorow ego przetw arzania danych (do 2 procesorów ) i obsługę 4 GB pam ięci RAM ;

- W indow s 2003 Server E nterprise Edition - zalecane dla serw erów , na któ­ rych są urucham iane aplikacje sieciow e, aplikacje do obsługi w iadom ości, system y obsługi klientów i zapasów , bazy danych, w itryny sieci Web prze­ znaczone dla transakcji elektronicznych, a także aplikacje serw erów plików i w ydruków ; w yposażono go w obsługę sym etrycznego w ieloprocesoro­ w ego przetw arzania danych (do 8 procesorów ), klastrow anie ośm iow ęzło- we oraz obsługę 32 GB pam ięci RAM w w ersjach 32-bitow ych i 64 GB pam ięci RAM w w ersjach 64-bitow ych.

W indows 2003 Server je s t kontynuacją W indow s 2000 Server. O feruje bogaty, intuicyjny interfejs użytkow nika bazujący na dystrybucjach W indow s X P (m ożna także korzystać ze standardow ego interfejsu znanego z W indow s 9x lub 2000). N ow e, zoptym alizow ane kreatory, pozw alają w prosty sposób konfigurow ać ser­ w er oraz zarządzać jeg o podstaw ow ym i usługam i. Zintegrow ana platform a .NET Fram ew ork orazA SP.N E T pozw ala na projektow anie i w ysokow ydajne, w pełni skalow alne, zarządzanie aplikacją. N ow e narzędzia usługi A ctive D irectory po- zw alająna elastyczne dokonywanie zmian w strukturze organizacyjnej oraz sprawne zarządzanie system em zabezpieczeń. W indows 2003 Server w spiera w iększość now oczesnych technologii sprzętow ych (m iedzy innym i H T - H yper-T hreading firmy Inte!) oraz zapew nia w ysokie bezpieczeństw o i poufność danych. Poszcze­ gólne dystrybucje znacznie się różnią, co zapewnia możliwość „dopasow ania” wersji

Stanisław Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - wym agania i

137

system u do w łasnych potrzeb, a co za tym idzie zm niejszenie nakładów finanso­ w ych. D la potrzeb dydaktycznych w zupełności w ystarczy dystrybucja Web lub Standard.

O statnim z proponow anych sieciow ych system ów operacyjnych je s t N O V EL L N ETW A RE.

O program ow anie sieciow e N O V EL L N ETW A RE służy do organizow ania sieci i usług sieciow ych, zarządzania nim i oraz ich utrzym yw ania. W system ie N E ­ TW ARE w iększość zadań adm inistracyjnych w ykonyw anych je s t z poziom u stacji roboczej, która m oże być w yposażona w oprogram ow anie: W IN D O W S, M A ­ CIN TO SH, U N IX , OS2, M S DOS (zatem m am y tu doczynienia z bardzo ela­ stycznym rozw iązaniem ). N iezw ykle interesująca, prosta w zarządzaniu, usługa katalogow a N D S (N ovell D irectory Services) pozw ala na utrzym yw anie bazy da­ nych z inform acjam i o w szystkich zasobach sieci oraz pośredniczenie w realizacji żądań klientów . Serw ery N ETW A RE dzięki usługom N D PS (N ovell D istributed Printer Services) spraw dzająsię doskonale jak o serw ery wydruków. Z kolei usługi SMS (Storage M anagm ent Services) pozw alają - podobnie ja k w e w cześniej opi­ syw anych serw erach - na organizow anie odporności na błędy, tw orzenie kopii bezpieczeństw a oraz odzyskiw anie danych serw era lub stacji roboczych. O pro­ gram ow anie Z .E.N .w orks pozw ala w system ie N ETW A RE na spraw ne dystry­ buow anie aplikacji sieciow ych i zarządzanie nim i oraz zarządzać w środow isku N DS stacjam i roboczym i. Serw ery NETW A RE, szczególnie ostatnie dystrybucje w yposażono także w obsługę usług internetow ych (W W W , FTP, poczta elektro­ niczna).

W szystkie w ym ienione i krótko opisane wcześniej, sieciow e system y operacyjne m ożna z pow odzeniem dedykow ać dla potrzeb dystrybucji usług internetow ych niezbędnych nam do realizacji W spółczesnych Technik Kom unikacyjnych. K ażdy z w ym ienionych w cześniej system ów spraw dzi się także ja k o serw er plików, w y­ druku, czy aplikacji.

M ając zapew nione środow isko pracy (system operacyjny stacji roboczej i ser­ w era) oraz dostarczone usługi internetow e m ożem y przejść do rozw ażań zw iąza­ nych z przygotowaniem odpow iedniego oprogram ow ania użytkow ego, m ożliwego do w ykorzystania na zajęciach.

W doborze oprogram ow ania użytkow ego do w ykorzystania na zajęciach ze W spółczesnych Technik K om unikacyjnych należy bezw zględnie kierow ać się ce­ lami, jakie należy osiągnąć realizując wyżej wymieniony przedmiot. Słuchacz przede w szystkim pow inien nabyć um iejętności zw iązane z:

spraw nym poruszaniem się w środow isku system u operacyjnego; znajom ością podstaw ow ych procedur zw iązanych z pracą w różnych ty­ pach sieci kom puterow ych;

niają-138

Nauczyciel i Szkota 1-2 20 04

cym : przeglądanie w itryn internetow ych, obsługę poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych, obsługę przesyłania plików, m ożliw ość konw ersacji w sieci Internet, m ożliw ość tw orzenia w ideo konferencji;

konfig u racjąi personifikacją wyżej w ym ienionego oprogram ow ania; sprawnym identyfikow aniem poszczególnych sposobów naw iązyw ania ko­ m unikacji poprzez Internet.

Jeśli chodzi o opanow anie czynności zw iązanych ze spraw nym poruszaniem się w środow isku system u operacyjnego to należy zauw ażyć, iż przedm iot W spółcze­ sne Techniki K om unikacyjne pow inien bazow ać na ju ż opanow anych przez słu­ chaczy um iejętnościach, w yniesionych, bądź to ze szkół średnich, bądź z przed­ m iotu Podstaw y Inform atyki. W chw ili obecnej studenci charakteryzują się prze­ ciętnym lub dobrym przygotowaniem z zakresu ogólnej znajomości zagadnień zwią­ zanych z obsługą kom puterów . W ynika to przede w szystkim z upow szechnienia kom puterów w życiu codziennym oraz coraz to większej ilości pracow ni kom pute­ row ych w gim nazjach i szkołach średnich, w których to realizuje się podstaw y obsługi komputerów, a dzięki program om ministerialnym (m iędzy innym i program zapew niający przynajm niej je d n ą pracow nię internetow ą w gm inie), częstokroć także zagadnienia zw iązane z Internetem . O czyw iście należy pam iętać, realizując om aw iany przez nas przedm iot, o w prow adzeniu w tem atykę system u operacyj­ nego, szczególnie zaś wtedy, gdy używ am y nieco m niej popularnych środow isk pracy dla oprogram ow ania.

R ealizacja zagadnień zw iązanych ze znajom ością podstaw ow ych procedur pra­ cy w różnych typach sieci kom puterow ych to druga, po opanow aniu środow iska pracy system u operacyjnego, podstaw ow a czynność, od której należy rozpocząć zajęcia z przedm iotu W spółczesne Techniki Kom unikacyjne. Studenci pow inni za­ znajom ić się z podstaw ow ym i sprawam i zw iązanym i z architekturą (rów nopraw ­ na, klient-serwer, mieszana) i topologią (magistrala, gwiazda, pierścienia) sieci kom ­ puterow ych. B ezw zględnie należy tutaj przedstaw ić tem atykę stacji roboczych i serwerów, a także om ów ić program ow e i sprzętow e elem enty składow e sieci kom puterow ych. D opiero takie przygotow anie pozw oli na podjęcie tem atyki ko­ m unikacji z zastosow aniem sieci kom puterow ych.

W przypadku naszego przedm iotu niew ątpliw ie najlepiej rozpocząć om aw ianie technik kom unikacyjnych od zaprezentow ania usługi serw isów WWW. W W W (W orld W ide Web - G lobalna Pajęczyna) je st bez w ątpienia najpow szechniejszą aplikacją internetow ą, często m yloną z sam ym Internetem. G eneruje ona najw ię­ cej ruchu w sieci. W W W je s t to rozproszony system dostępu do dokum entów, działający w sieci Internet.3 Serw ery W W W pośw ięcone są różnej tem atyce, a ilość dostępnych stron sięga dziesiątek milionów. W W W w ykorzystuje architek­

Stanisław Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - wym agania i

139

turę typu klient-serw er, która pozw ala użytkow nikow i na dotarcie do inform acji w Internecie, naw et wtedy, gdy nie wie on gdzie je s t ona przechow yw ana (dzięki różnego rodzaju serw erom w yszukującym ). Jest to także protokół pozw alający użytkownikowi na tworzenie prostej informacji hipertekstowej dostępnej dla każdego.

Podstaw ow ąjednostką inform acji w W W W je st dokum ent zwany rów nież stroną. W W W udostępnia inform acje w różny sposób, w form ie tekstu, dźw ięku, rysunku, obrazu ruchom ego, co pow oduje, że klientów W W W m ożem y tak napraw dę na­ zw ać pierwszym i aplikacjam i multim edialnym i. N a każdej stronie znajdująsię wy­ odrębnione (zw ykle kolorem i podkreśleniem ) z reszty dokum entu linki (pow iąza­ nia), prow adzące do innych dokum entów. D okum enty połączone w ten sposób nazyw am y hipertekstem . H ipertekst to tekst, który nie m usi być czytany sekw en­ cyjnie, będzie to dokum ent, który zaw iera w sobie adnotacje będące łącznikam i do innych dokum entów, które m o g ą m ieć różny form at (tekst, dźw ięk, obraz, itp.). Ł ącznik prow adzący do innego dokum entu nazyw am y hiperlinkiem (hyperlink), a tekst do którego odnosi się hiperlink, nazyw am y k otw icą (anchor). H iperm edia natom iast b ę d ą to system y hipertekstow e zaw ierające nagrania w ideo lub dźw ię­ kow e. Protokołem w ykorzystyw anym w W W W je s t H TTP (H yperText Transfer Protocol).

N arzędziem niezbędnym do spraw nego korzystania z zasobów W W W je st prze­ glądarka internetow a. D la potrzeb naszego przedm iotu m ożem y w ybrać dw ie naj­ popularniejsze: Internet Explorer (preferow any w środow isku W IN D O W S) lub N etscape N avigator (preferow any w środow isku LIN U X i N O V ELL). W kw estii kom unikacji z zastosow aniem przeglądarek internetow ych słuchacz pow inien po­ siąść następujące um iejętności:

obsługa interfejsu program u; w yśw ietlanie serwisów ; • posługiw anie się hiperlinkami;

• zapisyw anie serw isów internetow ych, b ądź poszczególnych kom ponentów witryny;

• drukow anie z Internetu; pobieranie plików z Internetu; obsługa formularzy;

obsługa B ookm arks (N etscape N avigator) i U lubione (Internet Explorer). Po opanow aniu czynności zw iązanych z zagadnieniam i serw isów internetowych m ożem y przejść do realizacji tem atyki poczty elektronicznej.

Poczta elektroniczna e-m ail (elektronie mail) um ożliw ia w ysyłanie i odbieranie w iadom ości za pośrednictw em kom putera. Poczta elektroniczna znacznie różni się od dotychczas opisyw anych usług internetow ych. W przypadku serw isów W W W koniecznością było naw iązanie bezpośredniego kontaktu pom iędzy dw om a kom

-140

Nauczyciel i Szkota 1-2 2004

puteram i, natom iast p oczta elektroniczna to usługa typu pobierz i prześlij dalej. E- mail um ożliw ia asynchroniczne porozum iew anie się pom iędzy ludźm i. W ysyłam y pocztę kiedy chcem y i adresat czyta j ą też kiedy chce. W celu kom unikacji nie m usim y ju ż naw iązyw ać bezpośredniego połączenia. W ysłana w iadom ość przysy­ łana jest pom iędzy kolejnym i komputeram i, aż w końcu dociera do skrzynki odbior­ czej adresata. Skrzynka to plik, w którym są przechow yw ane w iadom ości. Do w ysyłania i odbierania poczty służą specjalne program y pocztow e (m ailer). W ybór takiego program u to kw estia osobistych upodobań. N a uw agę zasługują Eudora, M icrosoft Exchange, O utlook Express czy N etscape M essenger. K lientam i pocz­ ty elektronicznej m o g ą też być niektóre przeglądarki WWW.

Z zakresu kom unikacji z w ykorzystaniem poczty elektronicznej słuchacze po­ winni nabyć umiejętności:

spraw na obsługa interfejsu program u pocztow ego; konfiguracja i obsługa konta, bądź w ielu kont pocztow ych; odbieranie, czytanie i w ysyłanie w iadom ości;

zarządzanie w iadom ościam i; posługiw anie się k siążk ą adresową.

O m aw iając program y do obsługi poczty elektronicznej m ożem y także zrealizo­ wać tem atykę grup dyskusyjnych (new sgroup), bow iem najczęściej w cześniej w ym ienione program y są tzw. czytnikam i grup dyskusyjnych. G rupy dyskusyjne n ależą do rozległego system u w ielu elektronicznych biuletynów inform acyjnych, grom adzących w okół siebie uczestników , czyli ludzi dyskutujących na różne, dość sprecyzow ane tem aty. Jest to pew nego rodzaju forum skupiające osoby o podob­ nych zainteresow aniach, które ch cą w ym ienić poglądy, zadaw ać pytania, uzyski­ w ać na nie odpow iedzi i odpow iadać na pytania innych. K ażda gnipa dyskusyjna składa się z poszczególnych listów, pisanych przez jej uczestników i w ysyłanych za p om ocą program ów pocztow ych lub innych stw orzonych do tego celu. Słu­ chacz po zaznajom ieniu się z tem atyką grup dyskusyjnych pow inien sprawnie prze­ glądać poszczególne w ątki, czytać i w ysyłać artykuły.

K olejnym zagadnieniem zw iązanym z om aw ianym przez nas przedm iotem je st realizacja telekonferencji. Program em , który spraw nie pozw oli zrealizow ać tego typu tem atykę m oże być M icrosoft N etM eeting. N etM eeting służy do prow adze­ nia konw ersacji i telekonferencji przez Internet. Podczas naw iązanej sesji m ożna rozm aw iać z innymi użytkow nikam i, w idzieć ich (m ożliw ości zastosow ania coraz pow szechniejszych kam er internetow ych), w ysyłać im pliki, a także pracow ać z nimi w e w spólnych program ach. Z zakresu zagadnień telekonferencji z zastoso­ w aniem Internetu słuchacz pow inien opanow ać następujące um iejętności:

obsługa interfejsu program u; naw iązyw anie różnego typu połączeń;

Stanisław Leszto - W spółczesne Techniki Komunikacyjne - w ym agania

141

O m aw iając zagadnienia kom unikacji z zastosow aniem Internetu trzeba także w spom nieć o bardzo popularnej ostatnio usłudze IRC (Internet Relay Chat). U słu­ ga IRC pozw ala na prow adzenie konw ersacji na dow olny tem at z w ielom a użyt­ kow nikam i jednocześnie. O soba korzystająca z IRC, w celu naw iązania rozm ow y lub też przeglądania ogólnie dostępnego wątka, w ybiera kanał odpow iadający w ła­ snym zainteresow aniom , gdzie m oże spotkać innych użytkow ników . Ze w zględu na m ożliw ość zachow ania pełnej anonim ow ości podczas prow adzenia konw ersa­ cji, usługi IRC zgrom adziły ju ż znaczną rzeszę sw oich zw olenników . D ostęp do usług typu IRC zapew nia specjalne oprogram ow anie, np. mIRC. C zęstokroć tak­ że zdarza się, że tego typu usługa osadzana je st na serw erach W W W i udostępnia­ na użytkow nikom w ram ach serw isu internetowego.

W kw estii w ysyłania i odbierania w iększej ilości inform acji w postaci plików z sieci kom puterow ej m ożna na zajęciach z zakresu W spółczesnych Technik K o­ m unikacyjnych przedstaw ić także usługę FTP (File Transfer Protocol). FTP to program typu klient (tzw. wierszowy, np. ftp.exe dostępny w W IN D O W S lub gra­ ficzny, np. C U TEFTP), który um ożliw ia dostęp do w ielu zasobów Internetu. W celu skopiowania zużyciem FTP jakiegoś pliku m usim y posiadać najpierw klika inform acji o nim. Po pierw sze pow inniśm y znać je g o dokładne położenie w sieci. D okładny adres pliku m ożem y uzyskać dzięki pom ocy szeregu w yszukiw arek FTP dostępnych w Internecie. Przed skopiow aniem m usim y też znać rozm iar i typ pli­ ku. Typ pliku je s t w FTP bardzo ważny. FTP rozróżnia i inaczej traktuje dwa p od­ staw ow e typy plików: binarne i tekstow e. U życie transferu binarnego do pliku tekstow ego i odw rotnie spow oduje to, że inform acje w nim zaw arte p rzestaną być czytelne.

Przedstawione wcześniej oprogramow anie użytkow e stanowić m oże jedynie pro­ pozycje m ożliw ą do zastosow ania podczas realizacji poszczególnych zagadnień om aw ianego przezem nie przedm iotu. N ależy pam iętać, że zestaw oprogram ow a­ nia, który wybierzemy, zależeć będzie od środowiska pracy stacji roboczych, siecio­ w ego systemu operacyjnego oraz typu sieci komputerowej i łącza internetowego.

W spółczesne Techniki K om unikacyjne ściśle pow iązane z rozw ojem now ocze­ snych technologii b ędą ew oluow ać w raz z nimi. O becne społeczeństw o charakte­ ryzuje się, ja k nigdy dotąd w dziejach ludzkości, wysokim poziom em technologicz­ nym. Taki stan rzeczy pow oduje konieczność zdobyw ania um iejętności posługiw a­ nia się now oczesnym i środkam i do w ym iany inform acji, stąd coraz częściej om a­ w iany przeze m nie przedm iot będzie gościł w ram ow ych program ach studiów na różnych kierunkach kaształcenia. Kończąc rozw ażania z zakresu w ym agań i reali­ zacji przedm iotu W spółczesne Techniki K om unikacyjne należy jeszcze raz przy­ pom nieć, że praw idłow a jeg o realizacja zależy od w ielu czynników , a bez w ątpie­ nia jednym z w ażniejszych je st odpow iednio przygotow ana pracow nia kom putero­ wa, zarów no pod kątem urządzeń ja k i oprogram ow ania.

142

Nauczyciel i Szkoła 1-2 2 0 0 4

Bibliografia:

Bali B., L in u x, H elion, G liw ice 1998 r.

C ałka L., K uchta P., P oczta elektroniczna, H elion, G liw ice 1997 r. C astro E., Po pro stu N etscape, H elion, G liw ice 1996 r.

Falk B. Internet, H elion, G liw ice 1997 r.

H unt C., Serw ery sieciow e Linuxa, M ikom , W arszawa 2000 r. L indberg Κ., Shafer Κ., N ovell N etw are 5, H elion, G liw ice 2000 r.

Malinowski A., IRC. Przew odnik dla użytkowników, M ikom, Warszawa 1999 r. N ielsen M. S., W indows 2000 Server. A rchitektura i im plem entacja. C zar­

na księga, H elion, G liw ice 2002 r.

R ajca P., Po pro stu Internet Explorer, H elion, G liw ice 1997 r.

Rajca P., Pancewicz M., Windows Millennium Edition, Helion, Gliwice 2000 r. Sim pson A ., Windows 98 w ersja po lska - Biblia, R eadm e, Ł ódź 1998 r. U ss S., M icrosoft O utlook 5.0 PL, M ikom . W arszaw a 2000 r.

W eisskopf G., A natom ia serw era N T, H elion, G liw ice 1997 r.

Summary

The article gives directions as to the lectures in the Current C om m unication Techniques class that deal with com puter networking. T h e preparation o f a didactical database, including ways to link to the World Wide Web and proper equipm ent and softw are for a com puter lab are presented and discussed. Softw are and hardw are available on th e m arket w ere analysed, taking into consideration (he econom ic conditions and teaching guidelines. The next part o f the publication describes topics necessary to carry o u t in the program me. In the sccond part a short characteristic o f basic online services w as given. This publication can serve as a scrip t fo r th e co m p u ter netw o rk in g m odule o f the C u rren t C om m unication Techniques class.